Justitie
grip op
krijgt meer
fraudezaken
"Catastrofe dreigt
in Z iüd-Iimbur g'9
Brandstof
uit afval
Groeiend aantal vrouwelijke vakbondsleden
DONDERDAG 24 MAART 1983
Pas toen de Franse ambassadeur
in het Maison Descartes de
Van Dale in de mond nam, besefte
ik dat de roepnaam van het nieuwe
Groot woordenboek Frans-Neder
lands dat dinsdagmiddag ten doop
werd gehouden óók in dat woor
denboek moest zijn opgenomen:
„vandale, in de betekenissen van
Vandaal en vandaal (vernieler).
Maar dat is geen kunst, ook in mijn
beide andere Franse woordenboe
ken van Wolters en Prisma staat
„vandale vermeld. „Quillette zei
mijn vrouw vervolgens, want wij
hadden pas gehoord dat een
Nieuwguinese zo heette van haar
achternaam, en dat dit „wilgestek
je om te poten betekende. De F-N
Van Dale liet hier schromelijk ver
stek gaanmaar Wolters vermeldde
het! Prisma niet. Aha, de Franse
Van Dale is dus niet volmaakt!
Daar was J. Knijpstra ook al ach
ter gekomen. Hij heeft vlak voor het
officiële ten doop houden van het
woordenboek nog getracht dit via
een kort geding te voorkomen om
dat zijn naam in het begin ge
noemd wordt en hij wilde zijn
naam überhaupt niet verbonden
zien met zon boek vol missers,
daar kwam het ongeveer op neer.
En hoe wordt hij dan genoemd?
„Dank is verschuldigd aan J.
Knijpstra en L. Kukenheim-Gorter,
die belangeloos materiaal ter be
schikking hebben gesteld, en aan
enzovoort. Stank voor stank
dus. De rechter schijnt zich ook al
afgevraagd te hebben waar we met
de wereld naartoe gaan, als we ook
al boeken uit de handel willen laten
nemen waarin we bedankt wor
den!
„Het is gemakkelijker om op een be
staand woordenboek kritiek uit te
oefenen dan om er zelf een te ma
ken, luidde de eerste zin van prof.
dr. B. P. F. Al in zijn toespraak tot
de genodigden. Knijpstra dus, en
Quillette. Dit woordenboek met zijn
1579 paginas en zijn 12 miljoen te
kens schijnt minstens drie keer zo
groot te zijn als enig ander vertaal
woordenboek in Nederland, en het
lijkt me niet onlogisch dat de kans
op fouten, vergissingen en omissies
groter is naarmate er meer in
staat. Neem bijvoorbeeld de roem
ruchte zin: „Papa fume une pipe.
Bij Wolters leer ik dat „papa zowel
„papa, pa als „vadertje kan bete
kenen, en dat „bon papa goedmoe
dige (oude) heer betekent, en „a la
papa heel gemoedelijk, bedaard.
Nu kan ik, dank zij Wolters, al zeg
gen „bon papa fume une pipe a la
papa.
En nu kijk ik bij de F-N Van Dale
en lees dat „papa zowel „pappa als
„pa en „vader kan betekenen. „Fils
a papa is rijkeluiszoontje en jon
gen met een kruiwagen, en ik ben
een „papa-gateau: vader die zijn
kinderen verwent. „Jouer au papa
et a la maman betekent „vader en
moedertje spelen, en „de papa: van
vroeger, uit grootvaders tijd, ver
ouderd. Met „lAlgérie de papa
wordt het goede oude Algerije van
vroeger bedoeld, en „a la papa be
tekent op zn dooie akkertje. Mijn
mogelijkheden tot zinsvorming zijn
nu aanzienlijk uitgebreid:
„Papa-gateau fume a la papa une
pipe de papa dans lAlgérie de pa
pa sans jouer au papa et a la ma-
man.
Nu wenden we ons tot het werk
woord ,fumef. Wolters zegt: 1. ro
ken, dampen: „cela (ïl) fume ici t
rookt hier. 2. schuimbekken van
woede (ook ironisch: ,fumer sans
tabac). En verder: bemesten en ro
ken, met als voorbeelden ,fumer un
cigare, un jambon, ,fumer un re
ward (n vos uitdrijven door rook),
en „verre fumé rookkleurig of be
rookt glas).
