Milieu blijft beschermd Deetmans botte bezuinigingsdrift In patient doodgeschopt: anderhalf jaar geëist 1 Ambtenarenrapport klakkeloos door kabinet uitgevoerd Minister zal beleid niet versoepelen Kort geding over Duphar Haagse ziekenfondsen onder toezicht gesteld VRIJDAG 18 FEBRUARI 1983 Binnenland ARNHEM (GPD) - Hoewel dat zo'n beetje zijn lust en zijn leven was. mocht de 36-jarige Jan Pie- ter Bos. patiënt in de zwakzinni geninrichting 's-Koonings Jaght te Arnhem, niet constant met zijn blokken spelen, omdat hij anders te veel in zijn spel zou op gaan en zich aan de groep zou onttrekken. Vanuit zijn dwangmatige instelling zeurde Bos 14 maart vorig jaar bijna de hele dag om zijn blok ken, die achter slot en grendel waren opgeborgen. „Nu is het af- geloper", werd hem meege deeld. Enkele uren later was het definitief voor de patiënt afgelo pen want in een aanhoudende aanval van woede schopte de groepsleider B. C. W. uit Arnhem hem zodanig dat Bos korte tijd later aan de gevolgen daarvan overleed. Officier van justitie mr. J. Kopp eiste gisteren anderhalf jaar ge vangenisstraf met aftrek van voorarrest tegen de 25-jarige groepsleider. Dit wegens zware mishandeling die de dood als ge- volg had. „Bos zeurde als een klein kind dat zijn zin wilde heb ben. Dat is uitgemond in een machtsstrijd tussen hem en zijn groepsleider die de theorie aan hing van: „Ik zal hem laten zien wie hier de baas is", aldus de offi cier van justitie. Niemand heeft ooit begrepen - dat werd tijdens de rechtszitting ook niet duidelijk - hoe het nu pre cies kwam dat de groepsleider zo over zijn toeren raakte. Zijn pa- viljoenshoofd schilderde hem gisteren af als iemand die in moeilijke situaties de patiënten altijd op een vrij ontspannen wij ze wist af te leiden door rust en een zeker gevoel voor humor. De sterk debiele patiënt was pas enkele dagen voor zijn dood overgebracht van groep 5 terug naar groep 2 in het paviljoen Beukenborgh, omdat hij door zijn veelvuldig chaotisch gedrag een straffe structuur nodig had. De groepsleiders was gezegd Bos bij zijn middel te vatten als hij weer eens onrustig zou worden om hem zo kalm te krijgen. Op de fatale 14e maart 1982 had de groepsleider, nadat de patiënt een hele tijd met zijn blokken had zitten spelen, hem zijn speel goed afgenomen. De blokken werden achter slot en grendel opgeborgen. „Maar hij kwam steeds naar me toe, klampte zich aan me vast en bleef maar om de sleutel zeuren". Zo ging het de hele middag maar door. De irritaties bij de groepsleider raakten in een stroomversnelling en uiteinde lijk verliet hij zelf de groep om het sub-hoofd te raadplegen. Hij stond in zijn eentje voor een groep van negen patiënten ge plaatst. Gedurende een kwartier kreeg hij, na overleg met het sub- hoofd. assistentie. Daarna her haalde de hele geschiedenis zich, die langzaam tot een onheilspel lende climax leidde. Om de patiënt in de groep te hou den. posteerde de verdachte zich op een stoel in de deuropening van het slaapkamertje van de pa tiënt. „Toen hij zijn kamertje in- wilde, heb ik hem geprobeerd te gen te houden door hem met mijn voeten steeds terug te drin gen. Daarbij heb ik hem gedu rende vier tot vijf minuten steeds van me af geschopt". Nadat de groepsleider de patiënt geduren de geruime tijd had geschopt in buik en borst, slingerde hij hem op de bank. „Hij leek toen aardig gekalmeerd", aldus de groepslei der. Korte tijd later overleed de patiënt. De rechtbank doet donderdag 3 maart uitspraak. DEN HAAG (GPD) Minister Winsemius (milieubeheer) wil het milieubeleid verder uitbouwen en versterken. Hij is van plan de in de afgelopen jaren uitgestippelde lijn voort te zetten. Nadrukkelijk stelde de minister gisteren in de Tweede Kamer, tijdens de behandeling van zijn begroting voor 19S3, dat hij de milieunormen