Habib met lege handen terug
Kosmos in Indische
Oceaan neergestort
Italië akkoord
over de lonen
Britten kampen
met gebrek
aan drinkwater
-C
Veiligheidsregeling struikelblok
Luns dit
jaar weg
uit NAVO?
Portugal vervroegd
naar de stembussen
Britten willen dubbele
controle op kernraket
Door staking
VS: embargo tegen
Argentinië opheffen
Surinaamse radio roept op tot protest in Nederland
MAANDAG 24 JANUARI 1983
Buitenland
DEN HAAG (GPD) - Restanten
van de Russische kunstmaan
Kosmos 1402 zijn gisteravond
laat in de Indische Oceaan neer
gestort. Volgens het Amerikaan
se ministerie van defensie kwa
men de Kosmos-resten om 23.21
uur Nederlandse tijd op een af
stand van 1814 kilometer ten
zuiden van het Britse eiland Die-
go Garcia in de Indische Oceaan
terecht. Op dit eiland hebben de
VS een marinebasis.
Waar de resten precies terecht zijn
gekomen, is nog niet bekend.
Schepen van de Russische, Ame
rikaanse en Engelse vloot zijn in
middels op weg naar de plaats
waar de kunstmaan is neerge
stort. De drie landen azen elk op
de kunstmaan. De Russen willen
hem graag terug, maar ook de
Amerikanen zijn erg geinteres-
seerd in de satelliet.
Crisiscentra in de hele wereld volg
den gisteravond de laatste ont
wikkelingen op de voet. De kans
dat de kunstmaan op het vaste
land zou neerstorten, werd be
trekkelijk klein geacht. Ameri
kaanse en Canadese deskundi
gen hadden berekend, dat de
kans op neerstorten op Noorda
merikaans grondgebied niet gro
ter dan drie procent was. De
Sowjet-Unie had inmiddels aan
de Verenigde Naties laten weten,
dat de kunstmaan boven de Ara
bische Zee de dampkring zou
binnenkomen.
Ook in Nederland was een crisis
centrum gedurende de laatste
uren permanent bemand. In op
dracht van minister Rietkerk van
binnenlandse zaken trad gister
ochtend om negen uur een lan
delijk coördinatiecentrum in
werking, dat werd bemand door
de commandant van de inspectie
van het brandweerwezen, poli
tiefunctionarissen en ambtena
ren van het directoraat-generaal
voor de openbare orde en veilig
heid van het ministerie.
De bemanning van het crisiscen
trum gebeurde „voor alle zeker
heid", aldus de heer A. Docters
van Leeuwen van het ministerie,
belast met de leiding van het
centrum. „In alle Westeuropese
landen was sprake van verhoog
de paraatheid. De kans was wel
iswaar uiterst klein dat delen van
de kunstmaan in ons land te
recht komen, maar niet volledig
uitgesloten".
Het centrum beschikte over de te
lefoonnummers van de bewinds
lieden thuis om ze in geval van
nood meteen te kunnen berich
ten. Ook had het centrum de tele
foonnummers van de commissa
rissen van de koningin bij de
hand, die als eerste verantwoor-
deUjk zijn voor de rampenbe
strijding in hun gebied. In het
hele land stonden wagens van de
brandweerinspectie gereed voor
de eventuele opsporing van de
radio-actieve delen van de kunst
maan.
De Russische kunstmaan, die ruim
een maand rond de aarde heeft
gecirkeld, had 500 kilo uranium
als radio-actief materiaal aan
boord. Deze diende als brandstof
voor de motor. Maar slechts klei
ne delen daarvan zouden de aar
de bereiken.
JERUZALEM - De onderhandelingen tussen Israël, Ame
rika en Libanon zijn vastgelopen. De Amerikaanse be
middelaar Habib is gisteravond na een gesprek met de
Israëlische ministers Begin, Sharon en Shamir terugge
keerd naar Washington om verslag uit te brengen aan
president Reagan en om nieuwe instructies te vragen.