Van de Franse Van Dale leren we
dat ,fumer rook van zich geven,
walmen (van lamp) kan betekenen,
maar ook dampen van soep, natte
kleren of een zwetend lichaam, en
ziedend, razend zijn (,fumer de co-
ïère is schuimbekken van woede).
Verder is ,fumer roken (tabak,
opium of levensmiddelen), en
bemesten. Resten nog „défence de
fumer (verboden te roken) en ,fu-
mer comma un sapeur, un pom
pier, une locomotive roken als
een schoorsteen, in plaats van: ro
ken als een geniesoldaat, een
brandweerman, een lokomotief Dit
kan ik nu:
„Papa-gateau fume sans tabac
comme une locomotive.
Rest nog „une pipe. Wolters ver
taalt dat met „om zeep gaan, en
voegt er „prendre la pipe (een lelijk
verlies lijden) aan toe. Van Dale is
verreweg het uitvoerigst. „Pipe
kan behalve (tabaks)pijp ook (vul
gair) saffie, rokertje, sjekkie bete
kenen, en verder buis (pijp, lei
ding) en pijp (soort vat). „Terre de
■pipe is pijpaarde, „une tate de pipe
is (vulgair) een rotkop, rare bak
kes, „par tête de pipe is per neus,
per kop (per persoon), „pipe dali-
mentation is toevoerbuis, „nom du
ne pipe! betekent potverdorie!,fu
mer la pipe is pijp roken, (een) pij
proker zijn, „casser sa pipe het
hoekje om gaan, zn laatste pijp ro
ken, „se fendre la pipe is zich tra
nen lachen, enfaire une pipe a qn.
is iem. pijpen, iem. (af)zuigen (vul
gair).
„Papa fume une pipe kan ik nu uit
breiden tot „papa-gateau avec sa
tête de pipe fume comme une loco
motive et nom dune pipe!) casse sa
pipe... Of nog erger.
Twee jaar geleden klaagde justitie steen en been dat ze
nauwelijks goed toegerust was om grote fraudezaken
afdoende te bestrijden. Fiscus en sociale verzeke
ringsfondsen hieven de handen in wanhoop bij de
praktijken van koppelbazen. Het zwartegeldcircuit
groeide en leek ongrijpbaar. Milieudelicten werden
wel geconstateerd maar de daders bleken ongrijpbaar
of werden slechts berispt met kleine boetes. De maat
schappij zat met de brokken.
Het Openbaar Ministerie lijkt haar houding gewijzigd te hebben. De
wetten zijn sinds twee jaar evenwel niet veranderd, de technische
mogelijkheden van politie en justitie evenmin. Toch uit de justitie
niet zoveel klachten meer over haar onmacht.
Bovendien, en dat is sprekender, werd kort na elkaar een aantal frau
deaffaires op spectaculaire wijze aangepakt Die van Slavenburg's
Bank is de bekendste, maar ook een gigantische koppelbazenfraude
in Dordrecht sprong eruit.
De public relations-houding van justitie lijkt gewijzigd. Waarom was
bijvoorbeeld het NOS-journaal aanwezig bij de serie invallen van
justitie in de vestigingen van het metaalbedrijf Abor in Dordrecht?
Gaat justitie expres zo spectaculair te werk als ze deed bij Slaven
burg's Bank met de grootscheepse inval in het hoofdkantoor, de
huiszoekingen bij bestuursleden van de bank, de verhoren van la
gere bankemployés, het openmaken van privé-kluisjes?
Is het verwijt dat de Nederlandse justitie veel discreter had kunnen
opereren terecht, zoals dat werd geuit door een naaste medewerker
van de eertijds gerespecteerde en nu van oplichterij verdachte spe
culant Rienk Kamer?
En ook Booy Clean, het van illegale giflozingen verdachte schoon
maakbedrijf in Rotterdam, verwijt de justitie dat normaal zaken
doen onmogelijk wordt gemaakt door de met veel publiciteit ge
paard gaande aanpak van de Rotterdamse recherche.
Men kan veronderstellen dat pu
bliciteit rond fraude-affaires
wordt aangemoedigd, zodat de
regering makkelijker haar be
zuinigingsbeleid voor de gewo
ne burger kan rechtvaardigen.
