actief in
vrije tijd
il
"Prehistorici zijn
nuchtere mensen
Weer
meer schoorsteenbranden
L
l i
J-
Hoogleraar Louwe Kooijmans:
Ondeskundig
Provincie:
parkeer- en
speelterrein
langs spoor
lijn mag wel
Gemeente
steunt acties
in onderwijs
Actie tegen
eigen bijdrage
fondspatiënt
Geslaagd
O, dat wordt zitten,
want hij zit toch aU'
plaatsen haarden en allesbranders voornaamste oorzaak
iK
l
L.P. Louwe Kooijmans: "Datje soms zo weinig vindt, daarmee moetje
teren leven".
PAGINA 4
LEIDEN - Het lot van de
prehistoricus: een oude
citroen uitpersen en maar
hopen dat je nog een lekker
sapje krijgt. Prof. dr. L.P.
Louwe Kooijmans had dit
eigenlijk al tijdens zijn
oratie willen zeggen, maar
ja: tijdgebrek. Een gesprek
met de nieuwe hoogleraar
prehistorie, die schat dat
er drieduizend voor
Christus zo'n 10.000
mensen in Nederland
hebben gewoond.
door
Wim Brands
"Gewaagde uitspraak? Nee hoor,
hoewel sommige collega's het
nooit hadden durven zeggen.
Met de nadruk op durven. Kijk,
ik bestudeer de Vlaardingen-cul-
tuur bij Hekelingen, gemeente
Spijkenisse, en op grond van ge
gevens die je verkrijgt kun je
zeggen: er zullen zo'n tiendui
zend mensen in Nederland heb
ben gewoond drieduizend voor
Christus. Vijfduizend is te laag
en vijftienduizend te hoog. Ja, op
die manier moet je werken".
De prehistorie begint op het mo
ment dat iemand doelbewust een
werktuig maakte en eindigt bij
het eerste geschreven bericht.
Het mag duidelijk zijn: de pre
historie is niet overal op de we
reld op hetzelfde moment begon
nen en ook niet op hetzelfde tijd
stip geëindigd. Rond 1900 had je
bijvoorbeeld stammen in Afrika
die nog in de prehistorie leefden.
Talloze malen zal Louwe Kooij
mans deze vraag al wel hebben
moeten beantwoorden, maar
vooruit: wat is het fascinerende
van zijn vak? Hij glimlacht min
LEIDEN - Het aantal
schoorsteenbranden in
Leiden en omgeving is de
laatste jaren flink toege-,
nomen. Die toename is
vooral veroorzaakt door
het ondeskundig plaatsen
van open haarden en het
niet regelmatig vegen van
de schoorsteen.
Hoewel de run op de open haarden
een beetje voorbij is, dient zich
nu een betrekkelijk nieuw feno
meen aan: de terugkeer van de
"allesbrander". Steeds meer
mensen kopen zo'n kachel om de
gasrekening te drukken. Maar
ook een allesbrander moet des
kundig worden geplaatst om het
risico van brand uit te sluiten.
Volgens F. van Oosten, preventie-
officier by de Leidse brandweer,
waren schoorsteenbranden na
genoeg verdwenen uit de rappor
ten van de brandweer. Gemid
deld breekt er nu elke twee we
ken ergens in de stad een schoor
steenbrand uit. Dat komt neer op
zaam alvorens te zeggen: "Ande
ren stellen die vraag regelmatig,
prehistorici stellen 'm nooit. Ik
denk dat wij het vak ook niet zo
fascinerend vinden. Onderzoek
naar de oudste bewoners doe je
ambachtelijk, zoals een arts ope
reert. Natuurlijk, als we iets
moois vinden zijn we zeer en
thousiast. Maar aan de andere
kant: we zijn geen dwepers. Inte
gendeel, nuchtere mensen zijn
we volgens mij".
Vuursteentjes
Vaak moet de prehistoricus het
doen met weinig materiaal, een
paar steentjes waarmee een voor
vader vuur maakte bijvoorbeeld.
"Daarmee moetje leren leven hè,
ik bedoel, dat je soms zo weinig
vindt. Toch word je veronder
steld je verhaal te maken. En dat
lukt ook wel. Als ze maar niet
van je verlangen dat je op basis
van die vuursteentjes vertelt wel
ke kleur haar de gebruiker had.