niet zal versoepelen, tenzij wetenschappelijk onder zoek dat aanvaardbaar zou maken. Met deze verklaring nam Winse mius de zorg weg van de meer derheid van het parlement. De politieke partijen vreesden een afbraak van het milieubeleid on der druk van de slechte economi sche omstandigheden. Ze had den al gewaarschuwd dat niet te zullen accepteren. De milieuminister zei wel dat hij de bureaucratie met harde hand gaat aanpakken. De procedures voor het verlenen van vergun ningen moeten sneller en een voudiger. Dat mag echter niet ten koste gaan van de zorgvul digheid of van de gestelde kwali teitseisen, aldus Winsemius. De milieuwetten die bij de Kamer zijn ingediend, zoals de wetsont werpen Bodembescherming, Mi lieugevaarlijke Stoffen en Mi lieu-effectrapportage, worden niet afgezwakt. De behandeling van de wetsontwerpen wordt voortgezet, na alleen te zijn ver lost van de procedurele en tech nische knelpunten „die nauwe lijks een milieudoel dienen". Winsemius zei niet te begrijpen wat de bezwaren zijn tegen de bemoeienissen van het ministe- Anderhalf miljard aan wapenexport DEN HAAG (ANP) - Neder land heeft in 1981 voor een kleine anderhalf miljard gul den aan militair materieel geëxporteerd, waarvan bijna een half miljard naar niet- NAVO-landen, zo blijkt uit een brief die minister Van den Broek (buitenlandse za ken) vorige Wëek aan de Tweede Kamer heeft ge stuurd. Deze niet-NAVO-landen, zo verklaarde hij gisteren in de Tweede-Kamercommissie voor buitenlandse zaken, zijn voor een belangrijk deel geïn dustrialiseerde staten. Er is bijna geen enkel land bij dat tot de armste ontwikkelings landen kan worden gere kend. De minister verweet het Sipri, het Stockholmse instituut voor vredesonderzoek, een "sterk vertekend beeld" te geven wanneer het zegt dat Nederland op de negende plaats van wapenexporteren- de landen staat. rie van economische zaken bij de stroomlijning van de milieure gels. De inbreng van zijn eigen departement is groot en Winse mius blijft medeverantwoorde lijk voor de versoepeling van de procedures. Er mag volgens hem dan ook geen betekenis aan wor den gehecht dat de leiding van de commissie, die de regelgeving bestudeert, in handen is van een topambtenaar van het ministerie van economische zaken. De minister noemde de tegenstel ling tussen milieu en economie „voor een deel opgeklopt". „Het milieu wordt ten onrechte in een hoek gejaagd, ook door de Twee de Kamer. Omdat er een gat zit tussen de kos ten van het milieubeleid en de beschikbare financiële midde len, zal Winsemius niet ontko men aan het stellen van prioritei ten. Het tekort op de milieubegroting is volgens de laatste berekening 1,4 miljard gulden. Maar in de prak tijk valt het, zeker voor dit jaar, nog mee. De cijfers zijn namelijk gebaseerd op directe uitvoering van het beleid, terwijl de aange kondigde maatregelen in werkelijkheid door aanlooppro blemen veel langer op zich laten wachten. Volgens Winsemius is er om de zelfde reden ook voor de schoon maak van de ergste bodemver vuiling nog voldoende geld voor de komende vijf jaar. Minister Winsemius tijdens de beantwoording van vragen in de Kamer. AMSTERDAM (GPD) - Zou het chemisch concern Duphar een schip onder Nederlandse vlag, in plaats van een Duits schip, ge bruiken voor het lozen van che misch afval op de Noordzee, dan zou er geen vuiltje aan de lucht zijn. Aangezien het gif met een Duits schip vanuit de Amster damse haven wordt verscheept, vereist dat de officiële toestem ming van Duitse autoriteiten. Die toestemming is nooit ver leend en daarom diende gisteren voor de Amsterdamse recht bankpresident een kort geding, aangespannen door de milieuor- ganisaties Natuur en Milieu, Greenpeace Nederland en de stichting Werkgroep Noordzee. De milieugroeperingen voerden bij monde van mr. K. Langelaar