mededelingen
gemeentebestuur
leiden
7tm11 mrt.'83
m
leiden
Commissie-
vergaderingen v!
Commissie Ruimtelijke Ordening. Openbare
Werken en Verkeer
Woensdag 9 maart a s om 20 00 uur in de raad
zaal van het stadhuis
Agenda
Schema onderhoud bruggen en walmuren
Toelichting op bouwplan akademie voor gezond
heidszorg
Toelichting op bouwplan voor dienst R.H.W
Voorstel inzake benoeming, voorzitter, leden en
plv leden raad van advies voor verkeers- en ver
voer saangelegenheden
Nota inzake grondophogmgen Stevenshof
Voorstel nemen voorbereidmgsbesluit Lammen
schansplem.
B en W-besluit inzake ambachtelijke bedrijven Wa
termolen.
Stand van zaken I.S.R
Moties begroting
Voortzetting discussienota woonerf of klassieke
woonstraat
Stand van zaken tarievennota openbaar vervoer.
Belangstellenden, die naar aanleiding van één van de
bovengenoemde punten het woord willen voeren,
wordt aangeraden dit uiterlijk één dag voor de verga
dering aan de secretaris van de commissie, mw. E.
Visser-v.d. Vlist, telefoon 254236 kenbaar te maken.
Commissie Huisvesting Migranten Leiden
Donderdag 10 maart a.s. om 9.15 uur. Beuken
schans 58. Leiderdorp.
Agenda:
Stand van zaken complexen Hooigracht en Beu
kenschans.
Commissie Maatschappelijke Aangelegenhe
den. Volksgezondheid. Cultuur en Sport.
Donderdag 10 maart a.s. om 20.00 uur in de raad
zaal van het stadhuis.
Agenda:
Nota sociale kaart (behandeling tesamen met cie.
OSEI.
Tarieven sportaccommodaties.
Vervangingskrediet t.b.v. sportaccomodaties
Verstrekken v.e. rekening-courant krediet aan de
St. Zijliever i.o.
Benoeming bestuurslid AZL.
Bovenstaande vergaderingen zijn open
baar.
Wie meer wil weten over de te behan
delen agendapunten, kan daarover in
formatie vragen in het informatie-cen
trum van het Buro Voorlichting in de
hal van het stadhuis. Dagelijks van 9.00
tot 12.00 en van 14.00 tot 17.00 uur.
Hinderwet
Nieuw verzoek Korte procedure
Burgemeester en Wethouders maken bekend dat op
11 en 15 februari 1983 bij hen een verzoek om een ver
gunning ingevolge de Hinderwet is ingediend voor
1. Twee propaanopslagtanks ten behoeve van
de woningbouw in de Stevenshofpolder.
De aanvrage is afkomstig van Grootel's Bouwmij
B.V.. te Eindhoven, en betreft het gedurende een
termijn van één jaar (1-1 -'83 t/m 31-12-'83l oprichten
van a. één niet verplaatsbare propaanopslagtank van
1500 liter voor het verwarmen van enkele bouwketen
en b. één mobiele propaanopslagtank van 3000 liter
voor het verwarmen van beton ten behoeve van de
bouw van 100 woningen op een perceel grond in de
Stevenshofjespolder. woonvlek 2, kadastraal be
kend, sectie W, nrs. 45414542 en 4543 (gedeeltelijk).
2. Drie propaanopslagtanks ten behoeve van de
woningbouw in de Stevenshofpolder.
De aanvrage is afkomstig van Van der Vorm Wo
ningbouw B.V.. te Papendrecht, en betreft het ge
durende een termijn van twaalf maanden (ingaande
datum verleende vergunning) oprichten van a. één
niet verplaatsbare propaanopslagtank van 1600 liter
voor het verwarmen van enkele bouwketen en b.
twee mobiele propaanopslagtanks van elk 5000 liter
voor het verwarmen van beton ten behoeve van de
betonskeletbouw op een perceel grond in de Ste
venshofjespolder, woonvlek 1, kadastraal bekend,
sectie W, nrs. 4541, 4542 en 4543 (gedeeltelijk).
3. Gasdrukregel- en meetstation aan de Waard-
straat.