Stuit je daarentegen op een
kampplaatsje, dan kun je wel
concluderen hoeveel mensen
daar ongeveer gewoond heb
ben".
Louwe Kooijmans heeft de reputa
24 branden per jaar op een totaal
aantal van 1100 keer dat de
brandweer in Leiden moet uit
rukken. Ook in omliggende ge
meenten is het aantal branden in
schoorstenen sterk gestegen. In
de bollenstreek ligt die toename
tussen de 30 en 40 procent over
de afgelopen jaren.
"Het klassieke verhaal van de
schoorsteenbrand was eigenlijk
een zachte dood gestorven. Met
het verdwijnen van de kolen- en
oliekachels en de aanleg van
aardgas is er een periode geweest
dat branden in schoorstenen
slechts sporadisch voorkwa
men", aldus Van Oosten. Hij
heeft de indruk dat mensen ei-
genlijk wel weten dat schoorste
nen een- of tweemaal per jaar
moeten worden geveegd, maar
velen menen "dat brand hen niet
zal overkomen maar de buren".
Gemetseld
De gemetselde kanalen in de oude
re huizen zijn eigenlijk het vei
tie een veld-archeoloog te zijn,
een graver zogezegd. Klopt dat?
"In 1966 werd ik aangenomen als
conservator van het Rijksmu
seum van Oudheden, omdat ik
een ruime graafervaring had. En
ik moet zeggen: het is leuk hoor,
graven. Maar laten we aan de an
dere kant niet vergeten dat je
met graven alleen ook niet zoveel
opschiet. Je zult toch ook theore
tisch onderzoek moeten.doen.
Nee, ik noem mezelf liever een
allround prehistoricus. Hoewel
ik besef dat dat arrogant klinkt".
Louwe Kooijmans heeft ook een
paar boeken geschreven. Verle
den land bijvoorbeeld. "Ja, dat
boek is nog het boek van de
maand geweest. Heb ik overi
gens geschreven met een paar
collega's. Ik doe dat graag: zo
schrijven dat veel mensen ge
boeid worden door het onder
werp. En als ze zo'n boek uitheb
ben, nou, dan hoop ik dat ze
meer begrip hebben voor het
werk van de prehistorici".
Louwe Kooijmans bladert wat
door Verleden land. "Eén van
m'n mooiste vondsten staat in dit
boek. Hier, kijk maar. Visnetten.
Gevonden bij Bergschenhoek.
Je had daar een jachtkampje.
ligst. Daarvoor zijn veelal dege-
lijke materialen gebruikt die het
risico van brand - als tenminste
jaarlijks de schoorsteen wordt
geveegd - erg klein maken. Vol
gens L. van Werkhoven, inspec
teur van bouwtoezicht van de ge
meente Leiden, ontstaat met na
me risico als mensen zelf een
open haard of een allesbrander
gaan plaatsen en daartoe ergens
een gat moeten maken in de
muur of het dak.
"In nagenoeg alle gevallen is voor
dat soort werkzaamheden een
bouwvergunning van de ge
meente vereist. Velen weten dat
niet en gaan blindelings aan het
werk. Vooral bij betonnen vloe
ren kan dat gevaarlijk zijn. Voor
de aanleg van een pijp is vaak
nog een flink gat noodzakelijk in
de vloer. Het maken van zo'n gat
op ondeskundige manier kan er
toe leiden dat er ongelijke span
ning op de vloer ontstaat waar
door de boel in elkaar kan stor
ten", aldus Van Werkhoven.
Maar volgens Van Oosten en Van
Werkhoven is dat bepaald niet
Leiden
4100 voor Christus. Drie hele vis
netten hebben we daar gevonden
in de grond, één is al geconser
veerd".
Na een pauze vervolgt hij: "Wat ik
vaak meemaak is dat mensen op
den duur toch gegrepen worden
door het onderwerp. Een aanne
mer, die met het aanleggen van
een weg bezig is, wil nog wel 'ns
zeggen: graven!, nee dat kan niet,
want het houdt ons op. Goed,
dan toon ik begrip voor zijn
werk, laat merken dat ik er ook
wat van afweet, vertel dat ik zijn
plannen niet doorkruis en uitein
delijk stemt hij dan wel toe. En je
zult het altijd weer zien: vinden
we wat, dan is ook die man en
thousiast".
