'II Turco in Italia'
muzikaal geslaagd
C
De juiste keus van Adèle Bloemendaal
"Wolk in broek"
minder geslaagd
MAANDAG 24 JANUARI 1983
Kunst
AMSTERDAM In een één uur
durende voorstelling speelt Han
Romer het gedicht 'Wolk in
broek' van de Russische dichter
Majakovski. Deze dichter stelde
zijn poëzie in dienst van het pro
letariaat en het communisme, en
verdween al vroeg in zijn leven
tot drie maal toe in de gevange
nis. Majakovski is de dichter van
het futurisme, de stroming die
zich verzette tegen de gevestigde
maatschappij en zich op de toe
komst richtte, en hy geldt als een
vernieuwer van de Russische
poëzie.
'Wolk in broek' dateert van vóór de
Octoberrevolutie; het is een ge
dicht in diverse lagen waarin de
hoofdpersoon zich uitleeft in zijn
woede tegen salondichters in het
bijzonder, en de burgerij in het
algemeen die zich aan slaatjes te
goed doet terwijl 'de straat' (het
proletariaat) krepeert.
Aanzet tot het gedicht is de ver
smade liefde van de ik-persoon
voor ene Maria, maar al snel gaat
de koorts der liefde over in felle
verontwaardiging. Het prediken
van de revolutie gaat gelijk op
met het ketteren tegen de geves-
tigde dichterspraktijken.
Een dergelijk gecompliceerd ge
dicht laat zich niet in één keer
doorgronden, en een toneelvoor
stelling er van maken, die per de
finitie vluchtig is, is een gewaag
de onderneming. Acteur Han Ro
mer en regisseur Mark Timmer
hebben gekozen voor een thea
traal vormgeven van de tekst,
waarbij zij niet getracht hebben
geheel in het gedicht door te
dringen. Binnen het gekozen
concept is de voorstelling rede
lijk geslaagd; Römer weet als
liefdeszieke persoon de tekst
goed te bespelen, buit de moge
lijkheden van theatrale spanning
goed uit en laat ook mogelijke
aanzetten tot een humoristisch
moment niet liggen. Dat humo
ristische is in deze voorstelling
echter tegelijkertijd vergezocht
en voor de hand liggend. Hoewel
'Geen man, maar een wolk in
broek' een muziektheaterpro-
duktie genoemd wordt, is de bij
drage van de muziek slechts
marginaal en niet altijd gelukkig.
'Geen man, maar een wolk in
broek' wordt gespeeld in Frasca-
ti tot en met 3 februari.
JACQUELINE MAHIEU
SCHEVENINGEN - De gulle lach
en de snelle motoriek van "De
barbier van Sevilla" hebben lan
ge tijd een negatieve invloed ge
had op de waardering van Rossi
ni's andere opera's.
Hoe onterecht dat soms was, bleek
vrijdag jl. in het Circustheater,
waar de Nederlandse Operas
tichting (in co-produktie met de
Opéra van Nantes) de Neder
landse première verzorgde van
"II Turco in Italia".
Deze muzikale komedie uit 1814,
die toen al te lijden had onder
vergelijkingen met de iets oude
re "Ialiana in Algeri", is tot 1950
bijna een eeuw lang nergens op
gevoerd.
Sinds opvoeringen in Florence en
Milaan in de jaren vijftig met Ma
ria Callas in de hoofdrol, is er
echter sprake van een herwaar
dering, en niet alleen op basis
van de muziale kwaliteiten. "II
Turco in Italia" op een tekst van
Felice Romani (maar naar ideeën
van anderen) is namelijk een ver
rassend modern werk waarin een
consequent spel gespeeld wordt
met de theatrale structuur en een
daaruit voortvloeiende ver
vreemdingseffect.
Dwars door de opera heen loopt de
dichter Prosdocimo (een uitste
kende rol van Max van Weeg-
berg) die op zoek is naar de stof
voor een komedie. De aankomst
in Napels van een extravangante
Turk, die de frivole, maar ge
trouwde Fiorilla in vlam zet, be
zorgt hem de ene bruikbare si
tuatie na de andere en hy ontziet
zich niet om waar nodig zelf in te
grijpen. Onlogisch was alleen dat
regisseuse Rhoda Levine hem
met zijn notitieboekje liet ver
schijnen op plaatsen waar zyn
aanwezigheid zelfs in een komi
sche opera niet meer logisch aan
vaardbaar was.