aan dat een vergunning voor het lo zen afgegeven dient te worden door zowel de Nederlandse als de Duitse autoriteiten. Nederland heeft de vergunning wel verstrekt, maar Duitsland niet. Volgens Duphar zou Duits land de lozingen „gedogen". De milieu-organisaties vinden eth- ter dat Duphar niet mag lozen tot de Duitse overheid schriftelijk vergunning heeft verleend. De advocaat van Duphar voerde aan dat 250 mensen met het werk hun brood verdienen en dat Du phar in het verleden alles in het werk heeft gesteld om de hoe veelheid afval drastisch te ver minderen. De rechter doet op 24 januari om 15.00 uur uitspraak. WEERRAPPORTEN O. c'- g P E max. tei gisteren neersla afgel. 2 Amsterdam onbewolkt 3 -5 0 De Bilt onbewolkt 3 -5 0 Deelen onbewolkt 2 -6 0 Eelde 2 -7 0 Eindhoven onbewolkt 3 -4 0 Rotterdam onbewolkt 3 -4 0 Twente 2 -8 0 Vlissingen onbewolkt 4 -3 0 Aberdeen onbewolkt 5 -1 0 Barcelona licht bew. 15 2 0 Berlijn geheel bew. 1 -4 0 Bordeaux 7 -l 0 Brussel onbewolkt 3 -4 0 Frankfort onbewolkt 3 -7 0 Genève geheel bew. - -2 -5 0 Helsinki 3 -2 0 Innsbruck onbewolkt -2 -13 0 Klagen furt onbewolkt 0 -16 0 Lissabon geheel bew. 8 7 3 Locarno onbewolkt 5 -7 0 Londen onbewolkt 5 -2 0 Luxemburg onbewolkt 0 -6 0 Madrid geheel bew. 10 3 0 Malaga geheel bew. 12 11 06 Mallorca onbewolkt 14 -2 0 Malta zwaar bew. 14 1 0 München -3 -16 0 Nice onbewolkt 10 2 0 Oslo onbewolkt 0 -11 0 Parijs onbewolkt 4 -4 0 Split onbewolkt 4 0 Stockholm onbewolkt 3 -10 0 Wenen sneeuw -2 -4 0 Zurich onbewolkt 0 -10 0 Istanbul 1 -3 7 Beiroet regenbui 16 4 146 Tel-Aviv zwaar bew. 0 Tunis zwaar bew 14 4 04 'Een ramp voor het onderwijs, on aanvaardbare harde klappen, desastreuze gevolgen voor kwali teit en werkgelegenheid, terug naar de jaren dertig'. Geschokt en verbijsterd reageerden de on derwijsbonden op de nieuwste bezuinigingsmaatregelen, die minister Deetman (onderwijs) deze week bekend heeft ge maakt. Meer dan 8000 (8365 om precies te zijn) arbeidsplaatsen gaan verloren in kleuter-, lager- en voortgezet onderwijs, waar van ruim 4200 door gedwongen ontslag. Een duizelingwekkend getal, voor al als men daar het aantal banen bij optelt dat zonder meer al ver loren gaat door het dalend aantal leerlingen. In dat geval verdwij nen volgens een berekening van door Margot Klompmaker de onderwijsbond ABOP in to taal 13.000 arbeidsplaatsen met ingang van het nieuwe school jaar (augustus '83). Het Ujkt wel of het bezuininigings- mes, dat het kabinet-Lubbers drastisch hanteert, extra is uitge schoten bij de onderwijsbegro ting. Minister Deetman verde digt zijn beleid door te verwijzen naar het regeerakkoord. Daarin is opgenomen dat het onderwijs ook zijn steentje aan de bezuini gingsoperatie dient bij te dragen. Deetman doet dit dan ook trouw. Onderwijs levert minimaal ruim 1 miljard in, verspreid over een aantal jaren. Salariskorting Het onderwijs zag de bui al hangen bij het invullen van .de onder wijsbegroting september vorig jaar. Naarstig werd toen gezocht naar materiële posten waarop kon worden ingeteerd, de zoge naamde 'stofkamoperatie'. Toen op alle mogelijke posten bezui nigd was. bleef de minister nog zitten met een 'gat' van ettelijke miljoenen guldens. De bewinds man zag geen andere uitweg dan dit tekort te dekken door een be roep te doen op de salarissen van het onderwijzend personeel. De bewindsman haastte zich te ver klaren dat het slechts een eenma lige en unieke ingreep betrof. Het was het niet de bedoeling een dergelijke maatregel ook toe te passen op andere departemen ten. Een precedent zonder weerga. Niet eerder was vertoond dat een be windsman, gedreven door ge brek aan financiën, de mensen die onder zijn bevoegdheid val len voor het tekort liet opdraai en. De hele onderwijswereld viel over de minister heen. De ambtena rensalarissen werden al 'bevro