fSPufe ti
Beurs tussen hoop en vrees
Emancipatie: schone schijn?
Vrouw de dupe van tweeverdieners-belasting
Economie
Extra
Aftrek onderhoud:
voor de slimmerik
Belasting
Beursweek
ZATERDAG 5 FEBRUARI 1983
Extra
PAGINA 25
Na bijna vijftien jaar vrouwenstrijd op een 'breed front' is de dagelijk
se zorg voor het brood op de plank niet meer vanzelfsprekend een
mannenzaak. De emancipatie van de vrouw sijpelt langzaam door in
het logge lichaam van het Nederlandse staatsbestel.
De strijd voor gelijke kansen heeft vooral de laatste tien jaar veel ten
goede veranderd. De Wet Gelijke Behandeling is hier slechts één
voorbeeld van.
Helaas slaat de economische crisis met grof geweld toe. Bedrijven be
zuinigen juist op de zogenaamde 'restposten', waar -toch nog tradi
tioneel- vooral vrouwen werkzaam zijn. Ook de voortschrijdende au
tomatisering lijkt juist de 'vrouwen-banen' in te pikken.
De overheid reageert op de crisis met de invoering van extra belasting
op dubbele inkomens. Tegenwoordig beter bekend als de 'tweever
dieners-belasting'. Zo op het eerste gezicht resultaat van een 'vrouw
vriendelijk' beleid. De vrouw spitst haar oren. Een stap in de goede
richting op weg naar individualisering van inkomens; één van de
stokpaardjes van de emancipatiebeweging.
Nadere beschouwing van wetsvoorstel van het kabinet-Lubbers werpt
echter een schaduw op het aanvankelijk enthousiasme.
I Vijftig jaar geleden bestond er
nog een arbeidsverbod voor
gehuwde vrouwen. Vrouwe
lijke ambtenaren kregen op
de dag van hun huwelijk met
een hun ontslagbrief. Het pa
troon lag vast: de vrouw
hoort thuis. Zelfs de arbei
dersbewegingen in die dagen
huldigden dit principe. Al
leen hadden zij niet zozeer de
christelijke huwelijksmoraal
voor ogen, maar het idee dat
een man genoeg moest ver
dienen om een gezin van te
kunnen onderhouden. Toch
leefde er in de jaren dertig
reeds de gedachte bij de so
ciaal-democraten, dat de
vrouw recht had op arbeid en
gelijke behandeling.
Nu de Dolle Mina's alweer ge
schiedenis zijn en het 'radi
caal-feministische' vrouwen
blad Opzjj haar tiende ver
jaardag achter zich heeft,
wordt er op een breed front
over vrouwenemancipatie
gedacht, gesproken èn ge
handeld.
Alle banen zijn bij wet toegan
kelijk voor mannen en vrou
wen. Veel werkgevers, onder
wie de overheid, plegen zelfs
'positieve discriminatie' door
bij vacatures hun voorkeur
voor vrouwelijke werkne
mers uit te spreken. Deelna
me van de vrouw aan het
arbeidsproces wordt dus aan
gemoedigd. Getuige diverse
publicaties in de media drin
gen de vrouwen door in ba
nen die tot dan toe exclusief
voor de heren waren gereser
veerd: "een secretaresse op
een directiepost, vrouwelijke
piloten, ja zelfs ruimtevaard-
sters (of hoe zou je die noe
men). Recentelijk haalde de
eerste vrouwelijke spring-
stofdeskundige de krante
koppen. Allemaal fantastisch
mooi natuurlijk, of niet
soms?
Onderscheid
Een rapport van de Loontech-
nische Dienst zorgde onlangs
voor een domper op de feest
vreugde. Het onderzoek wees
uit, dat met de Wet gelijke be
handeling nog in (te) veel ge
vallen de hand wordt gelicht.
In de periode 1980-1981 werden
in 783 bedrijven van uiteenlo
pende aard onderzocht. Bij
846 personeelsadvertenties in
die zelfde periode maakten
werkgevers in 54 procent van
de gevallen onderscheid naar
geslacht. Meestal in het voor
deel van de man. Vooral in de
produktiesector en bij com
merciële functies werd de
voorkeur gegeven aan man
nen. Voor lagere administra
tieve banen had men liever
vrouwen. De redenen voor
het gemaakte onderscheid
waren enerzijds van fysieke
aard (zwaar of juist licht
werk), anderzijds van psy
chologische aard (weerstan
den tegen wijzigingen in het
traditionele rolpatroon).
