Voor meer kabel-tv
ook meer betalen?
Blik in de weekMadei
GRATIS VERKRIJGBAAR OP ALLE
POSTKANTOREN
ELSEVIERS
m
DONDERDAG 27 JANUARI 1983
„Wat willen jullie later worden?"
had juf Sylvia gevraagd aan de
kinderen van de kleuterklas waar
in ook mijn dochtertje Janna van
4,5 jaar zit. Ze moesten een teke
ning maken waarop het beroep
van hun keuze werd uitgebeeld, en
juf zette daar later onder hoe de be
roepskeuze was uitgevallen. „Ik wil
prinses worden", had Janna ge
zegd, en ik ben niet van plan haar
in die keuze te dwarsbomen. Hier
volgen de beroepskeuzes van de
overige kleuters:
Raymond - ik wil cowboy worden.
Albert - ik wil monteur worden.
Dave ik wil schoolmeester worden.
Erik - ik wil boer worden.
Melle - ik wil Pipo de Clown wor
den.
Victor - ik wil garageman worden.
Daan - ik wil politie worden.
Arthur - ik wil cowboy worden.
Pie ter - ik wil garageman worden.
Erwin - ik wil bakker worden.
Gijs - ik wil clown worden.
Dirk - ik wil boer worden.
Gerko - ik wil vader worden.
Tineke - ik wil gymjuf worden.
Babeth - ik wil prinses worden.
Wendy ik wil moeder worden.
Ika - ik wil danseres worden.
Babette - ik wil prinses worden.
Renske - ik wil bakker worden.
Judith ik wil moeder worden.
Karina ik wil zuster worden.
Carolien - ik wil kunstrijdster wor
den.
Susan - ik wil danseres worden.
Barbara - ik wil prinses worden.
Heieen - ik wil hoofdzuster worden.
Marieke - ik wil kunstrijdster wor
den.
Aline - ik wil moeder worden.
Debby - ik wil moeder worden.
Frieda - ik wil prinses worden.
Merel - ik wil moeder worden.
Petra - ik wil niks worden, ik wil
bij i
Wat valt u op? Ten eerste dat juf
Sylvia met 32 kleuters van 4 tot en
met 6 jaar in de klas zit. Ten twee
de dat er 13 jongetjes en 19 meisjes
in die klas zitten, dus dat wordt
straks knokken om de jongens. Ten
derde dat de voornamen, na een
opflakkering waarin iedereen
Chantal of Willem-Jan werd ge
noemd, weer de neiging hebben
wat aardser en Hollandser te wor
den. Ten vierde dat de jongetjes nu
al weten dat ze 'manlijke' beroepen
willen gaan uitoefenen: monteur,
garageman, politie, boer, school
meester, cowboy, bakker of clown.
Ten vijfde dat de meisjes ook op zo
jeugdige leeftijd al aan het ver
wachtingspatroon voldoen en gym
juf, danseres, prinses, zuster,
kunstrijdster en vooral moeder wil
len worden.
Ten zesde dat een van de meisjes
verrassenderwijs voor een 'man
lijk' beroep kiest, namelijk bakker
(haar vader is banketbakker). Ten
zevende dat tegenover de vijf meis
jes die moeder willen worden als
hoofdbezigheid maar één jongetje
staat dat vader wil worden (maar
toen juf Sylvia blij verrast verder
vroeg bleek hij daar eigenlijk mee
te bedoelen dat hij, net als zijn va
der, boer wilde worden). Ten acht
ste dat geen van de jongens later
prins wil worden. Ten negende dat
geen van de jongens later danser,
kunstrijder of dokter wil worden.
Ten tiende dat geen van de meisjes
boerin wil worden. Ten elfde dat
Erwin en Renske maar het beste
met elkaar kunnen gaan trouwen.
