'Arabella': naar hoogtepunt
c
c
Succes voor balletsterren
Balletorkest boos op Kunstenbond
/y
i4°17h,i8pl9L,5t
D
WOENSDAG 16 FEBRUARI 1983
Kunst
PAGINA 25
LEIDEN Het liep gisteravond,
zoals te verwachten viel, storm
in de Leidse Schouwburg. Des
te jammer dus dat de voorstel
ling van het Nationale Ballet
pas ruim een half uur na het
aangekondigde, vervroegde
aanvangstijdstip van half acht
begon. De vertraging vond
haar oorzaak enerzijds in wat
schouwburgdirecteur Hans
van Dam een communicaties
toornis tussen het balletgezel
schap en zijn theater noemde,
anderzijds in een technische
storing, waardoor geen verbin
ding te krijgen was tussen het
toneel en de lichtcabine. De
verontschuldigingen hiervoor
werden overigens door het pu
bliek zonder enig merkbaar ge
mor geaccepteerd. Het had er
zelfs alle schijn van dat de ver
zamelde balletliefhebbers, blij
als ze waren dat de voorstelling
in elk geval doorging, dubbel
genoten van het Jonge-sterren-
programma. In dit al eerder in
de kolommen besproken pro
gramma werden hoogtepunten
uit het romantisch-klassieke
balletrepertoire vertolkt door
jonge dansers van het Nationa
le Ballet, steeds echter in een
wisselende samenstelling. Zo
werd het in technisch opzicht
wellicht zwaarste programma
onderdeel, de befaamde pas de
deux uit 'Don Quichotte', dit
maal gedanst door Joanne
Zimmerman en Alan Land.
Het tweetal ging in zijn en
thousiasme voor dit bravoure-
ballet zo ver dat het geheel een
wat onbeheerste indruk maak
te en een onzorvuldigde afwer
king kreeg. Maar zonder lef
kom je er ook niet bij het ballet
en daaraan ontbrak het deze
twee niet.
Katalene Borsboom en Fred Ber-
lips dansten voor het eerst de
van lyriek doortrokken balkon
pas de deux uit 'Romeo en Ju
lia' en dat bleek met name voor
eerstgenoemde, een mooie
danseres overigens,in expres
sief opzicht nog een te zware
opgave. Trouwens voor vrijwel
al deze jonge sterren gold,
evenals enkele weken geleden
bij de première in Amstelveen,
dat de expressie, de 'uitstra
ling' zo men wil het moest af
leggen tegen de techniek. De
spanning viel sommige dan
sers en danseressen duidelijk
van het gezicht af te lezen,
maar dat deed in elk geval
geen afbreuk aan het feit dat er
in puur danstechnisch opzicht,
enkele missprongen en uitglij
ders ten spijt, veel te genieten
overbleef voor de liefhebbers
van het klassieke ballet. Het
programma bevatte een kaleis-
doscoop van het romantisch-
klassieke repertoire met alle
Katalene Borsboom en Fred.
Berlips in 'Romeo en Julia'.
daarbij behorende lyriek en
dramatiek. Voor het nog niet
zo ervaren balletpubliek leuk
om naar te kijken, voor de ster
ren van morgen een unieke ge
legenheid om meer solistener
varing op te doen.
PI ETER C. ROSIER
AMSTERDAM (GPD) - De za
kelijke leiding van het Neder
lands Balletorkest (NBO) en
componist Sytze Smit zijn
kwaad over een actie van de
Kunstenbond FNV. Deze
heeft er maandag in een ver
klaring op gewezen dat het
NBO slechts „onder protest
en met pijn in het hart" be
reid is zijn medewerking te
verlenen aan een nieuw bal
let van Rudi van Dantzig,
„Niemandsland", dat zater
dag in Scheveningen in pre
mière is gegaan. De choreo
grafie is gebaseerd op een
compositie van Sytze Smit,
„Quipu" getiteld.
De persoon van Sytze Smit is in
de orkestenwereld omstre
den. Hij heeft destijds samen
met Hans Onno van den Berg
de minister van cultuur gead
viseerd inzake een ingrijpen
de herinrichting van het or-
kestenbestel. Daarbij werden
mogelijkheden aangegeven
voor samenvoeging van
orkesten (het Nederlands
Balletorkest was daar onder
meer bij betrokken). De posi
tie van de individuele orkest-
musicus was in deze advise
ring eveneens in het geding.
