c
Een tekenfilm van stand
Nieuwe film Wajda inzet conflict
Nieuwe Belmondo-film wel
sympathiek, niet zo leuk
rjsrJr,
El
Heer Bommel in "Als je begrijpt wat ik bedoel"
VRIJDAG 4 FEBRUARI 1983
Film
De Poolse filmregisseur Andrzej
Wajda in Parijs.
PARIJS (AP) - "Danton", de nieuwe film van
Andrzej Wajda over de Franse Revolutie,
heeft in Frankrijk voor een storm van con
flicten gezorgd. De film gaat in tegen het tra
ditionele Franse beeld van twee sleutelfigu
ren in de Franse Revolutie, Danton en Robe
spierre.
Volgens velen is de film een nauwelijks ver
sluierde vergelijking met de huidige situatie
in Polen. Wajda, de meest vooraanstaande
Poolse filmregisseur, beaamt dit ook. De
vergelijking is al gemaakt tussen Lech Wale
sa en Danton en tussen generaal Jaruzelski
en Robespierre.
De film, een Frans-Poolse co-produktie,
schetst een gunstig beeld van Georges Dan
ton, die door linkse historici gezien wordt als
een briljant maar corrupt politicus. De film
is echter wat dubbelzinnig over Robespier-
Danton werd in 1794 onthoofd in opdracht van
zijn vroegere vriend en bondgenoot Maximi-
lien Robespierre, de meedogenloze leider
van het revolutionaire comité. Robespierre
is door links in Frankrijk altijd vereerd om
zijn toewijding aan de idealen van de revolu
tie.
Wajda zei zelf in een interview dat hij het idee
voor de film al lang in zijn hoofd had, "maar
ik had de film niet kunnen maken als ik niet
in 1980 in Polen was. De botsing tussen Dan
ton en Robespierre is precies wat wij nu
meemaken".
Wajda ziet Robespierre als het symbool voor
het oostblok. Danton symboliseert het wes
ten. Danton's opvattingen en manier van
denken "lijken erg op die van ons".
De minzame en sensuele Danton, gespeeld
door de Franse acteur Gérard Depardieu,
komt in de film naar voren als een geliefd
verdediger van het volk en een onschuldig
slachtoffer van Robespierre's machtswel
lust
Danton is altijd verdacht van een samenzwe
ring tegen de revolutionaire regering. De
film laat zijn pogingen zien om een dergelij
ke samenzwering juist te verhinderen. Robe
spierre was de norse, onomkoopbare radi
caal, wiens terreur-regime gerechtvaardigd
werd door het revolutionaire ideaal. In de
film, gespeeld door de Poolse acteur Woj-
ciech Pszoniac, is Robespierre echter nau
welijks heroïsch.
Critici hebben de film aangevallen omdat "de
ze de geschiedenis herschrijft". Wadja zou
verzuimd hebben een standpunt in te nemen
over de strijd tussen "gematigdheid" (Dan
ton) en "radicalisme" (Robespierre).
Gérard Depardieu in een eerdere
rol, nu speelt hij Georges Danton.
Met de programma-vullende tekenfilm „Als je begrijpt wat ik
bedoel" slaat producent Rob Houwer een nieuwe mijlpaal in
de Nederlandse filmgeschiedenis. Niet alleen omdat het toe
vallig de eerste lange tekenfilm is die in ons land tot stand is
gebracht, want in de jaren '40 had Marten Toonder dat al een
keer bijna bereikt met een resultaat dat in de laatste fase van
voltooiing werd afgekeurd voor bioscoopgebruik. Maar de
Bommel-film die sinds gisteren in 70 bioscopen draait is sim
pelweg het meest ambitieuze project waar onze filmindustrie
zich ooit aan waagde.
LVC
Het filmhuis van het Vrijetijds
centrum begint dit weekein
de een cyclus rond de Ameri
kaanse acteur Jack Nichol
son. Vrijdag- en zaterdag
avond is de veelgeprezen
"One flew over the cuckoo's
nest" van regisseur Milos
Forman te zien. Nicholson
speelt de rol van psychia
trisch patiënt McMurphy, die
in een inrichting het verzet
leidt tegen het strenge regi
me van hoofdzuster Gates
(prachtige rol van Louise
Fletcher). De film, op beide
avonden om kwart over ne
gen te zien, werd met vijf Os
cars onderscheiden.
Woensdag en donderdag 20.00
en 22.15 uur) van Bernardo
Bertolucci "Prima della revo-
luzione". Hij won er in 1964
op 23-jarige leeftijd de grote
prijs van Cannes mee. Thema
is het verraad dat iedere vol
wassene op een zeker mo
ment pleegt aan zijn eigen
jeugd.