De kleurige enscenering werd ech
ter helemaal beheerst door de
angst dat het allemaal niet leuk
genoeg zou zijn, en constant
werd er op het toneel druk en ko
misch gedaan door het koor of
door totaal overbodige figuran
ten die hun grapjes eindeloos
mochten herhalen. Een moment
van rust leek verboden en de
aandacht werd voortdurend af
geleid van de hoofdfiguren, die
zich overigens ook niet altijd
overeenkomstig hun rol gedroe
gen.
fect gezongen colaraturen!) en
Willard White bleek een supe
rieure Selim. Rond van stem en
met in spel en voordracht precies
de primitieve élégance die ken
merkend is voor opera-Turken.
Van flirtpartijtjes met een komisch
werkende spanning omdat bei
den wel willen maar (nog) niet
durven, was echter geen sprake,
omdat Rhoda Levine Fiorilla
meteen in de armen en op de
schoot van Selim deed belanden.
Dat bleek amusant, maar dat was
de hele voorstelling zonder enige
twyfeL
Rossini's opera verdiende echter
nog beter, omdat hy weinig
werken heeft geschreven die zo
sterk werken met de relaties tus
sen de personages. Dat blijkt bij
voorbeeld uit de partituur, waar
in voor geen van de hoofdrolspe
lers een echte aria is opgenomen
(de vrijdag uitgevoerde tenor-
aria werd later bijgecompo-
neerd), zodat de duetten en ter
zetten de hoofdmoot vormen.
Muzikaal liet de voorstelling ech
ter weinig wensen onvervuld, of
het zou moeten zyn dat dirigent
Diego Masson van het Amster
dams Philharmonich orkest niet
Fragment uit 'II Turco in Italia' met Julia Conwell en Willard White.
altijd het spirituele en exacte
antwoord kreeg waar de muziek
van Rossini om vraagt.
De solisten bleken een homogeen
ensemble, waarin Lieuwe Visser
tot een opmerkelijke vertolking
kwam als de bedrogen Don Ge-
ronio en waarin Vittorio Terrano
va zich weer een typische "teno-
re leggiero" toonde, die alleen
letterlijk af en toe detoneerde.
Na een paar minder geslaagde
produkties heeft de Ned. Operas
tichting weer een voorstelling op
het repertoire die het bezoeken
waard is.
Dat kan echter alleen nog in Am
sterdam gebeuren op 2,4, 6, 7 en
9 februari.
PAUL KORENHOF
Adèle Bloemendaal
LEIDEN - Adèle Bloemendaal is
een echt theaterdier. Ze is boven
dien een theaterpersoonlijkheid
waar je niet omheen kunt. Maar
ook niet omheen wilt!
Toen ze zaterdagavond voor een
verrassend goed gevulde Leidse
Schouwburg voor het voetlicht
trad, was de mare van het onver
wacht hoge gehalte van haar
theatershow haar al vooruitge
sneld.
Ze heeft een bepaalde arrogante
manier waarmee ze haar teksten
op haar publiek loslaat. Maar
die arrogantie is per se niet syno
niem aan een negatieve uitstra
ling. Integendeel. Het is een af
standelijk soort arrogantie,
waardoor de teksten van o.a. drs.
P., Boudewijn Spitzen, Tom Leh-
rer en Hans Dorrestijn meer in
houd krijgen.
Als ze deze teksten (over een necro-
fiel, rood ondergoed, jaloezie en
het huwelijkkleurloos en zonder
enige stemverheffing zou vertel
len, ging er beslist een volledige
dimensie verloren. Nu bruist de
Amsterdamse humor door elke
opmerking en creëert ze onge
wildeen sfeer van 'vrienden
onder elkaar'.
Onder de paraplu van Andèle's hu
mor blijkt het uitermate prettig
toeven. Bovendien weet ze door
haar acrobatische bewegingen
elke verwijzing naar de vijftig
lentes, die ze alweer op deze
aardbol rondloopt, keurig te om
zeilen. Haar grapjes zijn alert en
ze beschikt over het vermogen
met een overmatig keurige into
natie de meest smerige zaken de
schijn van legaliteit mee te ge-
Zelfs necrofielen, pedofielen en "ho
mofiele dwergen" worden door
Adèle's benadering goede vrien
den die we tijdens de voorstelling
goedmoedig omarmen. Weg zijn
de vooroordelen, waar ons voor
en na de voorstelling zo graag op
laten voorstaan.