In de verklaring van de Kun
stenbond wordt Smit de man
genoemd, die mede de aanzet
heeft gegeven tot de liquida
tie van het orkesten bestel en
een slechte beeldvorming
van de orkestmusicus in de
hand heeft gewerkt, waar
door hij het beroep in diskre
diet heeft gebracht.
Toen bekend werd dat een
compositie van de hand van
deze zelfde Sytze Smit door
het Nederlands Balletorkest
op het programma werd ge
zet ter begeleiding van het
nieuwe ballet van Van Dant
zig, kwamen er uit het orkest
protesten. Maar Van Dantzig
was niet te bewegen een an
dere compositie voor zyn
choreografie te gebruiken.
Het orkest ging toen toch
over tot het uitvoeren van
„Quipu". Zou het orkest dit
geweigerd hebben, dan zou
een andere formatie de com
positie hebben moeten spe
len.
Zakelijk leider Rob Tijsen van
het Balletorkest vindt dat de
verklaring van de Kunsten
bond „als mosterd na de
maaltijd" komt. „Het is erg
jammer dat de kwestie nu
weer naar boven wordt ge
haald. Een meerderheid van
de orkestleden was het on
eens met de programmering
van de compositie van Smit
Er is geprotesteerd en daar
mee was de kous af. Wij had
den er behoefte aan de zaak
nu verder binnen het orkest
te houden. We wilden nu ge
woon, volwassen, verder
gaan".
Sytze Smit is woedend over het
optreden van de Kunsten
bond. „Ze houdt de zaak
gaande en vergeet dat dat ten
koste gaat van de musici die
nu onder spanning blijven
staan. Zowel het Balletorkest
als ik vonden het ontzettend
prettig dat de kwestie was af
gesloten. De Kunstenbond is
een andere mening toege
daan. Ze vergeet dat het alle
maal ook nog over kunst gaat
en dat vanaf een zeker mo
ment de artisticiteit op de
voorgrond komt te staan"
Woensdagavond heeft de Am
sterdamse première van Van
Dantzigs ballet plaats.
AMSTERDAM - Met de bezetting
van de titelrol in Richard
Strauss' "Arabella" leek de Ne
derlandse Operastichting geen
geluk te hebben. Een aanvanke
lijk aangekondigde zangeres
trok zich al terug voor het sei
zoen zelfs maar begonnen was en
haar opvolgster bleek door een
keelontsteking vorige week niet
in staat om de generale repetitie
en de eerste voorstelling te zin
gen. De inderhaast uit Zürich
overgevlogen Dorothea Galli
redde de voorstelling in Scheve-
ningen en oogstte na overwin
ning van de begrijpelijke zenu
wen vooral bewondering door
haar natuurlijke spel en een flu
welen hoogte.
Bij de Amsterdamse première gis
teravond bleek de eigenlijke Ara
bella, de jonge Amerikaanse so
praan Ashley Putman, op deze
twee punten niet de meerdere
van haar invalster. Vooral in de
eerste twee bedrijven kon haar
stem boven de balk soms wat
kaal klinken, haar spel was nog
niet doortrokken van een Ween-
se élégance en ook de articulatie
liet te wensen over. Wel manifes
teerde zij zich van begin af aan
als een toneelpersoonlijkheid die
zowel in haar stem als in haar
spel warmte kon uitstralen en op
basis daarvan groeide zij uit naar
een uitmuntende derde akte.
Kennelijk is haar vertolking nog
"in de groei" en kan haar Arabel
la in de komende voorstellingen
nog verder aan overtuigings
kracht winnen.