Jachtkampje
Wie nu prehistorie wil studeren
kan dat pas na z'n kandidaats
doen. Je moet eerst een paar jaar
klassieke letteren hebben gestu
deerd, of kunstgeschiedenis, of
biologie, om maar eens een paar
vakken te noemen. Maar hierin
komt verandering, dat wil zeg
gen: als alle instanties de Leidse
plannen goedkeuren.
"We willen dat iemand die van de
middelbare school komt direct
het enige probleem. Er worden
vaak ondeugdelijke materialen
gebruikt. Zo nemen velen hun
toevlucht tot dunwandige alumi-
niumpijpen, die als afvoer van
een centrale verwarmingsketel
zeer geschikt zijn. Maar zeker
niet voor open haarden en alles
branders waarin veel hogere
temperaturen worden bereikt.
Dergelijke pijpen geven te veel
warmte door aan aangrenzende
materialen.
Beperkt
"Als mensen een open haard of al
lesbrander willen plaatsen waar
voor een nieuwe afvoer moet
worden gemaakt kunnen ze het
beste dubbelwandige, gebakken
schoorsteenelementen gebrui
ken. Zowel brandweer als de
dienst bouwtoezicht van de ge-
meente zijn altijd bereid om te
adviseren. Bovendien is meestal
een vergunning noodzakelijk
van de gemeente", licht Van
Werkhoven toe.
Een schoorsteen die vaak gebruikt
wordt moet volgens Van Oosten
LEIDEN - De gemeente mag enke
le stukjes grond langs de spoor
lijn Leiden-Den Haag bestem
men als parkeer- en speelterrein.
Provinciale Staten hebben de be
zwaren van de Nederlandse
Spoorwegen (NS), die de gron
den wil bestemmen voor spoor
wegdoeleinden, van de hand ge
wezen.
De gemeente en de NS liggen al
enige tijd met elkaar in de clinch
over van de stukjes grond, nabij
de Wetstraat en de Lopsenstraat,
die onderdeel uitmaken van het
bestemmingsplan Transvaal. De
gemeente meent dat de gebieden
hard nodig zijn om de leefbaar
heid van de wijk te verbeteren.
Volgens de NS zijn de bestem
mingen parkeren en spelen ech
ter onverenigbaar met de plan
nen voor de realisering van een
opstelspoor.
Het provinciebestuur concludeert
uit informatie van de NS dat de
stukjes grond de komende jaren
niet daadwerkelijk voor voor
spoorwegdoeleinden zullen wor
den benut en dat aan parkeer- en
speelterrein in de buurt grote be
hoefte bestaat. Bezwaren tegen
het creëren van een stukje open
baar groen, naast het terrein van
de roeivereniging Njord, zijn on
gegrond verklaard.
De provincie heeft verder haar
goedkeuring onthouden aan de
geplande uitbreiding van een
bloemisterij aan de Morsweg en
aan het gedeelte van het plan dat
bepaalt dat de bergingen voor
woonboten aan de Morskade niet
groter mogen zijn dan vier kubie
ke meter. Van de provincie mo
gen ze best wat groter worden.
archeologie kan gaan studeren.
Het vak heet dan algemene ar
cheologie, en het gaat om een
oriënterende studie. Eentje die
een jaar duurt. Daarna kunt je
een specialisatie kiezen van drie
twee keer per jaar worden ge
veegd. In andere gevallen een
keer. "Soms controleren bewo
ners zelf de schoorsteen. Ze kij
ken dan van onderuit in de
schoorsteen en stellen dan vast
dat de pijp nog breed genoeg is.
Maar daarom gaat het niet. Het
gaat om de aangekoekte laag in
de schoorsteen die soms ont
brandt. Die laag moet regelmatig
worden verwijderd".
De schade bij schoorsteenbranden
blijft in de regel beperkt tot de
schoorsteen zelf. In slechts een
gering aantal gevallen slaat de
brand over naar de kap van de
woning. Toch loopt de schade
soms op tot 10.000 gulden. "Als
een schoorsteenbrand heeft ge
woed wordt door de brandweer
een stookverbod opgelegd. De
dienst bouwtoezicht van de ge
meente controleert vervolgens of
de schoorsteen nog'veilig is. In
enkele gevaillen moet een schoor
steen opnieuw worden opgemet
seld alvorens het stookverbod
wordt opgeheven", aldus pre
ventie-officier Van Oosten.
jaar. Prehistorie bijvoorbeeld.