De aanvrage is afkomstig van het Energiebedrijf
Rijnland, alhier, en betreft het oprichten van een
gasdrukregel- en meetstation op een perceel grond
aan de Waardstraat t/o nr. 21/23, kadastraal bekend,
sectie K, nr. 5226.
Voorts zijn Burgemeester en Wethouders voorne
mens de gevraagde vergunningen te verlenen onder
voorschriften om gevaar, schade of hinder van ernsti
ge aard voor de omgeving te voorkomen.
De aanvragen, de ontwerp-beschikkingen en alle
daarop betrekking hebbende stukken liggen ter inza
ge tot het einde van de termijn waarbinnen beroep
kan worden ingesteld tegen de beschikking op de
aanvraag op het Stadsbouwhuis. Langegracht 72,
kamer 012. elke werkdag van 8.30 uur tot 12.30 uur
en van 14.00 uur tot 16.30 uur.
Deze stukken liggen voorts ook tot 4 april 1983 ter in
zage elke werkdag van 8.30 uur tot 17.00 uur en op
donderdagavond van 17.30 uur tot 21.00 uur in het
Informatiecentrum van het Buro Voorlichting, in
de hal van het stadhuis.
Gemotiveerde bezwaren kunnen tot 4 april 1983
schriftelijk bij het College van Burgemeester en
Wethouders worden ingediend (Postbus 9100, 2300
PC Leiden).
Degene, die een bezwaarschrift indient kan verzoe
ken zijn persoonlijke gegevens niet bekend te ma
ken Een en ander dient bij aparte brief te worden ver
zocht.
Indien daarom telefonisch wordt verzocht (071-
254437) kunnen tot 18 maart 1983 mondelinge be
zwaren worden ingebracht, waarbij dan tevens gele
genheid wordt gegeven tot een gedachtenwisseling
over de aanvraag tussen een vertegenwoordiger van
het gemeentebestuur, de aanvrager en eventuele
overige aanwezigen.
De aandacht wordt erop gevestigd, dat degenen die
bezwaren hebben ingediend op de wijze zoals boven
omschreven en een ieder die aantoont dat hij/zij
daartoe redelijkerwijs niet in staat is geweest, naar
aanleiding van de definitieve beschikking beroep kun
nen instellen bij de Kroon.
Nieuw verzoek normale procedure
Een verzoek om vergunning ingevolge de Hinderwet
is ingediend voor:
1. Herstel- en restauratiewerkplaats Museum
van Oudheden in het pand Papengracht 30-32-34.
De aanvrage is afkomstig van de Directeur van de
Rijksgebouwendienst, in de Directie Zuid-Holland
en Zeeland, te Voorburg, en betreft het oprichten van
diverse door elektromotoren gedreven technische in
stallaties alsmede opslag van diverse conserve
ringsmiddelen t.b.v. het verrichten van herstel- en
restauratiewerkzaamheden aan inventaris van het
museum van oudheden, een en ander in het pand Pa
pengracht 30-32-34
Op dinsdag 22 maart 1983 om 14.30 uur wordt een
openbare hoorzitting gehouden in kamer 112 van
het Stadsbouwhuis, Langegracht72, leverdieping.
2. Autoschade herstelbedrijf inclusief verfspui-
terij in het pand Rooseveltstraat 61.
De aanvrage is afkomstig van B.V. Autoschade
huis. alhier, en betreft het oprichten van een auto
schade hurstelbedrijf inclusief verfspuiterij in het
pand Rooseveltstraat 61
Op dinsdag 22 maart 1983 om 15.00 uur wordt een
openbare hoorzitting gehouden in kamer 112 van
het Stadsbouwhuis, Langegracht 72, leverdieping.
Tijdens bovengenoemde hoorzittingen zal gelegen
heid worden gegeven over de aanvragen van gedach
ten te wisselen.
De aanvragen en alle andere daarop betrekking heb
ben stukken liggen gedurende de gehele behande
lingstermijn ter inzage in kamer 012 van het Stads
bouwhuis. Langegracht 72, elke werkdag van 8.30
uur tot 12.30 uur en van 14.00 uur tot 16.30 uur.
Deze stukken liggen voorts ook tot 4 april 1983 ter in
zage elke werkdag van 8.30 uur tot 17.00 uur en op
donderdagavond van 17.30 uur tot 21.00 uur in het
Informatiecentrum van het Buro Voorlichting, in
de hal van het stadhuis.