Haar tegenspeler John Bröcheler
leek al meer met zijn rol ver
trouwd en hoewel zijn bartion ei
genlijk iets te licht is voor de ro
buuste Mandryka, legde hij in
spel en zang een kracht die zijn
vertolking lang in de herinnering
zal doen voortleven. Naast hem
zette de tenor William Pell een
erg kinderlijke Matteo neer
wiens liefdessmart nog minder
geloofwaardig was dan het feit
dat hij in zijn "vriend" Zdenko
geen vrouw herkent. De pittige
charme van Sheri Greenawald
liet het vrouwelijke element na
melijk onmiskenbaar door de
maskerade heenbreken en het
was een wrange grap van de kos
tuumontwerper om haar aan het
slot in haar enige scène "als
meisje" zo onflatteus uit te dos
sen.
De overige rollen stonden muzi
kaal zonder uitzondering op een
hoogpeil, en er waren in deze ko
medie verder amusante karakte
riseringen te beleven van o.a.
Pieter van den Berg als een
goklustige vader Waldner en Co-
ra Canne Meijer als een wel erg
geëxalteerde moeder. De echte
Weense sfeer ontbrak echter bij
vrijwel iedereen, zodat er ook
maar weinig verschil te bespeu
ren viel tussen de "boer" Mand
ryka en de kleine Weense adel
van Arabella's familie en aanbid
ders. De oorzaak was vooral gele
gen in de regie van Lotfi Man-
souri die een grote beweeglijk
heid met veel traditionele (en
zinloze) gebaren in de plaats stel
de van de Weense verfijning en
omgangsvormen.
Zijn opvatting sloot aan bij het
kleurige toneelbeeld van Thierry
Bosquet, maar was niet helemaal
in overeenstemming met het
sensitieve libretto van Hugo von
Hofmannsthal.
Van echte "Weense Schmelz" was
trouwens in het spel van het Rot
terdams Philharmonisch Orkest
ook niet altijd sprake. In zijn
Arabella-partituur neigt Strauss
soms naar het sentimentele en
oppervlakkige, zodat dirigent
Edo de Waart terecht poogde de
muziek niet al te zoetelijk te la
ten klinken. Gisteravond bleek
er echter al een betere balans tus
sen verfijning en een krachtige
orkestklank aanwezig te zijn dan
vorige week en de kans is groot
dat deze lijn zich doorzet. Een
moeizaam opgang gekomen
"Arabella" maakt daarmee grote
kans uit te groeien tot het voorlo
pige hoogtepunt van het opera
seizoen, zeker waar het muziek
en zang betreft. (De eerste voor
AD VERTE NTIE
Ashley Putman en John Bröcheler in 'Arabella'.
stelling van een sene is muzikaal
trouwens bijna nooit de beste).
Wie zich daarvan wil overtuigen
kan nog op 17, 20, 21, 23 en 28
ÏÏTÏgJl:l¥>WIK
TORSO
muziek van
Takemteu
CATHEORALE
ENGL0UT1E
^muziek van Debuay
OVERGROWN PATH
muziek van Janacek
we*""'
irem'*fe STAMPING GROUND
muziek van Chavez
m m v Barbara Grajewska, piano
CIRCUSTHEATER
plaatsen v a heden a d kassa van Kk16 ju
KASSA ,ii »6« .558800
PAUL KOREN HOF
Leidse bioscopen
LUXOR (121239): "Firefox", da. 14.30,
19.00 en 21.30 uur, zo. 14.00, 16.30, 19.00
en 21.30 uur, 12 jr.
LIDO 1 (124130): "ET', 14.30, 19.00 en
21.30 uur, zo. ook 16.45 uur, al.
LIDO 2: "Als je begrijpt wat ik bedoel",
da. 14.30, 19.00 en 21.15 uur, zo. ook
16.45 uur, al.
LIDO 3: "Big Bomber", da. 14.30, 19.00
en 21.15 uur, zo. ook 16.45 uur, a.l.
LIDO 4: "The Thing", da. 19.00 en 21.15
uur, do., vr., ma. en di. ook 14.30 uur, 16
STUDIO (133210): "Trail of the Pink
Panther", da. 14.30, 19.00 en 21.15 uur,
zo. ook 16.45 uur, a.l.
TRIANON (123875): "Aas der azen", da.
14.30,19.00 en 21.15 uur. Zo: 14.15,16.30,
19.00 en 21.15 uur, a.l.
REX (125414): "Tussen de lakens", da.
14.30, 19.00 en 21.15 uur, 16 jr.