Menselijkerwijs gaat dit wel
door. Dat betekent dat je vanaf
het nieuwe studiejaar kunt be
ginnen met algemene archeolo
gie. Alleen in Leiden".
Het aantal schoorsteenbranden
in de regio Leiden is de laatste ja
ren flink toegenomen, voorname
lijk als gevolg van gebruik van on
deugdelijke materialen en het niet
ragen van schoorstenen. Vaak zijn
DINSDAG 8 MAART 1983
LEIDEN - Het college van B en W
zal de acties morgen van de on
derwijsbond ABOP, afdeling
Leiden, tegen de van regerings
wege voorgenomen bezuinigin
gen, volledig ondersteunen.
Het college schrijft in een brief aan
het bestuur de verontrusting van
de ABOP te delen omdat de
doorvoering van de regerings
plannen zeer nadelige effecten
op het onderwijs zal hebben. B
en W meent dat hierdoor de kwa
liteit van het onderwijs op onver
antwoorde wijze zal worden aan
getast.
Woensdagmorgen zal er op de
scholen geen les worden gege
ven. maar met de leerlingen en
(eventueel) ouders worden gedis
cussieerd over de gevolgen van
de bezuinigingen in het onder
wijs. 's Middags is het de bedoe
ling dat alle scholen naar het An-
tonius Clubhuis komen voor een
protestbijeenkomst. Daarna (om
streeks half vier) zullen de
protesten luid en duidlijk te ho
ren zijn op het Stadhuisplein.
Namens de Koninklijke Neder
landse Vereniging van Leraren
en Onderwijzers in de Lichame
lijke Opvoeding, afdeling Lei
den, zullen acht gymleerkrach-
ten morgen om negen uur al
hardlopend van het Stadhuis
plein vertrekken naar het Malie
veld in Den Haag. Daar zullen zij
met collega's uit het hele land de
monstreren tegen het afschaffen
van gym in de hoogste klassen
van het voortgezet onderwijs.
dunwandige aluminiumpijpen ge
bruikt zoals op de foto. De hitte
wordt doorgegeven aan het hout
dat ontbrandt.
(Archieffoto Wim van Noort)
LEIDEN - "Per medicijn een riks,
'n maatregel van niks". Onder
dat motto voert de Socialistiese
Partij een actie. Doelwit daarvan
is staatssecretaris Van der Reij-
den (WVC), die voortaan een ei
gen bijdrage van ƒ2,50 van de zie
kenfondspatiënten verlangt.
Protest-brieflcaarten zijn door de
SP hulp- en informatiedienst
verspreid, die naar de staatsse
cretaris kunnen worden opge
stuurd. Ook in Leiden zijn de fol
ders/briefkaarten te verkrijgen.
Zo liggen in de apotheken Cen
traal (Breestraat), Reyst (Steen
straat), Havenapotheek, Leiden
Zuid-West, Zuider, Voorschoten
en Kok (Topaaslaan) exempla-
'LEIDEN - In het Academisch Zieken
huis Leiden zyn de volgende kandi
daten geslaagd voor het diploma A-
verpleegkundige:
R. Anker, J.J. Barnhoorn, K. Basjes,
S.H. Botermans, D. van Duyn, G.
Geerling, M. Groot, D. de Haan, P.A.
de Haan, A.H.M. Heemskerk, J.C.
Hoek. A. Krijnen, C.A.M. Maaskant,
E.S.A. van Mameren, M. Mieog, J.W.
van den Oever, M.M. Smink, J.C. van
Steveninck, M. Struik, A. Verkerk,
H.M.C. van Wychen.
LEIDEN - Hij kon niet voor de
rechter verschijnen, maar zijn
zuster wel. "Ik wil u wel aanho
ren, daar niet van", zei de rech
ter, "maar laten we niet verge
ten dat u niet bent gemach
tigd".
Haar broer had half oktober '81
te hard gereden in Voorscho
ten. Was dat waar? De zuster
zweeg even en antwoordde
toen: "In z'n brief heeft hij een
paar regeltjes geschreven over
dit onderwerp. Hij zegt dat-ie
vijftig heeft gereden, dat zal
dus wel waar zijn".