K&0
Dinsdagavond om acht uur be
gint in de kapelzaal van K
O een serie van drie films van
Ettore Scola, de nu nu 51-jari-
ge Italiaanse regisseur, die op
geheel eigen wijze de Ita
liaanse traditie van tragi-ko-
medie en melo-drama voort
zet. Te zien is zijn voorlaatste
film "Passion d'Amore", het
verhaal van een monsterlijk
lelijke vrouw die een onmo
gelijke liefde opvat voor een
jonge, knappe garnizoens
commandant, die al een rela
tie met een andere vrouw on
derhoudt. Scola weet geloof
waardig te maken dat de jon
geman (Bernard Giradoux)
zijn liefde (Laura Antonelli)
in de steek laat voor de lelijke
Fosca (Valerie d' Obici). Wat
traag, maar schitterend kijk
spel.
„Als je begrijpt wat ik bedoel" be
zit een aantal voortreffelijke ei
genschappen. In Nederland
heeft de film mee dat de stripfi
guren in brede kring bekend en
geliefd zijn. In het buitenland,
waar de film ook zal worden uit
gebracht, ligt het voordeel pre
cies omgekeerd: daar zullen
slechts weinigen de strip ken
nen, maar daarom juist kan het
nogal originele Rommeldamse
universum bijzondere indruk
maken. Het wijkt immers dras
tisch af van de cliché-matig wor
dende Disney-wereld, die nog al
tijd de norm is op dit vakgebied.
Z.o'n wat dommige maar brave
beer die rondloopt in een geruite
jas, of toerend in zijn Oude
Schicht; deze heuse kasteelbe
woner die steeds weer heibel
krijgt met de enghartige notabe
len van een dierendorp met mid
deleeuwse architectuur, ik denk
dat die enorme charmes kan heb
ben voor tekenfilm-liefhebbers
overal ter wereld. Toonder heeft
er dan ook veertig jaar aan kun
nen slijpen, stileren en bouwen
voor de strip in zijn huidige,
nauw sluitende gedaante over
eind stond en dat heeft het ont
werpen van „Als je begrijpt wat
ik bedoel" enorm vergemakke
lijkt.
Het verhaal is ontleend (Houwer
heeft om zijn keus te bepalen
nog eens alle 180 avonturen
doorgenomen) aan het van 1957
daterende De Zwelbast. Daarin
ging tijdens een gezellig avondje
in de Kleine Club, de overmoedi
ge Heer Ollie in op de uitdaging
van burgemeester Dickerdack
om in de Zwarte Bergen te gaan
zoeken naar 'zwelbasten", dra
ken die groter worden als ze boos
zijn en krimpen als ze de smoor
in hebben. Ze staan bekend als
roofzuchtige woestelingen. Bom
mel vindt zo'n beest, brengt hem
mee naar Rommeldam en dat is
dan het begin van een hoop el
lende.
In het sterk gewijzigde filmverhaal
(het is nu ook in een filmeditie
als album gepubliceerd) gaat het
er geheel anders aan toe. Hier
wordt Bommel (Tom Poes komt
er nauwelijks aan te pas) onver
hoeds geconfronteerd met een
merkwaardige bal, die een ei
blijkt waaruit de jonge „zwei-
bast" tevoorschijn springt, om
een beroep te doen op Bommels
vaderlijke gevoelens. Bommel
wordt zo opgevoerd als een fa
lende opvoeder die veel te stellen
krijgt met o.m. Zwelgjes neiging
tot kleptomanie. In de film is het
zwelbare draakje niet tot spre
ken in staat, in de strip had hij
een nogal ruige, zij het boeiend
discours. Maar in de film wordt
er nog meer ravage aangericht
dan in de strip.
Overigens dienen de de fanatieke
Bommel-fans wel goed te besef
fen dat een tekenfilm zich niet
leent om volledig recht te doen
aan de „literaire" subtiliteiten
van Toonders krantenstrips. Dit
film-uitstapje lijkt eerder aan te
sluiten bij de balloon-strips in
kleuren, zoals die bijv. werden
gepubliceerd in de Donald Duck.
Er zitten nog genoeg voor vol-
iii'. ''iii,. ''ii, 'ii
r .dill"" .4iir
"Als je begrijpt wat ik be
doel". Regie: Harrie Gee-
len en Marten Toonder,
Lido 1 en Euro 1, a.l.
iiiiiuiiiiiiiiinniiiiiiiiiiiiunl
wassenen aansprekelijke aardig
heden in de dialogen verwerkt,
maar het geheel lijkt toch vooral
te zijn toegesneden op apprecia
tie door de jeugd.
