Pokeraar Haughey delft
langzaam het onderspit
Wijkdominees ongeschikt voor gevangenis
Achtergrond
Afluisterschandaal in Ierland
DINSDAG 1 FEBRUARI 1983
Varia
PAGINA 13
Omdat ik al wel aan zag komen
dat de „Hitler-Welle", die al enkele
jaren aan de gang was, tegen 30
januari 1983 tot een zondvloed zou
aanzwellen, besloot ik nu eindelijk
,Mein Kampf' eens te gaan lezen.
Ik ben tenslotte twee jaar voor de
machtsovername van Hitler gebo
ren, en meende langzamerhand de
leeftijd des onderscheids bereikt te
hebben die blijkens het verbod van
het boek vereist is voor wie er ken
nis van wil nemen.
Er was toen juist enige beroering
ontstaan over een hernieuwde uit
gave van de Nederlandse verta
ling, ,Mijn Kamp", die in België
bij de Standaard Boekhandels ver
kocht werd. Weliswaar las ik, dat
de voorraad alweer uitverkocht
was en dat niet overwogen werd er
nog meer bij te drukken, maar Bel
gië is België, en het bleek dan ook
dat de verkoop in de boekhandels
weliswaar was stopgezet, maar dat
bona fide Nederlanders zoals ik
nog wel een exemplaar voor de
somma van 595 Belgische francs
(722 francs met de verzendkosten
mee) toegestuurd konden krijgen.
Vijfendertig gulden voor zo'n be
roemd boek leek me eerder aan de
billijke dan aan de prijzig kant, je
zou bijna denken dat de uitgave
door enig Belgisch ministerie ge
subsidieerd is.
Want wat kreeg ik na geruime tijd
(blijkbaar was het wachten toch op
een nieuwe druk geweest) toege
stuurd? Een turf van een boek! Zo
noemde je zo'n boek in de tijd van
zijn ontstaan, de jonge volwasse
nen van tegenwoordig hebben nog
nooit een turf in handen gehad, al
leen „turven" van boeken als zij
„De Kapellekensbaan" of ,J4oble
House" gelezen hebben. Dat was de
eerste verrassing voor iemand als
ik, die wel eens een turf maar nooit
,jitein Kampf' in handen had ge
had. ,Mijn Kamp" telt 852 bladzij
den! Inmiddels bleek een van mijn
vrienden al jarenlang de eerste
druk van de Nederlandse vertaling
in zijn bezit te hebben waarvan de
titelpagina de volgende medede
ling behelst:
Adolf Hitler. MIJN KAMP. Verta
ling van Steven Barends. Twee dee-
len in één band. Onverkorte uitga
ve. le-3e duizendtal. Eerste deel
EEN AFREKENING. Tweede deel
DE NATI0NAAL-S0C1ALISTI-
SCHE BEWEGING. Alle rechten
voorbehouden. Geautoriseerde uit
gave met toestemming der Uitgeve
rij Frans Eher Nachf. GmbH.
Muenchen-Berlijn, Duitschland.
DE AMSTERDAMSCHE KEUR-
KAMER. AMSTERDAM".
Van de eerste druk werden dus
3000 exemplaren gedrukt, - voor
een debuut niet slecht, in die tijd.
Uit welk jaar de vertaling stamt
wordt niet vermeld, wel staat in het
nawoord ,Jtu, in November 1826",
zodat dit de maand was waarin
Hitier de laatste hand aan zijn
boek legde. De geciteerde titelpagi
na ontbreekt in de nieuwe druk,
waarvan de titelpagina alleen ver
meldt: Adolf Hitler, MIJN KAMP.
Onverkorte uitgave. Eerste druk:
Uitgeverij Ridderhof-Ridderkerk.
Depotnr. Verantw. uitg. Europa-
boek -d-1982-3604-01".