Het grote struikelblok in de onder- Habib op subtiele wijze met
handelingen die de afgelopen machtsmiddelen heeft gedreigd,
week hoofdzakelijk jn Jeruzalem De Israëlische regering heeft giste-
«--l. _t ren jjj zjjn wekelijkse kabinets
zitting besloten de poot stijf te
houden, al zijn er verschillen van
mening binnen het kabinet.
Zegslieden in Jeruzalem zeggen
dat Israël nu „andere middelen
moet proberen om zijn politieke
doeleinden in Libanon te verwe
zenlijken, nu de onderhandelin
gen met-Amerika niets hebben
opgeleverd". Wat precies die
„andere middelen" zijn is niet
duidelijk, al moet een opvoeren
van de militaire spanning met
Syrië niet worden uitgesloten.
In Chalde, ten zuiden van Libanon
komen vandaag de Israëlische en
Libanese delegaties weer bijeen,
samen met Amerika, om de offi
ciële onderhandelingen voort te
zetten. Libanon zal daar de eis op
tafel leggen dat de „chaos" aan
de Israëlisch-Libanese grens wat
betreft het goederenverkeer,
stopgezet moet worden. Israël
heeft de grens geopend voor de
import in Libanon van Israëli
sche goederen, die de Libanese
markt overstromen. De produk-
ten zijn veelal goedkoper dan de
Libanese goederen, en er zijn
klachten in Libanon dat daar
door de Libanese economie
wordt ondermijnd.
De nu vastgelopen onderhandelin
gen zijn de afgelopen weken op
twee niveau's gevoerd. In Liba
non en Israël door de drie onder
handelingsdelegaties van Israël,
Libanon en Amerika. Maar paral
lel heeft de bemiddelaar Habib
geprobeerd de weg te verkorten
door op hoger niveau in Jeruza
lem en Beiroet met de regerings
leiders te onderhandelen. Aange
zien de Libanese en Amerikaan
se standpunten dicht bij elkaar
staan probeerde Habib tot een
beginselakkoord met de Israëli's
te komen, hetgeen nu is mislukt.
Voordat hij gisteravond zijn laatste
gesprek met premier Begin en
zijn ministers voerde, had Habib
gedurende het weekeinde een
korte rondreis gemaakt naar
Egypte en Saoedi-Arabië om ver
slag uit te brengen over de stand
van zaken. De Amerikanen zijn
er happig op om snel tot een ak
koord in Libanon te komen, om
daarmee aan koning Hoessein te
laten zien dat de Amerikaanse re
gering in staat is een regeling af
te dwingen, niet alleen inzake Li
banon, maar vooral inzake de
westelijke Jordaanoever, wat
volgens de Amerikanen de
hoofdzaak is. Maar daarvoor
moet eerst Libanon zijn opge
lost
hebben plaatsgehad tussen Ha
bib en het Israëlische kabinet,
zijn de veiligheidsregeling die Is
raël in Zuid-Libanon eist. Israël
wil in een overeenkomst met Li
banon het recht bedingen tijde
lijk drie militaire bases te mogen
behouden in Zuid-Libanon voor
het inrichten van radarposten.
Aanvankelijk werd verondersteld
dat het de Israëli's alleen om de
radarposten gaat - een eis die
Amerika en Libanon hebben af
gewezen - maar nu blijkt dat aan
die posten een complete militai
re basis verbonden is. Habib had
voorgesteld die radarposten door
Amerikaans personeel te laten
bemannen, een regeling die in
1975 ook in de Sinai werd getrof
fen, maar dat voorstel - waarmee
Libanon akkoord gaat - heeft Is
raël afgewezen.
door
Jaap van Wesel
Behalve de radarposten zijn Israël
en Amerika - dat in feite namens
Libanon spreekt - het oneens
over de toekomst van Unifil in
Zuid-Libanon. De Israëli's willen
Unifil uit Zuid-Libanon weg
hebben, en eisen een vooraan
staande rol voor Hadad bij het
handhaven van rust en orde.