Voor de zogenaamde beleids-
voorbereidende banen en
voor die banen waar repre
sentatieve eigenschappen
werden vereist, gaf men weer
de voorkeur aan vrouwen.
Gelijke betaling laat ook nog te
wensen over. Van de 1095 on
derzochte lonen was er in 846
gevallen sprake van onder
scheid. Genjiddeld verdiende
een vrouw 2,8 procent min
der in dezelfde functie dan
een man. Hoewel cijfermatig,
zijn de conclusies van de
Loontechnische Dienst voor
al pijnlek.
Automatisering
De veelgehoorde stelling, dat
automatiseren banen kost
gaat niet altijd op. Toch
vormt het een bedreiging
voor de werkgelegenheid van
vooral vrouwen. De compu
ter wordt immers meestal in
gezet ter vervanging van
'eenvoudige werkzaamhe
den'. Het zijn nu juist deze
banen, met name in de admi
nistratieve sector, die voor
het groctste gedeelte door
vrouwen worden bekleed.
Onderzoekers van de Leidse
universiteit hebben in op
dracht van het ministerie van
sociale zaken een studie ge
maakt naar de gevolgen voor
de werkgelegenheid door au
tomatisering. In hun rapport;
"Micro-elektronica en vrou
wenarbeid" concluderen zij,
dat vrouwen hier wel dege
lijk de dupe van dreigen te
worden.
Volgens de onderzoekers ech
ter, schuilt het gevaar niet in
de computer zelf. Het rapport
stelt, dat op het niveau waar
beslissingen worden geno
men over de invoering van
automatisering, meestal geen
vrouwen werkzaam zijn.
"Het is dan ook daarom dat
vrouwen dikwijls eerder het
sluitstuk zijn van het automa
tiseringsproces dan het ver
trekpunt". Anders gezegd:
het kwaad dat tegenwoordig
met groot gemak aan de com
puter wordt toegeschreven
kan net zo eenvoudig worden
teruggespeeld naar de tafel
waar de beslissingen worden
genomen.
Tweeverdieners
Het voornemen per 1 april van
dit jaar extra belasting te hef
fen op dubbele inkomens,
ook wel 'tweeverdieners-be
lasting' genoemd is zeker niet
alleen een gevolg van eman
cipatoir denken van over
heid. Het doel van de rege
ring is met deze belasting
zo'n 225 miljoen gulden extra
binnen te halen. Zij wil dat
door
Anneloes Timmerije
geld gebruiken voor de finan
ciering van voorzieningen
voor de 'echte minima'. Een
mooie gedachte. Maar de
groep waar het geld vooral
vandaan wordt gehaald is die
van de laagst scorende twee-
verdienders. De minima dus.
"Een raar soort solidariteit",
vinden de FNV-vrouwen.
Het is dan ook daarom, dat het
wetsvoorstel met gemengde
gevoelens is ontvangen, al
dus Kitty Roozemond, be
leidsmedewerkster van het
secretariaat vrouwelijke
werknemers van de FNV.
Aan de ene kant is er vreug
de, omdat het een stap is op
weg naar de individualise
ring van inkomens; een door
braak in het traditionele
'kostwinners-principe'.
Voor de duidelijkheid: nu nog
is het zo, dat echtelieden of sa
menwonenden door de belas
ting worden beschouwd als
een economische eenheid.
Hun inkomsten worden dan
ook als zodanig belast.
"Fout", zegt de emancipatie
beweging. Mensen moeten als
individu worden behandeld.
Zelfs als wonen zij samen, of
zijn zij getrouwd. De belas
ting mag dan ook niet gericht
zijn op hun totaal aan inkom
sten, maar moet apart wor
den bezien.
Met de invoering van de twee-
verdienders-belasting wor
den man en vrouw in dezelf
de belastingschijf geplaatst.
Beiden mogen zij dan een be
lastbaar inkomen tot 7381
gulden hebben. Gelijke be
handeling.
Toch zit het Kitty Roozemond
niet lekker. In een artikel in
de Bondskrant van 26 januari
zegt zij: "Als je kijkt naar de
gevolgen voor het totale in
komen van het gezin, dan
zien de cijfers er minder leuk
uit".
Los van het 'ideële' karakter
van deze maatregel staat na
tuurlijk het financiële aspect.
Bij nadere beschouwing van
het wetsvoorstel komen de
voetangels en klemmen te
voorschijn.