Voor het overige is deze nieuwe
druk een fotokopie van de eerste
druk, hij telt dus ook 852 bladzij
den, alleen is die nieuwe paper
back anderhalf keer zo dik door het
slechtere papier dat werd gebruikt,
en bovendien is de eerste druk in
het donkerblauw gebonden, ziet er
„sjiek" uit met voorop alleen een in
goud uitgevoerd hakenkruis, gevat
in een krans die door een adelaar
wordt getorst, met als curieuze bij
zonderheid (het moet een foutje van
de uitgever zijngeweestdat het
hakenkruis niet op de ,JSpitzen"
staat, maar een achtste slag ge
draaid is. De Amsterdamse Keur-
kamer moest het toen blijkbaar nog
leren...
De tweede verrassing was voor mij
de opzet van ,Mijn Kamp". Het
eerste deel schreef Hitier gedurende
de acht maanden dat hij zijn ves
tingstraf van vijfjaar moest uitzit
ten. Het telde 451 bladzijden, waar
van grote gedeelten waren her
schreven door pater Bernhard
Stempfle die een antisemitisch
blaadje uitgaf (schrijft Alan Bul
lock in ,JHtler"). Het boek moest 12
Mark opbrengen en was voor die
hoge prijs geen succes, maar toch
begon Hitler in Berchtesgaden met
een aan het tweede deel, dat hij
(voor een groot deel?) aan Rudolf
Hess en zijn 18-jarige nichtje Geli
dicteerde (Churchill dicteerde zijn
boeken ook aan zijn secretarissen,
dus daar mogen we niet hp,t onze
van denken...).
Maar wat stelde Hitler in 1925
voor? Tijdens een samenkomst op
22 november 1925 van de Noord-
duitse districtsleiders, waar 25
man aanwezig waren, was Hitier
vertegenwoordigd door ene Gott
fried Feder, die maar ternauwer
nood werd toegelaten nadat Josef
Goebbels om zijn verwijdering had
gevraagd. Toen Feder uit naam
van Hitier protesteerde tegen het
voorstel de vroegere Duitse vorsten
huizen van hun rechten vervallen
te verklaren, sprong Goebbels op en
riep: „Onder deze omstandigheden
eis ik dat de kleine burger Adolf
Hitler uit de Nationaal Socialisti
sche Partij wordt gestoten!"
Hitlers positie was toen dus nog
niet onaantastbaar, maar toch is
.Mijn Kamp", althans deze eerste
Nederlands uitgave, opgezet als
een bijbel Liefst 16 dichtbedrukte
bladzijden zijn gewijd aan het per
sonen- en zakenregister, zodat de
gelovigemaar bij Theater: het
verval van het - 334 of bij Zelfver
trouwen, de suggestieve kracht van
het - 505 hoeft te kijken om te weten
wat Hitler van die dingen vond.
door
Ton van Brussel
Na een politieke carrière waarin de schandalen zich in
snel tempo opvolgden, ziet de toekomst er voor de Ierse
oppositieleider, ex-premier Charles Haughey, sinds
kort somber uit. Onlangs werd bekend dat onder zijn
twee maanden geleden ten val gebrachte regering poli
tici en journalisten werden afgeluisterd.
Die onthulling in een Ierse krant werd de inleiding van
het grootste schandaal dat de republiek Ierland de af
gelopen jaren voor haar kiezen kreeg. Het "Watergate"
van Ierland, zo als het afluisterschandaal al snel na
openbaarmaking werd gedoopt, biedt het bekende
maar immer boeiende verhaal van vriendjespolitiek,
smeergeld, lastercampagnes en een al te grote bemoeie
nis van politici met het politie-apparaat.
Haughey, de door duistere onroerend-goed transacties
veelvuldig miljonair geworden ras-pokeraar, in op
spraak geraakt door vermeende wapenleverenaties
aan de IRA, het verboden Noordierse republikeinse le
ger, weigerde eind vorige week nog af te treden. "Uit
stel van executie", zo wordt in en rond het Ierse parle
ment geoordeeld, "Ome Charley zal de dans ditmaal
niet ontspringen".
In hoofdstedelijke pubs is het het gesprek van de dag
en wordt de ene weddenschap na de andere afgeslo
ten. Zal 'Liffeygate", zoals het complex van afluister
praktijken, omkoperij en corruptie inmiddels in de
wandeling wordt genoemd, de definitieve afrekening
betekenen van premier Fitzgerald met zijn aartsrivaal
Charles Haughey, oppositieleider, maar drie maan
den geleden nog minister-president van Ierland?