ren' en nu dreigde het onderwij spersoneel nog eens extra te wor den gepakt. Behalve de aange kondigde korting van 1,65 pro cent op het salaris had het onder wijs nog meer grieven. De jaar lijkse overheidsbijdrage aan het Gemeentefonds werd met ruim 120 miljoen gulden verminderd. Weliswaar de schuld van het mi nisterie van binnenlandse zaken Minister Deelman. en niet van het onderwijsdepar- tement, maar toch. Ook daarvan plukte het onderwijs de wrange vruchten. Uit dit fonds financie ren veel gemeenten onder meer het zwemonderwijs en het ver voer van lichamelijk en geeste lijk gehandicapte kinderen van en naar school. Stakingen Het beknibbelen op tal van voor zieningen en de salariskorting waren voor veel leerkrachten re denen het werk uit protest neer te leggen. De kwaliteit van het onderwijs was in het geding, werd gezegd. Velen vreesden een begin van een totale afbraak. Er werd een unieke staking georga niseerd. Sommige scholen ble ven een week lang dicht, andere hielden een korte werkonderbre king. Ook ouders, die door de aangekondigde maatregelen het onderwijs aan hun kinderen in de knel zagen komen, steunden de acties. Het mocht weinig baten. De Twee de Kamer ging morrend akkoord met de voorstellen van Deetman. Éen maatregel werd bijgesteld: de salarissen van het onderwij zend personeel zouden niet met 1,65 maar met 1,85 procent wor den gekort. Dit laatste om het niet-onderwijzend personeel (conciërges, amanuenses) te ont zien. Van de regen in de drup. Toch noemen de onderwijsbonden de acties van vorig jaar niet mis lukt. Er is een klein succesje ge boekt: de anderhalf miljard gul den die moet worden bezuinigd in de komende jaren is terugge bracht tot een en en kwart mil jard. Maar dat is dan ook alles. Arbeidsplaatsen Dit jaar moet 225 miljoen gulden in het onderwijs worden bezuinigd. Dat stond al aangegeven in het regeerakkoord van vorig jaar. De maatregelen die Deetman voor stelt - ruim 8000 arbeidsplaatsen afstoten - om dit te kunnen ver wezenlijken zijn als een bom in geslagen. Andere mogelijkheden zijn er niet volgens de bewinds man. Wie het er niet mee eens is„ moet zelf maar een alternatief aandragen, als het te bezuinigen bedrag maar wordt gehaald. Want onder geen voorwaarde wenst Deetman af te wijken van de voorgestelde besnoeiingen in het regeerakkoord. Helaas zijn er weinig andere mogelijkheden dan snijden in arbeidsplaatsen. De grootste post op de onder wijsbegroting wordt immers uit gemaakt door de salarissen van het onderwijzend personeel. Wat is meer voor de hand liggend dan juist daar op te bezuinigen? Op allerlei andere materiële posten (leermiddelen bijvoorbeeld) is al gekort Zelf vindt de minister dat hij zijn bezuinigingsopdracht re delijk 'beperkt' heeft gehouden. Het grote banenverlies accep teert de bewindsman als een on ontkoombaar kwaad. 'De hele overheidssector moet terug', zei Deetman tijdens de presentatie van zijn plannen. Afbraakbeleid De onderwijsvakbond ABOP vindt het onjuist dat de minister het te bezuinigen bedrag voortdurend als uitgangspunt neemt. Dat leidt onherroepelijk tot afbraak beleid, waarbij aan de sociaal- economische gevolgen volledig voorbij wordt gegaan. Door de bezuinigingsdrift raken we in een neergaande spiraal zonder enig uitzicht. Wie op het onder wijs bezuinigt, zet de toekomst van de samenleving op het spel. En daarmee is niemand gediend, aldus de bond. Ook de Tweede Kamer heeft moei te met het verteren van de door Deetman gepresenteerde maat regelen. De behandeling van de onderwijsbegroting - oorspron kelijk volgende week - wordt drie weken uitgesteld, zodat de kamerleden zich op de voorstel len kunnen bezinnen. De onder wijsbonden hebben al aangekon digd zich zo snel mogelijk te be raden over acties. Eén actiedag op 23 februari stond al vast voor de