Als Adèle over 'lelijkheid' en 'lepra'
vertelt lijken de onderwerpen
haar plotseling niet langer in een
moeilijk parket te kunnen bren
gen. Het is haar benadering, ge
koppeld aan sterke teksten en de
onthullende spontaniteit die de
hoekstenen vormen voor het suc
ces van deze theatervoorstelling.
Voorzichtig in vestzaktheatertjes
begonnen, met de Leidse Schouw
burg als een boeiende uitzonde
ring, zal de theatershow het vol
gend seizoen de weg naar de gro
tere podia feilloos weten te vin
den De aaneenschakeling van lo
vende recensies betekende de eer
ste stap naar dit succes. De voor
stelling zelf. een bevestiging van
die superlatieven, doet vervol
gens de rest.
Adèle's keus is ook de mijne.
BERT KOEKEBAKKER
"De Factorij"
biedt geen
verrassing meer
LEIDEN - 'Lude' was de eerste
produktie van theatergroep De
Factory, 'Boys' de tweede en
'Het Dingle-effekt' de derde pro
duktie. Met dit laatste program
ma was deze theatergroep zater
dagavond in het LAK-theater.
'Lude' was verrassend leuk,
'Boys' was vrijwel hetzelfde op
gebouwd en was dus nog wel
leuk, maar nu 'Het Dingle-effekt'
weer hetzelfde blijkt te bieden, is
het niet leuk meer
Veel quasi-dialogen. enkele muzi
kale intermezzi en hier en daar
nog wat springen, dansen en
stoeien met byvoorbeeld twee
strijkplanken: dat zijn de ingre
diënten van een programma, dat
geen enkele logische samenhang
lykt te bezitten
Dat kan best zo bedoeld zijn en dat
kan ook soms heel boeiend zijn.
Als je dat echter van te voren (op
grond van de twee vorige pro
gramma's) al weet, is het niet
spannend meer en dreigt verve
ling de overhand te krygen. Het
programma van De Factory
moet het blijkbaar al te zeer van
verrassingen hebben, die dit der
de programma nog nauwelyks
meer te bieden heeft, hoewel
men dit vcrrassingseffekt met de
nodige requisieten alsnog tracht
te realiseren.
Het komt dan op een gegeven mo
ment zo over, alsof men maar
wat doet. Vooral die quasi-dialo-
gen, die nu wel erg clichématig
onzin-gesprekjes geworden zyn.
versterken dit vermoeden. Daar
bij komt dan nog een bepaald
soort diepzinnigheid van de kou
de grond, zoals "Vooruitgang is
stilstand op de langere termyn"
of "Kan iemand glimlachen en
toch een schurk zijn". En para
doxale geestigheden als: "Ik sta
hier te eten, als ik brood by me
had gehad.
"Ook met het indrukwekkende
aantal muziekinstrumenten op
het toneel wordt relatief weinig
gedaan: de muzikale intermezzi
zyn nogal mager uitgevallen. Het
is echter onjuist, wanneer met
dit alles de indruk gewekt zou
zijn, dat er van de voorstelling
van zaterdagavond niets posi
tiefs te melden is. Er waren enke
le aardige momenten, waaruit de
mogelijkheden van deze theater
groep wel degelijk blyken.
Het valt te hopen dat de Factorij op
zoek gaat naar een andere thea
tervorm. die weer iets nieuws
kan opleveren. Byvoorbeeld een
programma met een iets meer sa
menhangende structuur is toch
geen schande?
WIJNAND ZEILSTRA.
C~ 1 - i ii^ "Van de koele i
Bioscopen SftSBf
"La Terrazza".
Leidse bioscopen
LUXOR (121239): "Annie", da. 14.30,
19 00 en 21.30 uur, zo. 14.00, 16.30, 19.00
en 21.30 uur, al.
LIDO 1 (124130): "ET', 14.30, 19.00 en
21.30 uur. zo. ook 16.45 uur, al.
LIDO 2: "The Thing", da. 14.30,19.00 en
21.15 uur, zo. ook 16.45 uur, 16 jr.
LIDO 3: "Poltergeist", da. 19.00 en 21.15
uur, do., vr, ma. en di. ook 14.30 uur, 16
jr.
Kindermatinee: "Het geheim van
Nimh", za., zo. en woe. 14.30 uur, zo. ook
16.45 uur.
LIDO 4: "De boezemvriend", da. 14.30,
19.00 en 21.15 uur, zo. ook 16.45 uur, al.
STUDIO (133210) "Raiders of the lost
ark", da. 14.30, 19.00 en 21.15 uur, zo.
ook 16.45 uur, 12 jr.
