Washington Bonn achter C Nederland op het vinkentouw "Turkije moet de Raad van Europa verlaten" Reagan wil nu premier Begin niet ontmoeten Optimisme over Westduitse economie Wat betreft overleg met Moskou Kwestie El Salvador: Polen vluchten in vliegtuig Herrenberg doet beroep op Surinamers in Nederland DONDERDAG 27 JANUARI 1983 STRAATSBURG (ANP) - De as semblee van de Raad van Euro pa, een samenwerkingsverband van 21 democratische Europese landen, zal de ministers van bui tenlandse zaken van de lidstaten in overweging geven, na de par lementsverkiezingen in Turkije de procedure te beginnen om dat land uit hun organisatie te ver wijderen. Dit bleek gisteren tij dens de aanvang van het debat van de raadgevende vergadering. Het debat over Turkije is het be langrijkste onderdeel van de ple naire zitting deze week in Straatsburg. Zesenveertig parle mentariërs voerden gisteren en vandaag het woord. Tot de verkiezingen in het najaar moet Turkije de kans krijgen te rug te keren naar democratie. Tijdens de verkiezingen kan worden getoetst of het land zijn nieuwe grondwet op een demo cratische manier interpreteert. De aanvang van het debat maak te duidelijk dat een ruime meer derheid van de assemblee zich wel kan vinden in de ontwerp- Buitenland motie van haar politieke com missie waarin het lidmaatschap van Turkije aan een termijn wordt gebonden. Als na de verkiezingen in het na jaar de procedure tot verwijde ring in gang wordt gezet duurt het nog twee jaar eer het land werkelijk verwijderd is uit de Raad van Europa. In de twee jaar die de procedure duurt kan de Raad van Europa nog altijd te rugkomen op de beslissing, als blijkt dat de situatie van de de mocratie in Turkije verbetert. Geen kans maakt een voorstel van de Nederlandse socialisten in de assemblee. Zij zijn voorstanders van verwijdering nu van Turkije uit de Raad van Europa, en wil len in elk geval de ontwerpmotie van de politieke commissie zo ver aanscherpen dat de ministers van buitenlandse zaken het be ginnen van de verwijderingspro cedure niet ter overweging krij gen, maar als opdracht. Zelfs binnen hun eigen fractie kregen de Nederlanders geen algemene steun. De Britse socialisten, de Fransen en de Duitsers bijvoor beeld zijn tegenstanders van de aanscherping. Slechts Griekse, Portugese en Spaanse socialis ten zyn het met de Nederlanders eens. Ook in eigen Nederlandse kring kregen de PvdA-politici ruzie. De voorzichtige formulering waarbij een besluit over verwij dering aan de ministers van bui tenlandse zaken van de 21 lidsta ten van de raad van Europa ter overweging wordt gegeven, is van de hand van het Tweede-Ka merlid Harry van den Bergh, en de Deense socialist Lasse Budtz. Van den Bergh, die als waarnemer van de Raad van Europa het refe rendum in Turkye over de nieu we grondwet heeft bijgewoond, wil voorzichtiger opereren dan zijn Nederlandse geestverwan ten. Van hem werd echter geëist dat hij het standpunt van de meerderheid van zijn collega's zou overnemen, wilde hij de kans krijgen als woordvoerder van de Nederlandse socialisten op te treden. Na twee. volgens waarnemers emotionele verga deringen gaf Van den Bergh toe, en bepleitte in de plenaire verga dering, tegen eigen inzichten in, voor een onmiddellijk verwijde ring van Turkije. "Niemand wil werkelijk verwijde ring van Turkije uit ons mid den", aldus Van den Bergh. "We zien allemaal graag herstel van de democratie in dat land waar ik bewondering voor heb. Daarom ook hebben we sinds de machts greep van de generaals 2.5 jaar geduld gehald. Dat geduld is nu uitgeput. We moeten nu verwij dering gaan overwegen". Er is in de Verenigde Staten een storm van verontwaardi ging losgebarsten over het