Amerika en Libanon zien daar
niets in.
Machtsmiddelen
Er wordt nu een heftige confronta
tie verwacht tussen Israël en
Amerika. De Amerikaanse pers -
de betrouwbare Wall Street Jour
nal voorop - spreekt over een
combinatie van militaire en eco
nomische druk vanuit Washing
ton om de regering-Begin tot an
dere gedachten te brengen. In
Jeruzalem wordt gezegd dat ook
MAUD ACH (ANP) - Inwoners van het Westduitse dorp Maudach sturen, uit dank voor de Amerikaanse hulp
na de Tweede Wereldoorlog, nu voedselpakketten naar Detroit, dat door grote werkloosheid wordt geteisterd.
Vuilbestendig
Britse wetenschapsmensen
hebben een 'vervuilingsbe-
stendige' forel gekweekt, die
blijft leven in water dat door
industrieel afval is vervuild.
Biologen zeggen dat de nieu
we soort vis een hoge zuur
graad kan verdragen. In grote
delen van Europa en Noord-
Amerika hebben vissen het
loodje gelegd door de vervui
ling. De biologen hebben er
drie jaar over gedaan om de
nieuwe forel te kweken.
Falklands
Na de Britse premier Thatcher
wil nu ook kroonprins Char
les de Falkland-eilanden be
zoeken. Dat meldt althans de
Daily Express. Buckingham
Palace heeft het bericht als
'speculatie' van de hand ge
wezen. Volgens de Daily Ex
press wil Charles de reis ma
ken omdat hij zo onder de in
druk is van de moed van de
1800 bewoners en de Britse
militairen die de eilanden vo
rig jaar op Argentinië her
overden.
Opgelost
De Spaanse politie heeft een
enorme kraak bijna opgelost.
Met de kerst maakten inbre
kers in een bank in Marbella
vijftien miljoen dollar aan ju
welen, waardepapieren en
kunstvoorwerpen buit. Maar
de Spaanse politie heeft alle
daders, op twee na, opgepakt.
Magic Bus
Magic Bus, de in goedkope
busreizen gespecialiseerde
reisorganisatie, die vorige
maand failliet ging en daarbij
honderden toeristen dupeer
de, is door een groep Britse
zakenlieden gered. Onder de
naam Magic Bus Travel 1983
zal de reisorganisatie over
twee weken weer beginnen.
De honderden gedupeerden
zullen allen öf een nieuw tic
ket krijgen, Öf hun geld te
rugontvangen.
HAMBURG (DPA) - Joseph
Luns (71), secretaris-generaal
van de NAVO wil zijn functie
eind dit jaar neerleggen. Dit
heeft het Westduitse week
blad "Der Spiegel" gisteren
gemeld.
Luns zou volgens "Der Spie
gel" in Brussel hebben ge
zegd dat hij bij de najaarszit
ting van het militaire bondge
nootschap zijn terugtreden
bekend zal maken. De voor
malige Nederlandse minister
van buitenlandse zaken kan
daarmee zijn afscheid tot het
eind van 1984 uitstellen, al
dus het blad.
Als mogelijke opvolgers van
Luns worden genoemd: de
Britse ex-minister van bui
tenlandse zaken Lord Car-
rington, die wegens de Ar
gentijnse invasie van de Falk
land-eilanden aftrad, zijn
voormalige Belgische collega
Henri Simonet, en de huidige
Belgische minister van bui
tenlandse zaken, Leo Tinde-
mans.
LISSABON (UPI) - De Portugese
president Antonio Ramalho Ea-
nes heeft gisteravond laten we
ten dat hij het parlement zal ont
binden en vervroegde verkiezin
gen zal uitschrijven om een ein
de te maken aan de nu vijf weken
durenden regeringscrisis.