Ex-premier Charles Haughey: schandaal op schandaal..
Veertien dagen nadat de rege
ring Fitzgerald de conclusies
van een onderzoek naar ver
meende afluistercampagnes
openbaarde, ziet het er naar uit
dat Haugheys dagen als mach
tigste man van Ierland zijn ge
teld. Wat begon als een onbete
kenend incident heeft nu de
contouren gekregen van één
van de grootste schandalen die
Ierland heeft gekend.
Peter Murtagh, een jonge ver
slaggever van The Irish Times,
kwam vorig jaar oktober bij
toeval op het spoor van de plot
selinge overplaatsing van Tho
mas Tully, hoofd van politie in
het plaatsje Boyle, niet ver ten
noorden van Dublin. Tully had
tot twee keer toe een plaatselij
ke pub op overschrijding van
de sluitingstijd betrapt, pro-
ces-verbaal opgemaakt, maar
vervolgens gemerkt dat de
zaak door justitie niet in beh-
handeling werd genomen. Hij
luchtte zijn hart bij de betrok
ken autoriteiten, ontdekte dat
het ministerie van justitie bij
de zaak betrokken was en
kreeg als antwoord een onvrij
willige overplaatsing. Officiële
lezing: er was geen sprake van
verlaat cafébezoek, het ging in
beide gevallen om een politie
ke bijeenkomst.
Tully liet het er niet bij zitten en
stelde in een afscheidsstuk de
zijns inziens onaanvaardbare
inmenging van politici in het
politieapparaat aan de orde.
Weliswaar is het in Ierland
wettelijk gebruik dat de minis
ter van justitie zijn goedkeu
ring hecht aan alle benoemin
gen in rangen hoger dan die
van inspecteur, maar deze in
terventie ging hem te ver.
Bij toeval kreeg de journalist Pe
ter Murtagh lucht van de pro
blemen, hij las het afscheids
stuk van Tully en publiceerde
er over in zijn krant. Politiek
Dublin negeerde het verhaal,
maar Murtagh kreeg, geheel in
de traditie van Watergate, ver
scheidene telefoontjes van een
bron die anoniem wilde blij
ven, maar hem op het spoor
zette van veel verdergaande
politieke bemoeienis met het
politiecorps.
Journalisten en politici zouden
zijn afgeluisterd, geluidsappa
ratuur van de binnenlandse
veiligheidsdienst misbruikt en
dat alles omdat de macht van
de toen zittende premier Haug
hey tanende was en diens posi
tie verstevigd moest worden.
Ierland kent twee grote politieke
partijen, die afwisselend aan
de regering zijn. Fianna Fail,
geleid door Charles Haughey
en Fianna Gail met Garret Fitz
gerald. Charles Hailghey, groot
geworden in het onroerend
goed en bezitter van onder
meer een eiland voor de kust
van Ierland, ontfutselde in '79
zijn toenmalige partijleider
Jack Lynch op handige wijze
de premierzetel en trok de
macht naar zich toe. Haughey
vond zijn steun vooral op het
platteland, bij de grondbezit
tende boeren. Hoewel Ierland
onder zijn bewind diep in de
economische crisis raakte en
de verworven rechten van de
rijken (geen belasting op
grondbezit bijvoorbeeld) on
aangetast bleven, behield hij
voldoende steun van partij en
kiezers.
De stedelijke aanhang van Fian
na Fail echter, kon de periode
Lynch nauwelijks vergeten en
wilde niets liever dan dat de
"onbetrouwbare pokeraar"
Haughey het veld ruimde. In
die dissidente kring maakte
men zich grote zorgen over de
snelle coalitiewisseling in Ier
land. Dan eens een half jaar
Haughey als premier, dan weer
zes maanden Fitzgerald. Een
kat- en muisspel dat typerend
is voor de Ierse politiek, die
niet wordt gemaakt door grote
verschillen van inzicht, maar
beheerst wordt door persoon
lijke tegenstellingen.
