Het blijft toch een surrogaat"
Schurft" bevestigt eigen opvattingen
Unieke combinatie van
humor, absurditeit
en barok taalgebruik
-C
Ander Werk helpt vijftig mensen aan werk, maar:
Leiden
J-
Nog een paar weken (tot 1 april) en de proefperiode van
het Alphense werklozenproject 'Ander Werk', met be
houd van uitkering, loopt af. Een half jaar heeft het
project dan gedraaid. In die zes maanden heeft coördi
nator Hoedeman kans gezien om meer dan veertig,
langdurig, werklozen aan een 'baan' te helpen. Vergele
ken met soortgelijke initiatieven elders in het land, een
hoge score.
Maar, zoals gezegd, de proefperiode is praktisch voorbij.
Wat nu? Doorgaan of stoppen? Het woord is aan de po
litiek. Wat Hoedeman betreft moet de gemeente op de
ingeslagen weg voortgaan. Dat vinden de deelnemers
aan 'Ander Werk' ook. De vakbond FNV staat echter
heel wat kritischer tegenover deze ontwikkeling.
ALPHEN AAN DEN
RIJN - De drempel
naar het sober ingerich
te kantoortje diep in
het statige pand aan de
Wilhelminalaan was
vaak té hoog. Tot de
deur ging 't goed. Maar
dan kwam de twijfel.
Naar binnen stappen
en om een onbetaalde
baan vragen? Nee, dat
ging velen té ver.
Een heel enkele keer bleef de
kandidaat zelf op de stoep
staan, schichtig om zich
heen kijkend. Z'n vriend
ging dan op onderzoek uit
naar wat dat vrijwilli
gerswerk nu precies in
hield.
Tóch is coördinator Hoede
man best tevreden met het
bereikte resultaat. Zijn
werklozenproject 'Ander
Werk' is aangeslagen. Bij
de deelnemers en bij de in
stellingen die er gebruik
van maken. De proefpe
riode is bijna voorbij. Nu
moet er antwoord worden
gegeven op de vraag: wat
gaan we doen? Stoppen of
verlengen
Voor Hoedeman is dit geen en
kel punt. Hij zegt: "Natuur
lijk moeten we ermee door
gaan. Daar valt, wat mij be
treft, gewoon niet over te pra
ten. Laat ik voorzichtig zijn,
want het is de politiek die de
dienst uitmaakt. Zij en nie
mand anders moet beslissen
of we na 1 april doorgaan of
niet. Het project loopt echter
zó geweldig, nee, dat mag
niet van de haak vallen."
Hoe de kansen voor het verlen
gen van 'Ander Werk' liggen,
Hoedeman kan het moeilijk
inschatten. "Ik ben gematigd
optimistisch", is de enige op
merking die hij kwijt wil.
Eén ding staat als een paal bo
ven water: het project geeft
vijftig werklozen weer zin in
het leven. Wordt het stilge
legd, dan vallen ze weer in
dat diepe gat. Niemand be
seft dat beter dan Hoedeman.
Arbeidsbureau
"Ja, dat is een groot probleem",
zucht hij. "Daarom proberen
we nu om samen met het ar
beidsbureau iets op poten te
zetten. Of dit dan het project
zal voortzetten als de politiek
'nee' zegt? Het is zijn taak
niet, hè? Zodra de initiatief
nemer wegvalt, de gemeente
dus, dan is het, denk ik, afge
lopen met 'Ander Werk'."
door
Jan Westerlaken
Zo ver is het nog niet en komt
het misschien ook niet. De
groei zit nog immer in het
project. Slechts een eenvou
dige mededeling in de krant
doet de deur al plat lopen.
Hoedeman: "We kunnen wel
tachtig tot negentig werklo
zen onderbrengen. Omdat we
maar zo'n klein bureautje
hebben met weinig man
kracht, kunnen we het werk
niet helemaal aan."
Niet alleen de publiciteit zet
werklozen aan om mee te
doen aan 'Ander Werk'. De
dienst sociale zaken maakt
mensen die langdurig zonder
werk zijn ook opmerkzaam
op het project. "Nee, ze
stuurt die werklozen niet, dat
kan niet. De dienst zegt al
leen dat het project er is. Het
zelfde doet ook het arbeids
bureau."
Wie hebben er vooral gebruik
van gemaakt om, met behoud
van de uitkering, vrijwilli
gerswerk te gaan doen? En
waar, bij wat voor instellin
gen?
Hoedeman: "Jongeren en vol
wassenen onder de dertig
jaar. Uit allerlei lagen van de
bevolking: mensen met een
academische opleiding en
mensen die alleen maar lage
re school hebben. Weet je, er
stappen soms huisvrouwen
binnen die een onbetaald
baantje zoeken."