De dialoog-regie is trouwens bij
zonder geslaagd. Heer Bommel
zou ik een wat diepere stem heb
ben toegedacht dan die van Fred
Benavente, maar het kan ermee
door. Erg geestig klinken Luc
Lutz als Joost, André van den
Heuvel en Gees Linnebank als
Super en Hieper, Paul Haenen
als kruidenier Grootgrut en Har
rie Geelen zelf als Wammes Wag
gel. Fred Emmer als een nieuws
lezer (een waterbuffel) kón na
tuurlijk niet fout. De muziek van
Herman Schoonderwalt is me te
flets.
Het belangrijkste technische as
pect van „Als je begrijpt wat ik
bedoel" wordt vanzelfsprekend
gevormd door de animatie zelf.
Helemaal perfect is die niet Rus
tige scènes zijn weliswaar nau
welijks voor verbetering vatbaar,
maar bij wat massalere en fellere
bewegingen verdwijnt de sou
plesse nogal eens. Bommel mag
dan een heer van stand zijn, mo
torisch weet hij het niveau van
Disney-figuren niet continu vol
te houden. In Nederland zal deze
kleurrijke Olivier B. Bommel het
echter best rooien. Naar zijn bui
tenlandse avontuur wordt met
meer gespannen nieuwsgierig
heid uitgekeken.
PIETER VAN LIEROP
De naam van Jean-Paul Belmondo
is de laatste jaren synoniem ko
men te staan met komedies. Na
het overlijden van Louis de Fu-
nès is hij nu met Pierre Richard
dé acteur van het vrolijke genre
in Frankrijk.
Vooral in zijn laatste rol van bok-
strainer Jo Cavalier in l'As des
As heeft hij veel Franse bio-
scoopgangers aan zich verplicht
De zalen stroomden vol. Ook in
Nederland plegen de Belmondo-
komedies flink te scoren en dat
zal met Aas der Azen (zoals de
film hier heet) niet anders zijn.
Belmondo belandt weer in me
nig dwaze situatie, waar hij zich
met veel klappen en een knipoog
naar het publiek weer met veel
gemak uit redt.
Het is voor sommigen misschien
wat wrang dat het verhaal in Na-
zi-Duitsland is gesitueerd, juist
op het moment dat de macht
sovername van Hitier vijftig jaar
geleden wordt herdacht. De be
roering die dat kennelijk in de
Franse pers teweeg heeft ge
bracht, doet echter overdreven
aan. l'As des As is ongecompli
ceerd en op een gezonde manier
naïef zodat de makers in de geko
zen vorm weinig te verwijten
valt.
Jean-Paul Belmondo vertrekt als
de bokstrainer Cavalier met zijn
ploeg naar de Olympische Spe
len in Berlijn. Een joods jongetje
spreekt hem aan in de trein en
zorgt er voor dat Cavalier zich in
Duitsland nauwelijks met bok
sen kan bezighouden. De ganse
familie Rosenblum wordt door
hem op sleeptouw genomen op
weg naar de grens met Oosten
rijk. Via een ongewild maar kort
verblijf in Berchtesgaden, de zo
merresidentie van Hitier, lukt
dat ook.
l'As des As waagt zich dus duide
lijk niet aan al te brandbare stof
en blijft binnen de perken van
het karikaturale. Zo wordt bij
voorbeeld in Berchtesgaden een
zuster van Hitier opgevoerd. Een
gigantisch mens dat een korte
kalverliefde voor Belmondo en
(later) een Duitse vriend opvat.
iii'. ^»k 'li,, 'ii
l'As des As; regie: Gérard
Oury; hoofdrollen: Jean-
Paul Belmondo en Marie-
France Pisier; theaters:
Trianon, Leiden en Euro
4, Alphen; alle leeftijden
iiiiiiiiiiiiiiiiiiimiimiiiiiiiii
Zoals in de meeste Belmondo-
films slagen de makers er wel in
grappige situaties te creëren,
maar daadwerkelijk grappig
wordt het zelden. Daar is Bel
mondo zelf ook debet aan. Hij is
wel een innemend maar geen
overtuigend komisch acteur; hij
kan een film niet dragen zoals De
Funès dat wel bijvoorbeeld wel
kon. l'As des As is zeker geen on
sympathieke film. Maar leuk?
Nee, niet echt.
BART JUNGMANN
Jean-Paul Belmondo als bokstrainer Jo Cavelier die het joodse jongetje Rosenblum veilig Duitsland uit loodst.
