"Je voelt thans
dat je werk
iets betekent.."
Nóg een geschrift over Israël
Va,ia
Personeel tilt Van Schaik en Reportage
Berghuis uit de Ogem-ellende
Unilever stoot Gouda-kaarsen af
WOENSDAG 9 FEBRUARI 1983
PAGINA 17
„Van 9 maart 1981 tot 5 november
1982 heb ik geregeld iets opgeschre
ven van wat ik op politiek gebied
meemaakte".
Aldus begint het voorwoord dat
JCT voor zijn zojuist verschenen
politieke dagblad 'Naar zeventien
zetels en terug' schreef. JCT zijn de
initialen waarmee Jan Terlouw dit
voorwoord ondertekent, wat zowel
een vorm van bescheidenheid kan
zijn, als de wens (die, zoals u weet,
de pappa van de gedachte is) om
net als FDR, GBS, WSC, JFK, JR en
ET gecodeerd de geschiedenis in te
gaan.
Over datgene wat hij op poli
tiek gebied meemaakte en dacht is
door de politieke redacteuren al ge
schreven, maar het dagboek bevat
.ook niet-politieke zaken die meer
geschikt zijn voor zo'n rommel
markt als deze rubriek. Hier volgen
wat van deze citaten.
„Vroeger vond ik het moeilijk om
me in te leven in de positie van een
generaal die met één kort bevel een
heel bataljon de dood in stuurt. Ik
begin het nu te begrijpen. Het kan,
na een proces van slijtage, na een
proces waarin het winnen, het suc
ces hebben, het persoonlijke naar
de achtergrond heeft gedrongen. Ik
ken een dominee die heel goed pia
no speelt, maar Beethovensonates
raakt hij zelden aan. „Die zijn niet
goed voor me", zegt hij. Misschien
is formeren ook niet goed voor een
mens".
„In Nieuwspoort werd me nog een
minuscuul boekje aangeboden over
de verzorging van katten, in het
bijzijn van één journalist en twee
fotografen. De aanbieder wilde
zijn toespraak eerst nog via een mi
crofoon houden. Overigens zei hij
aardige dingen en misschien is de
kat wel het perfectste produkt van
de evolutie. Want het hebben van
nóg meer hersens, zoals de mens,
kon wel eens op een catastrofe uit
lopen. In ieder geval zouden katten
nooit zoiets krankzinnigs doen als
campagne voeren. Ze laten zich
voeren, uit blikjes kattevoer, zon
der hun onafhankelijkheid prijs te
geven. En ze doen per dag langdu
rig niks".
,Joop en ik lopen samen terug naar
het Kamergebouw. Vanuit een auto
filmt Willibrord Frequin ons. Het
voetgangersstoplicht staat op rood,
maar bij gebrek aan verkeer loop
ik door. Joop ziet de filmploeg, aar
zelt en keert terug om te wachten
tot het licht verspringt. „Dat scheelt
je een handvol stemmen", zeg ik.
„Ik moet voor heel wat rooie lichten
wachten voor ik negen zetels terug
heb gewonnen", antwoordt hij.
„We moeten in het fractiebestuur
nog een interessante beslissing ne
men. Eén van de sollicitanten voor
een secretaressebaan is zwanger
geworden. Ze lijkt geschikt en ze
wil de baan toch graag hebben,
voor halve dagen. Voor de andere
halve dag hebben we ook wel ie
mand, maar zouden we ons de com
plicaties van een zwangere secreta
resse op de hals halen? Zij zal in
ieder geval een maand of drie uit
de roulatie zijn en daarna komen
de voedingen, de tandjes, de bezoe
ken aan het consultatiebureau. Zelf
ziet de aanstaande moeder geen
problemen. Het fcind kan in de
trein, in de tram, op haar rug, geen
zorgen. Ik mag die spirit wel.
Bovendien staat ons programma
vol met verhalen over deeltijdar
beid, emancipatie, flexibele werk
tijden. We vragen de fractieleden
die met deze part-time-secretaresse
zullen moeten werken hoe ze er
tegenover staan, Louise, Suzanne,
Gerrit. Ze vinden het geen enkel be
zwaar, D'66'ers niet alleen met het
woord. En dus benoemen we twee
halve secretaresses en een ongebo
ren zuigeling".