Hoewel het project is opgezet
voor Alphenaren, zijn er ook
werklozen van buitenaf die
het kantoortje van Hoede
man van tijd tot tijd binnen
stappen en vragen of hij iets
voor hen kan doen. Het ar
beidsbureau heeft hen de
Henk van de Vijgh (links) en D. van Schagen: "De eerste maanden is het wel leuk, r
weg naar de Wilhelminalaan
gewezen. En in een enkel ge
val hadden zij geluk, kregen
een baantje.
Non profit
De opzet van het Alphense pro
ject lijkt goed gekozen: eerst
zijn 75 non profït-instellingen
(bibliotheek, kunstuitleen,
buurthuizen enz.) aange
schreven met de vraag of zij
werk voor een vrijwilliger
hadden. Van dat werk werd
vervolgens een lijst aange
legd die de kandidaten onder
ogen kregen om er een keus
uit te maken.
"Hebben de mensen, naar hun
idee, wat gevonden, dan gaan
we na of er voldoende inte
resse voor dat werk is. Pas
dan zetten we het licht op
groen. Wat goed ligt in Al
phen? De kunstuitleen", zegt
Hoedeman zonder na te den
ken. "En in de groenvoorzie
ning zijn wat mensen ge
plaatst. Op een paar scholen
is men bezig met het opzetten
van een documentatiecen
trum. Allemaal zaken waar
aan men tot nu toe niet aan
toegekomen was. Ik weet dat
er binnenkort een archeologi
sche werkgroep aan het gra
ven gaat bij de Hazerswoudse
watertoren. Kandidaten die
lichamelijk bezig willen zijn,
kunnen hier aan de slag."
Komen buitenlandse werkne
mers, die geen baan hebben,
ook in aanmerking voor het
project?
Hoedeman: "Vanzelf. Er is ook
een aantal dat op 'Ander
Werk' is afgekomen. Mond
jesmaat, dat wel. Ik denk dat
dit komt, omdat die mensen
met taalproblemen te kam
pen hebben. Mijn vermoeden
is dat het langzaam in deze
kring begint door te drin
gen."
Betaalde baan
De werklozen, die in het vrij-
willigersproject meedoen,
hebben die sneller kans op
een betaalde baan?
"Dat denk ik wel", reageert
Hoedeman. "Wij, dan praat ik
dus over Alphen, kunnen
hard maken dat vijftien pro
cent van onze mensen be
taald werk heeft gekregen.
Het weer meedoen in het
werkproces leidt, vermoed
ik, gemakkelijker tot het vin
den van een werkgever. Wat
ons betreft zyn het dus een
man of acht die een baas heb
ben gevonden. Misschien zijn
het er zelfs wel meer. Want
niet iedereen geeft even een
belletje als 'ie ergens betaald
aan de slag kan."
Een feit is dat de vrijwilligers
niet kunnen solliciteren,' ter
wijl ze daartoe wel ziin ver
plicht? "Zeker", zegt Hoede
man, "dat klopt. Misschien
heeft zo iemand inderdaad
wel een achterstand op een
kandidaat die dat wel kan.
By een sollicitatie wordt
vaak gevraagd 'wie de laatste
werkgever was. Dan kun je
beter zeggen ik heb vrijwilli
gerswerk gedaan, dan dat je
moet vertellen dat je twee
jaar niet hebt gewerkt."
Een mening die H. v.d. Vijgh en
D. van Schagen van harte
steunen. Beiden zoeken al
twee en drie jaar naar een
baan. Toen zij van het project
'Ander Werk' hoorden, aar
zelden ze geen moment en
boden zich aan. Al weken zijn
ze nu doende een schip van
de zeeverkennersgroep De
Nachtegalen op te knappen.
'"t Is voor het eerst dat ik nu
weer eens wat buitenshuis
doet", vertelt Henk. "Van bo
DONDERDAG 17 MAART 1983
ven naar beneden heb ik m'n
woning opgeknapt. De eerste
maanden is het best leuk om
niets te doen. Maar dan loop
je met je kop tegen de muur.
Bovendien ga je je met het
huishouden bemoeien. En
dat komt de stemming be
paald niet ten goede."
Twintig uur
Beide vrijwilligers hebben aan
het opknappen van het schip
geen volledige dagtaak. Het
arbeidsbureau heeft toestem
ming gegeven voor twee keer
twintig uur. De rest zijn de
mannen thuis.
