msmmwmmnmjmt/ma&
De ondergang van een
scheepsmonster"
JAN van den BROEK
voorschoten
RMPMu!
dOODYEAR
DUNLOP
PNEÜ
P40 STAAL RAP.
155X12»TOB. BRW&160,-
165X13TU6. BRUTo 160,-
69;
MVAG
U rijdt al
Volvo
,a.17.215.-
BOOT
VOLVO
U rijdt al
Volvo
,3.17.215.-
Mercedes Benz
ruilmotoren
Stipdonk Leiden
(Ml Het Motor huis
Leiden 0
Groenheyde Auto's
Michelin
f^HI3SB55^
Rijn-Schelde-Verolme wordt opgesplitst
AD 'ST
Voor mrsuNs, opeis, fords, simca.
VW.RENAUITS.GOLF.BN VELE ANDERE
Ö0OO+S
155 X13TU&. "BRjro (86,~
165 X13TÜB, BftJTo 2o8,-
//mg- MlNPB/Z DAN DëHALI/ËP&S.
AQUAJET "RAD,
155x15TÜ&. 2m>1for
165 X15TÜ8. BRUT0160,
ES
,^yi6bancl
nettoprijzen, inclusief btw-montage
BOVAC-VAKMAN 'n VERTROUWD ADRES
LEIDERDORP Lijnbaan 11 071-891308
dagelijks geopend 8-17.30 uur -.zaterdags tot 13 uur.
s Automobielbedrijf
^^Th. Henskens
Autoschade - Autospuiterij.
Oude Vest 89 - Leiden - Tel. 071-126072.
Reeds méér dan 20 jaar een begrip
voor Leiden en omstreken.
Reparaties van alle autoschades onder garantie.
Taxatie - Afhandeling van schade via uw verzekering.
Gratis de bemiddeling bij het invullen
van uw schadeformulier.
Öok voor algeheel onderhoud en service.
■■■■■iiiiiMnHmimiiiiaaaai
OCCASIONS
Tercel Coupé grijs
17.000 km
1981
Starlet grijs 5-drs
31.300 km
1981
Corolla bruin
57.000 km
1979
Corolla autom. rood
36.000 km
1979
Corolla autom. blauw
50.000 km
1978
Corolla blauw liftback
49.000 km
1979
Carina blauw
68.000 km
1980
Carina beige
72.000 km
1979
Carina 2-drs. blauw
74.000 km
1980
Carina bruin
40.000 km
1980
Cressida blauw
130.000 km
1979
Ford Taunus 1.6 GL grijs
52.000km
1979
GARAGE
DIJKSMAN B.V.
Off. Toyota Dealer
Oegstgeesterweg 17-23, tel. 01718-20500
Rijnsburg
1912-1983
70 jaar onbetwist
uw autospecialist
Volvo 244 GL1981
Volvo 244 GL, LPG1980
Volvo 244 GL1979
Volvo 244 DL1977
Volvo 245 Turbo1981
Volvo 245 GLE1980
Volvo 3431981
Volvo 343 DL1980
Volvo 343 DL au!1978
Volvo 343 DL aut1977
Volvo 343 GL aut1980
Peugeot 504
stationcar1980
Alphen aan den Rijn
Willem de Zwijgerlaan 39
01720-92961
alle typen uit voorraad leverbaar. 6 mnd. Bovag-garantie.