Gemotiveerde bezwaren kunnen schriftelijk tot
en met 4 april 1983 bij het College van Burgemeester
en Wethouders worden ingediend (Postbus 9100,
2300 PC Leiden).
De persoonlijke gegevens van degenen die schrif
telijk bezwaar hebben ingebracht worden, indien
hierom - gelijktijdig bij aparte brief - wordt verzocht
niet bekendgemaakt.
Degene die bezwaren hebben ingebracht, en een
ieder die aantoont dat hij/zij daartoe redelijKerwijs
niet in staat is geweest, zullen vervolgens in de gele
genheid worden gesteld bezwaar tegen de ontwerp
beschikking in te dienen.
Ontwerp-beschikking
Burgemeester en Wethouders van Leiden brengen
hierbij overeenkomstig het bepaalde in artikel 24,
tweede lid, onder c, van de Wet Algemene bepalin
gen milieuhygiëne ter openbare kennis dat zij voorne
mens zijn positief te beschikken op de aanvraag inge
volge de Hinderwet van:
Ormecoa Vastgoed VII B.V., te Alphen aan den
Rijn, voor het oprichten van diverse door elektromo
toren gedreven installaties ten behoeve van de me
chanische ventilatie, luchtbehandelings-, luchtaf-
voer- en condensorunits, centrale verwarmingsinstal-
letie en vuilwaterpomp een en ander in het kantoor
gebouw aan de Verbeekstraat 11 t/m 21 (nabij
Plesmanlaan).
De ontwerp-beschikking alsmede de aanvraag en alle
daarop betrekking hebbende stukken liggen tot het
einde van de termijn waarbinnen beroep kan worden
ingesteld tegen de beschikking ter inzage in kamer
012 van het Stadsbouwhuis. Langegracht 72, elke
werkdag van 8.30 uur tot 12.30 uur en van 14.00 uur
tot 16.30 uur.
Deze stukken liggen voorts ook tot 18 maart 1983 ter
inzage elke werkdag van 8.30 uur tot 17.00 uur en op
donderdagavond van 17.30 uur tot 21.00 uur in het
Informatiecentrum van het Buro Voorlichting, in
de hal van het stadhuis.
De aanvrager, alsmede degenen die bezwaar hebben
ingediend naar aanleiding van de aanvraag en een
ieder die aantoont dat hij/zij daartoe redelijkerwijs
niet in staat is geweest, kunnen tot 18 maart 1983 ge
motiveerde schriftelijke bezwaren indienen naar
aanleiding van de ontwerp-beschikking.
Degenen, die een bezwaarschrift indient, kan verzoe
ken zijn persoonlijke gegevens niet bekend te
maken. Een en ander dient bij aparte brief te worden
verzocht.
Een bezwaarschrift dient te worden gericht aan het
College van Burgemeester en Wethouders, Postbus
9100, 2300 PC Leiden.
Verleende
Bouw
vergunningen
Burgemeester en wethouders hebben op 1 maart
1983 de volgende bouwvergunningen verleend:
- Terrein naast zwembad de Zijl aan de Paramaribo-
straat, bouw klubhuis;
- Valkenburgseweg 5 en 7, bouw werkplaats met
dubbel woonhuis;
- Mecklenburgerstraat 19, uitbreiden en verbouwen
tot opslagruimte met bovenwoning;
- Oosterkerkstraat 18, aanbrengen gevelbekleding
aan zuidzijde silo D;
- Trompstraat 25 t/m 35, v. Speykstraat 1 t/m 23, 6
t/m 42, Evertsenstraat 31 t/m 47, 32 t/m 48 en
Oosterstraat 7 t/m 13a, renoveren 84 woningen,
slopen 6 woningen, bouw 84 bergingen en 3 gara
ges;
- Zaanstraat 151, verbouwen en uitbreiden Bejaar
den centrum huize Roomburgh.
Indien u door het verlenen van een bouwvergunning
rechtstreeks in uw belang bent getroffen, kunt u bin
nen 30 dagen na dagtekening van de bouwvergun
ning op grond van de wet AROB een gemotiveerd be
zwaarschrift indienen bij burgemeester en wethou
ders.