In een poging die tendens een
halt toe te roepen, stak een
aantal partijgenoten van Haug
hey de koppen bij elkaar en
probeerde stemmen te winnen
om hem als partijleider en pre
mier te wippen. Voor Haughey
was dat het moment waarop
hij zich door het aftappen van
telefoons op de hoogte Üet
brengen van wat er in dissiden
te kring leefde. Het irriteerde
hem mateloos, dat veel interne
informatie over zijn vaak min
der prettige handelwijze, naar
de krant lekte en dan vooral
naar Bruce Arnold, een in
vloedrijk journalist van The
Iri^h Idependent.
Onder de vlag van "nationaal be
lang" werd diens telefoon afge
tapt. Wat later gebeurde het
zelfde met het toestel van
weekbladjournaliste Geraldine
Kennedy. Een gesprek tussen
de minister van justitie, een
Haughey-getrouwe en een dis
sidente mmister werd met op
nameapparatuur van de poli
tie op de band opgenomen om
bij het wegwerken van de laat
ste te kunnen worden ge
bruikt.
Bij dat alles zijn er de beschuldi
gingen dat Haughey gunsten
van politiek belangrijke men
sen kocht en anderen, die hem
minder gezind waren via slink
se methoden uitschakelde.
Het onderzoek dat de nu zittende
regering na pubbcaties in de
kranten gelastte en inmiddels
ten dele is afgerond, is niet
zonder gevolgen gebleven. Een
politiefunctionaris, een veilig
heidsadviseur en twee parle
mentsleden, die in Haugheys
eind vorig jaar gevallen rege
ring zitting hadden, hebben
het veld moeten ruimen.
Centrale vraag is of Charles
Haughey wel of niet van alles
op de hoogte was en in het laat
ste geval, of er voldoende be-
wijstlast kan worden aange
dragen. Haugheys partij heeft
hem de afgelopen week op
nieuw het voordeel van de
twijfel gegund, al ging dat niet
van harte en vlogen vertegen
woordigers van de verschillen
de stromingen elkaar letterlijk
in de haren. Gehoopt wordt
nog steeds dat de zaak met een
sisser kan aflopen, als bewezen
wordt dat de nu zittende rege
ring zich van dezelfde praktij
ken bedient. Dat laatste be
weerde onder andere een van
de twee afgetreden ministers.
In Dublin ging gisteren het ge
rucht dat de regering hem we
gens laster voor de rechter zal
dagen.
Premier Garret Fitzgerald heeft
het door zijn vijanden aange
legde mijnenveld tot nu toe
met grote behoedzaamheid be
treden en laat officieel onder
zoek zoveel mogelijk aan onaf
hankelijke deskundigen over.
Hij voelt niets voor een bena
dering zoals de kiezers die van
Haughey kennen, van een pre
mier die officiële kanalen ge
bruikt om persoonlijke conflic
ten in zijn voordeel te beslech
ten.
De beerput is nog lang niet leeg.
nieuwe onthullingen zullen
volgen, zo weten verscheidene
zegslieden in Dublin. Enige le
ring is in elk geval al uit de
kwestie getrokken. Op het mi
nisterie van justie wordt gestu
deerd op voorstellen die meer
afstand moeten scheppen tus
sen politiek en politie, omdat
Liffeygate wel heeft aange
toond dat de arm van een rege
ring soms langer is dan menig
een voor wenselyk houdt
Het bestuur van de hervorm
de provinciale kerkvergade
ring van Groningen vraagt
het hervormde synodebestuur
in een brief om steun voor de
geestelijke verzorging van ge
vangenen. Op overheid en po
litieke partijen moet aan
drang worden uitgeoefend
om de voorgenomen bezuini
gingen op dit terrein 'tot nor
male proporties' terug te
brengen. De brief uit Gronin
gen wijst ook op het gevaar,
dat bij teruggang in de
geestelijke verzorging vrij
willigers uit sectarische groe
pen zich op dit werk gaan
storten.