Is 'Ander Werk' een vlucht uit
huis? "Ja", geeft Henk eerlijk
toe, "zo kun je dat wel stellen.
Mijn eerste maanden zonder
werk waren best leuk. Het
was juist in de tijd dat m'n
zoon werd geboren. Plus dat
je alle tijd kreeg voor je hob
by's. Maar die kosten ook
handen vol geld, daar ben ik
inmiddels wel achter geko-
Zowel v.d. Vijgh als Van Scha
gen hoopt dat het project na 1
april doorgaat "Dan kunnen
ze op ons rekenen", zeggen
beide mannen in koor. "Aan
die schuit is nog zat te doen:
schilderen, de motor nakij
ken, kabeltjes leggen en
noem maar op. Tja, als wij
weg moeten, dan zullen de
verkenners die klusjes zelf
moeten opknappen."
Verwachten ze sneller een be
taalde baan te krijgen door
dit vrijwilligerswerk te doen?
"Nou", overweegt Henk, "dat
denk ik wel. Ik vermoed dat
het toch wel indruk zal ma
ken als je bij een baas komt
solliciteren en je kunt zeggen
datje dit hebt gedaan. Hij ziet
dan dat je niet te belabberd
bent om je handen te laten
wapperen."
Noodzakelijk kwaad
Positieve geluiden dus van zo
wel de coördinator als van
deelnemers aan het project.
Maar hoe denkt de vakbond,
met name de FNV, over het
Alphense initiatief? Ook zo
opgewekt?
"Ik zie het als een noodzakelijk
kwaad", reageert bestuurder
W. Oosterbaan. "Het is en het
blijft een surrogaat van be
taald werk. Ja, je moet ervoor
zorgen dat werklozen hun
vrije tijd zinnig kunnen door
brengen. Maar of dit nu de
ideale manier is? Ik heb er
mijn twijfel over."
Oosterbaan zou liever zien dat
er, om maar eens een voor
beeld te noemen, een bouw
project voor werkloze bouw
vakkers zou worden opgezet
of dat er, zoals Bodegraven
doet, een hal wordt ingericht
waar schoolverlaters aan de
slag kunnen.
"De bond werkt mee, omdat er
mensen zijn die plezier in dit
vrijwilligerswerk hebben.
Maar als je diep in ons hart
kijkt", aldus Oosterbaan,
"hoeft het voor ons echt niet.
De werkloosheid los je er in
elk geval niet mee op."
Is de vakbondsbestuurder
bang dat we met dergelijke
initiatieven uiteindelijk zul
len belanden in een situatie
als in de dertiger jaren?
Oosterbaan: "Dat durf ik nou
niet te beweren. Je gaat wél
een drempeltje over. Het be
gin is er. Fase l. zeg maar, is
gestart. Straks volgt fase
twee en dan kan het er som
ber uit gaan zien."
Toneelstuk Saint Lazare:
LEIDEN/OEGSTGEEST - De op
3 april 1898 in Elsene (Brussel)
geboren toneelschrijver Michel
de Ghelderode heeft zo'n sfeer
volle achternaam, datje hem ge
voelsmatig eerder in de Midde
leeuwen zou plaatsen. Niets is
echter minder waar. Dat werd
gisteravond door de toneelgroep
Saint Lazare in de aula van het
Rijnlands Lyceum in Oegstgeest
wel bewezen.
Geheel in (perfekt en vlekkeloos)
Frans werd "Pantagleize" van
Michel de Ghelderode opge
voerd. De literatuurhistorici zijn
het er nog niet over eens waar dit
geesteskind van De Ghelderode
exact in het totale oeuvre gesi
tueerd moet worden. Sommigen
stellen zelfs (vrijwel zeker ten on
rechte!) dat Michel de Gheldero
de "Pantagleize" aan het papier
toevertrouwd zou hebben ten tij
de van "Hop Signor", "Mademoi
selle Jaïre" en "Fastes d'enfer",
alle vry kort na beëindiging van
de Tweede Wereldoorlog ge
schreven. Nu (in 1983) kunnen
we natuurlijk niet meer achter
halen hoe Renaat Verheyen des
tijds bb het "Vlaamsche Volks-
tooneel" in 1930 gestalte gaf aan
de persoon van Pantagleize. Er
bestaat dus absoluut geen verge
lijkingsmateriaal als we Henri de
Groot (als "Pantagleize") willen
beoordelen.