Minister Korthals Altes van
De Dordtse officier van justitie mr. Welschen: "Werkwijze aanpassen".
justitie zei al kort na zijn aan
treden: „Juist in een tijd dat de
economie terugloopt, is er de
noodzaak omvangrijke fraudes
te bestrijden. Wanneer je ieder
een vraagt een stapje terug te
doen, is het essentieel datje op
dit beleidsterrein bij blijft en
misschien nog verder gaat dan
je gedaan zou hebben tijdens
een stijgende economie".
Toeval
„Toeval,
toeval", verze
kert enige malen officier van
justitie mr. A. C. M. Welschen
in Dordrecht. De publiciteit
wordt niet meer of minder dan
in voorgaande jaren gezocht
door justitie, stelt hij. De nu
aan het licht gebrachte frau
deaffaires zijn op zichzelf zo
spectaculair. Justitie had niet
anders te werk kunnen gaan.
„En het is heel normaal dat je
bij zulke ingrijpende zaken
persconferenties geeft. Dat
doen we ook bij een flinke
moordzaak".
Mr.' Welschen was als fraudeoffi
cier in Dordrecht direct be
trokken bij het maandenlang
durend onderzoek naar de
praktijken van het metaalbe
drijf Abor, dat uiteindeijk re
sulteerde in de door de NOS
gefilmde serie invallen. „Ik
kan me wel voorstellen dat
denken dat we de
NOS erbij gehaald hadden. Wij
hadden echt niemand van de
pers tevoren gewaarschuwd
hoor", verzekert Welschen.
„De persconferentie die we ga
ven was pas na de invallen. Er
was een nieuwslek. Er waren
uiteindelijk 200 mensen be
trokken bij het onderzoek. Dan
kan dat gebeuren".
Opvallend blijft wel dat justitie
nu opeens zoveel grote affaires
aan blijkt te pakken. Zijn de
oude knelpunten in de fraude
bestrijding, het gebrek aan
mankracht, wetten die niet
goed aansluiten op de nieuwe
ingewikkelde criminaliteit.
geldboetes die zo laag zijn in
verhouding met de opbrengst
in fraudezaken dat ze fluitend
betaald worden, verdwenen?
Nee, geeft Welschen aan. Justitie
heeft langzamerhand geleerd
hoe ze effectiever bepaalde
ontsporingen kan bestrijden,
al blijft het nog moeizaam tob
ben. Nog steeds is er dat ge
brek aan mankracht bij politie
en justitiepersoneel, gebrek
aan ervaring en deskundigheid
op bijvoorbeeld boekhoudge-
bied. Het aanwijzen van een
speciale fraude-officier per ar
rondissement, een beleids
maatregel van het vorige kabi
net nog, zet ook niet echt zo
den aan de dijk. De maatregel
was niet meer dan een bevesti
ging van de praktijk zoals die
in de meeste arrondissemen
ten al gold.
Specialisten
Een belangrijke verbetering
noemt Welschen wel dat meer
dan voorheen justitie kan steu
nen op gespecialiseerde des
kundigheid. „We kunnen nu
beschikken over een aantal
rijksaccountants die zijn toege
voegd aan de Centrale Recher
che Informatiedienst. Heel be
langrijk is ook dat de samen
werking is verbeterd tussen in
stanties als het GAK, de Fisca
le Inlichtingen en Opsporings
Dienst, de belastingdienst, jus
titie en recherchediensten van
de politie", aldus Welschen.
Vooral de toegenomen snel
heid bij het uitwisselen van in
formatie noemt hij een plus
punt.
Stukjes belastende informatie
die voorheen lang bleven lig
gen totdat zich meer aankno
pingspunten zouden voor
doen, vormen nu sneller een
geheel waarmee justitie met re
delijke kans op succes een ver
volging kan instellen.
Toch moet straks nog blijken of
de verbeteringen in de werk
wijze ook leiden tot meer ver
oordelingen. Ook bij de vier
grote affaires die nu lopen: Sla
venburg, Rienk Kamer, Abor
en Booy Clean. Welschen heeft
eerder een zaak gehad waarin
maanden onderzoek is gesto
ken. „We wisten dat er gerom
meld werd bij dat bedrijf, maar
we konden er geen vinger ach
ter krijgen."