bekendmaking van de maat regelen. Op die dag zullen pro testbijeenkomsten worden ge houden in 7 plaatsen in het land. - Een jaar geleden werd alleen maar ge praat over bezuinigingen. Sinds kort voelt iedereen het daadwerkelijk. Drastische maatregelen zyn ingevoerd; de meeste per 1 januari. We noe men er enkele, eigen bijdrage in de gezondheidszorg, belas tingverhoging, verlaging van de subsidies in de huur- en koopwoningsector, verlaging van de uitkeringen aan ge meenten. korting op de salaris sen van het onderwijsperso neel en vermindering van het personeel van de rijksoverheid met twee procent. Het einde is nog lang niet in zicht. Het kabinet heeft zich immers in het regeerakkoord vastgelegd op de bedragen die opgebracht moeten worden in de komende jaren. Die kortin gen gaan nog veel verder en zullen sterker worden gevoeld dan alle maatregelen bij elkaar die voor 1983 zijn genomen Denk niet dat dit kabinet en zijn ondersteunende fracties al die kortingen zelf hebben bedacht. Dat hebben rijksambtenaren gedaan. Per departement wer den twee jaar geleden werk groepen geformeerd die in het kader van een algemene „her overwegingsoperatie" mogelij ke bezuinigingen moesten aan- door José Smits geven. Veel van de mensen die daaraan meewerkten zien nu met lede ogen toe hoe alles wat zij aandroegen ook werkelijk uitgevoerd gaat worden. Theorie De opdracht was simpel: geef theoretische mogelijkheden tot bezuinigen aan in verschil lende varianten, waarbij min stens een zware variant moet zitten die twintig procent be zuiniging oplevert. Kijk ook vooral of al lang bestaande re gelingen nog wel doelmatig zijn en de kosten in verhou ding tot de baten staan Het was uitdrukkelijk bedoeld als een theoretische opgave, een soort oefening. De bezuinigingsmogelijkheden werden als handzame brokken op een groot dienbord aan de politiek aangeboden. Veel va rianten, inclusief de zwaarste van twintig procent. Om uit te kiezen. Om over te praten. En met waarschuwingen zo hier en daar dat dit speciale brokje erg bitter smaakt of zelfs giftig kan blijken. 1 En wat gebeurde? De gulzige po litieke slokops slikten alles in één keer weg. Zonder proeven, kauwen of keuren. Slechts zo nu en dan hoest een minister weer een brokje op, na heel hard en nadrukkelijk op zijn rug te zijn geklopt door het maatschappelijk protest. Discussie Het zou niet zo gek zijn bedacht om juist zo'n belangrijk ambte lijk rapport - bestaande uit zes tig deelrapporten, en volge propt met informatie over de effectiviteit van bestaande re gelingen, over de doelmatig heid van subsidies en het ge vaar van sommige bezuinigin gen - om juist zo'n wezenlijk rapport te laten bespreken door de Tweede Kamer. Een zegsman uit het Haagse ambtelijke wereltije, die zelf meegewerkt heeft aan de her overwegingen: „Die politieke discussie in de Kamer over het rapport zelf, heeft men behen dig weten te ontwijken. In de stille achterafkamers van het Binnenhof zijn de mogelijkhe den zomaar zonder discussie overgenomen. Sommige zijn zelfs letterlijk overgenomen in het regeerakoord, maar zonder de overweging of het wel de juiste instrumenten zijn". Een tweede ambtenaar op een re ceptie: „We zijn ons rot ge schrokken. Alle mogelijkhe den zijn gewoon integraal overgenomen, ook die moge lijkheden die gewoon niet kun nen in de praktijk". Ook in het openbaar is door de ambtenaren die meededen aan de heroverweging kritiek geuit op de manier waarop de poli tiek hun voorbereidend werk heeft gebruikt. Een topambte naar op een studiedag: „De heroverwegingen hebben het kabinet van no nonsense flink geholpen. Het project is onder valse vlag gaan varen. Het werd snel: de voorstellen van de werkgroep terwijl sommige bezuinigingsvarianten alleen technisch mochten worden op gevat en zeker niet als een aan beveling mochten