in één dag ingebouwd
Schuttersveld 11 Tel. 071-122525. b.g.g. 141032
2 Opeis Kadetl Caravan1979 »a. 40.000 km
2 Opeis Kadett Special1979 va. 37.000 km
2 Opeis Kadett nieuw model 3- en 5-deurs... 1979 va. 37.000 km
8 Opeis Kadett 2-, 3-, 4- en 5-deurs1980 va. 13.000 km
7 Opeis Kadetl in diverse uilvoeringen1901 va. 10.000 km
Opel Kadell 5-deurs 1300 S automatic1981 15.000 km
Honda Accord 3-drs1980 84.000 km
Renault 4 GTL 5-deurs1980 49.000 km
Volvo 345 L 5-deurs1980 53.000 km
3 Volkswagens Goll L diesel1979-1980 va. 75.000 km
Mitsubishi Sapporo Galant 2000 GSR1980 55.000 km
Toyota Carina 4-deurs 1600 de Luxe1981 15.000 km
5 Opeis Ascona 1900 N 2- en 4-deurs1979 va. 52.000 km
Opel Ascona 1300 N incl. gasinstallatie1979 75.000 km
3 Opeis Ascona Aulomalic |o.a. ook met gasinst.)
1979-1980-1981 va. 50.000 km
7 Opeis Ascona in diverse uilvoeringen1980 va. 45.000 km
2 Opeis Ascona 1600 S en 1900 N1981 va. 28.000 km
Opel Ascona 4-deurs 1600 S nieuw model1981 26.000 km
Opel Ascona 2-deurs 1600 S (incl. gasinst.) 1982 48.000 km
Toyota Cellca Liftback ST20001980 60.000 km
Ford Escort 11001981 39.000 km
Volkswagen Passat combi 5-deurs diesel 1980 86.000 km
pel Manta combi coupé1981 20.000 km
litsubishi Lancer1980 50.000 km
VWGollGTI1980 55.000 km
pel Rekord 4-drs, veel ace1982 15.000 km
litsubishi Sapporo 2000 GSR
licht metalen wielen1980 27.000 km
Landrover diesel 9-persoons stationwagen 1981 43.000 km
2 Opeis Manta Coupé en Combi-Coupé1979 va. 55.000 km
Opel Rekord Luxe 4-deurs 2000 S1978 69.000 km
Opel Rekord 2300 diesel1979 va. 95.000 km
3 Opeis Rekord 2000 S (o.a. ook met gasinst.)
1979 va. 55.000 km
2 Opeis Rekord 2000 S 1700 N1980 va. 40.000 km
2 Opeis Rekord 2000 N 2- en 4-deurs1981 va. 34.000 km
Opel Rekord 2000 S incl. gasinst. en veel acc.
1982 15.000 km
Opel Rekord Caravan 2000 N 3-deurs1978 52.000 km
2 Opeis Rekord Caravan S-deurs 1900 N en 2000
S1980 va. 24.000 km
2 Opeis Commodore Berlina 2500 S1981 va. 36.000 km
2 Opeis Commodore Standaard en Luxe 2500 S
1980 va. 43.000 km
Chevrolet Malibu Classic Automatic (incl. gas
inst.)1980 37.000 km
Chevrolet Monza Coupé Automatic1980 24.000 miles
Pontiac Grand Ie Mans Automatic (incl. div. acc.)
1978 69.000 km
Chevrolet Citation 4 cylinder1981 15.000 km
Renault 5 TL1981 42.000 km
Datsun Cherry 1200 GL1979 30.000 km
Mazda 626 4-deurs1979 88.000 km
Toyota Carina de Luxe 4-deurs (inct. gasinst.)
1980 68.000 km
Mitsubishi Galant 4-deurs1978 62.000 km
Oldsmobile Omega 4-deurs Automatic1981 51.000 km
Tevens hebben wij voor de doe-het-zeiver 15 zeer laag ge
prijsde occasions zonder garantie staan.
Dus bf| het Motorhuls Lelden altlld keuze uit muur dun 150 diverse occa
sions mst hut Bovatt-garantlebewljs. Daarnaast ruilen wl| uw auto graag
In. Tevens kunnen wl| u zeer aantrekkelijke llnanclerlagsvaoraaarden
aanbieden.
Soepele financiering.
Inruil mogelijk.
OPEL
Vondellaan 80/hoek Plesmanlaan, tel. (071)-769313
OK-inruilwagens betrouwbaar van bumper
tot bumper 3 maanden garantie
ff BPBl 2 weken lang testen
i gratis inspektiebeurt
^3
Reliant Kitten
Buick Coupé Sky Hawk
Chevrolet Malibu stat.car
Peugeot 205 GL
Renault 5 TL
Datsun 120 A Fll
Renault 14 GTL
Datsun 120 Y autom
Opel Manta GTJ
Opel Ascona LPG
Opel Kadett Coupé
Opel Kadett Car
Opel Kadett 16S LPG-inst
Opel Ascona diesel
Triumph TR 7
Innocenti 120L
Mercedes 280 S
Mercedes 280SE LPG.inst
Mercedes 230
Simca 1000 Rallye
Fiat 1050 L dec
Alfa Romeo AlfettaGT
Alfa Romeo Giulietta 16 LPG
Datsun Bluebird LPG.inst
Fiat Ritmo 65 L
VWJetta diesel LD
VWGolf
enz. enz. enz. eru
1979
1978
1979
1978/79
1981
1979
1978/80
1977
1981
1980
1977
1977
1978
.1979
1978.