In gezinnen waar de vrouw
meer verdient dan de man
heeft het een gunstig effect.
Als man en vrouw hetzelfde
verdienen, blijft hun inko
men met de nieuwe belasting
ongeveer gelijk. Hetzelfde
geldt voor echtparen met
twee top-inkomens, bijvoor
beeld een arts en een juriste.
Maar in tegenstelling tot wat
veelal wordt gedacht, beslaat
deze groep een relatief klein
gedeelte van de tweeverdie
ners.
Nadeel
De zorgen van de FNV-vrou
wen gelden vooral de catego
rie tweeverdieners met de al
lerlaagste inkomens, verre
weg de grootste groep. Hoe
lager het inkomen van de
man is, hoe belangrijker en
extra inkomen van de vrouw
wordt. "Ook al is dat dan een
traditionele opvatting, die in
strijd is met de gedachte dat
het inkomen van een vrouw
niet als bijverdienste mag
worden gezien", zegt Rooze
mond.
In deze tijd van achteruit hol
lende koopkracht komt de
tweeverdieners-belasting
voor de gezinnen met een mi
nimum inkomen hoogst on
gelegen. Door de gelijkscha
keling wordt er fors ge
schrapt in het belastbaar in
komen van de man. Het be
lastingvoordeel van de vrouw
weegt niet op tegen het na
deel dat de man ondervindt.
Het deelnemen van de vrouw
aan het arbeidsproces, waar
voor emancipatiebewegin
gen jarenlang hebben gestre
den, wordt door de tweever
dieners-belasting zeker niet
gestimuleerd.
In 1970 is een belangrijke wijziging in de belastingheffing van de
eigen woning tot stand gekomen. Aanvankelijk moest de "econo
mische huurwaarde (de huur, welke men zou kunnen bedingen) als
fiscaal inkomensbestanddeel worden aangegeven, terwijl o.m. de
onderhoudskosten volledig aftrekbaar waren. Die regeling bleek in
dé praktijk tot grote moeilijkheden aanleiding te geven. Talloze
verbouwingen, welke fiscaal niet aftrekbaar zijn, werden in samen
werking tussen opdrachtgever en aannemer blijkens de omschrij
ving op de nota's in een ja$je van fiscaal onderhoud gestoken, zodat
de fiscus kon méébetalen.
Dergelijke samenspannigen èn het praktisch probleem om "onder
houd" te onderscheiden van "verbetering" was de echte drijfveer
om het systeem grondig te veranderen. In plaats van de hoge "eco
nomische huurwaarde" (welke in het algemeen ook al moeilijk te
bepalen viel) werd een veel lager huurwaarde-bedrag (een vast be
drag, afhankelijk van de waarde "in bewoonde staat") bijgeteld.
Daarmee werd geacht, dat ook de onderhoudskosten waren vergol
den: de z.g. "forfaitaire huurwaarde" vormde als het ware het saldo
tussen de echte huurwaarde (huurprijs) en een "zeker" bedrag aan
onderhoudskosten, lasten en afschrijvingen.
Discussie
Denk niet, dat die wetswijziging er zo gemakkelijk doorging. Er ont
stond destijds een gedachtenwisseüng, waarvan de inhoud ons
vandaag de dag meer dan bekend in de oren klinkt. "Zal het niet
meer mogen aftrekken van de onderhoudskosten niet leiden tot
verkrotting van woningen en zal de beunhazerij niet worden bevor
derd"?, zo werd toen al gevraagd. "Nee. hoor", zo luidde het officië
le antwoord, "de drijfveer tot het verrichten van onderhoud door de
eigenaar zal veelal gelegen zijn in het verlangen om het woongenot
en de waarde van het pand te behouden".
Dat neemt niet weg, dat keer op keer in de jaren nè 1970 de roep om
terugkeer van de aftrek van onderhoudskosten opklonk. Met name
in het parlementaire zittingsjaar 1974-1975 werd een waar spervuur
van vragen gericht aan de bewindslieden, echter zonder resultaat:
"onderhoudskosten van eigen woningen kunnen fiscaal niet aftrek
baar worden gesteld". Vorig jaar deelde de staatssecretaris zelfs
mee. dat fiscale aftrek toch niet voldoende zou helpen: er zou al een
te groot verschil zijn ontstaan tussen "witte" en "zwarte" belonin
gen voor onderhoudswerk.
