De geruchtenstroom wakkert angst aan Eigen karakter bewaren: geen discriminatie VRIJDAG 18 FEBRUARI 1983 PAGINA 17 PARAMARIBO - „Terwijl wij steeds alle zeilen bijzetten om op onze eigen wijze een waarachtig democratische samenleving op te bouwen, blijft Nederland pogen dit natuurlijke proces van be vrijding en onafhankelijkheid kwaadaardig te verstoren". Luite nant-kolonel Desi Bouterse spreekt bet Surinaamse volk toe via radio en televisie. Hij spreekt ter gelegenheid van de viering van drie jaar revolutie, eigenlijk op 25 februari. Suriname staat ook aan de vooravond van een nieuwe regering die moet pogen het hoofd te bieden aan de talrijke problemen waar voorbet land staat. Want onder de bevolking heerst verdeeldheid en angst over de toekomst, zeker na de doden van 8 december van bet vorig jaar. Maar bet is niet alleen de onzekerheid over hoe bet sociaal verder moet met Suriname. Economisch is bet voormalige tropenpara- dijs meer dan ooit in de problemen geraakt door de opschorting van de ontwikkelingshulp door Nederland en de algemene reces sie in de bauxiet-sector. Het is immers de bauxiet, die in bet recente verleden voor ruim 80 procent de export van Suriname met het buitenland bepaalde. Het is een bekend verschijnsel in de Derde Wereld, dat als een land interne moeilijkheden heeft, er een buitenlandse tegenstander wordt gezocht die verantwoordelijk wordt gesteld voor de slech te situatie. Terecht of niet, Nederland vervult die rol in bet den ken van de huidige Surinaamse machthebbers. Ruud de Wit bevindt zich op dit moment als enige Nederlandse journalist in Paramaribo. Het kostte bem veel moeite toestem ming te krijgen daar journalistiek werk te verrichten. Het wan trouwen ten opzichte van Nederland en de Nederlandse media bij de Surinaamse autoriteiten is dermate groot dat men de Neder landsejournalisten eigenlijk liever niet meer ziet komen. Ze ver tellen toch alleen maar leugens, is de veel geboorde bewering hier. Toch weet men in Paramaribo al te goed dat Nederland niet weg te cijferen valt. Tweehonderd duizend Surinamers daar en een kwetsbare economie maken bet land afhankelijk, boe men bet ook wendt of keert. En dat is een frustratie in bet autonomiepro- ces die veel zegt over de houding van Suriname jegens Neder land. Tweehonderdduizend Surinamers i dank afhankelijk van Nederland. Nederland en t maken Suriname tegen wil Niet alleen het klok opwinden is een typisch karweitje voor de man in huis. maar ook het afsluiten van de deuren voor het slapen gaan. Mevrouw C. Valk-Schouten uit Broek in Waterland vertelde me dat dit bij haar thuis „even aflich- ten" heet, een boerenuitdrukking voor „even afsluiten". Het is meest al haar man die „even gaat aflich ten", en als hij het niet doet is het haar zoontje Gerlof die het doet, - typisch mannenwerk dus.' Ik kende dat woord „aflichten" niet, ben even te rade gegaan bij de Van Dale, maar die geeft aflichten niet in de betekenis van afsluiten. Het deksel van de pot aflichten, de hoed aflichten, het masker aflich ten, iemand de schellen van de ogen aflichten (in de ene betekenis), en in de tweede betekenis „iemand die bij duisternis naar beneden gaat bijlichten, hem met een licht verge zellen en naar beneden geleiden: „laat het meisje ons even aflich ten", en ook: „met een lamp langs gaan om te onderzoeken, b.v. naar een gaslek". Van die laatste twee betekenissen moet aflichten als afsluiten zijn af geleid. Men ging met een lamp de hele boerderij door (elektrisch licht dat je even aanfloepte was er nog niet, alles was aardedonker), om voor het slapen gaan even alle deu ren en ramen