Paus ontkwam in Midden-
Amerika niet aan politiek
"Humanistisch Verbond niet achtergesteld"
ZATERDAG 12 MAART 1983
Geestelijk leven
PAGINA 11
Paus Johannes Paulus II tijdens een
„Mijn missie is er een van vre
de". Dit zei paus Johannes
Paulus II vorige week nadat
hij Middenamerikaans
grondgebied had gekust.
Maar nu zijn bliksemreis
door Midden-Amerika en aan
Haiti is beëindigd, blijken de
oorlogen in de regio nog in
volle gang. En sommige con
flicten lijken zelfs aange
scherpt door dit pauselijk be
zoek.
Het ging niet om een politieke
maar om een pastorale,
apostolische reis, bedoeld om
bij te dragen aan een herstel
van de vrede, aldus officiële
woordvoerders van het Vati-
caan. Maar door de eeuwen
heen is de kloof tussen poli
tiek en religie nog nooit zo
duidelijk geweest. Wat deze
reis van „de paus van de vre
de" betreft, bestaat over het
algemeen de indruk dat Jo-
door
Rob Sprenkels
hannes Paulus II zich politie
ker heeft opgesteld dan abso
luut noodzakelijk was.
Bijvoorbeeld in Nicaragua.
Daar had de duidelijke wei
gering van de paus om zich
uit te spreken tegen de
„Amerikaanse agressie" te
gen de sandinistische rege
ring al bij voorbaat een ge
spannen sfeer geschapen. En
dat kwam vooral tot uitdruk
king tijdens de mis in de
hoofdstad Managua. De san-
dinistisch® televisie liet de
homilie overstemmen door
de gescandeerde leuze „Wij
willen vrede".
De paus stelde op zijn beurt
met nadruk dat iedereen ge
hoorzaam moet zijn aan
aartsbisschop Miguel Oban-
do y Bravo, die zich weke
lijks fel uitspreekt tegen de
sandinistische regering. Tot
wellicht ook tot de grote ver
bazing van de paus besloten
toen zelfs grote delen van de
katholieke massa's, die tot
dan toe „Leve de paus" en
dergelijke hadden ge
schreeuwd, te roepen om
„Een kerk aan de zijde van de
armen" en „De macht aan het
volk".
Ook in het door een burgeroor
log verscheurde El Salvador
nam de paus een politiek
De klacht van het Humanistisch
Verbond (HV) dat het door de
overheid wordt achtergesteld bij
de kerken, kan niet serieus wor
den genomen. Hetzelfde geldt
voor de bewering van het HV dat
de behoefte aan humanistische
geestelijke verzorging enorm
groot is en voor zijn eis dat het
van de overheid meer plaatsen
voor humanistische raadslieden
en meer faciliteiten moet krijgen.
Tot deze conclusie komt mr.
F.H.M. van Spaendonck in een
artikel, getiteld "Een gelijke be
handeling van het Humanistisch
Verbond". Het eerste deel hier
van verschijnt deze week in "In
formatiebulletin 1-2-1', kader
blad van het secretariaat van het
rk kerkgenootschap. Van Spaen
donck is juridisch staflid van dit
secretariaat, maar heeft zijn arti
kel op persoonlijke titel geschre
ven. Wel heeft hij het een en an-
standpunt in. Ten eerste stel
de hij zich achter de vredes
plannen van de regering. Ten
tweede beschuldigde hij de
gewapende oppositie als zijn
de een groep op geweld uit-
zijnde leugenaars. En ten der
de bleef elke oproep tot een
dialoog uit, evenals een ver
oordeling van de verregaan
de schendingen van de men
senrechten.
En dat in een land waar het le
ger in drie jaar meer dan
der ontleend aan officiële stand
punten.
De eisen van het HV komen vol
gens Van Spaendonck in een
merkwaardig licht te staan, wan
neer men beseft dat het HV voor
al werkt in sectoren waar de
overheid of anderen de geestelij
ke verzorging betalen, zoals in de
krijgsmacht en de gevangenis-
De gegevens waarop het HV zijn
eisen grondvest, stellen volgens
Van Spaendonck ernstig teleur.
In 1980 had het HV 314 betaalde
functionarissen voor geestelijk
werk, van wie er 94 in de catego
riale geestelijke verzorging en
35.000 mensen heeft ver
moord, dorpen heeft platge
brand, onschuldigen gemar
teld en vermoord, de kerk de
hand heeft gehad in de dood
van een dertigtal religieuzen.
