"Wij zijn de eersten om
ons werk te relativeren"
Internationale heksenketel
C
De (on)macht van de Oeso (slot)
Beurs week
ipili
ZATERDAG 5 MAART 1983
Extra
Objectief
Minister Van Aardenne (Economische Zaken) "Het is duidelijk dat dit rapport ons
beleid steunt". Zijn collega Ruding (Financiën): "Een aansporing om op de ingesla
gen weg voort te gaan". Het vorige week verschenen Oeso-rapport over de Neder
landse economie is bij het kabinet-Lubbers in vruchtbare aarde gevallen. Steun van
een onafhankelijk adviescollege als de Oeso komt het kabinet goed uit. Jammer
alleen dat de onafhankelijkheid van de Oeso-rapportage middelpunt van discussie is
geworden, nadat uitlekte dat de Nederlandse regering de inhoud van het advies naar
haar hand heeft weten te zetten. Dat is eerder regel dan uitzondering, zo kon vorige
week op deze pagina worden geconstateerd. Vandaag het tweede en laatste artikel
over de (on)macht van de Oeso.
Parijs, oktober 1982. Na maan
den van telefonisch overleg,
wordt met veel slagen om de
arm ingestemd met een ge
sprek tussen ondergetekende
en een voorlichter van de Oeso
over de manier waarop landen-
rapporten tot stand komen.
Het vorige rapport met zijn uit
spraken over sanering van de
sociale zekerheid, was nogal
omstreden, een nieuw rapport
zou binnen enkele maanden
verschijnen, vandaar de vraag:
hoe wordt zo'n rapport ge
maakt.
Het regent voorwaarden vooraf.
"U mag niet praten met de
mensen die aan het rapport
werken, die hebben zwijg
plicht. Wij kunnen u niets ver
tellen over rapporten over uw
land. We kunnen alleen in alge
mene termen een toelichting
geven op onze werkwijze".
De ontvangst is vriendelijk, de
toelichting nuttig, maar inder
daad zeer algemeen. "U be
grijpt toch wel dat er naar ons
wordt gekeken", zegt de voor
lichter. "Wij zijn de eersten om
ons werk te relativeren. Er zit
ten hier hele slimme econo
men, die niet over een nacht ijs
gaan. Er wordt onder de mede
werkers en op de bijeenkom
sten van zowel de vaste verte
genwoordigers van de landen
als op de vergaderingen van de
ministers diepgaand gediscus
sieerd over economisch beleid.
Dat is de basis voor ons werk.
Niet meer en niet minder".
Nota's van politieke partijen,
vakbonden, werkgevers, we
tenschappelijke bureau's van
maatschappelijke organisaties
of partijen, ze zijn nuttig, maar
kunnen indien van afwijkende
toonzetting, door kabinetten
eenvoudig als "gekleurd" en
"partijdig" terzijde worden ge
schoven. Met "onafhankelijke"
of "objectieve" rapporten ligt
dat anders. De "onversneden
waarheid" hoe kritisch deze
ook uitpakt, staat boven alles.
In de stroom van adviezen, sug
gesties en aanbevelingen die
dagelijks op regeringstafels
neerdwarrelt, neemt het "onaf
hankelijke advies" daarom een
speciale plaats in. Is zo'n rap
port een regering welgezind,
dan zullen ministers het voort
durend aangrijpen om hun be
leid te verdedigen. Is het kri
tisch dan weet de oppositie er
wel raad mee.
Objectief advies, zo het al be
staat, is in elk geval schaars.
Zelfs de advisering van de Ne-
derlandsche Bank èn het Cen
traal Planbureau worden niet
meer als zoete koek geslikt. De
voortgangscommissie voor het
industriebeleid, de commissie
Wagner is voor menigeen, hoe
breed van samenstelling ook,
"toch een typisch werkgevers-
platform". De commissie van
economische deskundigen uit
de Sociaal-Economische Raad
"een hele politieke club". On
aantastbaar bleef hooguit de
positie van organisaties als de
Oeso.
Compromis
De Organisatie van Economi
sche Samenwerking en Ont
wikkeling (Oeso) is een samen
werkingsverband. van 24 wes
terse landen en houdt kantoor
in Parijs. Daar werkt een uitge
lezen gezelschap van onder
zoekers aan aanbevelingen die
eenheid in economische beleid
van de aangesloten landen
moet bevorderen. Eenmaal per
jaar wordt voor iedere lidstaat
afzonderlijk een rapport sa
mengesteld met aanbevelin
gen voor economisch beleid.