af te sluiten. Het af lichten bij het afsluiten hoeft niet meer, maar nu is de benaming voor het ene overgesprongen op het an dere. Zo werkt dat... Mevrouw J. Haagsma-v.d. Hoop uit Leeuwarden schrijft: „Vroeger behoorden tot de taken van mijn man: 's avonds de deuren sluiten en de hoofdkraan van het gas dicht doen. Wij woonden toen op een dorp en hadden een deur met een gewone kruk (dus geen lipsslot). De deur stond de hele dag los, als er iemand kwam opende hij (of zij) die deur en riep: „vollek De deur moest dus speciaal met een sleutel op slot gedraaid worden. Wat het gas betreft: we hadden bu- tagas. Defies stond in het aanrecht kastje en de hoofdkraan werd 's avonds afgesloten. Dat is dus nu al lemaal verleden tijd. Vlees snijden deed (en doet) mijn man nooit. Maar wel eens taart snijden. Als een taart in 6 of 8 stuk ken verdeeld moet worden, dan kan ik het zelf desnoods wel. Maar o wee als er 5 of 7 punten uit moe ten. Dat wordt mij te moeilijk". Aly Visser uit Workum schrijft: „Ik heb onder familie en kennissen een klein onderzoek gehouden en bij iedereen doet 's avonds de man de deuren op slot voor zover er in deze maatschappij van gescheiden mensen nog mannen zijn)". Ruud Fokkens uit Assen schrijft: „Ik sluit vrijwel altijd het huis af (licht uit, deuren op slot) maar dat kan ook liggen aan het feit dat ik als laatste naar bed ga (minder slaap nodig). Een beter voorbeeld is waarschijnlijk het oppompen van te zachte fietsbanden. Ik merk eer der dat fietsbanden te zacht zijn, ik vind ook eerder dat ze te zacht zijn. Schoenpoetsen (bij vlagen en dan van alle gezinsleden tegelijk) ge beurt door mij, deed mijn vader thuis ook al". Corrie v.d. Rhee uit Katwijk kent twee handelingen waarvan de mannen, denkt ze, zelf niet door hebben dat zij ze altijd verichten: 1. Overgordijnen dicht doen zodra het eerste lampje aan gaat, en niet uitsluitend om energie te sparen (wij vrouwen rekken de dag graag nog een poosje). 2. Open haarden of gewone kachels aan maken. En dat is niet eens zo maar een gewoonte, ze zijn er abso luut verzot op9 Echt een voorbeeld van het feit dat een man altijd nog iets van een kind blijft houden - hij speelde vroeger ook al zo graag met lucifers! Piëta Deutekom-Houtstra uit Doom tenslotte noemt als een van de dingen die haar man altijd doet (behalve afdrogen en 's morgens vroeg de kinderen op het gewenste tijdstip wakker maken) een kar weitje dat mij sterk aanspreekt, omdat het ook tot de specifieke ta ken behoort die ik in huis verricht eten geven aan de poes! Mijn vrouw, ik geef het toe, verschoont altijd de kattenbak, een tamelijk smerig karweitje, maar dat is eten geven aan de poes ook. Wij hebben er twee, dus je moet zo eerlijk moge lijk de stukjes hart met de blote hand uit het plastic zakje vissen, anders zijn ze niet gelijk uitgege ten, of je moet uit een blikje met een vork of lepel (ik prefereer een vork) die smurrie eruit wrikken, waarbij het bijna niet te vermijden is dat er wel eens een partikeltje op je hand komt, zodat je die weer helemaal moet gaan wassen. Ik vind het werk dat van grote opofferingsge zindheid blijk geeft, vooral ook om dat Sijtje en Mar ie mij daardoor de hele dag door het hele huis „hin derlijk volgen", of mij broeierig aan zitten te kijken, om meteen op te veren zodra ik van mijn stoel op sta. En dan ben ik natuurlijk ook de enige in huis die nog wel eens het dopje op de tube tandpasta doe, maar dat spreekt haast vanzelf, met één man en drie vrouwen in huis... PARAMARIBO - De dag na de televisie- en radio rede van de „bevelheb ber", zoals Bouterse meestal genoemd wordt, praat