Tevens kunt u. indien de onmiddellijke uitvoering van
het besluit onevenredig nadeel voor u meebrengt, op
grond van de Wet op de Raad van State schorsing
van de bouwvergunning aanvragen bij de Voorzitter
van de afdeling Rechtspraak van de Raad van State,
Binnenhof, 2513 AA 's-Gravenhage.
Informatie is te verkrijgen iedere werkdag tussen
11.00 uur en 12.00 uur bij de directie bouw- en wo
ningtoezicht. Stadsbouwhuis. Langegracht 72, Post
bus 148, 2300 AC Leiden (telefonisch bereikbaar 071-
254911).
Diversen
Zondag gratis rondleiding
Museum De Lakenhal
Stedelijk Museum "de Lakenhal" organiseert op zon
dag 6 maart te 15.00 uur een gratis rondleiding langs
de eigen verzameling van het museum.
Tevens is nog tot 13 maart de Opstelling: "Winter in
Holland" te bezichtigen en tot 20 maart de Opstel
ling: eigen bezit moderne kunst: "Ruimtelijke vormen
en vormen in de ruimte".
In de Waag (aan de Aalmarkt) is tot en met zondag 6
maart de tentoonstelling te bezichtigen: H.H. Kamer-
lingh Onnes-Portretten, naar aanleiding van diens
Ruimtelijke
Ordening
Bouwplan ver- en nieuwbouw bejaardenhuis
"Rijn en Vliet" aan de Aaltje Noorderwierlaan.
Vanaf dinsdag 8 maart a.s. ligt gedurende één maand
in het Stadsbouwhuis voor een ieder het bouwplan
voor een gedeeltelijke vernieuwing van bovenge
noemd bejaardenhuis en interne verbouwing ter inza
ge
Om dit mogelijk te maken en een bouwvergunning
daarvoor te verlenen, is op 28 februari j.l. een voorbe-
reidingsbesluit genomen, waarbij wordt verklaard dat
een herziening wordt voorbereid van het bestem
mingsplan Leiden Zuid-west herziening 1959.
De bouwvergunning kan worden verleend met toe
passing van artikel 19 van de wet op ruimtelijke orde
ning en artikel 50, lid 8 van de woningwet.
Bezwaren tegen dit bouwplan, kunnen gedurende
bovengenoemde termijn van de ter-inzage-legging
schriftelijk worden ingediend bij het college van Bur
gemeester en Wethouders van Leiden Postbus 9100,
2300 PC Leiden.
Wie meer wil weten kan terecht in kamer 241 van het
Stadsbouwhuis waar de officiële tekst met tekening
nader kan worden toegelicht.
Bouwplan ver- en nieuwbouw verzorgingste
huis "Huize Vreewijk".
Dinsdag 8 maart a.s. ligt gedurende veertien dagen
een bouwplan voor de ver- en nieuwbouw van bo
vengenoemd verzorgingstehuis ter inzage.
Het plan wijkt op enkele punten af van het al eerder
(op 20 dec. '82) ter inzage gelegde bouwplan.
Dat plan komt nu te vervallen.
De voornaamste afwijking met het oude plan is, dat
in het ter inzage gelegde nieuwe plan geen kelder is
opgenomen in de panden Vreewijkstraat 4 en 6.
Bezwaren tegen dit bouwplan kunnen gedurende de
termijn van de ter-inzage-legging schriftelijk worden
ingediend bij het college van burgemeester en wet
houders, Postbus 9100 - 2300 PC Leiden.
Voor meer informatie kan men terecht in kamer 241
van het Stadsbouwhuis waar de officiële tekst m.b.t.
het bestemmingsplan Vreewijk nader kan worden
toegelicht.
Voorbereidingsbesluit gebied Turkooislaan -
Smaragdlaan - de spoorlijn Leiden - Den Haag en
de Rijn.
Op 28 februari j.l. besloot de gemeenteraad een voor
bereidingsbesluit te nemen waarbij wordt verklaard
dat een herziening van de bestemmingsplannen Rijn
oever, Dr. Lelylaan Morskwartier en Morskwartier
(voormalig Oegstgeest) wordt voorbereid.
De stukken en tekeningen zijn in te zien op kamer 241
Stadsbouwhuis.
Ontwerp-bestemmingsplan Kopbebouwing Tel-
derskade.
Met ingang van 7 maart a.s. ligt gedurende één
maand in het Stadsbouwhuis kamer 241 voor
een ieder ter inzage het ontwerp-Bestemmings-
plan Kopbebouwing Telderskade.