Ten twaalfde dat Petra haar toe
komst nog het reëelst inschat. En
ten dertiende dat het in de praktijk
misschien helemaal niet nodig zal
zijn dat de Emancipatieraad aller
lei vrouwelijke of alzijdige be
roepsnamen gaat bedenken, want
de komende generatie is kennelijk
niet van plan de beroepen van de
andere sekse te gaan overnemen.
Behalve Renske dan, die bakker
wil worden. Hoe moeten we haar
dan gaan noemen? Bakkerin of
bakster? Vindt u dat nog potsierlij
ker dan timmervrouw, of domweg
timmer voor man en vrouw beiden?
Zo gek is bakkerin toch ook weer
niet, tenslotte geeft 'Het Juiste
Woord', het 1466 pagina's tellende
Beteekenis-woordenboek der Ne-
derlandsche Taal van dr. L. Brou
wers, S. J. waarvan ik de tweede
druk uit 1941 bezit, naast bakker
ook al bakkerin en bakster. Naast
melkboer en melkman gaf Brou
wers toen al melkvrouw, naast
groenteman groentevrouw. Het
woord cowgirl is, naast cowboy,
ook al lang ingeburgerd in Ameri
ka, waar ze naast de barman ook
de barmeid kennen.
In Van Dales Handwoordenboek
van 1925 komt koopvrouw naast
koopman nog niet voor, tegenwoor
dig is het een normaal begrip (ik
speel nu even vals, want in het
Groot Woordenboek der Nederland-
sche Taal van Van Dale uit 1924
komt koopvrouw wel voor). Waar
om naast de orgelman geen orgel
vrouw als vroeger al wel de liere
vrouw bestond naast de liereman,
zoals Brouwers aangeeft. De liere-
man was volgens de huidige Van
Dale een straatmuzikant, orgel
draaier, maar lierevrouw blijkt in
middels verdwenen te zijn, evenals
lieremeisje, die allebei nog wel in
de Van Dale van 1924 voorkomen!
Zo gaat dat in de taal, woorden
verschijnen en woorden verdwij
nen, daarom moeten we niet zo be
nauwd zijn voor nieuwe woorden
en nieuwe woordvormingen, want
elk nieuw woord dat aan de taal
wordt toegevoegd verrijkt de uit
drukkingsmogelijkheden van die
taal, en daarmee de taal zelve. Elke
Neerlandicaius zal u dit gaarne
willen bevestigen...
Wat willen de kabelabonnees? Zijn ze bereid een paar
gulden meer te betalen, met in ruil daarvoor een beter
beeld plus meer zenders, of houden ze het liever bij de
huidige (goedkopere) regeling? Dat is in simpele be
woordingen het dilemma waarvoor de kabelexploi
tanten zich geplaatst zien. De exploitanten ver
enigd in de VECAI zijn druk in onderhandeling met
de auteursrechtenorganisatie Buma. Hamvraag is:
moeten de kabelexploitanten voor het doorgeven van
tv-programma's auteursrechten betalen? Of fungeren
zij slechts als doorgeefluik en is er geen sprake van
zogenaamde 'openbaarmaking' en dus niet van enige
betaling.
Het publiek merkt daar weinig van, maar voor elke 'openbaarma
king' (muziek op radio, op tv of in het café) dient te worden betaald
aan de Buma. Die gelden komen ten goede aan de auteurs. Indien
voor het doorgeven van tv-programma's via de kabel auteursrech
ten betaald moeten worden, dan heeft dat de nodige gevolgen. Ten
eerste moeten de tarieven met een paar gulden omhoog, want de
vergoedingen voor de auteursrechten moeten toch ergens vandaan
komen. Ten tweede, en dat is leuker nieuws, kunnen de buiten
landse programma's in dat geval via steunzenders uit de desbetref
fende landen zelf worden opgevangen.
Meer betalen
Momenteel moeten de kabelexploitanten het zonder die straalverbin
ding doen: de PTT wil alleen dan voor die verbinding zorgen als de
rechten zijn geregeld. De kwaliteit van programma's die met be
hulp van steunzenders op de buis worden gebracht is aanzienlijk
beter dan die van de beelden, die met behulp van een mast worden
opgevangen. Bovendien kunnen er (nog) meer zenders de huiska
mers worden binnengebracht.