men in Paramari bo bepaald niet over de inhoud van zijn redevoe ring. Veelgehoorde op merkingen zijn: „Wat zag hij er toch slecht uit. Het leek wel of-ie onder de valium zat". Of: „Hij kwam zo moeilijk uit zijn woorden, alsof hij de tekst voor de eerste keer onder ogen kreeg". Zo kunnen de geruchten in Suriname ontstaan. „Het leek wel" wordt al snel in de volksmond „het is zo". En spoedig weet ie dereen hier dat Bouterse onder de drugs zit omdat hij de situatie niet meer aan kan. Overtuigend was de redevoering van Bouterse niet. Ook niet zijn felle aanval op Chin A Sen en Haakmat en zijn betoog over de talrijke bedreigingen van huurlingen vanuit Neder land. „Landgenoten", zegt Bouterse dan, „met ingang van morgen starten wij met een massale campagne tegen de huurlingen. Een massale cam pagne met aanplakbiljetten, met spandoeken, met pamflet ten, met programma's over ra dio en televisie, met artikelen in de krant, met films over huurlingen en hun misdaden, waarvoor wij reeds de welwil lende medewerking hebben gekregen van de plaatselijke bioscoopexploitanten en... met de oprichting van anti-huurlin gencomités". In zijn redevoering haalt Bouter se ook fel uit naar Henk Chin A Sen en André Haakmat, twee personen die lange tijd de re- Bij democratisering moet het le vensbeschouwelijke karakter van instellingen worden gewaar borgd. Er is geen sprake van dis criminatie als het bestuur van een godsdienstige instelling al leen belijdende christenen be noemt. Maatregelen die een con fessionele instelling zouden ver plichten elke waarborg van haar grondslag achterwege te laten zouden in strijd zijn met de vrij heid van godsdienst en vereni ging. Het 'Contakt in Overheidszaken' (CIO) - waarin negen christelij ke en drie joodse kerkgenoot schappen samenwerken - schrijft dat in de gisteren ver schenen discussienota 'De reli gieuze identiteit van instellingen in het democratiseringsproces'. Naar het voorbeeld van de onder- wijswetgeving zouden er regelin gen moeten komen die het gods dienstige karakter van instellin gen beschermen. Het CIO noemt in dit verband de gezondheids zorg, het maatschappelijke werk, de bejaardenzorg en het wel zijnswerk. Dat wordt des te klemmender, als bij decentrali satie van overheidstaken plaatse lijke verhoudingen op politick of religieus gebied gemakkelijk tot volutie dienden, respectieve lijk als minister-president en minister, maar die na de execu ties van 8 december zich ver enigd hebben in de Raad voor de Bevrijding van Suriname. In Suriname is er in de gelijk geschakelde pers niets ver schenen over deze Bevrij- dingsraad. De enige informatie voor de bevolking komt via de Wereldomroep, die op de kor- te-golfzender driemaal daags een Surinaams programma uit zendt. Wereldomroep De Nederlandse regering is in de persoon van ambassadeur Hoekman herhaaldelijk gewe zen „op de ontoelaatbare posi tie van Radio Nederland", die hier door de autoriteiten hard nekkig wordt aangeduid als de Nederlandse propagandazen- der. „Nederland ontmantelde indertijd de piraat Radio Vero nica omdat deze niet strookte met het regeringsbeleid met betrekking tot het mediawe- zen. Het huichelachtige kolo niale gezicht van Nederland laat zich het best herkennen door de Wereldomroep. Die hoort hier niet én die hebben we hier ook niet nodig", zegt iemand van de nationale voor lichtingsdienst. willekeur of onbillijkheid jegens bepaalde delen van de bevolking kunnen leiden. Elke confessionele instelling moet van haar bestuursleden en mede werkers een loyaliteitsverklaring vragen, vindt het CIO. Ze mag verwachten, dat dezen het gods dienstige karakter