Twee bijzondere westerns ko
mende week op de tv en daar
alles dan ook gelijk mee ge
zegd. De filmliefhebber zal zijn
heil dus in bioscoop of film
huis moeten zoeken.
Morgen Red River, een film uit
1948, op Duitsland 1. De eerste
western van Howard Hawks
met een eminente rol van John
Wayne en een even sterk de
buut van Montgomery Clift als
zijn gevoelige zoon. Wayne
speelt een eigenaar van een
grote veestapel in Texas die hij
- kort na de Eerste Wereldoor
log - niet kwijt kan in het ver
armde Zuiden. Hij drijft zijn
kudde daarop langs de Red Ri
ver naar Missouri voor een be
tere prijs.
Walter Brennan speelt de rol van
rechter Roy Bean in The Wes
terner. Bean was een berucht
heer die zichzelf tot rechter
had benoemd en zich voornam
Texas te zuiveren. Honderden
schuldige en onschuldige ver
dachten werden opgehangen.
Gary Cooper is in The Wester
ner zijn tegenspeler die als Co
le Hardin ten onrechte door
Bean ter dood wordt veroor
deeld. William Wylers klassie
ke western wordt vrijdag op
Duitsland 2 uitgezonden.
Dezelfde vrijdag op België 1 The
late show, een aparte thriller
van Robert Benton. Hfi voert
Art Carney als een gepensio
neerde detective op, die nog
eenmaal in het vak terugkeert
om de dood van zijn vroegere
partner en vriend Harry Regan
III'
te wreken. Tegelijkertijd komt
een vrouw (Lily Tomlin) hem
vragen haar verdwenen kat op
te sporen. De twee zaken blij
ken vervolgens met elkaar te
maken te hebben.
De enige film op de Nederlandse
tv is morgenavond The Gam
bler. Ook dit is een western,
waarin zanger Kenny Rogers
een beroepsgokker speelt die
er pas jaren later achter komt
dat h^ een zoon neeft. En laat
nu de stiefvader van zijn zoon
tevens zfin grootste vijand zijn.
Dick Lowry regisseerde de
film.
Het programma:
ZATERDAG: The Other Love;
16.00 uur; Bel. 1 (regie: André
de Toth met Barbara Stan
wyck. Amerikaanse film uit
1948). Hunde wollt Ihr ewig
leben; 20.15 uur; Dtsl. 2 (regie:
Frank Wisbar. Westduitse film
uit 1958). The Gambler; 20.30
uur; Ned. 2. Red River, 22.20
uur; Dtsl. 1. Ivy; 22.55 uur;
Dtsl. 3 (regie: Sam Wood met
Joan Fontaine. Amerikaanse
film uit 1947).
ZONDAG: Young and Innocent;
14.50 uur; Dtsl. 2 (regie: Alfred
Hitchcock met Nova Pilbeam.
Engelse film uit 1937)
MAANDAG Utkósben; 23.00
uur, Dtsl. 1 (regie: Maria Més
zaros. Hongaars/Poolse film uit
1979).
DINSDAG: Father of the hride;
19.30 uur; Dtsl. 2 (regie: Vin-
cente Minelli met Spencer Tra
cy Amerikaanse film uit 1950).
WOENSDAG: New Conntry;
22.15 uur, Dtsl. 3 (regie. James
Szalpaski. Amerikaanse mu
ziekfilm uit 1977),
DONDERDAG Between
Friends; 20.15 uur; DtsL 3 (re
gie: Donald Shcbib. Canadese
film uit 1973).
VRIJDAG Das Riesenrad; 20 15
uur; Dtsl. 1 (met Maria Schell;
Westduitse film uit 1961). The
late show; 20.20 uur; Bel. 1.
The Westerner; 23.15 uur; DtsL
BLIJVERS
"Annie" - Bruisende musical voor
jong en oud. Luxor. Leiden, Euro 2,
Alphen.
"E.T." - Ontroerende film voor kin
deren van 9 tot 90, Lido 1. Leiden,
Euro 3. Alphen.
"The Thing" Horror zonder raad
sels. Lido 4. Leiden.
"Porkr's pikante pretpark"
Sprankelende humor, City 2. Kat
wijk
"Diva" - Aparte, boeiende thriller.
Studio. Leiden.
"Big Bomber" - Bekende werk
Bud Spencer. Lido 3. Leiden.
(OP)NIEUW
"Banana Joe" - Flauwe Bud Spen
cer. City 1Katwijk..
"Sharky's Machine" - Thriller met
Burt Reynolds, City 3. Katwijk.