En dat laatste punt weegt zwaar. Vandaar dat de VECAI best bereid
is om auteursrechten te betalen voor de buitenlandse programma's.
De vereniging voelt zich gesteund door een onderzoek van de Bu-
ma, waaruit blijkt dat een flink percentage van de abonnees best
bereid is een paar gulden meer te betalen voor meer programma's
van betere kwaliteit.
Programma's die met behulp van steunzenders op de buis worden gebracht, zijn aanzienlijk beter van
kwaliteit dan die welke met een mast worden opgevangen. Bovendien kunnen er meer zenders worden
doorgegeven.
(foto Dirk Ketting)
Wat de tv van eigen bodem be
treft ligt de zaak de kabelex-
ploitanter zwaarder op de
maag. Zij zijn van mening dat
de auteursrechten van de Ne
derlandse tv al ruimschoots
worden vergoed door de om
roepverenigingen. Die om
roepverenigingen vinden op
hun beurt de gedachte, dat zij
financieel worden gesteund,
uiteraard best aanlokkelijk.
Toch staat de VECAI volgens
woordvoerder G.B. Deelman
(hij is tevens directeur van ka
belexploitant Casema) niet on
welwillend tegenover het uit
betalen van de rechten van tv-
uitzendingen. Al jaren wordt
het principe besproken bij de
rechterlijke macht. De wet zelf
zwijgt erover. Alleen een nota
uit 1975 van de toenmalige
staatssecretaris Van Huiten
roerde de kwestie aan. De
rechter moest maar een beslis
sende uitspraak doen, zo stond
er in deze nota. Dat zal waar
schijnlijk dit jaar, acht jaar na
het verschijnen van de nota,
gebeuren.
Woubruggenaar H. Endlich,
hoofd exploitatie en marketing
bu de Buma, kan deze woor
den alleen maar toejuichen. Hij
zegt dat de Hoge Raad heeft
rechtgesproken en de kabelex
ploitanten er goed aan doen
om snel een regeling te treffen.
Dat is gemakkelijker gezegd
dan gedaan. Ons kleine landje
telt (nog) zo'n 500 kabelexploi
tanten.
Afkopen
Endlich: "Ga er maar aanstaan.
Het zullen er wel minder wor
den, ik denk dat er uiteindelijk
twintig, dertig overblijven,
maar het zijn er nog altijd erg
veel. En wij hebben er best be
grip voor dat sommigen de
boot afhouden. Dat ze zeggen:
als ik de Buma betaal, wie krijg
ik dan allemaal nog meer voor
de deur? Daarom heeft de Bu
ma het initiatief genomen om
alle auteursrechthebbenden
bijeen te brengen en ze onder
één noemer te brengen".
Volgens Endlich doen nu alle
buitenlandse omroepen, de
NOS, de Agicoa (organisatie
van filmproducers) en de Bu
ma aan dit overleg mee. Er is
een voorlopig voorstel gepro
duceerd. De kabelexploitanten
kunnen de auteursrechten af
kopen door dit jaar maande
lijks 15 cent per abonnee per
kanaal te betalen. Een kabel
net geeft gemiddeld zeven pro
gramma's door. dus alle au
teursrechten zouden voor 95
cent per maand kunnen wor
den afgekocht. Dit bedrag zou
volgend jaar moeten oplopen
tot 20 cent en in 1985 tot 25
cent Daarna zouden de partij
en de situatie opnieuw kunnen
bekaken.
Vervolg
Er is al een paar jaar een
proefproces gaande over dit
onderwerp, aangespannen
door de Nederlandse Bio
scoopbond en een aantal bui
tenlandse filmmaatschappijen.