„Vannacht om half drie ging de te
lefoon. Ik nam hem slaapdronken
op. Iemand meldde zich als dokter
Verlaar, Anthonius Ziekenhuis in
Utrecht. Ik moest niet schrikken,
maar mijn vrouw was daar net
met een hartinfarct binnenge
bracht, en of ik maar meteen wilde
komen. In mijn slaapdronken
schap dacht ik dat ik in Den Haag
overnachtte en het duurde minuten
voor ik besefte dat Alexandra zich,
gezond en wel, met mij in hetzelfde
vertrek bevond. Minsteiis een uur
lang daarna heeft mijn eigen hart
gebonsd als een bezetene. Is dit de
manier waarop Nederlanders pro
beren om via een hartinfarct van
hun politici af te komen?"
„De keuze tussen wiskunde en Ne
derlands is bij onze oudste dochter
Sanne in het voordeel van het Ne
derlands uitgevallen. Vanavond
mijmerde ze zachtjes voor zich uit
dat de taal een wonderlijk feno
meen is: het werkwoord evalueren
verzelfstandigt zich tot evaluatie,
het werkwoord evolueren tot evolu
tie. Ik evalueer de evolutie van
mijn kinderen te weinig, sinds ik
deze baan heb".
„De telefoon gaat. Een heer zegt
met sombere stem: „En Jan Ter
louw zal doodgaan". Hij verbreekt
de verbinding. Erbestaan geen me
dedelingen met een hoger waar
heidsgehalte. Interessant blijft de
vraag wat iemand beweegt om zo'n
memento mori uit te zenden".
door
Nel van Bemmel
WADDINXVEEN - Onge
veer een jaar geleden
trof het personeel van
Van Schaik en Berghuis
in Waddinxveen tussen
een rijtje namen van be
drijven in de krant ook
de eigen firma aan. Het
was een opsomming van
ondernemingen die in
het sterfhuis van het op
gesplitste Ogem-con-
cern waren onderge
bracht. Van Schaik en
Berghuis, gespeciali
seerd in laboratorium
meubelen, was afge
schreven. Over 1981 was
er dan ook 1,8 miljoen
verlies geleden.
Toch bestaat het bedrijf nog
steeds. Niet meer als Ogem-
dochter, maar als zelfstandige
onderneming in eigendom van
de 50 personeelsleden. Welis
waar wordt nog geen winst ge
boekt, maar deze week werd
bekend dat S en B het verlies
over het afgelopen jaar tot drie
ton had weten terug te bren
gen.
Directeur Joost Goemans is de
bedenker van de nieuwe struc
tuur. Hij was half '81 bij Ogem
in dienst gekomen om een aan
tal reorganisaties uit te voeren
bij Van Schaik en Berghuis.
Het bedrijf was als ouderwets
en ambachtelijk familiebedrijf
in 1969 door Ogem gekocht,
waarna volgens Goemans af
standelijke heren „met me
mo's, beleidscentra en dat
soort flauwekul de boel gingen
leiden. Dat werkte vervreem
dend op de mensen, die al
gauw de leiding gingen sabote
ren". Dat werd er bepaald niet
beter op toen Goemans' voor
ganger er begin '81 ook nog
eens met 2,5 miljoen vandoor
bleek te zijn gegaan.
In januari '82 kreeg Goemans het
gevoel dat Ogem Van Schaik
en Berghuis wilde sluiten.
Ogem bevestigde het gevoel,
maar was niet duidelijk. Goe
mans: „Ze gingen wel met me
meedenken. Zo van: stel dat
het zo is, wat zou je dan moe
ten doen. Dat was de code,
waardoor ik genoeg wist. Ze
hebben me toen wel gehol
pen".
Kantinej uffrouw
Drie weken lang is Goemans dag
en nacht aan de gang gegaan.
Hij berekende dat het bedrijf
enorm zcu kunnen besparen
als er tien van de toen nog 60
overgebleven werknemers
werden ontslagen, iedereen 10
tot 15 procent van zijn salaris
zou inleveren, en iedereen in
tijden van drukte een uur per
dag gratis zou overwerken. Het
personeel zou het bedrijf zelf
moeten kopen; daarvoor moest
een stichting worden opge
richt. Het bestaande bedrijf
moest van naam veranderen
(gekozen werd voor de naam
van de kantinejuffrouw: Ciska)
om na het faillissement een
Met vakmanschap en plezier
wordt een chemi-kast gemon
teerd: "Je weet
werkt".