erkennen. Die 'harde maar consequente' voor waarde mag de aanstelling van mensen die geen belijdend lid zijn van het desbetreffende kerk genootschap niet uitsluiten. Wel moeten in beginsel belijdende christenen worden benoemd, al thans in een meerderheid van functies, en zeker in 'zware' func ties. Vorig jaar maakte het CIO bezwaar tegen het voorontwerp 'wet gelij ke behandeling'. Daarin werd de vrijheid van godsdienst beperkt tot wat binnen de kerkmuren ge beurt. Deze wet zou, volgens het CIO, scheiding maken tussen woord en daad, tussen belijden en beleven. Een dergelijke schei ding is voor de gelovige onaan vaardbaar. In dit contact werken samen: rooms-katholieken en oud-ka tholieken, hervormden, verschil lende gereformeerde kerken, lu- thersen, doopsgezinden, vrije Bouterse zegt het wat directer in zijn rede: „Nederland heeft zijn politieke en militaire steunpunten in ons land verlo ren en wij hebben duidelijk in dicaties dat dit land nu pro beert met behulp van de land verraders Chin A Sen en Haak mat huurlingen te werven om ons land binnen te vallen. Alle leugen en lasterpraatjes van Chin A Sen en zijn zogenaam de Bevrijdingsraad via Radio Nederland en via de Neder landse pers hebben wij ge hoord. We hebben hen hun gang laten gaan omdat wij de overtuiging hadden dat ons volk al gauw deze leugens zou doorzien". Dat laatste is nog zeer de vraag. Er wordt op dit moment bedui dend minder geluisterd naar de Wereldomroep dan pakweg een maand geleden, toen de korte-golfzenders, waarop de Wereldomroep te beluisteren valt, in Paramaribo uitver kocht raakten en iedereen om zes uur 's ochtends aan de ra dio gekluisterd zat alsof het Radio Oranje was tijdens de Tweede Wereldoorlog. Maar de gebrekkige voorlichting in Su riname zelf zorgt ervoor dat het nieuws over Suriname toch in Nederland wordt gemaakt, of Bouterse dat wil of niet. evangelischen, baptisten, de Ne derlandse Protestanten-Bond, het Leger des Heils en joodse groeperingen. Voorzitter van het CIO is professor mr. I. A. Diepen horst. Opleiding theologie. De in Amersfoort op te richten Inter nationale Christelijke Universi teit gaat werken aan een eerste graads-opleiding theologie als bovenbouw van en in samenwer king met bestaande instellingen, zoals de Evangelische Bijbel- school in Doorn, de Pastorale Leergangen van de Reformatori sche Bijbelschool in Zeist en de Opleiding Gereformeerde Gods dienstleraren. Drs. M. J. Paul is met ingang van 1 maart - aan genomen in een deeltijdfunctie om deze ontwikkeling ter hand te nemen. Beroepen Hervormde Kerk: beroepen te Varik-Heesselt J. Irik Utrecht, aangenomen naar Wapenveld (deelgemeente 'De Kandelaar') J. J. van Ravenzwaay (leraar te Haarlem) Heemskerk Gereformeerde Kerken: beroepen te Holwerd J. Sap Bunnik. Daar komt nog bij dat de eigen voorlichting van Suriname niet bepaald uitmunt door zorgvuldigheid en ethiek, wat de betrouwbaarheid niet gro ter maakt. Sterker nog, de be richtgeving in Suriname via de gelijkgeschakelde pers lijkt de onzekerheid en angst alleen maar te versterken. Angst Zelf kon ik merken, bij mijn aan komst in Suriname, dat de mensen bang waren om met me te praten, omdat ik een Ne derlandse journalist ben. Die angst zit er zo in, dat ze me zelfs voor gek verklaarden dat ik hier naar toe ben gekomen. Toch heb ik ook zelf kunnen con stateren dat deze angst in het geheel niet gegrond is. Ik kan met iedereen praten en de mili tairen heb ik amper gezien. De verhalen over volksmilitie en Cubanen lijken op zijn zachtst gezegd overdreven. Het zijn evenwel vooral de verhalen die verteld worden op straat, die aan de basis