1980
type 1979
1975
1978
1978
1979
1977
1978
1980
1982
1981
1981
3 maanden Bovag-garantle
en ANWB keuring toegestaan.
Anthon
Schalkers
Oude Rijnsburgerweg 1
2341 AB Oegstgeest
Verkoop en verhuur
van aanhangwagens
In div. sfm. en ultv. Tevens reperstie, trekhaakmon
tage, caravanservice en onderdelen.
Tel. 071-170377 b.g.g. 071-212025.
Op werkdagen geopend van 9.00 uur tot 17.00 uur.
Kaasmarkt 2-7
bij Hooigracht/
Haarlemmerstr.
Banden Beanen, Balanceren, Motorbrand
stol Onderhoud.
ook de goedkoopste banden (geselecteerd!) in voorraad.
Audi 80 GLS
blauw me
1.1981
Audi 80 LS 4 drs.
zilver
1979
80 000 km
Audi 100 GL5E
groen
1979
73.000km
Audi 100 GL5E
antraciet
1979
120.000 km
Audi 100 GL5S Automaat
groen
1981
78.000km
Alia 2000 GTV
rood
1979
53.000 km
Fiat Ritmo 65L
blauw
1982
33.000 km
Fiat Ritmo 65CL
rood
1979
45.000 km
Ford Escort 1300L
zilver
1982
16.000 km
Datsun 1200GL
zilver
1980
45.000 km
Mitsubishi Colt 1400GL
zilver
1981
12000km
Mitsubishi Lancer GS/l
rood
1981
34.000 km
Mazda 626 4 drs.
brons
1981
20.000 km
Opel Kadett Diverse uitvoeringen bj. 1978/79/80/81.
Peugeot 504 GL
bruin
1980
50.000km
Toyota Corona Coupé 5 drs.
bruin
1980
45.000 km
Polo
groen
1979
66.000 km
Polo LX
blauw
1981
6.000 km
Polo S1100 cc
geel
1980
36.000 km
Scirocco GL 85 Pk.
wit
1977
82.000 km
Golf MX 1100 cc
bruin
1979
43.000 km
Golf 1100 cc
blauw
1980
45.000 km
Passat L 4 drs.
bruin
1978
45.000 km
Passat 1300 cc
oranje
1980
50.000 km
Keuze uit meer dan 100 occasions
Diesels
Audi 100 L5 Diesel
groen
1980
120.000 km
Audi 80 L Diesel
zilver
1981
45.000km
Opel Ascona Diesel
rood
1979
66.000 km
Peugeot 305 GL Diesel
blauw
1982
43.000 km
Jetta L Diesel
groen
1981
45.000 km
Goll Diesels in diverse uitvoeringen bj. 1977/78/79/80/81.
LPG
Audi 80 LS
groen
52.000 km
Jefta LS Automaat
rood
27.000 km
Toyota Carrola
bruin
35.000 km
Speciale aanbiedingen
Opel Commodore 2500 6 cyl. div. acc. 1 10.000,- onder nw. prijs.
Audi 80 LC Diesel 4 drs. 4 mnd. oud. 9000 km.
Golf Turbo Diesel GL. div. acc. 3 mnd. oud 15.000 km.
Passat GL 5 cyl. 1 jr. oud 19.000 km. 7.000, - onder nw. prijs.
Div. bestelauto's bj. 78/79/80/81. Ook LPG en Diesel.
0 Auto's met 3 mnd. BOVAG garantie
en 9 mnd aanvullende no-risk garantie tegen
kleine vergoeding.
Hofweg 39,
Geopend: Dagelijks van 9 to
vrijdagavond koopavond tot 21.00
Schelde-Verolme valt uiteen.