feit dat president Reagan af gelopen weekeinde heeft ver klaard dat het met de men senrechten in El Salvador steeds beter gaat. Hij staafde zijn verklaring aan de hand van cijfers, die spraken over een vermindering van het do dental in El Salvador in het afgelopen jaar. De president heeft zich vorig jaar verplicht elk half jaar een verklaring over de situatie van de mensenrechten in El Salvador af te leggen aan het Congres. Dit dwong hem be gin vorig jaar een dergelijk verslag halfjaarlijks te laten opmaken door de Ameri kaanse ambassade in San Salvador. In ruil daarvoor mocht Reagan de economi sche en militaire hulp aan het land opschroeven tot een om vang die er niet om liegt: werd er in 1979 nog bijna der tig miljoen gulden in El Sal vador geïnvesteerd aan eco nomische hulp en nul kom ma nul aan militaire hulp, vo rig jaar lagen die bedragen door Annemiek Ruygrok respectievelijk op ruim hon- derdvijftig miljoen en hon derd miljoen gulden. Reagan ziet El Salvador als het land waarin de beslissende strijd om Midden-Amerika tegen de communisten wordt ge streden. Vandaar die astrono mische bedragen. En van daar de "positieve" verkla ring over de mensenrechten. Geen houvast De verontwaardiging in de Ver enigde Staten (en ook daar buiten) vindt voornamelijk zijn oorsprong in het feit dat de zogenaamde Certificatie wee die bepaalt dat Reagan halfjaarlijks verslag uit brengt, weinig houvast biedt voor een werkelijke toetsing van de mensenrechtensitua tie in El Salvador. Het komt er op neer dat slechts het aan tal Ujken wordt geteld. En de cijfers die daarbij voor de dag komen zijn zeer omstreden. Niet voor niets reizen op dit moment nog zeker zestien Amerikaanse delegaties door het land om zélf te toetsen hoe het met de mensenrech ten staat. Daarbij komt nog dat de Amerikaanse ambas sadeur in El Salvador, Deane Hinton, fel gekant is tegen de certificatie cn zijn gegevens slechts put uit lokale kran ten, die onder strenge cen suur staan. Het probleem van het certifica tiesysteem is dat het kan wor den geïnterpreteerd zo men wil: de tegenstanders van het beleid van Reagan in El Sal vador willen dat het als toet sing wordt gebruikt voor een veelomvattend begrip, de mensenrechten. Reagan zelf gebruikt de certificatie om te bewijzen dat de hulp van de VS aan El Salvador nodig is en moet worden voortgezet Dat daarbij twijfelachtige ge tallen boven tafel komen, die weinig zeggen over een bete re mensenrechtensituatie, ligt voor de hand. Reagan re kent gewoon naar zich toe. De vraag die bij deze gang van zaken rijst is, hoe Reagan kan worden gedwongen de Certi- ficatiewet op een juistere ma nier te interpreteren. Want voor de tegenstanders van Reagans EU Salvador-beleid staat het vast dat de Ameri kaanse president de maatre gel naar eigen inzichten han teert Met andere woorden: hij rekent naar zich toe. Argwaan Ook in Nederland is grote arg waan gerezen over Reagans opgewekte verklaring van af gelopen weekeinde. WD-ka- merlid Voorhoeve vindt dat er onvoldoende materiaal is aangedragen waaruit zou moeten blijken dat in E3 Sal vador beter met de mensen rechten wordt omgespron gen. Hij acht het niet onwaar schijnlek dat de kritiek daar over in het Amerikaanse Congres nog zal groeien. Voorhoeve betreurt het dat het conflict in EU Salvador zo in de Oost-West sfeer is getrok ken. Inderdaad Ujkt het erop dat voor Reagan geen prijs te hoog is als het erom gaat Mid den-Amerika te redden uit de handen van het door Cuba gesteunde communistische verzet. Voorhoeve meent echter dat Reagan wel dege lijk open staat voor een dui delijke visie die het probleem uit de wereld kan helpen. Vo rige week, tijdens de behan deling van de begroting