liggen van de angst. Een greep uit de geruchten van deze week: twee Javaanse lijf wachten van Horb zouden ver dronken uit de Surinamerivier zijn opgevist. Of: tijdens de Gereformeerde Gemeenten: be dankt voor Beekbergen Chr. van de Poel Yerseke. Ds. D. J. Modderaar te Alphen aan den Rijn is veertig jaar predi kant. De gereformeerde kerken van Alphen en Aarlanderveen bieden hem op zaterdag 26 fe bruari ^en receptie aan. van 4 tot 6 uur in een zaal van de Salvato- rikerk aan de Willem de Zwijger laan. Ds. Modderaar is van 1960 tot 1969 predikant in Voorschoten ge weest en daarna tot 1980 in Wad- dinxveen. In dat jaar ging hij met emeritaat. Hij verricht nu hulp diensten in Alphen en Aarlan derveen. Behoud kerken. In Friesland is op initiatief van een aantal her vormde kerkvoogdijen de stich ting Behoud Kerkgebouwen op gericht Het is geen louter her vormde aangelegenheid, ook an dere kerken kunnen zich erbij aansluiten. Doel is het adviseren en helpen van kerkvoogdijen en commissies van beheer bij het onderhoud en de restauratie van kerkgebouwen, niet alleen histo rische maar ook kerken van meer recente datum Op den duur zal men ook een beroep op avondklok, die van twaalf uur 's nachts tot vier uur 's mor gens duurt, zouden minstens twee maar waarschijnlijk wel vier mensen door militairen zijn doodgeschoten. Ook Dik de Bie, het hoofd van de natio nale voorlichtingsdienst, zou zijn doodgeschoten door te genstanders van het regime- Bouterse. Als ik tegenover hem zit op zijn kantoor, gaat juist de telefoon en ik vang op: „Ja, dat gerucht heb ik ook ge hoord, maar je merkt, ik zit hier levend en wel". Robert Weidenbos is in septem ber 1982 naar Suriname terug gekeerd. Hij is journalist en maakte voor Radio Stad Am sterdam het programma „Damsko so mi tang". Het ra cisme in Nederland en zijn lief de voor Suriname deden hem terugkeren en nu werkt hij bij de staatsradio en bij de natio nale voorlichtingsdienst. „Wij worden dagelijks bedreigd. Er circuleren hier dodenlijsten waarop de namen van Bouter se en zijn adviseurs voorko men. Hier bij de NVD grappen we wel: op welke plaats van de hitparade sta jij nu? Wat moet ik doen? Naar Nederland wil ik nooit meer terug. Als ze me hier weg willen hebben, dan zullen ze dat schietend moeten de stichting kunnen doen voor pastorieën en kerkelijke wijk- en verenigingsgebouwen De stichting is op dit ogenblik al betrokken bij het groot onder houd van negen kerken. Er wor den zoveel mogeluk jonge werk loze bouwvakkers ingeschakeld. De gelden komen uit een spe ciaal overheidsfonds voor werk verruimende maatregelen in het noorden des lands Voorzitter van de stichting is de predikant C VU Kv.sinjM |g Sm: Nicolaasga De nieuwe stichting rijdt de stich ting Aide Fryske Tjserken' met in de wielen Deze ijvert alleen voor behoud ran historische ker ken en zoekt er zo nodig een so ciaal-culturele bestemming voor. Wereldsynode Eind september dit jaar begint in Rome een wereld-bisschop pensynode over 'verzoening en boete in de zendingsopdracht van de kerk'. Deze weck is cr een werkdocument voor verschenen Dat bestaat uit drie delen Het eer ste gaat over de wortels van het kwaad in de mens zelf de zonde Het tweede over het antwoord van 'verlossing en hoop dat de doen. Wij van de NVD hebben allemaal gekozen. Maar dat be tekent niet dat wij het allemaal leuk vinden zoals het hier ge beurt". Hu vertelt de volgende anekdo te: elke dag presenteert hu om zes uur 's ochtends een pro gramma op de Sunnaamse staatsradio. Op hetzelfde mo ment dat Radio Nederland We reldomroep in de lucht is Er bellen soms Surinamers op naar het