Directeur Joost Goemans en verkoopleidster Betty van Dunren: "Een hard plan".
nieuwe bv met de naam Van
Schaik en Berghuis te kunnen
beginnen. En aan alle kanten
werd steun en advies ge
vraagd.
Goemans deed het niet alleen,
maar aanvankelijk vooral sa
men met Betty van Duuren. Zij
was begin '81 als uitzendsecre-
taresse bij het bedrijf komen
werken om haar studie cul
tuurgeschiedenis te kunnen
bekostigen. Ze raakte zo bij de
zaak betrokken, dat ze is geble
ven en inmiddels personeels
werk en verkoop doet.
Van Duuren en Goemans moe
ten er nu nog om lachen, als ze
vertellen hoe ze in de dagen
vóór het faillissement stapels
betalingsopdrachten de deur
uit deden voor de leveranciers.
Goemans: „Een Ogem-instruc-
tie gebood alle betalingen drie
maanden op te schorten, maar
wij wisten dat we de leveran
ciers straks weer nodig zouden
hebben. Er werden hier bloem
stukken van leveranciers bin
nengebracht. Verreweg het
grootste deel hebben we kun
nen betalen".
Van Duuren: „En de debiteuren
schreven we een briefje om te
vragen of zij even wilden
wachten met ons te betalen,
omdat we een andere rekening
gingen openen".
Het personeel reageerde niet
meteen enthousiast op het
plein, waar het tijd en geld in
zou moeten stoppen. Goe
mans: „Ik heb gezegd: reken er
maar op dat wij straks in het
sterfhuis terecht komen. Dit
plan is een hard plan. Ik kan
me voorstellen dat u liever
voor de WW kiest, maar dan is
het afgelopen met S en B. Als
we willen overleven, moeten
we het gaan proberen". De al
gemene teneur bleek: laten we
het maar doen.
Burgemeester
Toen schoot de burgemeester
van Waddinxveen te hulp. Ter
wijl Goemans namens de nieu
we stichting nog in onderhan
deling was met Ogem om het
bedrijf te kopen, had hij het
pand en de terreinen al voor 2,2
miljoen aan de gemeente ver
kocht. Binnen twee weken had
de burgemeester de instem
ming van de gemeenteraad en
van Gedeputeerde Staten. Ver
volgens kocht Goemans het
bedrijf voor 1,2 miljoen gulden
(of eigenlijk voor één gulden,
terwijl een schuld van 1,2 mil
joen gulden aan het Algemeen
Burgerlijk Pensioenfonds
werd aangegaan), en was de
boel grotendeels rond. Het per
soneel van de failliete firma
Ciska moest nog worden ont
slagen, en de vijftig die zouden
blijven, werden diezelfde mid
dag onder het genot van een
kopje thee in dienst genomen
van de nieuwe bv Van Schaik
en Berghuis; de oude schulden
aan de Ogem, de banken en de
belastingdienst waren door het
faillissement weggevallen.
Daarna werd het stichtingsbe
stuur, waar aanvankelijk al
leen Goemans in zat, uitge
breid met vier anderen onder
wie de burgemeester van Wad
dinxveen en het Tweede-Ka
merlid voor de PvdA Arie van
der Hek, die voorzitter werd.
De stichtingsconstructie was
volgens Goemans nodig, om
dat anders aan personeelsle
den die ontslag nemen hun
aandeel (zo'n 70.000 gulden per
persoon) zou moeten worden
uitgekeerd. Goemans: „Net zo
min als ik vond het verdiend te
hebben het bedrijf in mijn een
tje te kopen en op die manier
miljonair te worden, vond ik
dat de mensen hier die 70.000
gulden verdiend hebben. Wat
we allemaal verdienen is dat
we kunnen blijven werken,
meer niet".