In een toespraak, die door radio en
televisie werd uitgezonden, ver
wierp de president het voorstel
van de centrum-rechtse coalitie
een nieuwe regering te vormen.
Eanes stelde dat een dergelijke
regering na de crisis van de afge
lopen vijf weken niet voldoende
vertrouwen zou hebben. Hij zei
dat de nieuwe verkiezingen "zo
spoedig mogelijk" worden ge
houden.
De president stelde de huidige re
geringscoalitie, de "democrati
sche alliantie", verantwoordelijk
voor de politieke crisis in zijn
land. Volgens hem zullen de ver
kiezingen de eerste tijd leiden tot
politieke onzekerheid. "Maar het
uitstellen van deze kwestie en
het nog langer toelaten van poli
tieke instabiliteit zou grotere
schade hebben aangericht", zo
zei Eanes.
De crisis in Portugal ontstond op
19 december toen premier Fran
cisco Pinto Balsemao aftrad als
leider van de regeringscoalitie
omdat deze bij de gemeente
raadsverkiezingen een gevoelig
verlies had geleden. De Raad van
State kon het niet eens worden
over het houden van vervroegde
verkiezingen.
Het ziet er naar uit dat de huidige
coalitie de meerderheid zal ver
liezen bij de vervroegde verkie
zingen. Er wordt echter ook ver
wacht dat geen enkele andere
partij zoveel stemmen krijgt dat
zij alleen kan regeren.
LONDEN (DPA) - Een overgrote
meerderheid van de Britse be
volking wil zowel een eigen als
een Amerikaanse controle op de
nieuwe Amerikaanse kernraket
ten als deze op Brits grondge
bied worden geplaatst. Dit blijkt
uit een representatieve steek
proef die in opdracht van de
krant de Sunday Times in 53
kiesdistricten werd gehouden.
Uit de resultaten van de steek
proef, die op 18 januari plaats
had, blijkt dat 93 procent van de
Britten er tegen is dat de beslis
singsbevoegdheid over het inzet
ten van de kernraketten alleen in
handen zou zijn van Washington.
Slechts twee procent wenst geen
dubbele controle.
Van de ondervraagden is 59 pro
cent voor de Britse kernbewape
ning en 72 procent is tegenstan
der van eenzijdige stappen om te
komen tot ontwapening. Zoge
heten "atoomterrorisme" dient
volgens de Britse regering in de
toekomst strafbaar te zijn. Het
ministerie van binnenlandse za
ken heeft een wetsontwerp ge
maakt waarin gevangenisstraf
fen tot maximaal veertien jaar
worden gesteld op het in bezit
hebben van nucleaire stoffen
of het dreigen met dit matenaal
is strafbaar. Genoemd wordt on
der meer chantage van personen,
instellingen of staten.
Deze wet tegen atoomterrorisme
maakt het voor Groot-Brittannië
mogelijk de in maart 1980 van
kracht geworden internationale
conventie inzake "fysieke be
scherming tegen nucleaire stof
fen" te ondertekenen. Deze con
ventie regelt onder andere de uit
wijzing binnen de aangesloten
landen van personen die zich aan
desbetreffende strafbare feiten
schuldig hebben gemaakt.
ROME (Reuter) - Werkgevers en
vakbonden in Italië hebben dit
weekeinde een akkoord bereikt
over een hervorming van het
loonindexeringssysteem. Hier
mee zijn maandenlange onder
handelingen voorbij, terwijl de
dreiging van een ernstig arbeids
conflict ook is weggenomen.
De regering verklaarde dat het ak
koord was getekend door minis
ter van arbeid Vincenzo Scotti,
het hoofd van de werkgeversor
ganisatie Confindustria, Vittorio
Merloni, en leiders van de vak
bondsfederatie Cgil-Cisl-Uil.