Maar er was weinig inzicht voor
nodig om te concluderen, dat zo
wel Henri de Groot als Jef Houp-
permans (Bam-Boulah) zich keu
rig van hun taak kweten. Er zijn
natuurlijk de prachtige geluid-
seffekten van Paul de Jong en
Toon Walschots, maar minstens
even belangrijk is de evenwichti
ge onderverdeling in de "negen
tableaux". Wij noemen dat ge
woon "bedrijven" en in het 9iè-
me tableaux (negende bedrijf
dus) was o.a. aan de oplichtende
oogjes van een karikatuur goed
te zien hoeveel werk en voorbe
reiding licht en geluid hadden
gekost. Maar een woord van
waardering geldt eveneens Jelle
Koopmans als "Innocenti" en
Gert den Boer als "Lekidam".
Je wordt je tijdens de opvoering
wel pijnlijk bewust, dat de slor
dige zes jaar, die je op de middel
bare school aan Frans hebt be
steed absoluut ontoereikend is
om "Pantagleize" op een ont
spannen wijze te volgen. De snel
heid waarmee de spelers spreken
wordt dan recht evenredig aan
de frequentie waarmee je derden
om een summiere toelichting
vraagt. Bemoedigend binnen de
ze context was wel dat menig
student Frans ook niet alles let
terlijk kon volgen. "Pantagleize"
van de alweer meer dan twintig
jaar geleden overleden Michel de
Ghelderode bleek in elk geval
een juiste keuze. En het succes
hing echt niet alleen af van de
opvallend Leidse wijze, waarop
een der spelers het Franse "au
secours" uitriep. De vrijwel unie
ke combinatie van humor, absur
diteit en barok taalgebruik ston
den aan de basis van het ondub
belzinnig succes van deze tegen
voeters van Don Quichotte en
Sancho Panca (zo u wilt: Don
Juan en Sganarelle).
BERT KOEKEBAKKER
Ruilbeurs
De ruilclub "Koningskerk" orga
niseert vrijdag weer een ruil-
avond. Verzamelaars van
munten, postzegels, lucifermer-
ken, sigarenbandjes, ansicht
kaarten, bankbiljetten en der
gelijke zijn van 19.00 uur af
weer welkom in de Willem de
Zwijgerschool aan de Willem
de Zwijgerlaan 44.
Crisis
"De kansen van de crisis" is het
onderwerp van een gezamen
lijke ledenvergadering die
PSP, CPN en PPR vrijdag
avond houden. De economische
verhoudingen in de samenle
ving worden belicht door drie
sprekers: Dillia van der Heem,
Evelien Eshuis en Martin van
Rossum. De discussiebijeen
komst wordt gehouden in het
Volkshuis aan de Apothekers-
dijk en begint om acht uur.
Folk
De Leidse Folkclub Horus orga
niseert vrijdagavond in Ani-
ba's Muziekkamer (hoek He
renstraat/Witte Singel) een ses
sie-avond met een grote groep
muzikanten uit Rotterdam, ter
wijl er ook musici van folk-
clubs uit Amsterdam en Noord-
wijkerhout worden verwacht.
Muzikanten die nog willen
meedoen, kunnen zich tevoren
opgeven (tel. 125548). De aan
vang is om half negen.
Kamermuziek
Leerlingen van de afdeling
Oegstgeest van de Streekmu-
ziekschool Leiden verzorgen
vrijdag een kamermuziek
avond in de zojuist vernieuwde
zaal van het hoofdgebouw aan
het Rapenburg 22. Op het pro
gramma staan onder meer
twee Fantasieën voor blokfluit
kwartet van Ferrabosco, een
Sonate voor hobo en continuo
van Sammartini en een Trioso
nate van Loeillet voor twee ho
bo's en continuo. Verder wor
den er duetten van Purcell en
liederen van Bowland gezon
gen en een gitaarcompositie
van de Brazliaan Villa-Lobos
ten gehore gebracht. Aanvang
acht uur.
Surinaams feest
De Stichting Surinamers Leiden
houdt zaterdagnacht een feest
avond met de muziekgroep The
Carribean Combo. Plaats van
handeling is het restaurant
van de Groenoordhallen aan
de Willem de Zwijgerlaan. Het
feest begint om half elf en zal
tot kwart over vijf duren.
S tadswandeling
Het Instituut voor Natuurbe
schermingseducatie houdt zon
dag om tien uur een stadswan
deling waarbij onder meer de
geschiedenis van de stad, het
groen, de dieren, afbraak en re
novatie aan bod komen. De
wandeling duurt twee uur en
begint bij de hoek van de Schel
penkade. Eindpunt is de omge
ving van de Burcht. Opgave
vooraf niet nodig.