Ze vervolgde even later: "O ja-
..laat ik dat niet vergeten...vol
gens hem hadden ze nooit met
hun blote oog kunnen zien dat-
ie te hard reed. Dat moest ik
ook nog van 'm vertellen".
Hoe viel deze uitspraak te rijmen
met wat de verdachte had ge
zegd tegen de politie, wilde de
rechter weten. "Hij gaf toen na
melijk een geheel andere ver
klaring. Hij ontkende niet te
hard te hebben gereden".
Zestig gulden eiste de officier
van justitie. "Ja, wat moet ik
daar nou over zeggen", zei de
zuster. "Ik had zelf nooit zo
hard gereden, dat weet ik wel".
De rechter veroordeelde ver
dachte conform de eis: zestig
gulden.
Of twee dagen zitten. "O, dat
wordt het laatste", meldde het
familielid monter. "Dat kan
haast niet anders, want hij zit
momenteel toch al in Haar
lem".
Engerd
Sassenheim, veertien maart
1982. Half drie 's nachts bracht
ze de oppas naar huis. Ze reed
zonder licht de straat in. Merk
waardig. inderdaad, maar daar
voor was wel een verklaring te
geven.
door
Wim Brands
Voor haar reed namelijk een
groene Fiat. Twee personen za
ten er in die auto, dat had ze
meteen gezien. Maar dat was
niet iets om bang van te wor
den, nee, ze werd angstig toen
de knipperlichten van de Fiat
begonnen te werken. En de
richtingaanwijzers, die gingen
ook om de beurt aan.
Ze dacht dus met een paar dron
kelappen van doen te hebben.
Het hart bleef haar waarschijn
lijk helemaal in de keel steken
toen één van die kerels even la
ter uitstapte. Tegen de oppas
zei ze nog: "O jee, nou zul je het
hebben, komt die engerd nog
naar ons toe ook".
En ja, daar stond de man al naast
hun auto. Even later duwde hij
de vrouw een pasje onder de
neus en zei: "Politie..we probe
ren u al een hele tijd duidelijk
te maken dat u moet stoppen,
maar u schijnt het allemaal
niet zo goed te begrijpen.
Waarom reed u zonder licht?"
Dat vroeg de rechter gistermor
gen ook en daarom vertelde ze
het hele verhaal maar eens. Dat
ze dacht met een dronken en
gerd van doen te hebben en
ook dat ze wel was gestopt als
het een gewone surveillance
auto was geweest. "Maar ja, ze
waren in burger hè".
De rechter antwoordde dat die
agenten toch moeilijk naar het
bureau hadden kunnen gaan
om even een andere auto te
pakken. En verder meende hij
dat een dronkelap toch be
paald anders reed, dan die
agenten hadden gedaan. De of
ficier van justitie vond dat een
boete van zestig gulden op z'n
plaats was. "U had gewoon uw
lichten moeten aandoen". Dat
vond ook de rechter, maar hij
was toch wat milder. Vijftig
gulden boete.
Film
Bij K&O (Oude Vest) wordt van
avond de film "Jonas, qui aura
25 ans en Van 2000" vertoond.
Het is het produkt van de Zwit
serse regisseur Alain Tanner,
waarin acht personen worden
gevolgd, die elkaar toevallig
hebben ontmoet. Allen worste
len zij met de problemen van
deze tijd en vestigen hun hoop
op een baby waar het allemaal
anders mee moet worden. De
aanvang is acht uur.
India
In het Rijksmuseum voor Volken
kunde aan de Steenstraat wor
den woensdagmiddag twee
films gedraaid. Om half drie
"Een dorpsgemeenschap in In
dia" en om drie uur "Chachaji,
my poor relation", een film van
59 minuten over het dagelijks
leven van een arm lid van een
vooraanstaande familie, die in
zijn onderhout voorziet door
allerlei klusjes te doen voor zijn
rijkere verwandten.