Bij deze brief is een schrijven
van de gevangenispredikant
W. Hoekert gevoegd. Volgens
hem hebben wijkpredikan-
ten doorgaans geen weet van
het leven binnen gevangenis
sen. Zij kunnen een sterke te
ruggang in het aantal geeste
lijke verzorgers onmogelijk
opvangen. Voor gespreks
groepen, kerkdiensten, vor
mingsactiviteiten en thema
dagen van het justitie-pasto-
raat bestaat binnen de gevan
genissen veel belangstelling.
Ongeveer 70 procent van de
langgestraften bezoekt regel
matig de kerkdiensten.
Suriname
In een brief aan het Comité
van Christelijke Kerken in
Suriname zegt de Nederland
se Raad van Kerken, dat het
niet mogelijk is om vanuit
Nederland te beoordelen, hoe
kerken in Nederland die van
Suriname het best kunnen
helpen. Maar houdt u ervan
overtuigd, dat wij openstaan
voor iedere suggestie van uw
kant en dat wij zullen doen
wat in ons vermogen ligt".
"Wij beseffen", zo schrijft de
Raad van Kerken, "dat op u
een zware verantwoordelijk
heid rust om nu, in gehoor
zaamheid aan het evangelie
van Jezus Christus, mee lei
ding te geven aan de gedach
ten en gevoelens van de Suri
naamse bevolking". "Wij ho
pen en bidden, dat Suriname
niet door nieuw geweld zal
worden getroffen". De Raad
van Kerken vraagt zich ver
bijsterd af, hoe in dit land een
situatie heeft kunnen ont
staan die in zo schril contrast
staat met wat werd gehoopt
en verwacht.
Israel
De Katholieke Raad voor Is
rael - in 1951 opgericht om
rooms-katholieken bewust te
maken van de joodse oor
sprong van het christendom
wijst de houding van het
Vaticaan tegenover Israel on
dubbelzinnig af. Op een pers
conferentie in Den Bosch ver
klaarden leden van deze
raad, dat het niet aangaat,
PLO-leider Arafat te ontvan
gen - wat de paus heeft ge
daan - en tegelijk de staat Is
rael niet te erkennen.
De Rooms-Katholieke Kerk
moet uitgaen van het bestaan
en het bestaansrecht van Is
rael, meent de raad. Staat en
jodendom mogen niet los van
elkaar worden gezien, omdat
vrijwel alle joden zich by Is
rael betrokken voelen. De
Katholieke Raad voor Israel
pleit zowel voor erkenning
van de staat Israel als voor
een afzonderlijke Palestijnse
staat naast Israel.
In mei 1981 gaf de Nederlandse
Raad van Kerken een verkla
ring uit over het anti-semitis-
me. De katholieke raad vindt
het uitermate teleurstellend,
dat kardinaal Willebrands de
ze varklaring niet heeft wil
len verspreiden. Volgens de
kardinaal zou de verklaring
niet bijdragen tot beter be
grip.
"Het anti-semitisme is niet los
te zien van het christendom
en de christelijke theologie,
en moet juist ook door chris
tenen worden bestreden", is
de mening van de Katholieke
Raad voor Israel.
Beroepen
Hervormde Kerk: beroepen
te Renkum A. Boertje Wezep,
te Lopik C. van der Valk Sir-
jansland, te Workum W.
Koerselman Suameer; aange
nomen naar Kampen H. van
Vreeswijk Vriezenveen; be
dankt voor Tholen M. Goud-
riaan Ouderkerk aan de IJs-
sel, voor Renkum G. Vijze
laar Rijswijk (ZH).
Gereformeerde Kerken: aange
nomen naar Leek B. van Oe-
veren Rijnsburg, naar Hoog
kerk F. L. Bakker Waterin
gen, naar Katwijk aan den
Rijn J. van Breevoort Geeste
ren; bedankt voor Gorredyk
G. Kuiper Roodeschool.
Gereformeerde Kerken Vrijge
maakt: aangenomen naar
Leek-Roden H. J. Siegers
Uithuizen.
Christelijke Gereformeerde
Kerken: aangenomen naar
Sliedrecht A. K. Wallet Ou
derkerk aan de Amstel.
Gereformeerde Gemeenten:
beroepen te Woerden D. Hak
kenberg Lisse; bedankt voor
Almelo-Wierden J. van Ecke-
veld Zeist.