Nachtvoorstelling: "Sex in de vakan
tie", vr. en za. 23.30 uur, 16 jr.
Bioacopen
Bioscopen Alphen
(Voor reserveringen 01720-20800)
EURO 1: "Als je begrijpt wat ik bedoel",
14.00,18.45 en 21.oo uur. Zo. 13.15,16.00,
18.30 en 21.15 uur
Nachtvoorstelling: "Wat meisjes dro
men", za. 24.00 uur, 18 jr.
EURO 2: "Annie" dag. 13.45, 18.30 en
21.00 uur., zo. 13.15, 16.15, 18,30 en 21.00
Nachtvoorstellirig: "Open bloot", za.
24.00 uur, 18 jr.
EURO 3: "E.T.", dag. 13.45, 18.30 en
21.00jjur, zo. 13.30, 16.00, 18.30 en 21.00
Nachtvoorstelling: "Halloween", za.
24.00 uur, 16 jr.
EURO 4: "Aas der azen", dag. 14.00,
18.45 en 21.15 uur, zo. 13.45, 16.15 18.45
en 21.15 uur a.l.
Nachtvoorstelling: "Aas der azen", za.
24 uur.
Bioscoop Voorschoten
(Voor reserveringen 01717-4354)
GREENWAY: "Van de koelen meren
des doods. Do. 20.30, vrij. en za. 21.30.
Ma t/m wo. 21.30 uur.
"Porky's pikante pretpark" 16 jr. Vrij.
en za. 19.30 uur. Zo. 18.30 uur. Ma. t/m
wo. 19.30 uur.
"Raiders of the lost are", 12 jr. Za. t/m
wo. 15.45 uur.
"Pinocchio" a.l. Za. t/m wo. 14.00 uur.
Bioscopen Katwijk
(Voor reserveringen 01718-74075)
CITY 1: "Young doctors in love do.
14.45, 20.00 uur, vr., za. en zo. 14.45,19.00
en 21.15 uur, ma., di.en wo. 14.45 en
20.00 uur, a.l.
CITY 2: "Porky's pikante pretpark",
zelfde tijden als City 1, 16 jr.
CITY 3: "De rechter- en de linkerhand
van de duivel", zelfde tijden als City 1.
CITY 4: "Zuster Emanuelle", do. 14.45
en 20.00 uur, vr. 14.45,19.00 en 21.15 uur,
16 jr.
CITY 4: "Carcrash", za. 19.00 en 21.15
uur, zo.14.45, 19.00 en 21.15 uur, ma., di.
14.45 en 20.00, wo. 20.00 uural.
Kindermatinee: "Sneeuwwitje en de ze
ven dwergen", za. en woe. 14.30 uur.
Ml£f-
LEIDEN
De Lakenhal, Oude Singel, winterland
schappen/schaatsen, t/m 13 maart, di. V
m zat. 10-17; zond. 13-17; ma. gesloten.
De Oude Rijn, Stille Mare 4, beeldhouw
werk Joop van Kralingen; litho's en
olieverf van Jan Rotteveel, t/m 24/2, dag.
10-18; zo. 11-18.
Openbare Bibliotheek Nieuwstraat,
tentoonstelling IVN, 'zet de bloemetjes
eens buiten', aanbrengen van groen in
de binnenstad, tot 8/3.
De Lakenhal, Oude Singel, ruimtelijke
vormen en vormen in de ruimte. Expo
sitie van werk van beeldhouwers. T/m
20 maart.
Foyer LAK, Levendaal 150, zeefdruk
ken Marian Plug/Academiegebouw, Ra
penburg 73, etsen Philip Wiesman, 14/1
tot 28/2, ma. t/m vrij. 9-17.
ARS, Pieterskerkgracht 9, gouaches,
kleurpotloodtekeningen, en prenten
van Erli Esselink, Dick v d. Kooy, Fan
ny Mazure, en Bettien Scherft; 12/2 t/m,
28/2, dinsdag t/m zondag 13-16 uur.
Museum Boerhaave, Steenstraat la, ten
toonstelling over Antoni van Leeuwen
hoek, tot 1/5, ma. t/m za. 10-16; zo. 13-16.