van Buitenlandse Zaken in de Tweede Kamer, heeft hij daarom voorgesteld om in Europees verband een eigen rol te spelen om die Oost- West-aspecten te verminde ren. Hij is ervan overtuie d dat de confrontatie Washing- ton-Moskou een praktische oplossing van het conflict in de weg staat en ziet als moge lijkheid een rol weggelegd voor de Europese Politieke Samenwerking. Zijn collega van de PvdA, Eve line Herfkens, heeft daar zo haar twijfel over. "Het is een prima idee, maar Engeland loopt braaf mee aan het hand je van Reagan en het ziet er naar uit dat de huidige rege ring in Bonn dat ook gaat doen". Zij zegt erg blij te zyn met de kritiek vanuit het Congres op Reagans verkla ring. Als middel om pressie uit te oefenen ziet zij wel heil in een schriftelijke adhesie betuiging van Nederlandse parlementariërs aan de Ame rikaanse critici van het beleid van Reagan. Daarmee hoopt zij de kans op beïnvloeding van het Congres ten aanzien van El Salvador te vergroten. "Op het ogenblik dat het Congres kan hardmaken dat er in El Salvador niets verbe terd is, moet Reagan zijn mi litaire hulp stopzetten. Aan die regeling heeft hij zich te houden". Ook volgens Joep de Boer van het CDA wijzen de recente cijfers allesbehalve uit dat er een feitelijke verbetering in El Salvador is ingetreden. "In pnncipe denken wij dat Rea gan toch te optimistisch praat over EU Salvador. In de VS zelf gaan stemmen op die hem proberen te corrigeren". De cijfers komen hem wat te rooskleurig voor. Andenjds vindt De Boer dat men zich niet te veel moet afzetten te gen de "rapportcijfers" waar mee Reagan voor de draad is gekomen. En ook niet tegen het huidige regime. "We moe ten er voor oppassen dat we onverdunde steun aan de ver zetsbeweging gaan geven. Er wordt toch een wat meer ver antwoord binnenlands beleid gevoerd. De landhervormin gen zijn daarbij een belang rijk aspect. Die moeten door gaan. Ze zijn nu teveel speel bal van tegenstrijdige belan gen". De landhervormingen in EU Salvador zijn een omstreden politiek punt De regering Carter heeft deze in werking gezet, maar in de praktijk komt er nog (te) weinig te recht van de theorie om de boeren meer land te geven en dit niet in handen te laten houden van enkele rijke fa milies. De Boer ziet in het conflict rond El Salvador een zekere diplomatieke taak weggelegd voor de Nederlandse diplo matieke vertegenwoordiging in Midden-Amerika. Tot nu toe valt El Salvador nog met onder de competentie van de ambassade in Costa Rica. waartoe wel Panama en Nica ragua behoren. Het "explo sieve" Middenamerikaanse gebied. El Salvador, Guate mala en Honduras, is nog de zorg van de Nederlandse am bassade in Mexico Buiten landse Zaken werkt er echter geleidelijk naar toe de am bassade in Costa Rica te ver sterken, waarna het omstre den gedeelte van Midden- Amerika onder de hoede van deze ambassade komt. Bin nenkort wordt, vooruitlo pend op die situatie, de am bassade in Costa Rica al uit gebreid. De Boer ziet het als een moge lijke taak van de Nederlandse ambassadeur in Costa Rica. Jan Willem Bertens, om "lij nen" naar Washington uit te zetten die op een oplossing aandringen. Het idee van zijn collega Herfkens, om de Amerikaanse collega's steun betuigingen te sturen, kan daarnaast ook worden uitge voerd, vindt hij. Daarentegen denkt hij dat er weinig effect zal uitgaan van het plan van WD'er Voorhoeve om in Eu ropees verband druk uit te oefenen op Washington. "Daarvoor is de verdeeldheid over El Salvador in West-Eu ropa te groot", vreest de Boer. "Ik voel me het pret tigst bij wat minister Van den Broek van buitenlandse za ken onlangs zei, dat Neder land de eigen verantwoorde lijkheid in deze kwestie met moet ontgaan. Dat