TRIANON (123875): "Hot bubblegum
maagd", da. 14.30, 19.00 en 21.15 uur.
Zo: 14.15,16.30, 19.00 en 21.15 uur, 16 jr.
REX (125414): "Wipjes op de schommel
stoel", da. 14.30,19.00 en 21.15 uur. 16 jr.
Nachtvoorstelling: "A little more than
love", vr. en za. 23.30 uur, 16 jr.
LEIDEN
Ars Studio, Pieterskerkgracht 9, aqua
rellen en tekeningen Victor Bouter, 15/1
tot 30/1, dag. 14-17; ma. t/m do. 9-12 en
19-21.30.
Galerie Denise Stephan, Bakkersteeg
18, landschapstekeningen Rem Dool,
16/1 tot 21/2, vrijd., zat en zond. 13.30-
17.30.
Rijksmuseum van Geologie en Minera
logie, Hoogl. Kerkgracht 17, 'Energie uit
eigen bodem', t/m 4 augustus, ma. t/m
vrij. 10-17; zo. 14-17.
Museum Boerhaave, Steenstraat la, ten
toonstelling over Antoni van Leeuwen
hoek, tot 1/5, ma. t/m za. 10-16; zo. 13-16.
Foyer LAK, Levendaal 150, zeefdruk
ken Marian Plug/Academiegebouw, Ra
penburg 73, etsen Philip Wiesman, 14/1
tot 28/2, ma. t/m vrij. 9-17.
De Lakenhal, Oude Singel, winterland
schappen/schaatsen, t/m 13 maart, di. t
m zat. 10-17; zond. 13-17; ma. gesloten.
Rijksmuseum van Oudheden, Rapen
burg 28, 'Papyrus, van bies tot boekrol',
t/m 4/4; 'Beelden van Behnasa' t/m 28/3,
di. t/m za. 10-17; zo 14-17.
Ongevallendienst
ziekenhuizen Leiden
Ongevallendienst elke dag Academisch
Ziekenhuis behalve van dinsdag 13.00
uur tot woensdag 13.00 uur (Diacones-
senhuis) en van vrijdag 13.00 uur tot za
terdag 13.00 uur (Elisabeth-ziekenhuisl
Bezoekuren
ziekenhuizen
Diaconessenhuis doorlopende be
zoektijd van 16.00 uur tot 20.00 uur; met
uitzondering van:
- de kinder- en jongerenafdeling: dage
lijks van 14 00 uur tot 19.00 uur.
- de afdeling intensieve zorg uitslui
tend na overleg met het hoofd van de
afdeling.
Sportmedisch Advies Centrum:
Blessurespreekuur: Elisabethzieken-
huis Leiderdorp, 's maandags van 19.30-
20.30 uur.
Bezoekuren St. Ensabeth-Ziekenhuls:
Volwassenen dagelijks van 14.00-14.45
en van 18.30-19.30 uur. Klasse afd dage
lijks van 11.15-12.00 uur, van 14.00-14.45
uur en van 18.30-19.30 uur.
Bioscopen Alphen
(Voor reserveringen 01720-20800)
EURO 1 en 2: "Annie", da. 13.30, 18.30
en 21.15 uur, zo. 13.15, 16.00, 18.30 en
21.15 uur. al.
Nachtvoorstelling Euro 1: "Kom, kus en
geniet", za. 24.00 uur, 18 jr.
Nachtvoorstelling Euro 2: "Sex als des
sert", za. 24.00 uur, 18 jr.
EURO 3: "E T da. 13.30,18.30 en 21.15
uur, al, za. ook 24.00 uur, 16 jr.
EURO 4: "Summer lovers", da. 18.45 en
21.15 uur, do., vr., ma. en di. ook 13.30
uur, zo. 16.15, 18.45 en 21.15 uur, al.
EURO 4: "De boezemvriend", za., zo. en
woe. 13.45 uur. al.
Nachtvoorstelling: "Klopjacht in new
York", za. 24.00 uur. 16 Jr.
Bioscoop Voorschoten
(Voor reserveringen 01717-4354)
GREENWAY. "The Wall", vr. 19.30, za.
15.45 en 19.30 uur, zo. 15.45 uur en 18.30
uur, 12 jr.
Exposities
De Oude Rijn, Stille Mare 4, beeldhouw
werk Joop van Kralingen; litho's en
olieverf van Jan Rotteveel, t/m 24/2, dag.
10-18; zo. 11-18.