Exposities
Rijksmuseum van Oudheden, Rapen
burg 28, 'Papyrus, van bies tot boekrol',
t/m 4/4; 'Beelden van Behnasa' t/m 28/3,
di. t/m za. 10-17; zo 14-17.
Rijksmuseum van Geologie en Minera
logie, Hoogl. Kerkgracht 17, 'Energie uit
eigen bodem', t/m 4 augustus, ma. t/m
vrij. 10-17; zo. 14-17.
Sylvius laboratoria, Wassenaarseweg,
72, tekeningen en keramiek van Theo en
Marty Verharen; t/m 18/3, dagelijks van
9.00 tot 17.00 uur.
Openbare Bibliotheek Nieuwstraat,
fototentoonstelling ENFB, 'verkeerssi
tuaties en oplossingen voor fietsers in
Leiden en omgeving informatiestand,
tot 1/3.
Galerie Denise Stephan, Bakkersteeg
18-20, landschapstekeningen van Rein
Dool t/m 20 febr., vrij. zat. en zon. van
13.30 - 17.30 uur.
Warmond - Oude Raadhuis, tot 3/3, Ka-
trina Riethoven, olieverf, etsen, beeld
jes, woe., do., zo. 14-16 uur, za. 11-16 uur.
Warmond - Galerie De Pomp, tot 27/2,
Anette van Wijck, tekeningen en pop
pen, Miep Le Kanne Dits Deprez, droog
bloemen, Keetje Kieft, bloemcollages,
di. 19-21 uur, woe. 10-12 en 14-16 uur,
do., za., zo. 14-16 uur.
LEIDERDORP
Gemeentehuis, Engelendaal (bij winkel
centrum Winkelhof); aquarellen, teke
ningen, etsen, en keramiek van Iris le,
Rütte en Herma Gerrits. 18/2 t/m 30/3.
Muzenhof, Gordijnsingel 4, acrylverf
schilderijen Mieke Guldenaar, penseel
tekeningen Henk de Bruyn, t/m 22 febr.,
werkd. 14-22 uur, zaterd. 9-12 uur.
WASSENAAR - Auberge de Kievit,
Stoeplaan 27; schilderijen van M. van
Bork-van Dijk en Ingeborg Reiler. 13/2
t/m 17/3, dinsdag t/m zondag van 9.00
12.00 uur en van 15.00 - 19.00 uur.
OEGSTGEEST
Jacq. van Bellen, Lange Voort 11, volks
schilderkunst Conny van Kooten, t/m 19
febr.
Ongevallendienst
ziekenhuizen Leiden
Ongevallendienst elke dag Academisch
Ziekenhuis behalve van dinsdag 13.00
uur tot woensdag 13.00 uur (Diacones-
senhuis) en van vrijdag 13.00 uur tot za
terdag 13.00 uur (Elisabeth-ziekenhuis).
Bezoekuren
ziekenhuizen
Diaconessenhuis - doorlopende be
zoektijd van 16.00 uur tot 20.00 uur; met
uitzondering van:
- de kinder- en jongerenafdeling: dage
lijks van 14.00 uur tot 19.00 uur.
de afdeling intensieve zorg. uitslui
tend na overleg met het hoofd van de
afdeling.
Sportmedisch Advies Centrum:
Blessurespreekuur: Elisabethzieken
huis Leiderdorp, 's maandags van 19.30-
20.30 uur.
Bezoekuren St. Ensabeth-Ziekenhuis.
Volwassenen: dagèlijks van 14.00-14.45
en van 18.30-19.30 uur. Klasse afd dage
lijks van 11 15-12.00 uur, van 14.00-14.45
iur en van 18.30-19.30 uur.
Ziekenhuizen
Kraamafdeling: dagelijks van 11.15-
12.00 uur (alleen voor echtgenoot) en
van 15.00-16.00 uur en van 18.30-19.30
uur.
Afdeling C.C.U. (hartbewaking) dage
lijks van 14.00-14.30 uur en van 19.00-
19.30 uur.
Intensieve verpleging: dagelijks van
14.00-14.30 uur en van 19.00-19.30 uur.