we op het vinkentouw moeten blijven zitten wat El Salvador be treft". De Westduitse minister van buitenlandse zaken, Hans-Dietrich Genscher, sprak ook met de Amerikaanse nee-president, George Bush. "Er is volledige overeenstemming tussen de Bondsrepubliek en de regering van de Verenigde Sta ten. Het Westen is vastbesloten ernstig te onderhandelen en te ij veren voor goede resultaten", al dus de Westduitse minister. Genscher had eerder deze week in Bonn gezegd dat de Westduitse regering vastberaden vasthield aan de nul-optie van de Ameri kaanse regering op de onderhan delingen over vermindering van de nucleaire wapens voor de middellange afstand. President Reagan heeft gister nacht in zijn State of the Union gezegd dat hij aan de nul-optie vasthoudt en dat Washington geen nieuwe raketten in Europa zal plaatsen als het Kremlin in stemt met ontmanteling van zijn op Westeuropese doelen gerichte SS-20's. Maar hij voegde er aan toe dat hij elk serieus voorstel van de Sowjet-Unie in overwe ging zou nemen. Compromis Na de ontmoeting in het Witte Huis gevraagd of Reagan bereidheid had getoond om over de nul-op tie tot een compromis te komen, wilde Genscher geen antwoord geven en begon een opgestelde verklaring voor te lezen. Daarin stond dat de president had beloofd dat hij tijdens het over leg in Genève zijn Europese bondgenoten tenvolle zou raad plegen, zodat de Noordatlanti- sche organisatie "in volledige Video Dieven hebben gepoogd de achterstand bij de inklaring van videorecorders in het Franse Poitiers te verkleinen. Op het terrein van Poitiers, waar ongeveer 200.000 Japan se videorecorders liggen, bra ken zij twee containers open en verdwenen met honderd van deze apparaten. Eredoctor Dominee Beyers Naude, de lei der van het verboden Christelijk Instituut van Zuid-Afrika, krijgt in juni een eredoctoraat in de letteren aan de Universiteit van Kaap stad. In oktober van het afge lopen jaar verlengden de Zuidafrikaanse autoriteiten de "banning" van Beyers Naude met drie jaar. Dat be tekent dat hij geen openbare bijeenkomsten mag bijwo nen en dat hij ook verder in zijn bewegingsvrijheid wordt beperkt. Vandalisme De Oostduitse autoriteiten zijn zeer ontstemd over vandalis me bij het openbaar vervoer. In "Junge Welt", de spreek buis van de communistische jeugdorganisatie, stonden in gezonden brieven van lezers naar aanleiding van een re portage over vernielingen door de Oostduitse jeugd in een metrotrein. Een communistische jeugdlei der gaf als commentaar dat dit vandalisme zwaar moet worden gestraft. harmonie" zou zijn over een ver drag dat zou worden bereikt. De Westduitse sociaal-democraten hebben een lans gebroken voor een compromis dat neerkomt op het niet plaatsen van de nieuwe raketten van de NAVO in ruil voor slechts gedeeltelijke ont manteling van de SS-20's, een standpunt dat de intense open bare oppositie tegen de nieuwe wapens weerspiegelt met de ver kiezingen van 6 maart op komst. Enkele Amerikaanse functionaris sen hebben laten doorschemeren dat Washington bereid is buig zaam te zijn aangaande de nul optie maar er om taktische rede nen nog niet in het openbaar voor wil uitkomen. Genscher sprak gisteren ook zijn Amerikaanse collega Shultz, de minister van defensie, Weinber ger, en vice-president George Bush. DEN HAAG (ANP) - De ambassa deur van Suriname in ons land, Henk Herrenberg, doet een drin gend beroep op de Surinamers in ons land het hoofd koel te hou den en elkaar niet te lijf te gaan. Hij is zeer bezorgd over de "ex plosieve situatie". Dit staat in een verklaring die de ambassade gisteren heeft vrijge geven. In die verklaring wordt gerefereerd aan "het in elkaar slaan" van de in Nederland