Als klap op de vuurpijl druk
te Johannes Paulus zelfs de
hand van Roberto d'Aubuis-
son, volgens harde bewijzen
het brein achter de moord,
tijdens een mis, op de zeer
populaire aartsbisschop Os
car Arnulfo Romero.
170 in het humanistisch vor
mingsonderwijs werkzaam wa
ren. Hoogstens 50 geestelijke
verzorgers worden door het HV
zelf betaald. De plaatselijke ge
meenschappen van het HV func
tioneren in feite als vrijwilligers
organisaties zonder vast be-
roepspersoneel. Ze zijn niet ver
gelijkbaar met de ruim 4500
plaatselijke kerkgemeenschap
pen, zoals parochies en kerkelij
ke gemeenten. Die hebben wel
eigen pastoraal personeel en dit
wordt door de plaatselijke ge
meenschap zelf betaald, zo
schrijft Van Spaendonck.
Over die frappante verschillen
zwijgt het HV echter in alle talen,
In feite was het optreden van
de paus in de verschillende
landen nogal tegenstrijdig.
Want in Guatemala vond de
paus plotseling wel alle ont
voeringen, executies en mas
samoorden belangrijk ge
noeg 'om te veroordelen. En
wat de pastoors in Nicaragua
en El Salvador in feite werd
verboden, namelijk de pro
motie van een welzijnsverbe-
tering voor de armen en het
verheffen van hun stem te-
constateert Van Spaendonck, en
hij voegt eraan toe: "dit zijn ech
ter de essentiële punten die in
het overleg met de overheid een
rol moeten spelen bij het vast
stellen van uitgangspunten voor
het overheidsbeleid ten aanzien
van religie en levensbeschou
wing in de huidige samenle
ving".
Van Spaendonck herinnert eraan
dat de kerken in Nederland als
zodanig niet door de overheid
worden gesubsidieerd. Het ker
kelijk "bedrijf' wordt hoofdza
kelijk betaald uit de vrijwillige
bijdragen van de gelovigen. Al
leen al in de drie grootste kerken
gen inbreuken op de mense
lijke waardigheid, werd in
Guatemala, en daarna ook in
Haiti, plotseling van alle
geestelijken geëist.
En al sprak de paus zich in Cos
ta Rica uit tegen elke vorm
van interventie, in El Salva
dor had hij het met geen
woord over de Amerikaanse
bemoeienissen in de burger
oorlog, waardoor het conflict
volgens veel waarnemers is
verlengd. En hoewel hij bij
(rooms-katholieke, Nederlands
hervormde en de gereformeerde
kerken) brengen zij daarvoor per
jaar ruim 600 miljoen gulden bij
een. Het vermogen van deze ker
ken brengt wel ruim 90 miljoen
per jaar op, maar alleen al de in
standhouding van kerkgebou
wen kost per jaar meer dan 120
miljoen. De totale personeels
kosten overschrijden de 400 mil
joen gulden. Deze kosten hebben
betrekking op 7000 pastores en
minstens 2000 man overig perso
neel.
Volgens eigen gegevens telt het
HV slechts een dikke 60 plaatse
lijke gemeenschappen en onge
veer 16.000 leden. Het stelt even-
verschillende, gelegenheden
het gebruik van geweld fel af
wees, zweeg hij in alle talen
over de gewapende aanvallen
vanuit Honduras tegen het
sandinisme in Nicaragua.
Het sandinistische front heeft
inmiddels een document uit
gegeven waarin gesignaleerd
wordt dat uiteindelijk elke
partij wel uitspraken van de
paus zal kunnen vinden om
zijn positie te kunnen verde
digen. Die conclusie lijkt op
zijn plaats, hoewel de kerk
vorst zich toch wel heel expli
ciet heeft uitgesproken tegen
elke vorm van revolutionair
geweld. Wat dat betreft doen
de sandinisten echter een op
roep aan de paus om vanuit
het Vaticaan een oplossing te
formuleren die alle conflicten
in Midden-Amerika op niet-
militaire wijze uit de wereld
zal helpen en tegelijkertijd
ook alle sociale en economi
sche onrechtvaardigheden
zal doen verdwijnen. Een on
mogelijke opgave, zo lijkt
het.
Al met al ziet het er naar uit dat
de vredesmissie van Johan
nes Paulus II in Midden-
Amerika maar bitter weinig
zal bijdragen tot een herstel
van de vrede in de regio. Inte
gendeel zelfs. In Nicaragua is
als direct resultaat van het
pauselijk bezoek de tegen
stelling kerk-staat ernstig
verscherpt, terwijl ook de
breuk tussen de kerkelijke
hiërarchie en de basis defini
tief lijkt geworden.