In deze 'Amstelveense zaak'
komt vandaag weer een ver
volg. Een dergelijk proces te
gen de Amstelveense kabelex
ploitant werd ook vorig jaar al
gevoerd. Er werd toen na veel
vijven en zessen door de Hoge
Raad gesteld dat het doorge
ven van programma's uit bin
nen- en buitenland een 'nieu
we openbaarmaking' is. De
Hoge Raad verwees de hele
zaak tenslotte weer terug naar
het Hof, dat allerlei technische
zaken moest uitzoeken. Of de
omroeporganisaties en de ka
belexploitanten één organisa
tie ziin bijvoorbeeld.
Na die uitspraak heeft de BUMA
de kabelexploitanten uitgeno
digd om de onderhandelingen
te beginnen. De overheid
juicht dat overleg van harte
toe; zy ziet het liefst dat de be
trokkenen samen tot een op
lossing komen.
De VECAI denkt weinig kans te
hebben in het gelijk te worden
gesteld. Liever gaat de vereni
ging alvast maar praten met de
auteursrechtenorganisatie BU
MA.
Deelman daarover: "We willen
voorkomen dat we straks aller
lei dwangsommen en proces
kosten moeten betalen. Je
kunt beter praten op een mo
ment dat er nog geen definitie
ve uitspraak van de rechter is,
dan sta je sterker. En boven
dien: er is geen enkel juridisch
argument te vinden tegen de
stelling dat de kabelexploitan
ten niet alleen doorgeven,
maar ook een nieuwe open
baarmaking plegen".
Het merendeel van de kabelex
ploitanten is nog met met dit
voorstel in zee gegaan. Ze heb
ben het advies gekregen van
de Vereniging van Nederland
se Gemeenten om nog geen za
ken met de auteursrechtheb
benden te doen voordat de
Amstelveense zaak helemaal
rond is. Vandaar dat alle be
trokkenen vol spanning de
voortzetting van deze zaak
vandaag afwachten.
Voor Buma-man Endlich staat
de uitslag bij voorbaat al vast:
"De auteursrechthebbenden
zullen het uiteindelijk gaan
winnen, al kan dat nog een jaar
duren. En dat zou ook in het
belang van de consument zijn,
die de buitenlandse program
ma's veel scherper doorkrijgt
Bovendien zouden de auteurs
wel eens massaal kunnen op
houden met schrijven voor tv
en radio, als ze hun rechten
niet krijgen".
hervormd
nederland
De redactie van het christelijke
ochtendblad Trouw gaat gebukt
onder het juk van de harde eco
nomische werkelijkheid. Trouw
moet haar koers verleggen, want
het blad draait slecht. De directie
vindt dat de krant meer naar het
politieke midden moet opschui
ven. Maar blijkens een verhaal in
HN wordt daarover op de redac
tie genuanceerd gedacht. Of zo
als de chef van Trouws parle-
mentsredactie Willem Breed veld
het formuleert: "We gaan accen
ten toevoegen. We zullen meer
oog hebben voor de dialoog in
een verdeelde christen-wereld en
duidelijk maken dat we daarin
mee-bestaan".
Simon Schoon schreef een proef
schrift over "Christelijke presen
tie in de joodse staat". Hij pleit
daarin voor een dialoog tussen
joden en christenen. Schoon ver
bleef enkele jaren in Israël en
ontdekte dat de vooroordelen
over joden volkomen misplaatst
zyn. Binnen de (gereformeerde)
kerken poogt hij nu een dialoog
tussen joden en christenen op
gang te brengen. Hij stuit daarbij
soms op grote weerstand, omdat
sommige mensen "wezenlijke
vragen" over de relatie tussen
theologie en politiek en over het
jood zijn van Christus niet blij
ken aan te kunnen.
Ir. Jan Paul van Soest, medewer
ker van het Centrum voor ener
giebesparing in Delft, stelt de
partijdigheid van jonkheer De
Brauws stuurgroep voor de Bre
de Maatschappelijke Discussie
aan de kaak. En Rogier Jobse,
hoofdbestuurder van de christe
lijke vredesgroepering Icto,
spreekt in HN zijn vertrouwen
uit in de afschrikking door mid
del van kernwapens.