Het akkoord behelst een korting
van ongeveer 15 procent op de
prijscompensatie en een aantal
belastingmaatregelen. De nieu
we regering van premier Fanfani
had te verstaan gegeven dat haar
voortbestaan afhing van een
overeenkomst. Confindustria
had gedreigd de geïndexeerde
loonsverhoging volgende maand
niet te betalen als er geen ak
koord was bereikt.
De werkgevers hadden een korting
van 25 procent willen zien. Die
zou nodig zijn om de lonen te
kunnen blijven betalen en de in
flatie aan te kunnen. De vakbon
den wilden aanvankelijk niet ho
ger gaan dan tien procent Minis
ter Scotti, die de onderhandelin
gen de laatste dagen leidde, zei
na afloop: "Deze overeenkomst
toont de gemeenschappelijke
doelstelling van de regering en
de sociale partners om de inflatie
te drukken en onze economie
weer te laten groeien".
Meer dan vier miljoen Britten
hebben het dringende advies
gekregen al het drinkwater
dat ze gebruiken, zelfs het
water dat ze nodig hebben
om hun tanden te poetsen,
eerst minstens één minuut te
koken om eventueel aanwezi
ge ziektekiemen te doden.
De autoriteiten in Wales, in
Manchester en omgeving en
in het zuidwesten van Enge
land hebben deze raad gege
ven, omdat zij niet langer
kunnen instaan voor de kwa
liteit van het drinkwater. Dat
is het gevolg van de staking
bij de waterleidingbedrijven,
die vannacht om 12 uur is be
gonnen.
Het gehele weekeinde zijn er
besprekingen geweest tussen
de directie van deze bedrij
ven en de vakbonden van de
29.000 produktiewerkers bij
de waterleidingbedrijven.
Gisteravond laat werden de
partijen met een voorstel van
een onafhankelijke bemidde
laar naar hun achterban ge
stuurd.
Het voorstel luidt, dat de pro
duktiewerkers 7,3 procent sa-
door
Henk Dam
laris erbij zullen krijgen voor
een periode van 16 maanden.
Dat is vnjwel evenveel als het
aanbod dat de werkgevers
gisterochtend deden: 5,5 pro
cent op jaarbasis erbij, en zes
procent voor werknemers
met een dienstverband lan
ger dan vijfjaar.
Dat was een verbetering verge
leken met het oorspronkelij
ke aanbod van de werkge
vers: 4 procent salarisverho
ging. Ook het nieuwe loon-
aanbod werd echter door de
vakbonden direct van de
hand gewezen. Zij willen 15
procent salarisverhoging.
De vakbonden zijn met deze, in
het huidige Engeland absurd
hoog klinkende eis gekomen,
omdat zij vinden, dat hun le
den financieel zwaar achter
lopen vergeleken bij produk
tiewerkers in de gas- en elec-
triciteitsindustrie. Zij willen
met hun eis de loonachter
stand in één klap goedma
ken. Het voorstel van de be
middelaar komt geenszins in
de richting van deze wens.
Als de vannacht begonnen sta
king lang gaat duren, dan zal
dat ongetwijfeld voor grotel-
problemen zorgen in het Ver
enigd Koninkrijk Kapotte
waterleidingbuizen zullen
niet meer worden gerepa
reerd. wat betekent dat in een
toenemend aantal huizen
geen water meer uit de kraan
zal stromen.
Het afgelopen weekeinde al
hebben inwoners van de wijk
Finchley in Noord-Londen
en bewoners van de zuid
westelijke provincie Corn
wall mogen meemaken wat
dat betekent: emmertjes wa
ter halen uit op straat ge
plaatste noodkranen.
Ernstiger is de bedreiging van
de kwaliteit van het drinkwa
ter. Het gevaar is levensgroot
dat rioolwater het leidingnet
binnendringt en het drinkwa
ter met allerhande bacillen
en bacteriën besmet De sta
king bij de waterleidingbe
drijven belooft ook voor tal
van veel water verbruikende
industrieën grote problemen
od te leveren.