In El Salvador publiceerden de
kranten, die allen onder rege
ringscontrole staan, met vet
te koppen de steun van de
paus aan het bewind en zijn
veroordelingen aan het adres
van de gewapende oppositie.
Wellicht kan dankzij de
woorden van de paus de ver
scheurde moreel van de offi
ciële troepen weer wat wor
den opgevijzeld.
En wat Guatemala betreft mag
worden verwacht dat dictator
Efrain Rios Montt nu nog ge
welddadiger zal gaan optre
den om zijn evangelische
sekte „El Verbo" verder te
kunnen verspreiden. De
rooms-katholieke kerk zou
daardoor in Guatemala wei
eens in een ware martelaars-
positie kunnen geraken.
wel dat het desondanks 20 25
procent van de Nederlandse be
volking vertegenwoordigt. Van
Spaendonck rekent uit dat dus
ongeveer 3 miljoen Nederlanders
als ongodsdienstige humanisten
zouden moeten worden aange
merkt en dat dus slechts 1 op de
175 humanisten het de moeite
waard vindt lid vap het HV te
zijn.
Hij bestrijdt in "1-2-1" niet het ar
gument van het H V dat humanis
ten wegens hun opvatting over
het zelfbeschikkingsrecht van de
mens zich niet organiseren, maar
stelt wel vast: "het rechtvaardigt
echter onvoldoende dat deover-
heid verplicht zou zijn voorzie
ningen te treffen voor burgers in
bijzondere omstandigheden, ter
wijl diezelfde burgers in normale
omstandigheden blijkbaar niet
de moeite over hebben voor of
behoefte tonen aan die voorzie
ningen".
De doelstellingen van de verbo
den Zuidafrikaanse bevrijdings
beweging ANC en van de Raad
van Kerken in Zuid-Afrika
(SACC) zijn uitdrukking van de
wereldwijde veroordeling van de
apartheid en van het verlangen
naar fundamentele veranderin
gen in dat land. Met die opmer
king bestreed Peter Storey, voor
zitter van de Sacc in Pretoria de
beschuldiging dat de raad steun
verleent aan het ANC. Hij getuig
de voor de Eloff-commissie, die
in opdracht van de Zuidafrikaan
se regering een onderzoek instelt
naar de activiteiten van de Sacc
Volgende week zal ds. C.B. Roos,
voorzitter van de Nederlandse
Hervormde Synode, voor de
commissie getuigen.
Ds. Storey sprak van een „valse
voorstelling van zaken" door het
hoofd van de Zuidafrikaanse vei
ligheidsdienst, generaal Johan
Coetzee. Deze had de Sacc ervan
beschuldigd de oproep voor een
economische boycot van Zuid-
Afrika te steunen. Over deze
zaak zijn de meningen binnen de
raad verdeeld, aldus Storey.
Verder toonde hij zich verbaasd
over Coetzee's opmerking dat de
Sacc aan de leiband van de We
reldraad van Kerken zou lopen.
Onze inzet voor mensenrechten,
opheffing van apartheid en voor
een beter onderwijssysteem
wordt ons niet van buitenaf inge
fluisterd, maar komt voor uit het
evangelie, zo zei Storey.
Hij noemde de beschuldiging als
zou de raad financieel vanuit het
buitenland gemanipuleerd wor
den, rondweg belachelijk.
Baptisten
In de Lusthoflaanschool wordt
morgenavond om half acht door
de Baptistengemeente een bij
zonder dienst gehouden. Spre
ker is J.F. de Leeuw over het on
derwerp "Er is hoop".
Beroepen
Nederlands hervormde kerk: Be
roepen te Blokzijl: J. H. Verwaal,
kandidaat te Leiden; Beroepen
te Veenendaal: G. Mulder te Has
selt (Overijssel); Aangenomen
naar Spijkenisse: J. Brezet te IJ-
muiden-Oost; Bedankt voor
Renswoude (toezegging): D.
Heuvelman te Hoogblokland,
Bedankt voor Ter Heijde aan
Zee: dr. B. W. Steenbeek te Nije-
ga en Opeinde; Benoemd door
het college van diacenen te Rot
terdam tot diaconaal predikant:
A. Polhuis te Koog-Zaandijk.
Gereformeerde kerken: Beroepen
te Dordrecht: J. van de Ree te
Uden-Veghel; Beroepen te Sit-
tard: mevr. drs. S. H. C. Klaver,
kandidaat te Amsterdam die dit
beroep heeft aangenomen; Be
roepbaarstelling: mevr. S. H. C.