Het ontwerp heeft betrekking op het gebied, dat be
grensd wordt door de Hoflaan, Telderskade, Roose
veltstraat en de bestaande bebouwing aan de Hof-
laan en de Rooseveltstraat.
Tegen het meergenoemde ontwerp-bestemmings
plan kunnen gedurende bovengenoemde termijn
door een ieder schriftelijk bezwaren worden inge
diend bij de gemeenteraad, Postbus 9100, 2300 PC
Leiden.
Aanleg verbindingsweg Lage Morsweg - Dr.
Lelylaan.
Het ligt in de bedoeling vergunning te verlenen
voor de aanleg van een verbindingsweg tussen
de Lage Morsweg en de Dr. Lelylaan.
Het tracé van deze weg wijkt af van het bestem
mingsplan Haagse Schouw, maar is in overeenstem
ming met de 2e gedeeltelijke herziening van dit be
stemmingsplan, dat met ingang van 3 januari gedu
rende 1 maand tervisie heeft gelegen voor een ieder.
De vergunningverlening zal plaatsvinden met toepas
sing van artikel 19 van de Wet op de Ruimtelijke Or
dening.
Met ingang van 7 maart 1983 ligt een uitgewerkte te
kening gedurende 14 dagen tervisie in kamer 244 van
het Stadsbouwhuis, Langegracht 71.
De mogelijkheid bestaat binnen deze periode een be
zwaarschrift in te dienen tegen het plan bij het college
van Burgemeester en Wethouders, Stadhuisplein 1,
2311 EJ Leiden.
Zwemmen is nog steeds gezond,
als u nu ook eens komt
wordt zwemmen misschien vreugdevol,
dan biedt zwemmen ook nog lol
Vrijzwemmen V
Maandagavond:
Donderdagavond
Zondag: 10.15 - 11.30 uur
11.45 - 13.00 uur
13.30 - 14 45 uur
Bijzondere aktiviteiten Vijf Meibad
Maandag: 09.45 - 10.45 uur
20.30 - 21.00 uur
Vrijzwemmen De Zijl buiten kantooruren
Dinsdag- en
vrijdagavond:
Zaterdag:
Zondag:
10.15 - 11 30 uur
11.45 - 13.00 uur
13.15 - 14.30 uur
Bijzondere aktiviteiten De Zijl
Maandag:
Dinsdag:
Woensdag:
09.00 - 10.00 uur
09.00 - 09.30 uur
19.30 - 20.00 uur
09.30 - 10.00 uur
15.45 - 16.30 uur
10.00 - 11.00 uur
voor 16 jr. en ouder
familiezwemmen
deskundige leiding
dames vrijzwemuur
moeder/vader en kind watergewenning
voor kleuters tot 6 jaar
familiezwemmen
vrijzwemmen
familiezwemmen
bejaardenzwemmen/zwangerschaps-
zwemmen
bejaarden bewegen in het water
trimmen voor volwassenen onder
deskundige leiding
trimmen voor volwassenen onder deskun
dige leiding t
moeder/vader en kind watergewenning
voor kleuters tot 6 jr.
bejaardenzwemmen
Overdag kunt u in beide baden rustig uw baantje trekken op maandag t/m vrijdag van
12.00 - 13.30 uur.
Toegangsprijzen: 1 3,25 per keer
10-badenkaait f 27,50
25-badenkaart f 58,
65+ f 2,25 per keer.
Inlichtingen omtrent het leszwemmen aan de kassa van het zwembad
Tel. Vijf Meibad 312827
Tel. De Zijl 120476
90ste verjaardag.
Gegadigden voor energie
zuinige premiekoopwoningen
in de binnenstad gezocht.
De gemeente Leiden wil op enkele open plekken in de
binnenstad een aantal premiekoopwoningen reali
seren die voorzien zijn van diverse speciale energiebe
sparende maatregelen en voorzieningen. Het gaat in
totaal om zo'n 15 20 woningen verspreid over 5 lo-
katies.
Bij voldoende serieuze belangstelling kan de bouw op
de eerste 3 plaatsen (goed voor 10 woningen) dit
jaar al gebeuren en de overige 2 lokaties (6 a 7 wonin
gen) staan voor 1984 op het programma.