Opperhoofden
Behalve de eigendomsverhou
dingen, is er het afgelopen jaar
meer veranderd bij Van Schaik
en Berghuis. Goemans: „Het
was hier een vakjesorganisatie,
iedereen werkte alleen binnen
zijn eigen vakje. Het barstte
van de opperhoofden, maar als
er iets fout was gegaan kon je
niemand vinden die daarvoor
verantwoordelijk was. Ik heb
geprobeerd zo met mensen te
schuiven dat ze meer kunnen
doen, en meer initiatieven ne
men. Dat was hard nodig. W(j
hadden hier bijvoorbeeld een
man die 25 jaar gefreesd had.
Toen dat gevierd werd hebben
de mensen hier nog uitgere
kend hoeveel afstand hu had
afgelegd: tweemaal de aarde
rond, ofzo. Maar het is een
ramp als je dan geen freeswerk
hebt. Of een ander voorbeeld
we hadden twee loodgieters;
als de een naar het magazijn
ging om iets te halen, ging de
ander altijd mee".
V erantwoordelij k
Van Duuren: „De mensen voelen
nu meer verantwoordelijkheid
voor elkaar. Men neemt gau
wer werk van elkaar over. De
kantinejuffrouw en de werk
ster drukken nu bijvoorbeeld
tekeningen af voor de tekenka
mer. Ze vinden dat ook leuk.
Een jaar geleden was dat nog
ondenkbaar".
Gerard Lange, die het magazijn
en de inkoop beheert en voor
zitter van de personeelsverga
dering is, bevestigt de lezing
van Van Duuren en Goemans:
„Het arbeidstempo van de
mensen ligt nu hoger, en we
hebben allemaal meer ruimte
voor eigen initiatief gekregen.
Dat is leuker werken, je hebt
nu meer het gevoel dat je wat
betekent voor het bedrijf'. De
produktie is dan ook flink ge
stegen: het afgelopen jaar pro
duceerde Van Schaik en Berg
huis met 50 mensen evenveel
als met 70 mensen het jaar er-
Lange meent dat de werknemers
niet in financiële problemen
zijn gekomen door het loonof-
fer, en dat men er geen spijt
van heeft gekregen: „We wis
ten tevoren wat we gingen inle
veren, en iedereen was ak
koord".
Sociaal fonds
Het bedrijf stort elke maand 1200
gulden in een sociaal fonds,
waarop mensen een beroep
kunnen doen als ze in geld
nood zitten. Samen met twee
collega's beheert Van Duuren
dit fonds: „De mensen komen
vooral met kleine dingen. Een
nieuwe bril bijvoorbeeld. Van
echt grote problemen heb ik
nog maar één keer gehoord.
Om die man te helpen heeft het
bedrijf toen tijdelijk zijn auto
gekocht".
Overigens is Van Schaik en
Berghuis nog niet uit de pro
blemen. Onder meer door de
bezuinigingen op de bouw van
ziekenhuizen wordt de Neder
landse markt kleiner. Dit jaar
hoopt Goemans te kunnen ex
porteren; er lopen contacten in
Irak en Saoedi-Arabiè. Daar
naast stopt hij zo'n 4 procent
van de omzet van 4.4 miljoen in
technische ontwikkeling, om
zo met betere zuurkasten de
concurrentie voor te kunnen
zijn
Er moet wel wat aan de hand zijn
als binnen één jaar in een en de
zelfde kerk twee geschriften ver
schijnen over hetzelfde onder
werp. Dat is nu gebeurd in de Ge
reformeerde Kerken in Neder
land over de netelige kwestie van
Israel en de Palestijnen.
De werkgroep voor het werelddia-
konaat publiceerde daarover vo
rig jaar een brochure - 'De Pale
stijnen en de staat Israel' die
de werkgroep 'Kerk en Israel'
goed in het verkeerde keelgat
schoot. Toen de gemoederen wat
bedaard waren, zette ook 'Kerk
en Israel' zich aan een brochure.
Die is nu uitgekomen onder de
omgekeerde titel 'Israel en de
Palestijnen'.
Het gereformeerde werelddiakao-
naat liet zich vooral leiden door
de klacht van veel christen-Pale
stij nen, dat zij een vergeten
groep zijn voor de Europese ker
ken. Voor 'Kerk en Israel' was
een kritische solidariteit met Is
rael het uitgangspunt.