Klaver, Derde Oosterparkstraat
224,1092 EJ Amsterdam; de heer
A. J. Beima, Wytsmastraat 10,
9112 HN Birdaard; A. Mak, Vis
sersplein 2A, 3511 LX Utrecht.
Gereformeerde kerken vrijge
maakt: Beroepen te Stadska
naal: H. de Vries te Hattem; Be
roepen te Roodeschool: A. P.
Veijen, kandidaat te Em-
meloord; Aangenomen naar
Drachten-Zuidoost voor de mis
sionaire dienst op Kalimantan
Barat: J. Th. Jonkman, kandi
daat te Groningen.
LEIDEN: Herv. Gem. Hoogl. kerk 10.00
u. ds. A.J. de Jong, 11.45 u.
Oecumenische studentendienst.
Marekerk 10.00 u. dr. S. Meijer^ 17.00 u.
kand. M. Middelkoop ^Dordrecht)
Maranathak. (L. Morsweg) 10.00 u. ds.
A.Th. Kramer
Regenboog (Merenwijk) 9.30 u. en 11.15
u. pastor H. Delamarre en ds. H. J. van
Leeuwen
Bethlehemk.(Driftstr.) 10.00 u. ds. A.
Christ
Bevrijdingsk.(Montgomerystr.) 9.00 u
ds. M.G. Veenstra, 10.30 u. ds. H.E.
Sterringa
Vredesk.(Burggravenl.) 10.00 u. ds.
Lamping
Waalse kerk (Breestr.)10.30 u. pasteur
D.Ribs
Acad. Ziekenhuis 10.15 u. ds. M.
Terlouw-Sterk en ds. J. bovenberg, ha, 9
u. rk. dienst,
Diakonessenhuis 10 u. ds. H.B. van 't
Hof, za 10.30 u. r.k. H. Delemarre
Endegeest: zie Oegstgeest.
Geref. Kerk: Zuiderk.
(Lammenschansw.) 10 u. ds. Van der
Velden
Petrak. (Surinamestr.) 10.00 u. ds.
Hortensius
Oude Vest 10 u. ds. Koolstra, 17 u. ds.
Hortensius, Sassenheim
Maranathak.(L. Morsw.) zie herv. gem.;
Bevrijdingsk.CA. Bruunstr.) 9.00 u.dr.
Van der Zwaan,, 10.30 u. ds. Sterringa,
17.00 u. ds. Koolstra.
bejaardenhuis Groenhoven 10 u. B.
Bouma
Chr. Geref. K. (Steenschuur): 10 en 17 u.
drs. G.C. den Hertog.
Geref. Gem. in Ned. (Bethl.kerk
Driftstr.): 11.30 en 5.30.
Evang.-Luth. Gem. (Hoogl. Kerkgr.):
10.15 u. Mevr. Koopmans-Schotanus,
Doópsgez.-Remonstr. Gemv (Lokhorstk.
Pieterskerkstr.): 10.30 u. mevrouw A.J.
Luykinga, H'lem
Baptistengem. (O. Rijn 3): 10 u. ds. G.
Bosveld, Lusthofl. sch. 19.30 u. Evang.
dienst ds. G. Bosveld
Zendingswerk Middernachtsroep
(Zoeterw.singel 21): 17 u. hr. Roos
Evangeliecentrum (Zijlsingel 2): 10 u. J.
Zijlstra
Pinkstergem. (O. Vest 13): 10 u. mr. J.
Eikerbout
Leger des Heils (Hooigr.): 10
heiligingssamenk., 5
verlossingssamenkomst.
Nieuw-Apost. Kerk (H. Rijnd. 24): 9.30
en 4, wo. 8.
Zevendedagadventisten
(Ontmoetingskerk Voorschoten): elke
zat. 9.45 bijbelstudie, 10.45
predikdienst.
Christian Science (Steensch. 6): 10.30.
Kerk van J. Chr. v.d. Heiligen der L.
Dagen (Brahmsl): 9.30,10.30 en 11.20.
Oud-Kath. K. (Zoeterw.singel): 10.
Rooms-Kath. K.: Haagweg za 19 u, zo 9
en 10.45 u.
Herensingel za 19 u, zo 9.30 en 11 u.
Rijndijk (Leiden-V.schoten) za 19, zo
9.30 en 11.30 u.