Eén van de grootste fusie-ope
raties van de jaren '60 en *70 is
op een fiasco uitgelopen. Een
deel gaat failliet en met op
nieuw gigantische bedragen
van de staat zullen zo veel mo
gelijk onderdelen zelfstandig
een nieuw bestaan kunnen op
bouwen. Het einde van een
concern dat van begin af aan
nooit een eenheid is geweest.
RSV bestaat sinds 1971. De on
derneming ontstond uit de sa
menbundeling van de Rijn-
Schelde Groep en Verolme
Verenigde Scheepswerven.
Een door de staat opgelegde
fusie. „Het grootste kwaad dat
mijn ondernemingen en de
scheepsbouw in Nederland
zou kunnen treffen", zo
schreef de legendarische Cor-
nelis Verolme in zijn memoi
res. Hij voorzag „een gruwelij
ke debacle als zij ooit haar ge
boorte als monster mocht ha
len. Inderdaad is het monster
ter wereld gekomen". Wie zal
achteraf beoordelen of hij ge
lijk heeft gehad?
De Rijn-Schelde Groep was ook
al voortgesproten uit een fusie.
In 1968 al. Door een samen
gaan van de Rotterdamsche
Droogdok Maatschappij, de
Koninklijke Maatschappij 'De
Schelde' en de Motorenfabriek
Thomassen. Daar kwamen la
ter nog de Machinefabriek
'Breda', de Machinefabriek
Braat en Wilton-Fijenoord
Bronswerk bij.
Verolme - de 'gewone jongen' die
groot werd met vooral de bouw
van grote tankers, en succesvol
opererend in Ierland en Brazi
lië - heeft het nooit kunnen ver
kroppen dat hij indertijd met
deze Rijn-Schelde Groep een
fusie heeft moeten aangaan.
Dat hij eerder ook al door de
staat gedwongen was de Ne-
derlandsche Dok- en Scheeps
bouw Maatschappij (NDSM) in
Amsterdam te kopen.
Tang
Verolme was bij de staat in de
tang geraakt. Hij had met Esso
een contract voor de bouw van
drie mammoettankers. Daar
voor wilde hy een groot dok op
Rozenburg bouwen. Een ver
zoek om een kredietgarantie
daarvoor werd door de rege
ring afgewezen. Onmogelijk,
zo was de redenering. Het kon
niet. Ten onrechte, vond hij,
want het systeem was in de cri
sisjaren al eens eerder toege
past.
Naderhand kwam er een aap uit
een mouw. Verstrekken van
een kredietgarantie aan de
Rotterdamse Verolme zou dis
criminatie van de Amsterdam
se NDSM betekenen. Of Verol
me in ruil voor de garantie dan
maar de NDSM wilde overne
men. Onderwijl had Verolme
voor de bouw van de Esso-
schepen wel zelf voor een hel
ling te zorgen. Veertig miijoen
gulden.
Later, bij zijn tachtigste verjaar
dag, zou uit Verolmes mond
worden opgetekend: "mijn vi
sioenen, mijn gedachten toen
over die gedwongen fusie, zijn
in overeenstemming met wat
is uitgekomen. Ik heb mij al
tijd met hand en tand verzet te
gen bindingen met andere be
drijven, omdat ik hierin de on
dergang van de Nederlandse
scheepsbouw zag".
Men kan zich afvragen of Corne
lls Verolme misschien wat
wegdroomde, toen hij een paar
jaar geleden zei dat zonder de
gedwongen fusie zijn mam-
moetwerf op Rozenburg nog
als nieuwbouwhelling in be
drijf zou zijn. De opeenvolgen
de economische inzinkingen
van de jaren '70 en '80 zouden
de Nederlandse scheepsbouw
s niet telkens onberoerd
hebben kunnen laten. De
moordende concurrentie uit
het verre oosten op de inzak
kende markt voor de scheeps-
nieuwbouw evenmin. Maar
daar zat de ineenstorting van
het concern niet alleen in.