De huidige wet kent al het begrip "groot onderhoud", maar dat is
slechts van toepassing op panden met een waarde in bewoonde
staat van 40.000,- en minder, terwijl de kosten van groot onder
houd slechts aftrekbaar zijn, indien en voorzover deze 10% van de
waarde van de woning in bewoonde staat te boven gaan. Van die
regeling profiteerde tot dusverre vrijwel niemand.
In het deze week bekendgemaakte wetsvoorstel wordt dat begrip
"groot onderhoud" gehandhaafd voor een nieuwe regeling, welke
- als het voorstel tot wet wordt verheven - exact zal gelden voor de
periode 1 januari 1983 tot 1 januari 1986. Dat "groot onderhoud" nu
door
J. Booy
behelst ingrijpende reparaties van vergane dakspanten, verrotte
balklagen en raamkozijnen, alsmede van verzakkingen. Kortom:
grote, eenmalige, onderhoudswerkzaamheden, die bij met-uitvoe
ring het bestaan van de woning in gevaar zou brengen.
In het persbericht wordt nog gesproken over: vervanging van electri-
sche bedrading en defecte riolering, alsook over het opheffen van
gebreken aan de dakconstructie. Met schilderwerk wordt (resultaat
van een pagina-grote advertentie van de gezamenlijke schilders)
alleen fiscaal rekening gehouden voor zover dit direct samenhangt
met dat onderhoud.
Geheel in strijd met het fiscale begrip "onderhoud" wordt ook niet
aangebrachte thermische isolatie in aftrek toegestaan Dat zou dan
weer passen in het door de overheid gevoerde energiebeleid.
Zweepslageffect
De fiscale maatregel geldt voor een termijn van drie jaren om de
werkgelegenheid in de bouwsector snel en flink te stimuleren. De
momenten van aangaan van de verplichting, van uitvoering en van
beuling moeten alle in de jaren 1983 t/m 1985 vallen. De maatregel
geldt voor alle zelf bewoonde panden, ongeacht de waarde.
Bij de aftrek is een drempel ingebouwd, welke moet worden over
schreden alvorens men aan daadwerkelijke aftrek toekomt Zo is
nooit aftrekbaar (dus: fiscaal "voor eigen rekening") 2V* maal het
huurwaardeforfait, met een minimum van 2000,- per jaar. De kos
ten bóven die drempel zijn aftrekbaar, waarbij het aftrekbare be
drag niet hoger kan zijn dan 20.000,- per jaar
Verhoging huurwaarde
De hoogte van het huurwaarde-forfait is, zoals gezegd, afhankelijk
van de waarde "in bewoonde staat" (60% van de waarde "leeg opge
leverd") van de woning. Uit de Ubel blijkt, dat het huurwaardebe
drag is gesteld op 1,3% van de waarde. Om het verlies aan belasting
gelden wat te compenseren, wordt dat percentage van 1,3 op 1.5
gesteld en wel vanaf 1 april 1983 tm 31 december 1985.
De regeling lijkt geen ipjectie voor de bouwwereld te gaan beteke
nen. Het is eerder een voorstel, waarmee slimmeriken, die toch al
van plan waren wat aan hun huis te doen, door een goede planning
van werkzaamheden en betalingen, fiscale - en dus financiële -
voordelen kunnen behalen.
door
C. Wagenaar
Ook ditmaal was het een beurs-
week vol plussen en minnen.
In Amsterdam en New York
traden op één en dezelfde dag
fikse fluctuaties op. Het is
daarbij niet duidelijk of er nu
een soort consolidatieproces
op hoog niveau wordt doorge
voerd of dat aarzeling en twij
fel een strijd voeren met hoop
en goede verwachting. Vooral
de Newyorkse effectenbeurs
werd sterk heen en weer ge
slingerd tussen gunstige en on
gunstige berichten en ver
schijnselen.
In Amsterdam gedroeg de beurs
zich positiever, want hier werd
ten eerste de week al op hoog
niveau ingezet, terwijl nadien
bij koersdalingen snel koopjes
jagers in de markt sprongen
om op wat lager niveau hun
slag te slaan. Hierdoor bleven
de koersdalingen beperkt en
was het saldoresultaat op in
dexbasis eerder nog iets hoger.
Het meest zat de koersontwik
keling op de obhgatiemarkt te
gen.