Wat gaat het kosten.
De woningen vallen in de katagorie premie A. De
maximale koopprijs zal, afhankelijk van de grootte,
omstreeks de f 135.000,— liggen. De grond waar
op de woningen komen te staan zal in erfpacht wor
den uitgegeven. Dat betekent een jaarlijkse erfpacht
kanon van rond de f 1300, te voldoen aan de ge
meente en fiskaal aftrekbaar.
Lage energiekosten.
Het bijzondere aan deze woningen is dat er een aantal
vergaande energiebesparende en energiezuinige
voorzieningen en maatregelen zullen worden toege
past. Dit zit vooral in extra aandacht voor isolatie bij
de bouw, in de toepassing van warmtewinning uit
zonnewarmte en in de toepassing van een modern,
energiezuinig systeem van verwarming en luchtcircu-
latie.
De maatregelen geven een geweldige besparing op
de energiekosten. De gasrekening zal minder dan de
helft van een vergelijkbare "ouderwetse" woning be
dragen.
Meepraten hoe het gaat worden.
De plannen die er voor de lokaties gemaakt zijn laten
nog enkele keuzemogelijkheden wat betreft gebruik,
grootte en indeling van de panden. De bedoeling is
dat toekomstige kopers/bewoners daarover ook nog
meepraten. Zo kunnen zij, samen met het bouwteam,
de definitieve vorm van de plannen helpen bepalen.
Welke lokaties zijn het
(zie ook het kaartje).
Voor 1983 staan op het programma:
1. Lokatie Vollersgracht 47, 49, 51 en Scha-
gensteeg 9, 11 en 13.
3 panden lallen met dakterras) waarin nog verschil
lende bestemmingen mogelijk zijn zoals alleen wo
nen, wonen opslag en wonen in kombinatie met
een ambachtelijk bedrijf of koffiehuis.
2. Lokatie Uiterstegracht 123 en 125 met bijbe
horende erven.
Maximaal 5 woningen; type 4- of 5-kamerwoning.
3. Lokatie hoek Lokhorststraat/Pieterskerk
gracht.
3 4 woningen' met op'de begane grond mogelijkheid
voor kleine bedrijfjes, winkeltjes, koffieshop e.d.
In 1984 kunnen dan nog volgen:
4. Lokatie "gat aan de Kerksteeg" tussen Veste-
straat en Herengracht.
3 tot 5 woningen met dakterras of tuin.
5. Lokatie terrein voormalige stomerij Gieze-
man aan de Haarlemmerweg.
2 3 woningen.
Voor meer informatie en aanmeldingen.
De gemeente wil graag zo snel mogelijk in kontakt
komen met serieuze gegadigden. Voor meer informa
tie en overleg kunt u terecht op één van de on
derstaande adressen:
- Stadsbouwhuis, Langegracht 72, kamer 113.
Dagelijks tijdens kantooruren, bij voorkeur tussen
11.00 en 12.00 uur, tel 254417.
- Renovatiewinkel "de Pancrat", Ir. Driessenplein/
Middelstegracht.
Dagelijks tijdens kantooruren en dinsdag tot 20.00
uur, tel. 134380.
- Renovatiewinkel wachtgebouw Morspoortkazerne,
Morsstraat 62.
Dagelijks tijdens kantooruren en donderdag tot
20.00 uur, tel. 131622.
Informatie over de vestigingsmogelijkheden voor de
bedrijfjes kunt u inwinnen bij:
- Stadsbouwhuis, Direktie Ruimtelijke Ordening,
Langegracht 72.
Dagelijks tijdens kantooruren op kamer 443, tel.
254490.
- Stadhuis, Direktie Ekonomische Zaken.
Dagelijks tijdens kantooruren op kamer 319, tel.
254279.
Wie komen in aanmerking.
De voorkeur van de gemeente gaat, in volgorde van
belangrijkheid, uit naar de volgende kandidaten:
1. Huurders van een woningbouwvereniging of van
de Leidse Woningstichting.
2. Leidse partikuliere huiseigenaren die hun woning
verhuren aan een Leidse woningzoekende (verkla
ring van wederverhuur).
3. Geregistreerde woningzoekenden.
4. Leidse partikuliere huiseigenaren die hun woning
verkopen aan een Leidse woningzoekende.