Ds. R. Oort te Alphen aan den
Rijn-Oudshoorn zal op 27 fe
bruari intrede doen in de her
vormde gemeente te Gronin
gen. Hij wordt daar predikant
van de vrijzinnige groepe
ring.
Begroting. De Gereformeer
de Zendingsbond in de Her
vormde Kerk meldde, dat de
inkomsten omhoog moeten
om het werk onverminderd
te kunnen voortzetten. In de
jaren 70 stegen de inkomsten
sneller dan de uitgaven, en
dat is nu andersom. Nu de
rente zakt, zullen ook de ba
ten daaruit aanmerkelijk ver
minderen.
De begroting van de bond ver
meldt dit jaar een eindbedrag
van t 6.745000. Daarvan
wordt 42 procent besteed aan
het werk in Kenia. De sterk
ste kostenstijging doet zich
voor bij het werk in Latyns-
Amerika en het eigen bureau.
Hereniging. Het hervormde
synodebestuur (moderamen)
heeft het hoofdbestuur van
de Confessionele Vereniging
in de Hervormde Kerk laten
weten, niet te kunnen ingaan
op het voorstel tot het hou
den van een enquête onder
de kerkeraden over het sa
mengaan van hervormden en
gereformeerden ('Samen op
weg'). Bespreking van 'Sa
men op weg' in de classicale
(regionale) vergaderingen
houdt altijd in, dat de menin
gen van de kerkeraden wor
den gepeild.
De twee synodes blijven bij
hun streven om in 1986 te
verklaren, dat hun kerken
zich 'in staat van hereniging'
bevinden.
Verdwenen
De afdeling 'internationale
zaken' van de Raad van Ker
ken in Nederland vraagt de
president van Guatemala
(Midden-Amerika) om vrijla
ting van twee medewerkers
van het nationale christelijke
comité voor hulp en ontwik
keling. Ze zijn na een inval in
de kantoren van het comité
verdwenen.
"Wij zijn ons bewust van de ge
spannen situatie in uw
land", schrijft de afdeling 'in
ternationale zaken', "maar
dat is nog geen excuus voor
de manier waarop veilig
heidstroepen zich gedragen
tegenover burgers, in het bij
zonder tegenover de Indiaan
se bevolking".
Midden-Amerika. Vertegen
woordigers van het Vaticaan
en de Wereldraad van Kerken
(Genève) hebben met elkaar
de situatie van de kerken in
Midden Amerika besproken.
Afgesproken is, elkaar beter
op de hoogte te houden, voor
al van de kerkelijke activitei
ten in dat gebied.
De gemeenschappelijke werk
groep zal in april volgend jaar
bijeenkomen om de resulta
ten te bespreken van de zes
de algemene vergadênng van
de Wereldraad die de komen
de zomer in Vancouver (Ca
nada) wordt gehouden.
Krottenbewoners. Twintig
miljoen krottenwijkbewo
ners in Brazilië verwachten
van de bisschoppen, dat die
niet alleen met mooie woor
den maar ook in de praktyk
een voorkeur tonen voor de
armen. Zij willen in ieder bis
dom een eigen, zelfgekozen
geestelijk leider, die zich de
hele dag met hun problemen
bezighoudt Ook vragen zy in
hun brief aan de bisschoppen
om advocaten die hen by-
staan in hun strijd tegen on
derdrukking.
De krottenwykbewoners wij
zen erop, dat ze byna alle
maal afkomstig zyn van het
platteland, waar ze vaak met
geweld van hun grond zyn
gezet Zy verlangen dan ook
van de bisschoppen, dat de
arme plattelandsgemeen-
chappen op eenzelfde manier
worden geholpen.
Richtlijnen. De Westduitse
bisschoppen hebben ter gele
genheid van de herdenking
van Hitiers machtsovername
richtlijnen gepubliceerd om
het respect voor de mensely-
ke waardigheid en het recht
op leven van elk individu te
waarborgen De rechtsorde
mag met worden uitgehold,
voor welke goedklinkende
doeleinden ook. zeggen de
bisschoppen. Ieder heeft de
plicht alle waarden te be
schermen die recht en vrede
in een samenleving garande-