De Britse regering heeft nood
plannen in werking gezet
Die plannen voorzien onder
meer in de inschakeling van
desnoods 15.000 militairen.
Inwoners van de wijk Finchley in Noord-Londen halen emmer
tjes water uit op straat geplaatste noodkranen.
NEW YORK (Reuter) - De Ver
enigde Staten wil het wapenem
bargo tegen Argentinië opheffen
en het embargo tegen Chili hand
haven Dat heeft de New York
Times gisteren gemeld
Het blad haalde twee Amerikaanse
Congresleden aan die tijdens
PARAMARIBO/DEN HAAG
(ANP) - De Surinaamse staats
radio (SRS) heeft het afgelopen
weekeinde de Surinaamse bevol
king opgeroepen de Surinamers
in Nederland aan te zetten tot
protesten en bezettingsacties.
Dit vooral wegens "valse en mis
leidende informatie" die in Ne
derland door de media zou wor
den verspreid over de situatie in
Suriname.
met de opzet die voor misdadige De SRS deed in een uitzending van
doeleinden te gebruiken. Ook
het in dit verband gebruiken van
Volksmobilisatie, de afdeling die
zich bezighoudt met de organisa
tie voor de democratische instel
lingen als volkscomités en met
propaganda voor de revolutie,
een felle aanval op de Nederland
se media die zich bezighouden
met een "laaghartige vorm van
destabilisatie".
Met name de Wereldomroep moest
het in de uitzending van SRS
ontgelden. Deze zender wordt in
Suriname zeer dicht beluisterd
nu alle particuliere media zijn
verboden. Volgens het door de
Surinaamse overheid gecontro
leerde SRS zijn de uitzendigen er
op gericht de Surinaamse bevol
king het zelfvertrouwen te ont
nemen, paniek te veroorzaken en
aan te zetten tot verzet in Surina
me.. "Als u toch luistert luister
dan kritisch en stel u in de eerste
plaats op als Surinamer", zo
werd gezegd. De bevolking werd
opgeroepen de Wereldomroep
"te overspoelen" met bnefkaar
ten waarin misnoegen wordt
geuit over de uitzendingen en
ook de Surinamers in Nederland
de situatie in Suriname uit te leg
gen.
Verder zouden de Surinamers in
Nederland moeten worden "aan
gezet tot acties als protest en be-
zettingsacties" Niet nader aan
geduid werd wat de doelwitten
van de acties zouden moeten
zijn. De felle aanval op de Neder
landse media werd gedaan nadat
eerder deze week de demissio
naire minister van buitenlandse
zaken Harvey Naarendorp scher
pe kritiek had geuit op Neder
land en de Verenigde Staten en
de buitenlandse media die een
oryuist beeld zouden geven van
de gebeurtenissen in Suriname.
hun bezoek aan Argentinië zei
den dat het voornemen om het
verbod op levering van Amen
kaansc wapens aan Buenos Aires
op het heffen door de regenng
Reagan serieus wordt overwo
gen. De New York Times schreef
dat functionarissen van het mi
nisterie van buitenlandse zaken
het bericht bevestigden Maar ze
zeiden dat er nog geen beslissing
was genomen.
In de jaren zeventig kregen zowel
Chili als Argentinië een wapen
embargo opgelegd vanwege de
schending van mensenrechten in
beide landen Vong jaar kreeg
president Reagan toestemming
van het Congres de embargo's op
te heffen als er een aantoonbare
verbetering was opgetreden in
de mensenrechten.
Indien alleen het embargo tegen
Argentinië wordt opgeheven zal
dat de relaties met Chili niet ten
goede komen De zaak ligt erg
gevoelig omdat Argentinië en
Chili een territoriaal geschil heb
ben over het Beagle-kanaal