werkzame Surinaamse journalist W. Breeveld. Volgens de verkla ring is dat gebeurd door leden van een actiegroep die nauwe banden onderhoudt met het Co mité Herstel Democratie, dat is aangesloten bij de Bevrijdings- raad van Chin A Sen, ex-premier van Suriname. Het comité en de raad zijn fel gekant tegen het re gime van de Surinaamse mach thebber Desi Bouterse. Het elkaar te lijf gaan acht de am bassadeur niet in het belang van de Surinaamse zaak. Hij voegt eraan toe te kunnen begrijpen dat Surinamers in ons land door de berichtgeving hier in verwar ring gebracht worden over de si tuatie in Suriname. Herrenberg, die in Suriname infor mateur is geweest voor een nieuw te vormen kabinet en daarvan nog niet in ons land is teruggekeerd, zal direct na zijn terugkeer de Surinaamse ge meenschap in ons land voorlich ten over de juiste toedracht, al dus de verklaring. WEST-BERLIJN (UPI) - Twee le den van een Poolse vliegclub zijn gisteren in een gehuurd vlieg tuigje naar een Amerikaanse luchtmachtbasis in West-Berlijn gevlucht. Een derde Pool, een technicus, vloog onvrijwillig mee, aldus de politie. De twee vluchtelingen, beiden pi loten van respectievelijk 24 en 26 jaar oud, vlogen met hun eenmo- torige Yak A-12 toestel van Rus sische makelij van Lodz over Po len en over West-Duitsland naar het vliegveld Tempelhof, onge veer tachtig kilometer ten wes ten van de Pools-Oostduitse grens. Amerikaanse autoriteiten die de drie Polen na hun landing onder vroegen, zeiden dat zij de vlucht niet als een kaping zien maar als een "niet op het programma staande en niet toegestane lan ding". Een woordvoerder van de politie in West-Berlijn zei het ge val wel als een kaping te be schouwen omdat de 31-jarige technicus die de verantwoorde lijkheid droeg voor het vliegtuig, niet in de vlucht had toegestemd. De technicus zal aan de Poolse militaire missie in West-Berlijn worden overgedragen en naar Polen terugkeren. De twee ande re Polen mogen, zoals gebruike lijk, in het Westen blijven, maar een openbare aanklager zal hen mogelijk vervolgen, aldus de po litie. Het was de eerst vlucht van Polen per vliegtuig dit jaar en de vijfde sinds in december 1981 de staat van belg in het land werd afgekondigd. WASHINGTON (UPI) - President Reagan zal geen datum vaststel len voor een ontmoeting met de Israëlische premier, Menachem Begin, vóórdat Israël heeft inge stemd met terugtrekking van zijn troepen uit Libanon, zo heeft de Washington Post gisteren ge meld. Een Amerikaanse functionaris in Jeruzalem heeft tegenover de krant verklaard dat Reagan be gin deze maand een brief aan Be gin heeft gestuurd waarin hij zegt niet te willen dat tijdens een bijeenkomst voornamelijk ge sproken zou moeten worden over bijzonderheden omtrent de Israëlische aanwezigheid in Li banon. Reagan "wil niet alleen vooruit gang, maar een overeenkomst over terugtrekking". Reagan zou vorig jaar november Begin ontvangen, maar Begins vrouw overleed toen en hy keer de ylings naar Israël terug. Even daarna ontving Begin opnieuw een uitnodiging. Na een brief aan Begin, door diens medewerkers als "vriendelijk" omschreven, begonnen rege ringsfunctionarissen diens be zoek aan Washington in verband te brengen met de besprekingen tussen Israël, Libanon en de VS. Volgens de zegsman begonnen de functionarissen zich te ergeren aan Israëls verzet tegen een snel le regeling van de toestand in Li banon. Ongeveer tweederde van Libanees grondgebied wordt nog steeds bezet door 40.000 Syrische, 30.000 Israëlische en 10.000 PLO- militairen. De besprekingen tus sen Israël en Libanon over terug trekking van alle buitenlandse troepen zijn op 28 december be gonnen, maar zijn in het slop ge raakt door de