Robert Legvold, chef van de afde
ling Soviet Studies van de Ame
rikaanse Council on Foreign Re
lations, wordt in HN aan de tand
gevoeld over "de bezetenheid
van Moskou en Washington":
"....ik zie de benadering van de
Sowjet-Unie als duurzaam en sa
menhangend: zeer conservatief'.
MAGAZINE
Behalve een aantal herdenkings-
verhalen over het feit dat Hitier
vijftig jaar geleden aan de macht
kwam, heeft Elseviers Magazine
ook een interview met minister
Winsemius van volkshuisves
ting, ruimtelijke ordening en mi
lieubeheer. Hij is een fervent ma
rathonloper: "Wat je voortdu
rend bezighoudt: hoe haal ik de
volgende bocht? Net de politiek
eigenlijk".
Zijn eerste "daad" was om Velsen
te bepalen tot plek waar het
kernafval moest worden gestort.
Een schoonheidsfoutje? "Naar
onze stellige verwachting zou
den ook elders dan in Velsen
emoties zijn bovengekomen".
Simon van Collem maakt nu vijf
entwintig jaar televisieprogram
ma's over films. Reden voor een
terugblik op de "sterren" die hij
heeft ontmoet: "De grootste bal
gehakt was Charles Bronson".
David Niven vindt hij een fantas
tische man. ,,'t Lukt niet altijd,
wat je ook ploetert. Toen Reagan
president was geworden, wilde
ik een programma maken over
zijn vroegere - niet zo indruk
wekkende - filmcarrière. (-) Nou
vergeet het maar, alles lag achter
slot en grendel en dat bevel kon
alleen maar van hogerhand zijn
gekomen. Misschien ook wel
goed, want een man als Reagan
wil niet met zijn jeugdzonden ge
confronteerd worden".
Verder in EM een analyse over Su
riname en de voorspelling van
Robeco- en Rolinco-directeur
Bunker dat de rente tot vijf pro
cent zal dalen.
ger premier willen blijven, als hij
er voor een periode van drie
maanden tussenuit had gekund.
"Ik had te weinig vitaliteit. Alles
was me teveel, alles...nu ben ik
tot veel meer bij machte dan
twee drie maanden geleden".
De gewezen premier ziet zich zelf
niet als netter of fatsoenlijker
dan Den Uyl: "Ik heb wel minder
lef... heb nooit gedacht dat ik het
kon...pas na het kernwapendebat
van '79 wist ik dat. Over Lub
bers: "Die is heel goed bezig. Die
is heel doortastend bestek maal
x aan het uitvoeren". Over Van
Mierlo: "Op de NAVO-vergade-
ring in Colorado Springs onder
tekende hij een verklaring, min
stens zo stellig en robuust als die
van december '79. Van der
Klaauw zou er door de links op
positie voor zijn gekielhaald. Ge
vierendeeld. Ik dacht toen: Dat
gaat prima".
VN trekt ook twee pagina's uit
voor een reportage over de op
komst van de popgroep Doe
Maar. Het is het bekende verhaal
van een pijlsnel populair gewor
den groep, die wordt geleefd
door fans en media en wordt ver
gast op zakken vol fanmail, waar
in jonge meisjes de grootste inti
miteiten prijs geven f'Die brie
ven lezen we niet meer. Daar
word je gek van").
Ook een gesprek met Luce bert, die
geen behoefte meer heeft om
over de vijftigers te praten:
"Steeds als er naar wordt ge
vraagd, krijg ik het gevoel: opa
vertel nog eens over vroeger".
gal. Jet Kunkeler sprak met Ed
van Thijn over de weerbaarheid
van de democratie en de burger
lijke ongehoorzaamheid: "Ik
vind dat er twee dingen volstrekt
door elkaar worden gehaspeld.