Waar de werkgroep (deputaat-
schap) 'Kerk en Israel' zich voor
al tegen keert is, dat kritiek op
Israel zo vaak wordt vermengd
met twijfel aan het bestaansrecht
van deze natie. "Aan geen enkele
andere staat in de wereld wordt
ooit het bestaansrecht ontzegd
omdat zijn politiek niet volmaakt
is. Geen regering ter wereld
wordt met 'de wet en de profe
ten' om de oren geslagen".
Met zijn brochure wil het deputaat-
schap zijn collega's van het we
relddiakonaat op vier punten
corrigeren.
De bezwaren gelden
voornamelijk de 'eenzijdige visie
op het zionisme', de 'negatieve
benadering' van het joodse zelf
bestaan, de 'tendentieuze ge
schiedschrijving' en de 'onder
schatting van de diepte en de
ernst van het anti-semitisme'.
Volgens 'Kerk en Israel' is er in dit
vraagstuk sprake van een 'con
flict van rechten'. Absolute voor
waarde voor een oplossing is, dat
de strijdende partijen eikaars
rechten erkennen en respecteren.
"Het feit van terugkeer van de jo
den naar dit land en van de
stichting van de staat Israel zijn
geen bewijs van de voortgaande
trouw van God jegens het joodse
volk maar wél een verwijzing
daarnaar".
Beroepen
Hervormde Kerk: beroepen te
Voorthuizen H. Talsma Harder
wijk, te Dinxperlo J. Plante Oos-
terland (Z.), te Wageningen R.
ten Napel Giessen-Oudekerk, te
Zoelen kandidaat N. de Boo
Koudekerk aan den Rijn, te Ber-
kel J. van Osch Waarde, te Lem
mer G. Zuidam Hoogezand; be
dankt voor Numansdorp W. van
der Hoeven Oosterend (Fr.).
Gereformeerde Kerken: aangeno
men naar Den Haag-Escamp
(evangelisatiepredikant) J. Bui-
kema (leraar te Leiden) Alphen
aan den Rijn, naar Ouderkerk
aan de Amstel kandidaat B. Thijs
Amsterdam, naar Vlaardingen G.
van de Veere Drachten, naar
Zwartsluis A. Bouman Oudemir-
dum (Fr.); beroepen te Vriezen-
veen C. Neef Donkerbroek (Fr.),
te Boskoon E. Overeem Enter
Gereformeerde Kerken Vrijge
maakt: beroepen te Spakenburg
E. Hoogendoorn Dalfsen.
Gereformeerde Gemeenten: be
dankt voor Scherpenisse A.
Moerkerken Nieuw-Beijerland,
voor Scherpenzeel (G.) J. van
Haaren Amersfoort.
Leiderdorp. Voor de baptisten
gemeente in Leiderdorp gaat
evangelist J. van der Zeeuw pas
toraal werk doen. Twee dagen
per week zal hij mensen bezoe
ken en op de tweede zondag van
elke maand de dienst leiden. De
heer Van der Zeeuw (29) woont
in Alphen. Hij is ook part-time
werkzaam in Scheveningen.
Werelddiakonaat. De leden van
de Gereformeerde Kerken in Ne
derland hebben vorig jaar bijna
f 13 miljoen gegeven voor het
werelddiakonaat. Een kleine f.
200.000 méér dan in 1981. Daar
kwam nog eens ruim f 1 miljoen
bij voor hulp bij rampen.
Vakantie. Het Algemeen Diako-
naal Bureau van de Gerefor
meerde Kerken in Nederland or
ganiseert dit jaar weer 66 vakan
tieweken voor ruim 4000 mensen
die anders moeilijk of helemaal
niet met vakantie kunnen (ge
handicapten, bejaarden, mensen
met een zwakke gezondheid,
overbelaste huisvrouwen en
echtparen, alleenstaanden en
één-ouder-gezinnen). Wie de
vakantiefolder wil hebben, kan
deze aanvragen bij het bureau.
Burg. De Beaufortweg 18, 3833
AG Leusden, telefoon 033-
943244.