Zowel in New York als in Am
sterdam liepen de noteringen
terug, hetgeen erop wijst dat,
voorlopig althans, aan de da
lende rente een einde is geko
men. Of dit een tijdelijke stop
is in de neerwaarts gerichte be
weging of hel begin van enig
rente-aantrekken is niet duide
lijk. Duidelijk is wel dat top
man Volcker van de FED, het
bestuur van de gezamenlijke
Amerikaanse centrale banken,
dwars blijft liggen in pogingen
de rente verder omlaag te bren
gen.
De man blijft hameren op de
enorme overheidstekorten op
de Amerikaanse begroting.
Vooral de hoge last van de de
fensie begint alle perken te
buiten te gaan.
De lichte neiging tot internatio
nale rentestijging werd deze
week duidelijk zichtbaar op de
Eurodollar-markt De daar op
lopende tarieven waren op de
eerste plaats een goede steun
voor de Amerikaanse dollar.
Deze steeg in Amsterdam tot
boven de f2,70. Merkwaardi
gerwijs bleef ook het goud zeer
vast. Meestal vertoont het gele
metaal een tegengestelde be
weging aan de waardeontwik-
keling van de dollar. Maar dit
maal ging deze vlieger niet op.
Het goud kwam hierdoor voor
het eerst sinds april 1981 weer
boven de 500 dollar.
Dit opmerkelijke verschijnsel
wordt toegeschreven aan de
snel toenemende druk op de
olieprijzen, die in een glij
vlucht terecht dreigen te ko
men, ondanks wanhopige po
gingen van olieminister Yama-
ni van Saoedi-Arabiê, dwars
liggers binnen de OPEC als Ni
geria tot andere gedachten te
brengen. Snel dalende olieprij
zen kunnen landen als Mexico
en Venezuela m nieuwe moei
lijkheden brengen en daarmee
vooral Amerikaanse banken.
die grote kapitalen in deze lan
den hebben uitstaan, meesle
pen. Vorig jaar ontstond in een
soortgelijke situatie eveneens
een tijdelijke vlucht in het
goud.
De lichte rentestijging in ons
land kwam, behalve in dalende
obligatiekoersen, ook tot ui
ting in de verlaging van de af-
gifteprijzen voor pandbrieven.
De 7-procentstukken van de
Rabo bank werden tot een af-
giflekoers van 97,5 procent te
ruggebracht, waardoor het ren
dement tot circa 7,5 procent
steeg. Ook een aantal bank-
brieven werd op lagere afgifte-
prijzen gesteld. De eerder deze
week door bank Mees en Hope
geïntroduceerde 6,75-procent-
bankbrieven tegen 98,5 pro
cent werden schielijk tot 97
procent teruggebracht.
Hoewel donderdag de obligatie-
markt de afbroldceling stopte.
was er toch al ruim 1 punt van
de index verloren gegaan
Niettegenstaande de oüefond-
sen in Wall Street aanhoudend
flink terrein moesten afstaan,
bleef Koninklijke Petroleum
wonderwel overeind. Doordat
de Koninklijke Shell een groot
deel van zijn oliebehoeflen op
de vnje markt koopt en niet
produceert, worden dit con
cern eerder zelfs voor dan na
delen door de snelle prijsdalin
gen toegekend. Mede door de
goede ligging van ons hoofd
fonds bleef ook de index van
de internationals op peil.
De per saldo overwegende vraag
voor meer lokaal gerichte in
dustriële aandelen bracht hier
de index zelfs nog een paar
punten boven het niveau van
een week geleden. Het alge
meen gemiddelde van de beurs
bleef door dit alles eveneens
vrijwel onveranderd. Dat
kwam omdat tegenover forse
koersverliezen ook koerswin
sten tot stand kwamen. Het
meest dramatisch was de
koersval voor RSV, die van f 12
op een nieuw dieptepunt bene
den de f5 terechtkwam door
de zware problemen waaron
der dit concern gebukt gaat
Daartegenover stonden verdere
winsten van f5 voor Gist-Bro-
cades, Ballast Nedam, Tele
graaf, Verenigde Glas en Ma
cintosh. Ahold moest echter
van f 137 op f 131 terug door
een aangekondigde aandelene
missie Opmerkelijk goed lag
wederom Philips, waarvan in
de afgelopen januari maand
niet minder dan 16 mihoen
aandelen verhandeld werden.
De koers kwam op een nieuw
hoogtepunt van f33. Het te
genvallende derde kwartaal
voor de KLM bracht de koers,
die eerder deze week tot f 161
was opgelopen, tot f 145 terug.
Vrouwenarbeid rond 1900: naaisters aan het werk in een textielfabriek op de Veluwe.