programma om de voorlichtingsmedewerkers uit te schelden en te bedreigen. Op een ochtend belde iemand naar Weidenbos met een scheldkanonnade. De man zei onder meer: „Denkt u echt dat er iemand in Suriname naar jullie luisterf Jullie riool- en revolutieratten. Iedereen luis tert nu toch lekker naar de We reldomroep". Robert: „Ja, ik heb hem toen al leen maar kunnen toeroepen: dat kan best zun. dat niemand naar de SOS luistert op dit mo ment, maar er is in elk geval eentje en dat bent u". Zo beëin digt Robert ook elke ochtend zijn programma met de zin: „U wordt bedankt dat u naar de SOS luistert en niet naar de ko loniale Wereldomroep". In het verlengde hiervan ligt het verhaal van iemand anders. Op Oudejaarsavond luisterde zu voor het eerst sinds de moor den van 8 december naar de SOS. Zij hoopte op een ingeto gen presentatie vanwege de ge beurtenissen in die laatste maand van het jaar. Maar m plaats daarvan was er een vro- lijke presentator die zijn Suri naamse luisteraars meedeelde dat hij zo dol was op champag ne en dat men hem die dan ook maar moest brengen. Mijn ge sprekspartner werd ontzettend kwaad toen hij dat hoorde. Hij belde de SOS op en kreeg die man aan de lun. „Weet je wat je van mij kunt krijgen, schooier, een kogel door de kop". Tol Suriname is Suriname niet meer, zegt iedereen hier. Sinds mijn laatste bezoek, een halfjaar ge leden, kan ik dat slechts beves tigen. Mensen zun gevlucht en in de betere buurten staan vele huizen leeg. Het autonomie- proces betaalt een harde toL Na 8 december zijn de tegen stellingen dwars door families en vriendschappen heen ko men te lopen. Robert Weidenbos laat mu een brief zien die hij kreeg naar aanleiding van een tv-pro- gramma waarin hu probeerde het beeld van Zwarte Piet en Sinterklaas te ontluisteren. Een anonieme bnefschnjfster zegt daarover onder meer „Ik schaam me voor jullie. Jullie Ujken wel een troep drugs- schuivers met jullie oorknop jes. Jullie hebben wel een Ne derlands accent. Blijf maar in Holland hoor. Ik hoop dat men daar rustig doorgaat met het leuke feest van Sinterklaas en Zwarte Piet". Weidenbos: „Kuk, ook voor ons wordt het de hoogste tyd dat er een sta bielere situatie ontstaat. Ik hoop dat er een nieuwe krach tige regering komt. die bu- draagt tot die stabilisatie. Sinds ik terug ben ui Suriname word ik bedreigd. Mun familie is bereid me een enkel ticket naar overal te geven, als ik maar niet hier blijf. Maar ik wil niet weg en ïlc wil werken. Zo simpel is dat". kerk in naar verkondiging geeft. En het derde over de zendings opdracht van de kerk als 'diena res der verzoening'. In een begeleidende brief schrijft de paus, dat 'vernieuwing ran de samenleving' doel ran dit be raad is. In de samenleving neemt het 'zondebewustzijn' af. terwijl de zonde juut de oorzaak u van alle morele ktvaad tn de wereld "Alleen door de wortel daarvan aan te pakken kan de mens tot werkelijke verzoening komen schrijft de paus "Daarom is de persoonlijke bekering tol God ook de beste weg naar een duurzame vernieuwing ran de samenle ving". Ideaal De predikant en zun pri velevcn behoren niet langer het ethisch ideaal van de kerkelijke gemeente tc belichamen Zoals cr een artsenpraktuk is. zou er ook een predikantcnpraktijk moeten komen. Van zo n predi kantschap-nieuwe sUjl zouden huweluk en gezin geen onder deel moeten vormen (Dr. Kns- tian Hungar. hoogleraar ethiek aan de theologische faculteit van Heidelberg. West-Duitsland. in een pleidooi voor 'vruheid van woord en dienst in de gemeen te). Kerken over 'democratisering'

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1983 | | pagina 17