In het vorige artikel werd al uit
eengezet wat de invloed van de
betrokken regering op zo'n
rapport is. Nadat Oeso-functio-
narissen zich door informatie
over het betrokken land heb
ben heengewerkt, wordt een
concept-rapport geschreven
dat vervolgens met het land
wordt besproken. Tijdens die
discussie kunnen regeringen
druk uit oefenen om het con
cept te wijzigen.
Vorige keer werd duidelijk dat
het definitieve landenrapport
altijd een "compromis is" of
zoals een Oeso-medewerker
het formuleerde: "wij overvra
gen, in de hoop dat er na de
discussie nog iets is overgeble
ven van wat we wilden".
Informeel college
afdeling voorlichting, in het bij
toeval betreden personeelsres-
taurant vallen heel andere ge
luiden op te tekenen. Daar
drinken moegecijferde econo
men hun frustaties weg. Ant
woorden worden gegeven nog
voor de vragen zijn gesteld.
Een eetafspraak is snel ge
maakt. In de bescheiden am
biance van een baskisch res
taurant geeft die avond, een in
ternationaal gezelschap van
medewerkers die in het verle
den aan de rapporten over Ne
derland werkten informeel col
lege.
"Nederland is voor ons altijd een
wat raar land geweest. In de
meeste landen hebben we met
een ministerie te maken. In
Nederland zijn er drie, finan
ciën, economische zaken en so
ciale zaken. Het eerste wat mij
opviel is dat die ministeries el
kaar voortdurend bestrijden.
Economische zaken speelt dui
delijk de hoofdrol, maar we
zijn overeengekomen dat in
formatie voor de samenstelling
van ons rapport ook van socia-
door
Ton van Brussel
le zaken komt. Ons blijkt dan
hoezeer die departementen be
leid maken dat strijdig met el
kaar is of op zijn minst niet
goed op elkaar aansluit. Dat is
in Nederland een duidelijk
knelpunt. Dat weten jullie na
tuurlijk zelf ook. maar we kun
nen dat niet schrijven zonder
moeilijkheden te krijgen. Je
kunt hooguit omzichtig formu
leren en in een bijzin zo'n knel
punt aangeven".
Vakbeweging
"Nee, wij kunnen inderdaad niet
met iedereen in Nederland pra
ten. Het kan natuurlijk wel,
maar het wordt door jullie re
gering niet op prijs gesteld. De
afspraak is dat we informatie
krijgen van de ministeries, van
het Centraal Planbureau en
van de Nederlandsche Bank.
Aan dat laatste zit nog een ver
haal vast. Vroeger mochten we
niet met de Nederlandsche
Bank praten. Dat wilde het mi
nisterie van financiën niet heb
ben. Pas de laatste jaren ko
men we daar over de vloer. De
vakbeweging is ook zo iets.
Praten we ook niet mee. In an
dere landen mag dat wel, in
Nederland niet Er werkt nu
een jonge Duitse econoom aan
het Nederlandse rapport. Ik
hoorde laatst dat hij van plan
was om eens bij wat universi
teiten m Nederland te praten".
De gesprekspartners maken dui
delijk dat het ministerie van
economische zaken (lees: de
Nederlandse regering) er alles
aan doet om de informatie
stroom naar de Oeso onder
controle te houden. Probleem
wat dan rest is dat op grond
van de gecontroleerde infor
matie, in het landenrapport
conclusies worden getrokken,
die de regering niet welgeval
lig zijn. Het wegstrijken van
die plooien resteert voor de
dag dat Nederland zich in Pa
rijs op het landenexamen over
het concept-rapport kan bui
gen.
Links kabinet
"Is er een wat linkser kabinet,
dan zijn opmerkingen over de
overheidsuitgaven en de socia
le zekerheid moeilijk. Jullie
hebben nogal een reputatie op
dat gebied. Onze kritiek is in
wezen technisch van aard. Op
een gegeven moment consta
teer je dat bepaalde begro
tingsposten sterk stggen en
dat de tekorten daardoor toe
nemen. Het stelsel van*sociale
zekerheid is bij jullie zo'n post.
Wij zeggen dan: regenng pnma
als je daar zoveel geld aan wilt
uitgeven, maar zorg dan wel
dat je elders bezuinigt Wg wij
zen op effecten van beleid. Na
tuurlijk. in Amenka gebeurt
iets soortgelijks, doordat de
defensie daar zo'n groot beslag
op de begroting legt. Volgens
dezelfde techniek willen wg
ook daar op wijzen. Maar je be
grijpt dat de regenng Reagan
alles doet om te voorkomen
dat zo'n advies in een Oeso-
rapport komt te staan".