kwestie van erken ning van Israël door Libanon. Li banon is bang zich te vervreem den van de voornaamste Arabi sche bondgenoten en wil slechts praten over terugtrekking van de buitenlandse troepen. Executies Iran TEHERAN (DPA) - In de Noordi- raanse stad Amol zijn 22 leden van de communistische vereni ging Iran geëxecuteerd. Volgens een uitzending van radio-Tehe- ran hadden de 22 voor de revolu tionaire rechtbank bekend te hebben deelgenomen aan een ge wapende opstand tegen de isla mitische republiek. Het voltrekken van de doodvon nissen had plaats in aanwezig heid van overlevenden van de gewapende acties van de com munistische vereniging. De exe cuties werden uitgevoerd op de dag dat het een jaar geleden was dat de stad Amol door gewapen de verzetsstrijders werd bezet. Er kwamen toen ongeveer 100 aanhangers van ^jatollah CI)o- meini om het leven. BONN (GPD) - De Westduitse regering gaat ervan uit dat de stijging van de werkloos heid nog dit jaar gestopt kan worden. Dat zei minister van economische zaken, Otto Graf Lambsdorff (FDP), op een persconfe rentie in Bonn naar aanleiding van de pu- blikatie van het jaarlijkse economische rapport van de Bondsregering. Het rapport voorspelt dat de gemiddelde werkloosheid in 1983 ongeveer 2,35 miljoen zal bedragen, ofwel 9,5 procent van de beroepsbevol king. Het wordt niet uitgesloten geacht dat het aantal werklozen deze winter tot 2,5 miljoen stijgt. Op basis van de huidige gegevens gelooft de regering dat het mogelijk is het bruto na tionaal produkt (BNP) in 1983 weer op het niveau van vorig jaar te brengen. Omdat in 1982, na een stagnatie van bijna twee jaar, sprake was van een duidelijke teruggang van het BNP, moet de economie zeker met 2,5 procent groeien om weer op het oude peil te komen. Minister Lambsdorff acht dit niettemin reëel en wel omdat er zijns inziens vooruitgang wordt geboekt door in de eerste plaats de economische en financiële politiek van de nieuwe regering. De verlaging van het ren teniveau. de teruglopende inflatie en een verbetering van de betalingsbalans tonen dat aan, aldus Lambsdorff. Volgens de minister is pessimisme de groot ste hindernis voor een positieve economi sche ontwikkeling. Als de toekomstver wachtingen bij producenten, consumenten en overheidslichamen zo slecht zijn dat daardoor de uitgaven overal zinken, heeft dit een negatieve uitwerking. Lambsdorff is van mening dat de Bondsregering van christen-democraten en liberalen door haar economische, financiële en sociale po litiek bezig is verloren gegaan vertrouwen te herwinnen. Daarbij hoopt hij vooral op de krachten van de vrije markteconomie. Dat laatste is door de SPD-oppositie fel ge kritiseerd. In een tijd met 2,5 mihoen werk lozen is het de plicht van de staat om in te grijpen, zei de economische deskundige prof. Krupp van het schaduwkabinet van SPD-lijsttrekker Hans-Jochen Vogel. Ook de vakbond is van mening dat er een veel omvattend werkgelegenheidsprogramma moet komen. Tunnel De hoofdeilanden van Japan, Honshu en Hokkaido, zijn sinds vandaag met een on derzeese tunnel verbonden. Met een druk op de knop in Tokio veroorzaakte de Japan se premier Nakasone een ex plosie, die de laatste door braak tot stand bracht voor de verbinding van de eerste van de drie buizen die de tun nel telt. De tunnel wordt 54 kilometer lang. WASHINGTON (Reuter) De Westduitse minister van buitenlandse zaken Hans-Dietrich Genscher heeft giste ren na een onderhoud met president Reagan gezegd dat Bonn volledig staat achter het Amerikaanse standpunt in de onderhandelingen met de Sowjet-Unie in Genève over beperking van de kernbewapening.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1983 | | pagina 9