Jongensachtig
eit is toch ook dat de mentaliteit
in de twee fuserende onderne
mingen danig verschilde. Ver
olmes bedrijven waren door
trokken van de bijna jongen
sachtige geestdrift die Verol
me zelf doorgaans uitstraalde,
zijn vindingrijkheid en door
tastendheid; zo'n persoonlijke
betrokkenheid bestond niet in
de andere, conservatiever ge
aarde fusiepartner, meer het
establishment in de Neder
landse scheepsbouw vormend.
door: Jan Harren
Alleen al wegens dat sfeerver-
schil voorspelden sommigen
indertijd dat er van een een
heid nooit sprake zou kunnen
zijn. Verolme zelf: „Rijn-Schel
de zal niet in staat zijn om de
waardevolle contacten die
mijn mensen en ik hebben op
gebouwd, te benutten".
In elk geval is de fusie maar heel
kort een succes geweest.
Slechts in de allereerste jaren
werd er geld verdiend. Daarna
begon de reeks van kapitale
fouten, onjuiste schattingen
van orders, tegenvallers, reor
ganisaties, saneringen. Met
duizenden liep het aantal per
soneelsleden terug. Met hon
derden miijoenen tegelijk
stortte de overheid geld in de
„trechter" die RSV was gewor
den. Als straks de hele zaak is
afgewikkeld zal de staat aan
RSV op zijn minst twee en een
half miljard gulden directe
steun kwijt zijn geraakt
Betalingen voor schepen die De
Schelde in aanbouw had, lie
pen via de 'moeder'. Veel van
dat geld (meer dan een half
miljard) werd echter niet door
gegeven aan De Schelde maar
besteed aan projecten waar
men te kort kwam. En die pro
jecten zijn de laatste jaren am
per uit het nieuws geweest. Al
in 1976 werd trouwens gespro
ken over „falend manage
ment" van de RSV-top.
Voornaamste klus die onder han
den was: het 'wandelende' bag-
gerplatform dat Volker Stevin
had besteld, de 'Simon Stevin'
of 'De Kameel' zoals hij later
ging heten toen Volker had la
ten weten dat hij het niet meer
wilde hebben wegens te late
oplevering. Een beslissing
waaraan ook niet vreemd was
dat er geen emplooi meer voor
het apparaat leek te zijn.
Intussen was het concern zich
ook een buil gevallen aan een
op het oog mooie order in Al
gerije: de Machinefabriek Tho
massen zou voor de Algerijnen
elektriciteitscentrales verzor
gen en apparatuur bouwen en
installeren die nodig was bij de
winning van aardgas. Een con
tract van een half miljard. Het
werk is nog niet voltooid, maar
als het mee zit zal het contract
toch spoedig ontbonden wor
den. RSV heeft er inmiddels
een kwart miljard op verloren.
n dan is er de kolengraver. Een
prima voorbeeld van innova
tief (vernieuwend) onderne
merschap. Een apparaat waar
mee dicht aan de oppervlakte
liggende maar desondanks las
tig te delven steenkoollagen
kunnen worden uitgegraven.
De machines worden bij de
RDM gebouwd en geëxpor
teerd naar de Verenigde Sta
ten.
Met de keus van zijn vertegen
woordiger daar heeft RSV zich
echter vergaloppeerd. .Onvol
komenheden aan de machines
zijn uitgebuit. RSV heeft, me
de daardoor, nog geen dollar
cent betaald gekregen. Op zich
moet de kolengraver toch een
uitstekend project zijn. RSV
heeft het echter alleen maar
geld gekost tot dusver: ruw
weg een half miljard. Wachten
de Amerikanen rustig af tot
RSV kapot is? Zodat ze het ko-
lengraaf-gebeuren voor een
prikkie kunnen overnemen?
Tegen dit soort miskleunen valt
door RSV-onderdelen die op
zichzelf rendabel zijn, niet op
te verdienen. Niet door orders
uit Taiwan - op zichzelf al om
streden genoeg -niet door or
ders waar dan ook vandaan. De
marinebedrijven van het con
cern maken de beste fregatten
die er zijn; van de onderzeebo
ten wordt internationaal de ho
ge kwaliteit erkend. Hun
voortbestaan is toch onzeker.
En de fraaie winsten die de (Ver-
olme-)werf in Brazilië maakt,
blijven buiten schot. Want van
dat geld mag maar mondjes
maat naar Nederland worden
overgeheveld. En hier is het
geld (voor de zoveelste keer)
op. Maar nu wil de regering
echt niet meer voor de brok
ken opdraaien.