Kinderfilm
"Napoleon en Samentha" is de ti
tel van een jeugdfilm die
woensdagmiddag in de Kapel
zaal van het K&O-gebouw
wordt vertoond. Aanvang half
drie. Tal van uitbundige tafe
relen doen zich voor als het jon
getje Napoleon met zijn zusje
en zijn leeuw Samentha naar
zijn vriend Danny, hoog in de
bergen vertrekt. Danny wordt
er van verdacht de kinderen te
hebben ontvoerd. Een 'vreem
de' politie-agent moet de zaak
onderzoeken.
Odessa
De Engelse speelfilm "Geheim
Dossier Odessa" wordt woens
dagavond door de Werkgroep
TV-Issue van de Leidse Studen
ten Ekklesia per video ver
toond. De film, naar het gelijk
namige boek van Frederick
Forstyth, handelt over de jacht
op een voormalige SS-comman-
dant, die leidt tot de ontdek
king van de geheime organisa
tie "Odessa". Deze organisatie
beschermt vroegere oorlogsmis
dadigers. De film begint om
half tien en wordt vertoond in
gebouw Rapenburg 100/102.
Hengelsport (1)
Hengelsportvereniging DSB vist-
de de tiende en laatste wed
strijd in de Ringvaart te Lisse.
Uitslag: 1 K. Benning 170
stuks-3575 cm, 2 P. de Bolster
146-2992, 3 C. de Bolster 92-
1948, 4 W. Groen 77-1455, 5 J.
Mark 70-1444, 6 B. Schroeff68-
1356, 7 E. Plugge 35-684, 8 B
v.d. Broek 24-533, 9 H. Tuithof
25-486, 10 B. Schroef 24-432, 11
M. Schroef 21-364.
Hengelsport (2)
Viscollege De Bliek viste zijn
laatste wedstrijd van het sei
zoen in de stad. UitslagI C.
Zandvliet jr. 21 stuks-1150
gram, 2 C. Zandvliet sr. 20-
1130,3 J. Solleveld 12-1020,4 D.
Bink 12-790, 5 A. Bavelaar 13-
750, 6 H. Dool 9-580, 7 K. v.d.
Maat 5-465, 8 C. van Helden sr.
6-460. 9 C. v.d. Maat 7-435,10 J
v.d. Bijl 2-425.
St. Petrus
W.J. van Niekerk, H. de Kruijs en
J. van Hoorn hebben hun 25-ja-
rig lidmaatschap van het kerk
koor van de Sint Petruskerk
herdacht. Tijdens een feestelij
ke bijeenkomst werden zij ge
huldigd en onderscheiden met
de zilveren medaille van de St
Gregoriusvereniging. De
Kruijs is negen jaar penning
meester geweest en Van Hoorn
is sinds 1977 secretaris van het
koor.
Folkconcert
De Leidse Folkclub Horus orga
niseert donderdagavond in sa
menwerking met de gemeente
Leiden een optreden van de
Franse muziekgroep Le Clou in
de Waag. Het concert begint om
negen uur. Le Clou (vertaling:
De Spijker) wordt gevormd
door vier Franse muzikanten,
wier repertoire varieert van
Franse folklore (zoals Cajun-
muziek), bluegrass tot bluess.
De groep werd in 1976 opge
richt en heeft twee elpees op
haar naam staan. Le Clou
maakte diverse tournees door
Europa.
Modeshows
Met drie modeshowtjes opent La
dy Schier donderdag haar mo
deseizoen. Nico Knappert pre
senteert de shows in het winkel
pand Botermarkt 25, die
achtereenvolgens om half elf,
half twee en half acht begin-
Navo
De werkgroep "Nederland uit de
Navo", afdeling Leiden houdt
donderdag een open avond
over de geschiedenis van de
Navo, het machtsevenwicht, de
economische aspecten en alter
natieve mogelijkheden. Dat ge
beurt in het PSP-pand, Rijn
straat 8, aahvang half negen.
Tati
In het gebouw van Ons Eiland
wordt donderdagochtend voor
ouderen vanaf 55 jaar de film
"De vakantie van mijnheer
Hulot" van Jacques Tati ver
toond. Een lachfilm uit de ja
ren zestig, die een satire is op
het moderne vakantiebedrijf in
een badplaats. De film begingt
om tien uur. De organisatie is
in handen van het Diensten
centrum BinnenstadJZeehel-
denwijk. Het gebouw van Ons
Eiland staat in de Kortenaer-
straat
lm Ar
mi