Steenschuur za 10 en 19 u, zo 8,30,10,
11.30,18 en 19 u.
Boshuizerkade za 19, zo 9.30 en 11.30
Lammenschansweg za 19, zo 9,10.30 en
12 u.
Haarl.straat za 19, zo 9.30,10.45 en 12 u.
H. Rijndijk (zie Zoeterwoude).
AARLANDERVEEN:
Geref. Kerk: ds. J. de Vree, 6.30 ds. N.
Heiner
Chr. Geref. Kerk:9.30 u 17.00 u ds. M.
Vlietstra
Rk Kerk: za 19, zo 10.30 u.
ALPHEN AAN DEN RIJN: Herv.
Gem.10.00u. ds. L. Schaap, 6.30 u. ds. R.
de Jonge.
Geref. Kerk: Maranathak, 10 u. drs.
K.L.F. Ie Grand, 19.30 u. ds. T. de Boer
Salvatorik. 10 u. dr. P.N. Holtrop, 17 u.
drs. J. Vree
Geref. K. Vrijg.(Rijnstroom):
Ned. Geref. Kerk (school Willemstr.):
9.30 u. en 16.30 u. kand. A. Vos
Chr. Geref. Kerk: 9.30 en 16.30 u. J.J.
Lof
Oud-Geref. Gem. (Hooftstr. 240): 9.30 en
4.
Bapt.gem. (Molenwerfstr. 1): 10 en 18.30
u. ds. H.G. Koekkoek
Bapt.gem. Noord (school Kalkovenw.
62): 10 u. C. Vork
Volle-evang.gem. ('De Ark', Pr.
Hendrikstr. 54): 10 u. A.r.d. Hoorn
Pinkstergem. (school Batenstein 16): 10.
Leger des H. (Corn, de Vlamingstr.): 10
en 6.30.
Remonstr. Kring (Van Mandersloostr.
36): geen dienst
Rk Kerk: Bonifaciusk. za 19, zo 9.45 en
11.30 u
Piusk.za 19, zo 9 en 10.30 u.
De Bron za 19, zo 9.30 en 11 u.
BENTHUIZEN:
Geref. Gem. 9.30 en 18 u. ds. C. Vogelaar
BODEGRAVEN: Herv. Gem.
Dorpskerk 10 u. ds. R.J. van de Hoef,
1830 u. ds. J. Voordouw
Salv.kerk 10 u. ds. Joh. richter, 18.30 u.
ds. J. Wieman
Bethl.kerk 10 u. ds. C.A. Korevaar,
R'dam, 18.30 u. ds. R.J. van de Hoef
Geref. Kerk: 9.30 u. ds. A. J. Damsma,
6.30 u jeugdd. ds. W. A.v.d. Berg
BOSKOOP: Herv. Gem. Dorpskerk
19.30 u. ds. J.C.W. van 't Hoff
De Stek 9.30 u. ds.Z. de Graaf, Z'woude
Geref. Kerk: 17 u. ds. J. Mondeel,
Reeuwijk
Chr. Geref. Kerk:9.30 en 17.00 u. kand.
D. van der Zwaag (Apeldoorn)
Geref. Gem.: 9.30 en 15 u. ds. A. Bac
Rk Kerk: za 19, zo 9.30 en 11 u.
HAZERSWOUDE: Herv. Gem. 9.30 u.
A. Bakker, 6.30 u. ds. Z. de Graaf
Geref. Kerk: 10 u. ds. J. Crziria, R'burg,
17 u. ds. B. Koekoek R'dam
Rk Kerk: dorp za 19, zo 9.30 en 11.30 u.
Anker za 19, zo 8.45 en 11.15 u.
Rijndijk zo 10 u.
HILLEGOM: Herv. Gem. 10 u. ds. L.F.
Krispijn, 17 u. ds. A. Th. Rothfusz
Geref. Kerk: 10 u. ds. R.E. van der Wal
Rk Kerk: Mart. za 19, zo 9 en 11 u.
Jozefk. za 19, zo 10 en 11.30 u.
HOOGMADE:
Rk Kerk: za 19, zo 10 u.
DE KAAG: Herv. Gem. 10 u. ds. G.
Snijders, H'lem
Rk Kerk: za 19, zo 10 u.
KATWIJK AAN DEN RIJN: Herv.