Over het algemeen zal justitie
niet lichtvaardig besluiten
over te gaan tot een fraude-on
derzoek. Van een heksenjacht
op vrije ondernemers is geen
sprake, geeft de Dordtse offi
cier aan. Welschen: „Wanneer
besluit je een complete admi
nistratie leeg te halen? Dat doe
je als je bepaalde informatie
krijgt toegespeeld. Als de aan
wijzingen zo sterk zijn dat een
bepaalde zaak er helemaal bo
venuit steekt. Als het GAK
zegt: daar is wat, en de belas
tingdienst meent dat alles in
orde is, dan is er voor ons niks
aan de hand. Pas als opeens ie
dereen van alle kanten zegt,
daar is het goed mis, dan pakje
zo'n zaak eruit."
Intensief
Veel mogelijke fraudezaken -
Welschen geeft het toe - blij
ven op die manier nog liggen.
„Toch verwacht ik dat in de
toekomst nog veel meer zaken
naar buiten zullen komen. We
gaan onze werkwijze aanpas
sen. De onderzoeken zijn nu
erg intensief. Bij een koppelba-
zenaffaire onderzoeken we nu
bijvoorbeeld zes werkprojec
ten. Dat kunnen we in het ver
volg beperken tot twee projec
ten of tot een kortere periode
uit het bedrijfsverleden."
„We hoeven niet de hele boek
houding van de afgelopen ja
ren te onderzoeken, maar we
zullen ons meer concentreren
op een bepaalde korte periode.
Dat levert minder strafbare fei
ten op en dus verwacht ik ook
een lagere strafmaat. Maar ik
denk dat dat op zich geen be
zwaar is. Het geeft ons gelegen
heid meer zaken tegelijk aan te
pakken. Als je nu één grote
zaak onder handen hebt, moet
je andere laten liggen. De nieu
we methode werkt preventie
ver, ook al zal de strafmaat ver
minderen. De pakkans wordt
groter en dat schrikt veel meer
af."
Het zwarte geld, het beduvelen
van de staat en fiscus, het om
zeilen van sociale wetgeving
Welschen is een man die er re
lativerend over praat, ook al
vormt het de hoofdmoot van
zijn dagelijkse werk. „Het zal
nooit helemaal uitgebannen
worden. Het hoort bij deze sa
menleving, zoals misdaad in al
lerlei vormen in een samenle
ving voorkomt"
Volgens hem is ook niet iedereen
overtuigd van de noodzaak om
nog meer aandacht aan de wit-
te-boorden criminaliteit te be
steden. Het zou ten koste gaan
van het andere recherchewerk,
de kleine inbraken, de veilig
heid op straat en de diefstallen.
Ook dat brengt veel onrust te
weeg.
Bedrijf in
Amsterdam
AMSTERDAM (ANP) - In
Amsterdam wordt binnen
kort het eerste Nederlandse
bedrijf geopend, dat uit be
drijfsafval brandstof maakt.
Voor 15 miljoen gulden is hier
een installatie geplaatst,
waarmee het mogelijk is jaar
lijks 100 miljoen kilo brand
baar bedrijfsaval te verwer
ken tot 70 miljoen kilo briket
ten. Het bedrijf is onderdeel
van het vuiltransportbedrijf
Icova aan de Kajuitweg in de
hoofdstad.
De briketten zijn een aanmer
kelijk goedkopere brandstof
voor de industrie: 2 kilo er
van kost 15 cent en levert
evenveel warmte op als een
kubieke meter aardgas van
50 cent. Aldus bedrijfsleider
B. de Pijper van Icova giste
ren.
Het Amsterdamse bedrijf is
sinds begin dit jaar aan het
proefdraaien. In april of mei
volgt de officiële opening.
Particulier gebruik van de bri
ketten is volgens de be
drijfsleider nog niet moge
lijk.
HEERLEN (ANP) - Er moet snel wat worden gedaan aan
de catastrofale ontwikkeling van de werkgelegenheid in
de wat de "euregio Maas-Rijn" wordt genoemd.
Dat is een gebied dat bestaat uit de
provincies Limburg zowel in Ne
derland als in België en verder
uit Luik en het gebied rondom
Aken.
Een studie daar in opdracht van de
vakbondsraad verricht, toont
aan dat meer dan een kwart van
de beroepsbevolking daar niet
actief is. Het genoemde gebied
telt ongeveer 225.000 werklozen
en als er niets gebeurt zal dat
aantal in 1990 zijn opgelopen tot
tenminste 400.000.
De situatie is het ergst in Belgisch
Limburg, dat met bijna 24 pro
cent werklozen koploper is, ge
volgd door de provincie Luik
met 20,5 en Nederlands Limburg
met 15,5 procent. De streek rond
om Aken staat er nog het best
voor met 9,5 procent.