Academisch ziekenhuis
Tel. 269111
/oor alle patiënten (behalve kinderen)
zijn de bezoekuren als volgt;
Elke dag: 14.15-15.00 uur en 18.30-19.30
Avondbezoekuur afdeling Verloskunde
18.00-19.00 uur
Praematurenafdeling dagelijks van
14.30-14.45 uur en van 18.30-18.45 uur
Bezoek aan ernstige patiënten
Wanneer voor ernstige patiënten door
lopend bezoek wordt toegestaan kan de
hoofdverpleegkundige hiervoor specia
le kaarten verstrekken.
Bezoektijden Kinderkliniek
Dagelijks 15.00-15.45 uur en 18.30-19.00
Bezoektijden kinderafdelingen:
Elke dag: 14.15-15.00 uur en 18.30-19.00
uur. (Alleen voor ouders van kinderen
kart er een afwijkende tijd afgesproken
worden met de hoofdverpleegkundige).
Alphen aan den Rijn
Rijnoord:
Bezoektijden 's middags 14.30-15.15
uur, 's avonds 18.30-19.30 uur Extra be
zoek voor de hartbewaking: 's ochtends
11.00-11.30 uur. Extra bezoek voor va
ders op de kraamafdeling: 's avonds
19.30-20.30 uur. Kinderafdeling 's mid
dags 14.30-15.30 uur, 's middags alleen
voor ouders 14.30-18.30 uur
"Tï}udCYlieuiui
16 februari 1983
Honderd jaar geleden stond in
de krant:
Eene jonge dame van zestien
jaar, mej. Charlesworth, die
mej. Booth van het "Verlos-
singsleger" bedoeld wordt het
"Leger des Heils". red.) als se
cretaris diende, is. na zes uren
van te voren gewaarschuwd te
zijn, door de overheid uit het
kanton Genève verwijderd. Den
volgenden dag u die maatregel
op mej. Booth zelve toegepast
Wat eerstgenoemde betreft,
werd in het desbetreffende de
creet ah reden aangevoerd, dat
zij geene schriftelijke vergun
ning harer ouders om in het
kanton verblijf te houden too-
nen kon en geweigerd had een
verhoor nan de politie te onder
gaan. Volgens den berichtgever
der "Times" had zij slechts ver
zocht, niet zondag maar maan
dag in verhoor te worden geno
men. en zulks na zaterdag ook
reeds drie uren achtereen on
dervraagd te zijn geweest.' Wat
mej. Booth betreft, deze ontving
last om het kanton te verlaten
omdat zij niet onmiddellijk
eene rekening en verantwoor
ding kon oierleggen t»an eene
twee maanden geleden gehou
den collecte De bedoelde be
richtgever acht deze vervolging
van i>rouu>en en kinderen zelfs
der radicale regeering van Ge
nève onwaardig, en betoogt,
dat op die wijze buitenlanders
in het kanton t>an alle rechten
verstoken worden.
Vijftig jaar geleden
G te ren had voor de 117de
vaste bestanddelen
door een reef n( gr
bruikt u wfl keukrnma
KJop twee cnJoou-n lm
en giet n geleidelijk r
steeds foed roerend r
kloppend de hete roep
bg Rooster vier rondje*
brood en leg ze in soep
kommen Strooi er ge
raspte Gruyerr op en
giet er de hete soep
over Meteen opdienen
Soms voegt men aan
venkel en aardappel
nog tomaten toe of to
matenpuree Gebruik
dan ook wat hasihcum
Gameer met de achter
gehouden groene ven
kelblaadje,
WIN A BORN
maal het vertrek plaats van een
vliegtuig uit Amsterdam naar
Nederlandsch-Indié In deze
117 t'lurhten zijn ook alle proef
vluchten gerekend, welke vanaf
1924 hebben plaats gehad,
zooals de vlucht tian Van der
Hoop. de vlucht van Geysen-
dorffer en Scholte, die van Kop
pen met de "Postduif', enz. Se
dert de opening pan den regel-
matigen dienst op Indié op 25
september 1930 14-daagsch tot
1 October 1931, daarna toeke-
lijks) is echter de vlucht van gu
teren de 100ste. welke in regel
matig verkeer u uitgevoerd