Gem. Dorpsk. 10.00 u. ds.Boer, 6.00 u.
ds. Heymans
Ontm.kerk 10.00 u. ds. Heymans, 6.30
ds. Niel
Ver. ter voorbereiding van een herv.
deelgemeente 'De Rank' te Katwijk
(aula P. Groen-college): zie Katwijk aan
Zee.
Geref. Kerk: 9.30 u. ds. Hartkamp, 5.00
u. ds. Van der Horst
Rk Kerk: za 19, zo 9.30 en 11.15 u.
KATWIJK AAN ZEE: Herv. Gem. N.
Kerk 10.00 u. ds. Romein, 6.00 u. ds. Van
Sliedrecht.
O. Kerk 10.00 u. ds Visser, 6.00 u. ds.
Van Roon.
Ichthusk. 10.00 u. ds. Vroegindeweij,
17.00 u. ds. Driebergen, bidstond voor
visserij, gewas en arbeid.
Pniëlk. 9.30 u ds. Schuurman, 6.00 u. ds.
Visser, bidstond voor visserij, gewas en
arbeid.
aula Bespevaer-mavo (Rijnsoever) 10.00
u. ds. De Jong.
Overduin ds. A. Baas
Ver. ter voorbereiding van een herv.
deelgemeente 'De Rank' te Katwijk
(aula P. Groen-college): 10 u. ds. Eekhof,
Leiden
Geref. Kerk: Vr.kerk 10.00 ds. A.C.
Kersten, 17.00 u. ds. M.C. Kersten
Triumfatork. 10.00 u. ds. Van der Horst,
17.00 u. ds. A.C. Kersten.
Geref. K. Vrijg.: 10.15 ds. Heiöa, 3.30 y.
kand. De Haan
Ned. Geref. Kerk: 8.45 ds. Janse, 19.00
ds. Van Leeuwen
Chr. Geref. Kerk: 10 en 17 u. ds. D.
Slagboom
Vrije Chr. Geref. Gem. (Unizaal): 10 en
17.00 u. ds. Van den Belt
Geref. Gem. (Remisestr.): 10 en 17.00 u.
leesdienst
Volle-evang.gem. ('Tripodia'): dienst om
9.45.
KOUDEKERK AAN DEN RIJN: Herv.
Gem. 10.00 u. kand. De Boo, 17.00 u. ds.
Oort
Geref. Kerk 10.00 u. K. Brouwer, 19.00 u.
ds. R.Oort
LEIDERDORP: Herv. Gem. en Geref.
Kerk Dorpsk. 10 u. ds. G. van Loenen,
15 u. ds. J. bovenberg, 18.30 u. ds. J.J.
van den Born
Hoofdstr. 10 u. ds. A.W.J.A. Knoth
Scheppingsk. 9 en 10.30 u. mevr. ds. H.
Westera-Franke
Leythenrode
Elis.ziekenhuis 10 u. rector Abr.
Vijftigschild
Bapt.gem. (wijkgeb. Zijlkw.): 10 u. J. de
Rk Kerk: za 19, zo 9,10.30 en 12 u.
LEIMUIDEN: Geref. Kerk: 9.30 en 19.00
u. ds. B. Oosterhoff
Rk Kerk: za 19, zo 7.30,9.30 en 11.15 u.
LISSE: Herv. Gem. Dorpskerk 10 u. ds.
Pettinga, Utrecht, 19 u. ds. P.C. 't Hooft
Pauluskerk 10 u. ds. P.C. 't Hooft
Geref. Kerk: 10 en 19 u. ds. E. Boswijk
Geref. K. Vrijg.: 8.45 en 15 u. ds. D.
Grutter
Ned. Geref. Kerk (Salvatori): 9.30 en 17
Chr. Geref. Kerk: 10 en 16.30 u. ds. J.
van Dijken ha
Geref. Gem.:10 en 16 u. leesdienst
Rk Kerk: Agathakerk za 19, zo 10 en
11.30 u
Poelpolder za 19, zo 9 en 11.30u.
Mariakerk za 19, zo 8.30,10 en 11.45 u.
Engelbew. za 19, zo 9.30,11 en 17.45 u.
NIEUWKOOP: Geref. Kerk: 9.30 en 6.30
u. ds. G.P. Nooteboom
Chr. Geref. Kerk: 9.30 u, 19.00 u. ds. P.
Beekhuis
Remonstr. Gem.: 10 u. ds. M.A.
Bosman-Huizinga
Rk Kerk: za 19, zo 9 en 10.45 u.
NIEUWVEEN: Geref. Kerk: 9.30 u. ds.
C. v.d. Meulen, 19.00 u. drs. J. de Zwart
Rk Kerk: zal 9, zo9enllu.