De verwachte stijging van de werk
loosheid is hier vooral groot om
dat het een van de oudste indus
triegebieden van Europa betreft,
tal van bedrijven verouderd zijn
en de groei van de actieve bevol
king nog steeds toeneemt.
Volgens de studie moeten wettelij
ke regelingen centraal staan om
te komen tot een reële arbeids
tijdverkorting. Voorts dienen de
verschillende landen een actieve
technologiepolitiek te voeren om
kleinere bedrijven doelgericht te
steunen en achterstanden in de
sectoren woningbouw, stadsver
nieuwing, openbaar vervoer, mi
lieu en energie versneld te ver
kleinen.
Volgens de studie moet aan uitbui
ting door ondernemers van de
aan weerszijden van de grenzen
nog altijd bestaande verschillen
in beloning en sociale zekerheid
een eind worden gemaakt. An
ders blijft het euvel van de zwart
werkers voortduren. Werkloos
heid ten gevolge van zwartwer
ken is onaanvaardbaar.
Verder vraagt de problematiek van
de pendelaars, die door gewijzig
de wisselkoersen meer dan eens
in beloning achteruit gaan, drin
gend om een oplossing.
BOEKENBAL MET FREEK DE JONGE
AMSTERDAM - De achtenveertigste boekenweek is gisteravond begon
nen met een groot boekenbal in de Amsterdamse Stadsschouwburg in
aanwezigheid van o.a. minister Brinkman van WVC. Het eerste deel van
de avond bestond uit een programma waaraan naast vele andere arties
ten Freek de Jonge meewerkte.
(Foto ANP)
Tv-debat beter
voor campagne
HILVERSUM (ANP) - Als politici
door middel van een televisiede
bat het publiek willen overtui
gen van het belang van hun pro
grammen en zo de kiezer voor
zichzelf of hun partij willen win
nen, kunnen zij een dergelijk de
bat het best vroeg in de verkie
zingscampagne houden, beter
als opening dus dan als sluitstuk
van de campagne.
Dit is een van de conclusies die
twee medewerkers van de afde
ling kijk- en luisteronderzoek
van de NOS trekken uit een on
derzoek.
Het onderzoek richtte zich op vijf
(soorten) programma's: het NOS-
journaal, Den Haag Vandaag, de
actualiteitenrubrieken van de
vijf A-omroepen, de uitzendin
gen van politieke partijen en de
verkiezingsdebatten. De meest
politieke programma's, die van
de politieke partijen en Den
Haag Vandaag blijken de minste
kijkers te trekken.
Het NOS-journaal en de debatten,
behalen al een hogere kijkdicht
heid terwijl relatief de meeste
mensen kijken naar de actualitei
tenprogramma's.
DEN HAAG (GPD) Zowel bij de
FNV- als de CNV-bonden groeit
het aantal vrouwelijke leden. Bij
de FNV zijn 140.000 vrouwen lid
van een bij deze centrale aange
sloten vakbond. Dat betekent
dat de vrouwen 14 procent van
het totale ledental uitmaakt. Bij
de CNV-bonden zijn 60.775 vrou
wen lid. Dat is 17,8 procent van
het totale ledenbestand.
De FNV heeft het aantal vrouwelij
ke leden in 1980 zien stijgen met
3000, in 1981 met slechts 400 en
in 1982 met 5000. Ook bij het
CNV steeg het aantal vrouwelij
ke leden. In de afgelopen 3,5 jaar
steeg het vrouwelijke ledental
met meer dan 5 procent.
de Industriebond de grootste
aantallen vrouwelijke leden. Het
aantal vrouwelijke leden bij het
CNV steeg door de toetreding
van het Katholiek Onderwijzers
Verbond. Daarnaast telt de CFO,
de ambtenarenbond veel
welijke leden. De CFO, de Grafi
sche Bond en de onlangs samen
gevoegde Industrie- en Voe
dingsbond CNV hebben
meeste vrouwelijke kaderleden.
Uit een bij het CNV uitgevoerd on
derzoek blijkt dat de meeste
vrouwelijke leden werkzaam zijn
in het onderwijs (62 procent).
Daarnaast werkt 29 procent in de
collectieve sector (ziekenhuizen,
bejaardencentra, overheid).
Slechts 5722 vrouwen (9 procent)
werkt in de marktsector.