Priesters
De meeste Nederlandse bisschop
pen zijn vóór twee soorten pries
teropleiding: het seminarie (dat
de hele opleiding verzorgt) en het
convict (dat een groot deel toever
trouwt aan een door het Vati-
caan erkende theologische hoge
school of faculteit). Dat bleek tij
dens een vergadering in Ooster
hout, waar de bisschoppen het
rapport van een speciale com
missie over priesteropleidingen
in Nederland bespraken
Bisschop Gijsen en zijn hulpbis
schop Castermans kiezen voor
het seminarie (Rolduc). De ande
re instituten beantwoorden, naar
hun mening, niet aan de voor
schriften van Rome; de convic-
ten (leefgemeenschappen) bie
den onvoldoende waarborg dat
dit tekort wordt opgeheven De
bisschoppen van Rotterdam - Si
monis en Bar - hebben voorkeu
voor het seminarie, maar hand
haven voorlopig nog hun 'deel
neming op afstand' aan de theo
logische hogeschool in Amster
dam, waarvoor de bisdommen
Rotterdam en Haarlem verant
woordelijkheid dragen.
De kerkrechtelijke erkenning van
de hogescholen (Amsterdam,
Utrecht, Tilburg en Heerlen)
moet in Rome nog worden aan
gevraagd. Bisschop Gijsen zal
daar geen erkenning vragen voor
de school in Heerlen. Zelf heeft
hij 'Rolduc' gesticht omdat
'Heerlen' zijn instemming nu t
had. Voor Gijsen en Castermans
is ook het lesgeven door ex-
priesters aan priesteropleidingen
onaanvaardbaar.
Bijbels. De kiosk van het Britse
bijbelgenootschap in de Poolse
hoofdstad Warschau heeft de
grootste omzet aan bijbels ran al
le vestigingen in de wereld Vorig
jaar werden daar 473 000 bijbels
of bijbelgedeelten verkocht
De Sowjet-autonteiten hebben de
invoer toegestaan ran 22 000 ex
emplaren t>an het Nieuwe Testa
ment in de Armeense taal. Er too
nen in de Sowjet-Unie ruim 4
miljoen Armeniërs.
GOUDA (GPD) - Unichema Che
mie in Gouda is van plan haar
kaarsenmerk „Gouda" en de
daarbij behorende goodwill te
verkopen aan Bolsius kaarsenfa
briek te Schijndel. De produktie
van kaarsen in Gouda zal dan
nog maximaal een jaar worden
voortgezet. Uiteindelijk zullen
ongeveer 70 van de 570 arbeids
plaatsen komen te vervallen. De
kaarsenactiviteiten in Gouda zijn
bij de huidige opzet structureel
verliesgevend gebleken, zegt de
directie van Unichema Chemie.
In de loop van dit jaar zal de afde
ling vetzuuroxydatie worden gt-
sloten Het productieproces,
waarbij grondstoffen worden
vervaardigd voor de fabricage
van bijvoorbeeld kunststoffen, is
economisch verouderd. Dit is
een gevolg van de opkomst van
goedkopere vervangende vetzu
ren en de sterke stijging van de
energieprijzen.
De directie van het kaarsenbednjf
in Gouda heeft de onderne
mingsraad gisteren van haar
plannen op de hoogte gesteld. De
personeelsvermindering zal ge
deeltelijk kunnen worden opge
vangen door de overgang van
verkoopmedewerkers naar Bol
sius, natuurlijk verloop, regelin
gen voor vervroegde uittreding
en bemiddeling bij banen binnen
en buiten het bedrijf. Verwacht
wordt echter dat de verminde
ring niet geheel zonder gedwon
gen ontslagen zal kunnen plaats
vinden
RVlam vreest boycot Russen
ROTTERDAM (ANP) In de Rotterdamse haven wordt gevreesd dat de
Sowjet-Unie het dreigement om geen graan meer via Rotterdam te be
handelen gaat uitvoeren, nu de Nederlandse regering geen toestem
ming heeft verleend om in Rotterdam een Russisch consulaat te vesti
gen
Volgens een verklaring van adjunct directeur Jansen van de Graan Ele
vator Maatschappij GEM gisteren, heeft dit bedrijf dit seizoen nog geen
enkel Russisch graanschip mogen behandelen. Van de tien schepen die
momenteel met voor Rusland bestemd graan op weg zyn naar West
Europa zal ook geen de Rotterdamse haven binnenlopen De meeste
van de schepen gaan naar Hamburg. Eén graanschip heeft Antwerpen
als bestemming