De vraag of het toelaatbaar is ac
tie te voeren als er een parlemen
tair besluit is genomen en de
vraag naar de middelen die daar
bij worden gehanteerd. Wat het
eerste punt betreft zie ik abso
luut geen probleem". Frénk van
der Linden organiseerde een
tweegesprek tussen Renate Ru
binstein en Mient-Jan Faber.
Hoe dicht staan voor- en tegen
standers van kernwapens bg el
kaar?
Verder in de Tijd een uit het gelijk
namige Westduitse blad (Die
Zeit) overgenomen artikel over
de achtergronden van de aanslag
op de paus door de Turk Agca.
Er zijn aanwijzingen dat de Bul
gaarse geheime dienst er achter
zou zitten. Agca, gezocht in Tur
kije, verbleef geruime tijd in het
land dat bekend staat als het
'Roeretanié van het Oostblok'
Kunnen thrillers gerekend worden
tot de 'echte' literatuur? Die
vraag legde Jet Kunkeler voor
aan Koos van Zomeren, die zijn
misdaadromans plaatst in de
sfeer van het Binnenhof. "Poli
tiek facineert me Die affaire
rond AantjesIk heb destijds
die persconferentie meege
maakt, waarin hij zijn vertrek
aankondigde. Stel je voor dat je
daar die zaal binnenkomt, die
leeuwenkuil, al die gezichten
ziet.... De dualiteit van zo'n ge
beurtenis".
"De jeugd van tegenwoordig"
heeft vele benamingen. Lieve Jo
ris verdiepte zich in de jongeren
van deze "crisistijd" en noemt ze
'de verloren generatie". Volgens
het Sociaal Cultureel rapport
1982 is er sprake van een norm
vervaging. Jongeren worden ge
confronteerd met een inconse
quentie in wat mag en niet mag:
"wat op school allang is geoor
loofd, wordt thuis niet getole
reerd en omgekeerd". Schoolde
canen worden door ouders om
ld Vil f| vraagd. hoe ze hun kin
deren het beste kunnen benade
ren. In de Verenigde Staten wor
den de zogenaamde "touch lo-
ve"-groepen opgericht, die ope
reren onder het motto: "wil je
kind niet deugen, gooi hem het
huis uit!"
De generatiekloof tussen kind en
ouder wordt nog steeds groter.
En twee' Leidse studenten peda
gogie constateren in hun scriptie
achter gesloten deuren, dat er in
sommige gezinnen sprake is van
oudermishandeling. Zij noemen
dit een "gezags-vacuum" binnen
het gezin
"De ouders deden alles om een
conflict te vermijden, waardoor
de kinderen de baas gingen spe
len". Uitzichtloosheid op de ar
beidsmarkt, pessimisme (mor
gen valt die bom toch) en tegelu
kertyd grootgebracht met "het
kan niet op"-idee, brengt veel
jongeren uit balans Een verdrie
tig verhaal, dat enigszins wordt
opgefleurd door één van de en
quéte-vragen: wat deden 352
scholieren op Sinterklaasavond.
De meerderheid Feest gevierd,
of gezellig met de hele familie ge
gourmet
In de filmbglage van HP: een inter
view met Wim Wenders en Huub
Bals over Film International
ADVERTENTIE
L/n
VRU NEDERLAND
"Als iemand u nu het premier
schap aanbood deed u het dan?
Dat denk ik wel", aldus de kop
boven een onthullend VN-inter
view met Dries van Agt. Van Agt
had, zo blijkt uit het artikel van
Van Tyn en Van Weezei, nog lan-
Fascisme staat deze week letterlijk
centraal in de Tijd. De oor
sprong, de les uit het verleden en
fascisme nu En waarom het fout
liep met de coöperatieve staat
van de dictator Salazar in Portu-
Als u mee wilt
discussiëren over het
energiebeleid,
kunt u deze krant
niet missen.
'Itr*r M«»t». harp<lqk*
mik FnerjKtxlod
tibut Z0I02 :\00 BC Den
telefoon 070 62 45 62
DB KRANT
"ENERGIEBELEID VOOR MORGEN" I