NIEUW-VENNEP: Herv. Gem. 9.30 u
en 19.00 u. ds. S.G.J. Goverts
Geref. Kerk: 10.30 u. en 16.30 u ds.
G.Rang
Chr. Geref. Kerk: 9.30 en 16.30 u. ds. D.
Rk Kerk: za 19, zo 10 u.
NOORDEN: Geref. Kerk (W. Verlaat):
Rk Kerk: za 19, zo 9 en 10.30 u.
NOORDWIJK: Herv. Gem.
Voorstr.(Binnen) 10 u. ds. R.S.
Elgersma, 17.00 u. ds. Visser, 19 u. ds. W.
van der Lee
Hoofdstr. (Zee) 10 u. ds. J.M. Hoekstra,
O'geest
De Rank (Golfbaan) 10 u. ds. W.
Vroegindewey, ha
Geref. Kerk: Hoofdstr. (Zee) 10.00 u. ds.
Kuiper, 17.00 u. ds. Elgersma
(gezam.dienst)
Vinkenl. (Binnen) 19 u. zondagviering
Stichtingskerk 11.00 u. ds. Slofstra
Ned. Prot. Bond (aula O.Zeew.) 10.30 u.
J.P. Hulsbos, S'heim
Rk Kerk: Zee za 19, zo 9.30 en 11 u.
Binnen za 16,19u,zo 8,10 en 11.30u.
NOORDWIJKERHOUT: Dorpsk. 10 u.
ds. B.J. Roosjen, N'wykerhout
De Zilk 10 u. ds. G. v. Hoegee, Alphen
a.d. Rijn
Rk Kerk: Victork. za 19, zo 9.30 en 11 u
Jozefk. za 19, zo 10 en 11.30 u.
OEGSTGEEST: Herv. Gem. Groene of
Will.kerk 11 u. P. Vellekoop
Pauluskerk 9.30 u. ds. P. Sierat
Gemeentecentrum (Lijtw.) 10.30 u. ds. J.
van Rossum
Geref. Kerk: ds. C. de Putter, ha
Ned. Geref. Kerk (Gem.centrum): 8.45
ds. G. de Lange, 16 u. ds. J.D. Janse,
Den Haag
Van Wijckerslooth: 16 u. ds. L. Romein
Endegeest: 9.30 u. ds. L.H.C. Friedrich
Volle-evangeliegem. (Gem.centrum): 4.
Rk Kerk: WilLkerk za 19, zo 9 en 10.30 u.
3
OUD-ADE: Rk Kerk za 19, zo 8.30 en
10.30 u.
OUDE EN NIEUWE WETERING
Herv. Gem. 9.30 u. ds. J. de Korte, 17 u.
Oec. jeugdd.
Geref. Kerk: 9.30 u. P.Taselaar, 17.00 ds.
J. de Korte
Rk Kerk: za 19, zo 9.30 en 11.30 u.
ROELOFARENDSVEEN: Rk Kerk
Mar. Pres. za 19, zo 9 en 11 u.
Petrus-B. za 19, zo 9.30 en 11.30 u.
RIJNSATERWOUDE: Chr. Geref.
Kerk. 9,30 en 14.15 u.
RUNSBURG: Herv. Gem.
Laurentiuskerk 9.30 u. ds. H. van Niel,
17.00 u. ds. F.G. Smaling
Bethelkerk 9.30 u. ds. G.F. Smaling
Geref. Kerk: Petrak. 9.30 u. ds. A.G.
Baayen, 17.00 u. ds. A. Damsma
Imm.kerk 9.00 u en 10.30 u. ds. G. Snel,
17.00 u. ds. J.Cziria
Mar.kerk 9.30 u. ds. J. van den Berg.
17.00 u. ds. A.G. Baayen.
Chr. Geref. Kerk: 9.30 en 17.00 u. ds. J.P
Evang. Christengem. (aula mavo): 10 en
19u. ds. J.A. Visser
Rk Kerk: za 19.30 u„ zo 10.30 u.
RIJPWETERING: Rk Kerk za 19, zo
7.30,9 en 10.30 u.
SASSENHEIM: Herv. Gem. 9,10.30 en
19 u. ds. G.H.N. Hermans
Geref, Kerk: 10 u. ds. W. Baas
Ned. Prot Bond (Jul.laan 17):
Rk Kerk: za 19, zo 9.30 en 11 u.