worden ge zien. Strategisch gedrag bleef ook in hoge mate mogelijk". Dat proces, dat eigen gedrag van ambtenaren, was overigens voorzien. In het nabije verle den zijn vaker heroverwe gingsoperaties in gang gezet. Al in 1975 was de eerste, maar die mislukte deels. De manier waarop de werkgroepen moes ten opereren was daarom voor af bepaald door ambtenaren van financiën, het enige depar tement dat zelf nauwelijks uit gaven doet maar juist volop geld binnenkrijgt aan belastin gafdracht Het was de bedoeling dat bij elke werkgroep die per ministerie gevormd zou worden een 'toe zichthouder' van financiën, in de functie van secretaris, werd benoemd. Het lijkt kinderach tig maar vooraf was ook afge sproken dat elke voorgestelde ombuiging, hoe onzinnig ook, in het latere verslag zou ko men. Op die manier werd voor komen dat een bezuinigings voorstel van byvoorbeeld de toezichthouder van financiën zou worden weggestemd door de rest van de werkgroep die hun deelbelang wil bescher men. Ondanks die voorzorgen zijn, zo wordt verzekerd en is ir. de heroverwegignsrapporten ook te lezen, nog heel wat mogelij ke bezuinigingen buiten be schouwing gelaten. Er was onderling ook wrijving in de werkgroepen. Ambtenaren zijn neutraal maar hebben wel zo hun gedachten over de maatschappij en de rol van de subsidiërende overheid daann Bij het tot stand komen van de heroverwegingsrapporten was daarom sprake van een poli tiek gevecht, een compromis nog voordat de echte politieke besluitvorming er aan te pas kon komen. Het is ook daarom dat sommige ambtenaren zo teleurgesteld zijn over de afwachtende hou ding die de Tweede Kamer in neemt, als het gaat om een fun damentele discussie over de rapporten. Daar waar op louter technische gronden ombuigin gen worden aangegeven, wor den deze zonder politieke dis cussie doorgevoerd. Een WD-Kamerlid haalt zijn schouders op over dit verwyt. Zijn ambtenaren teleurge steld? Jammer voor hen. Vol gens dit kamerlid zijn alle her overwegingsrapporten opge steld ten behoeve van de rege ring en het is aan de ministers er gebruik van te maken. Pas zodra de rapporten worden omgezet in beleid is het de beurt aan de Kamer daarover te discussieren en dat gebeurt dan ook. De oppositie denkt daar anders over. Een PvdA-Kamerlid pro beerde in het laatste debat over volkshuisvesting nog een dis cussie te ontlokken over een ambtelijke waarschuwing uit de heroverwegingsrapporten. Staatssecretaris Brokx ging de discussie echter niet aan „om dat ik niet zo uit de hand kan reageren. Als ik zou zeggen wat ik van die passage denk, zou het direct worden opgevat als een politieke visie van het hele kabinet" DEN HAAG (GPD) - De beide Haagse ziekenfondsen Azivo en Haaglan den moeten onder toezicht worden gesteld. De Ziekenfondsraad (ZFR) zal donderdag 24 februari voorstellen daartoe in een plenaire vergade» ring bespreken. Als de voorstellen worden aanvaard zullen voor de ziekenfondswereld ongekende - maatregelen in werking treden. Aan leiding: de gebeurtenissen rondom de eigen bijdrage medicunen waar» in deze fondsen het „te bont" maakten. Om normalisatie van de situatie te bereiken wil het ZFR in de eerste plaats een preventief toezicht. Besluiten van belangrijke aard of alge mene strekking die de fondsen nemen, moeten worden getoetst Dit betekent dat bijvoorbeeld bestuursbesluiten vooraf moeten worden voorgelegd. In de tweede plaats wordt voorgesteld het toezicht op „overige aangele genheden" te verscherpen. Hiermee wordt onder andere gedoeld op zaken als voorlichting en reclame, aanvullende verzekering en activitei ten van eigen instellingen. De speciale commissie voor de Haagse regio, die de Ziekenfondsraad in november 1981 instelde, wordt met het toe zicht belast

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1983 | | pagina 7