Störung en punk
In het Leids Vrijetijds Centrum,
Breestraat 66, treedt vrijdag
avond de Wassenaarse groep
Störung op met in het voorpro
gramma de groep WAT. De
Britse punkgroep Angelic Up
starts staat zaterdagavond in
het LVC op de planken. Deze
groep werd. in 19 77 opgericht
en werd bekend door de LP
Teenage Warning. De zaal
gaat beide avonden om negen
uur open.
Vrouwen in India
Het Rijkmuseum voor Volken
kunde besteedt in de maanden
maart, april en mei uitgebreid
aandacht aan de positie en de
rol van vrouwen in India. Dat
gebeurt zes zondagmiddagen
lang van half drie tot vier uur
in de aula van het museum aan
de Steenstraat. Nederlandse en
Indiase vrouwen komen vertel
len over hun ervaringen. On
derwerpen die aan de orde ko
men zijn het Hindoeïsme, de
textielindustrie, vrouwenritue
len in Bengalen, protesten te
gen het verschjijnsel bruids
schat, ontwikkelingshulp enz.,
steeds toegespitst op de positie
van de vróuw. Alle zondagmid
dagen worden er begeleidende
films gedraaid, of dia's en is er
muziek. De cyclus begint aan
staande zondag. Drs. Ria Dal-
me ij er bespreekt dan het on
derwerp "De vrouw in het Hin-
doëisme".
Scouting
Scoutinggroep St. Jozef houdt
zondag open huis in haar ver
bouwde ruimte aan de Alexan-
derstraat, dat één dag eerder
wordt geopend. Het onderko
men, een zolder, is gelegen ach
ter de St. Jozefkerk. De groep
laat zien waar ze zich zo al mee
bezighoudt. De open dag duurt
tot vier uur.
Trimloop
Atletiekvereniging Holland or
ganiseert zondag een trimloop
in de Leidse Hout. De start is
om elf uur op de atletiekbaan.
Deelnemers kunnen kiezen uit
verschillende afstanden, varië
rend van V/2 tot 13'/> kilometer.
Inschrijving is mogelijk om
tien uur.
Cabaretprogramma als opening "Roze Lente '83"
LEIDEN - In een uitverkocht Waagge
bouw begon gisteravond "Roze Lente
'83", het "potten- en flikkerfestival" met
een optreden van het duo 'Juffrouw Son-
nika en Tante Gre' (Sandor Gora en Rene
Coenradie) in hun programma 'Schurft'.
Het gaat hier volgens de aankondigingen
om een cabaretprogramma, waarin ver
teld wordt over de ontslagprocedure van
homofiele muziekleraar/cabaretier Rene
Coenradie. Naar aanleiding van een lied
jesprogramma van Gora en Coenradie
rond het thema homoseksualiteit zijn er
in een interview uitspraken (met name
over de kerk) gedaan, die geleid hebben
tot het ontslag van Coenradie als mu
ziekleraar aan de Christelijke Nationale
School in Heinenoord. Coenradie is tegen
dit ontslag in beroep gegaan. Zelf is hq
van mening dat zijn ontslag meer met zqn
homoseksualiteit dan met uitspraken van
zijn collega-cabaretier in een interview
gedaan, te maken heeft.
Deze ervaringen nu zijn in een programma
verwerkt, dat vanwege de verhalende
structuur, vanwege de liedjes/korte scè
ne-opbouw en vanwege de directe be
trokkenheid bij het verhaalgegeven nog
wel 't meest met vormingstheater te ver
gelijken valt. Evenwel is het geen theater,
dat het publiek van een bepaalde bood
schap zou moeten overtuigen. Dat is niet
nodig, want de doelgroep, het publiek
(zeker in het kader van het festival, waar
in men nu optrad) is het met de bood
schap (protest tegen dit ontslag, strijd
voor acceptatie van de homoseksualiteit)
al volstrekt eens.
Dit soort theater biedt dan ook vaak vol
doende identificatiemogelijkheden voor
de eigen doelgroep en heeft daarmee de
functie de eigen opvattingen te bevesti
gen, waardoor het voor de opening van
dit festival uitermate geschikt lijkt. Als
cabaretprogramma is het niet opzienba
rend en liggen de gekozen middelen al te
zeer voor de hand; de verhalende struc
tuur biedt op toneel geen verrassingen
meer en voor de typering van onder ande
re het schoolbestuur en de burgemeester
voor de pauze en van de travestierollen
Juffrouw Sonnika en Tante Gre na de
pauze worden wel erg dik aangezette ef
fecten gebruikt. Vanavond komt in de
Waag de theatergroep September met het
toneelstuk 'September' van Koos Dub
belman.
WIJNAND ZEILSTRA