TER AAR: Herv. Gem. 10 u. ds. E.S.
klein Kranenburg
Geref Kerk: 10.00 u. drs. P. Buikema,
6.30 u. drs. J. Broer
Rk Kerk: Aardam za 19, zo 9.30 en 11.30
kerk Langeraar
VALKENBURG: Herv. Gem. 10 en
18.30 u. ds. C. Vermeulen
Geref Kerk: 9.30 u. ds. B.Bouma,
noordwijk, ha, 18.30 u. drs. G.C. v.d.
Kamp, W'naar, ha
VOORHOUT: Herv. Gem. 10 u. bijz.
dienst rond kostersechtpaar
Rk Kerk: za 19. zo 9,10.30 en 11.45 u.
VOORSCHOTEN: Herv. Gem.
Dorpskerk 10 u. ds. J.D.A. de Zwart
De Ontmoeting (Noordhofland) 10 u. ds
A.K. van der Schoot
Hulp en Heil (Schakenbosch) 10 u. ds.
AH. Lentz
Geref. Kerk: 17 u. ds. W. Blanken
Aulagemeenschap Noordhofland;
Rk Kerk: Laur.kerkza 19, zo 11.30 u.
M. Godskerk za 19, zo 10 u.
WADDINXVEEN: Herv. Gem. Brugk
9.30 u. ds. H. Veldhuizen, Albasserdam,
17 u. ds. L. Roetman
Hoeksteen 9.30 u. ds. L. Roetman, 18.30
u. ds. L.W.Ch. Ruijgrok Bruchem
Bethelk. 9.30 u. cand. P, Visser, K'wyk,
17 u. ds. J. Maasland
Imm.kerk 10 u. ds. Th.H.G. Hulst, 17 u.
ds. W. Sybrandy, Den Haag
Geref. Kerk: Kruisk. 10 en 17 u. ds. J.C.
de Moor
Ontm.kerk 10 u. ds. P. v.d. Berg
Rk Kerk: Victork. za 19, zo 10 u.
Ontm.kerk za 19, zo 11.45 u
WARMOND. Herv. Gem. 10 u. ds. B.C.
de Gelder, Lisse. 17 u. drs. N.C. Smit,
Leiden
Rk Kerk: za 19, zo8.30,10en 11.30u.
WASSENAAR: Herv. Gem.
Dorpsk. 10.00 u ds. R. Scheenstra, 4.30 u
ds. C. Trouwborst, 7.00 u. ds. W. van
Bruggen.
Kievietk. 9.00 u. jeugdkapel, 10.00 u. Ds.
W. van Bruggen, 10.00 u.
kinderdiensten.
Messiask. 10.00 u. ds. W. van
Waasbergen, 10.00 u. kinderdiensten.
Dorpscentrum
9.30 u. ds. G.J. Wolters
Geref. Kerk: Zijllaan 10 u. ds. M. v.d.
Heiden, A'veen, 17.30 u. ds. R.
Hassefras, Maasdijkj
Zuid (Bloemcamplaan) 10 u. ds. G.C.
v.d. Kamp
Ned. Prot Bond (Kerkdam): 10.30 u. ds.
B. v. Ginkel, A'dam
Rk Kerk: Will. za. 19.00 zo. 9.30,11.00 u.
Jozefk.za. 19.00 u. zo. 9.30 en 11.00 u.
G. Herderk.za. 17.00 u., zo. 9.00 en 11.30
WOUBRUGGE: Herv. Gem. 9.30 u. ds.
S. Gersen, 6.30 u. ds. A. Christ
Geref. Kerk: 9.30 u. ds. J. Broer, Ter Aar
18.30 u. ds. M.J. Aalders
Ned. Prot Bond (De Wijk): 11.30 u.drs.
M. Roos( in Ned. Herv. Kerk
Nieuwveen)
Rk Kerk: za 19, zo 10 u.
ZEVENHOVEN.
Geref. Kerk: 9.30 u. en 19.00 u L.
Vermeer
Rk Kerk: za 19. zo 9 en 10.45 u.
ZOETERWOUDE: Herv. Gem. 10 u. ds.
J.R. Wolthaus
Rk Kerk: St Jan zo 9.30 en 11 u.
Chr. Dienaark. za 19, zo 10 u.
H. Rijndijk za 19, zo 10 en 11.30 u.
ZWAMMERDAM Herv. Gem. 10 u. ds
W.L. Heijmans, 18.30 u. ds.
P.B.Buikema
Geref. Kerk: 10.00 drs. M. Aalders, 6.30
drs. P. Buikema.