"Het is in wezen heel simpel. Wg
als relatieve buitenstaanders
lopen de begroting langs en
analyseren het beleid. Dan val
len dingen op en dat schrijven
we dan Dat is politiek ja, on
vermijdelijk. Maar het is ook
de opdracht die we hebben ge
kregen'.
Er is altijd geduvel geweest over
die rapporten. Maar het is een
moeilgke tijd dus wordt er
meer op onze rapporten gelet
omdat we onafhankelgk zgn.
Dat zijn we ook. Er werken
hier mensen uit alle lidstaten,
met allerlei politieke achter
gronden. maar met een doel:
een eenduidige aanpak van de
problemen in de aangesloten
landen. Die sfeer vindt je in al
le rapporten".
Geschrapt
De Nederlandse inspanning
blijkt dit jaar wonderwel ge
slaagd. Tijdens het landenexa
men is met succes gepleit voor
het schrappen van een passage
waarin wordt gesuggereerd het
regeringsbeleid meer in de
richting van stimulering van
de economie bij te stellen. Dat
zou in strgd zgn met regeerak
koord en regeringsverklaring
en zou de oppositie een extra
wapen geven in de strgd tegen
het bezuinigende kabinet.
Minister Van Aardenne van eco
nomische zaken stelt in een ra
dio-interview tevreden vast dat
het "heel plezierig is dat de Oe
so zo zeer in onze lijn denkt".
Zijn collega Ruding van finan
ciën ziet in het rapport "een
duidelijk steun in de rug van
de regering" CDA-fractielei-
der Bert de Vries valt als enige
uit zijn rol. "Ach, zo lang als ik
die rapporten zie, is er aan ver
anderd. Dat gebeurt jaar in jaar
uit. Daar moeten we niet zo
zwaar aan tillen. De Oeso
brengt het heus niet uit als ze
er niet achter kan staan".
Een tafelgenoot van oktober ge
confronteerd met die conclu
sie: "Zeggen ze dat bij jullie?
Mooie boel. Natuurlijk houden
wij staande dat er ondanks de
compromissen die over de de
finitieve tekst worden geslo
ten. voldoende nuttigs over
blijft. Maar de vraag of je een
economie wel of niet moet sti
muleren. is nautuurlgk van es
sentieel belang voor het beleid.
Zo'n aanbeveling schud je niet
uit de mou. Daar is over ge
dacht, daar worden argumen
ten voor gegeven. Als ze dat
advies dan schrappen heb je
op zgn minst een rot-middag.
We kunnen natuurlijk blgven
discussiëren met een regenng
en de zaak ophouden, maar op
een gegeven moment moet het
toch gepubliceerd worden.
Dan maar zonder zo'n aanbe
veling. Ik heb de schrijver van
jullie rapport trouwens gespro
ken. Zwaar teleurgesteld. Ik
heb hem een schouderklopje
gegeven en gezegd: je bent nog
jong, je komt er wel overheen".
door
C. Wagenaar
In tegenstelling tot vorige week,
toen de Amsterdamse effecten
beurs vrijwel niet reageerde op
Wall Street's haussevuren en
eerder iets afbrokkelde, stoom
de onze beurs nu weer krachtig
op tot nieuwe recordstanden
voor de diverse deelgroepen.
Dit lukte in elk geval voor het
algemene lokale beurscijfer,
dus zonder de internationals
en met enige moeite ook voor
het algemeen gemiddelde. Al
leen de internationals bleven
iets terughoudend.
Het opnieuw losbarsten van de
hausse op de Newyorkse effec
tenbeurs overtuigde Amster
dam dat de forse koersstijging
van de vorige week geen inci
dent was, maar duidelijk een
trendmatig verschijnsel lijkt.
De Dow Jones Index voor de
30 belangrijkste aandelen op
Wall Street beklom dagelijks
nieuwe recordstanden in de
geschiedenis en kwam deze
week al verder boven de 1100.
Nauwelijks een half jaar gele
den bedroeg dezelfde index
nog geen 800.
De formidabele hausse van de af
gelopen herfst heeft zich dus
dit jaar onverminderd voortge
zet. Het aantal optimisten dat
Wall Street nog maar aan het
begin meent te zien van een
verdere forse opmars, neemt
zelfs met de dag toe. Zij base
ren hun positieve visie op meer
tekenen van economische op
leving.