SEXFILMS
"The sound of love" - Rex. Leiden.
"Tiroler sexkliniek" - City 4. Kat-
Nachtfilms
"Tussen de coulissen" Rex. Lei-
"Wat meisjes dromen" Euro 1, Al
phen.
"Kostschoolmeisjes klappen uit de
schoot" - Euro 2, Alphen
"The gauntlet" - Euro 3. Alphen.
"Aas der Azen" - Euro 4. Alphen.
DEN HAAG
"Annie" - Asta (463500), a.L
"Samen uit uit, samen thuis Bijou
(461177). al.
'The world according to Garp" - Ca
lypso (463502). 12 jr.
E.T." - Babylon 1 (471656), al
"Close encounters of the third
kind" - Babylon 2. al
"A Midsummer Night's texcome-
dy" - Babylon 3. al.
"Als je begrijpt wat ik bedoel" - Ci
neac 1 (630637), al.
"The Excorcist" - Cineac 2, al.
"Het huis bij het kerkhof' - Cineac
3. 16 jr.
ThunderbalT - Du Midi (855770),
al.
"Les uns et les autres" - Euro, al.
"Als je begrijpt wat ik bedoel" - Me
tro po le 1 (456756), al.
"E.T." - Metropole 2, al.
"Still of the mght'- Metropole 3,16
jr
"Garde 4 vue" - Metropole 4, 16 jr.
"Trail of the Pink Panther" - Metro-
pole 5, al.
"Aas der Azen" - Odeon 1 (462400),
al.
"Best little whorehouse in Texas"
Odeon 2, 16 jr.
"Le choc"- Odeon 3. 16 jr.
"Raiders of the lost ark" - Odeon 5,
12jr
"Ring of desire" Le Paris
(656402), 18 jr.
"Pruimenbloesem" - Le Paris 2, 18
jr-
"Koningin van het liefdesspel" Le
Paris 3. 18 jr.
"Aas der Azen" - Passage (460977),
AMSTERDAM
"The world according to Garp" Al
fa 1 (278806). 12 jr.
"Het geheim van Nimh" - Alfa 2. al.
"La nuit de Varennes" - Alfa 3,18 jr.
"Un homme et une femme" - Alfa 4,
12 jr.
"Le choc" - Alhambra 1 (233192), 16
jr.
"Garde a vue" - Alhambra 2
(233192), 16 jr.
"Annie"- Bellevue Cinerama
(234876(266227). al
"E.T." - Calypso 1 (266227/234876X
al.
"Trail of the pink panther" Calyp
so 2, a.l.
"Querelle" - Calypso 3. 16 jr.
"Puberty Blues" - Cineac Damrak 1
(245648), al.
"Pruimenbloesem" - Cineac Dam
rak 2, 18 jr.
"Het huis bij het kerkhof' - Cineac
(243639), 16 Jr.
"Les fantómes du Chapelier" - Cine-
center (236615), 16 jr.
"Yol" - Cinecentcr (236615), 16 jr.
"Casanova" - Cinecenter, 16 jr
"Het afscheid" - Cinecenter. 16 jr
"Aas der Azen" - Cinema 1 (151243),
al.
"E.T." Cinema 2. 16 jr.
"Aas der Azen" - City 1 (234579), al.
"Identificazione di una donna"- Ci
ty 2. 16 jr
"De boezemvriend" en "The pirate
movie" - City 3. al
"Missing" - City 4. 16 jr
"Still of the night" - City 5 (34579),
16 jr.
"Garde A vue" - City 6 (234579), 16 jr.
"Diva" - City 7 (234579). 16 jr.
"Annie Hall" - Cine "D", 16 jr
"Tempest" Leidsepleinthcater
(235909). al.
'The Excorcist" Nöggcra-
th( 248933). 16 jr.
"Aas der Azen" Rembrandtpictn-
theater 1 (223545). al
"De kannibalen vallen aan" - Rem
brandt plein theater 2 223545). 16 jr.
"Who's afraid of Viorginia Woolf-
Studio K (231708), 16 jr
"Andrej Roebljev" Kn tenon
(231708). 16 jr.
"Diva". "Identificazione di una don
na". "1900". deel 1 en 2, - The Mo
vies (245790). 16 jr
"Als je begrijpt wat ik bedoel" - Tu-
schinki 1 (262633). al
"F. T Tuschinski 2. al
"Suil of the mght" - Tuschinski 3,18
^Trail of the Pink Panther" Tu
schinski 4 (262833). al
"Les uns et les autres" Tuschinski
5.16 jr
"A midsummer night's sex cc
dy" - De Uitkijk (237460), al.