Zo vertoonde de woningbouw, in
de Verenigde Staten altijd een
belangrijke corguncturele
graadmeter, in de januari
maand een opleving van 10
procent boven het niveau van
vorig jaar. De grootste verbete
ring sedert 1950. Maar daar
staat wel tegenover dat ook ja
nuari in de Verenigde Staten
zacht was en dat er vorig jaar in
die maand vrijwel niet werd
gebouwd door de koude.
De beurs begon maandag in een
flauwe stemming toen rond
het vorige weekeinde een com
plete prijzenoorlog op de olie-
markten onafwendbaar leek.
Maar toen de bijna wanhopige
pogingen van de Perzische
Golfstaten alsnog met de op
ponenten binnen de Opec en
belangrijke olielanden buiten
dit kartel tot prijs- en produk-
tieafspraken te komen, leken
te slagen, fleurde de beurs
sterk op en zette dinsdag een
nieuwe hausse in. Verwacht
wordt nu dat het komende
weekeinde, en in elk geval de
volgende week, een olie-ak
koord wordt bereikt op een
wereldprgs van even beneden
de 30 dollar per vat van 159 li
ter.
Hoewel een lagere olieprijs voor
Amerika op zich niet ongun
stig zou zijn, wordt op Wall
Street de mogelijke financiële
instorting van Mexico, Vene
zuela en Nigeria sterk ge
vreesd, omdat veel Amerikaan
se banken daar grote kredieten
hebben uitstaan. Dramatisch
was daarom deze week ook de
situatie op de goudmarkt. Daar
tuimelde de prijs m enkele da
gen van 500 dollar tot 400 dol
lar per ounce terug, uit angst
dat bovengenoemde in het
nauw gedreven landen hun
goudvoorraad zullen moeten
aanspreken. Maar ook het weg
vallen van de wereldinflatie
maakt het goudbezit minder
aantrekkelijk.
Daarnaast bleef de druk op het
Britse pond aanhouden, maar
onze gulden hield zich wonder
baarlijk, ondanks een nieuwe
discontoverlaging van de Ne
derlandsche Bank. Deze
bracht nu het officiële wissel
disconto op 4 procent en het
promesse-disconto, dat als ba
sis dient voor de rentebereke
rung voor het rood-staan bij
banken, is hierdoor gezakt tot
5 procent.
Vormde deze nieuwe renteverla
ging al een positieve factor
voor onze beurs, ook het voor
nemen van de regenng de ven
nootschapsbelasting van 48
procent tot 40 procent te verla
gen, kwam zeer positief over
Toen dinsdag hel klimaat in
Wall Street nog omsloeg en
nieuwe historische recordstan
den werden bereikt, was het
hek weer van de dam. Hier
door sloegen vele kwa
liteitsaandelen nieuwe top-
koersen aan en werden forse
omzetten geboekt
Voor het eerst sinds 1976 kwam
de index voor de lokale indus
trie weer boven de 100, dus
hetzelfde peil als gemiddeld in
1970. De wecksaldostgging be
droeg hier ovengens niet meer
dan circa 2 punten. Formida
bel vast lag echter de banksec
tor, waarvan de index deze
week 15 punten opliep, tot 216,
tegen nog 164 als laagste vong
jaar september. Mede hierdoor
sprong de index voor het lo
kaal algemeen, dus zonder de
internationals. 5 punten om
hoog. Het algemene beursge-
middelde steeg, evenals de in
ternationals. 2 punten.
De grootste koersstijgingen wa
ren dan ook met in de interna
tionale hoek te vinden. Unile
ver bleef per saldo zelfs vrgwel
gelgk door de 15 procent lage
re winst over 1982. Ook Ko
ninklijke Petroleum deed wei
nig. maar Akzo beklom nieuwe
toppen tot rond f 50. Geweldig
was de koersstggmg voor Else-
vier-NDP met ongeveer f30,
voor VNU met f 10 en voor
ABN met f25
Tien gulden meer werd er be
taald voor Wessanen, Centrale
Suiker Maatschappij, Schuite-
ma, Ahold, Ocë-Van der Grin
ten. Amev en KLM. Wegener
kon f 5 aantrekken. De obhga
tiemarkt stabiliseerde zich
evenwel rond het slot van de
vonge week en nam de discon
toverlaging voor kennisgeving
aan. Hier bestaat nog altgd eni
ge vrees voor de komende
staatslening.