Stelling, Lange Mare 65, schilderijen
Jan Kolling, t/m 20/1, di. t/m za. 12-17.
LEIDERDORP
Gemeentehuis, Statendaalder 1, teke
ningen, beelden, hout en keramiek van
Cees Peltenburg, Hans Bos, Ane Ande-
weg, tot 17/2, ma. t/m vry. 8-17; do. ook
19-21.
Leythenrode, Hoogmadeseweg 55, ex
positie ver. van amateurs beeldende
kunsten 'Lucas van Leyden', tot 21/1,
dag. 10-20.
Muzenhof, Gordijnsingel 4, acrylverf-
schilderijen Mieke Guldenaar, penseel
tekeningen Henk de Bruyn, t/m 22 febr.,
werkd. 14-22 uur, zaterd. 9-12 uur.
Ziekenhuizen
Kraamafdeling: dagelijks van 11.15-
12.00 uur (alleen voor echtgenoot) en
van 15.00-16.00 uur en van 18.30-19 30
Kinderafdeling: dagelijks van 15.00-
18.30 uur
Afdeling C.C.U. (hartbewaking) dage
lijks van 14.00-14.30 uur en van 19 00-
19 30 uur
Intensieve verpleging: dagelijks van
14.00-14.30 uur en van 19.00-19.30 uur
Academisch z,iekennuis
Tel. 269111
Voor alle patiënten (behalve kinderen
zijn de bezoekuren als volgt.
Elke dag: 14.15-15.00 uur en 18.30-19.30
Avondbezoekuur afdeling Verloskunde
18.00-19.00 uur.
Praematurenafdeling dagelyks van
14 30-14.45 uur en van 18.30-18.45 uur-
Kindermatinee: "De fluit met de zes
smurfen", za., zo. en woe. 14.00 uur.
Bioscopen Katwijk
(Voor reserveringen 01718-74075)
CITY 1: "De boezemvriend", do. 14.45,
20.00 uur, vr.. za. en zo. 14.45, 19.00 en
21.15 uur, ma. en di. 20.00 uur, woe.
14.45 en 20.00 uur, al.
CITY 2: "Porky's pikante pretpark",
zelfde tijden als City 1, 16 jr
CITY 3: "Dr. No", zelfde tijden als City
1, al.
CITY 4: "Kostschoolmeisjes klappen
uit de schoot", do. 14.45 en 20.00 uur, vr.
14.45, 19.00 en 21.15 uur, 16 jr.
CITY 4: "Road Wamor", za. 19.00 en
21.15 uur, zo.14.45, 19.00 en 21.15 uur,
ma., di. en woe. 20.00, 12 jr.
Kindermatinee: "Bugs Bunny", za. en
woe. 14.30 uur.
NIEUWVEEN
Veenhoeve, Oude Nieuwveenseweg 84,
schilderijen Fred Hansen, t/m 31/1, dag.
10-18.
OEGSTGEEST
Kunstcentrum Lange Voort, werken
van Ted Licht, Ingeborg Oderwald, Eve
van Gennip, Bella Hendriksen, Wim
Jonker, tot 8/2, di. t/m vrij. 13.30-17.30;
vrij. ook 19-21; za. 12-17.
Jacq. van Bellen, Lange Voort 11, volks
schilderkunst Conny van Kooten. t/m 19
febr.
VOORSCHOTEN
Ambachtshuis, Voorstraat 12, zilver uit
Voorschoten, t/m 31/1, ma. t/m vrij. 12-
21; za. en zo. 14-17.
WARMOND
Het Oude Raadhuis, Dorpsstraat 36,
aquarellen Willy Stoet, t/m 3/2, di. 19-21;
wo., do. en zo. 14-16; za. 11-16.
Galerie De Pomp, Dorpsstraat 38, foto
grafische landschapsimpressies Tim
Boy enk en René Reehuis, t/m 30/1, di.
19-21; di. en vrij. 19-21; wo., do. za. en zo.
14-17.
Bezoek aan ernstige patiënten
Wanneer voor ernstige patiënten door
lopend bezoek wordt toegestaan kan de
hoofdverpleegkundige hiervoor specia
le kaarten verstrekken.
Bezoektijden Kinderkliniek:
Dagelijks 15.00-15.45 uur en 18.30-19.0C
Bezoektijden kinderafdelingen
Elke dag: 14.15-15.00 uur en 18.30-19 00
uur. (Alleen voor ouders van kinderen
karf er een afwijkende tijd afgesproken
worden met de hoofdverpleegkundige).
Alphen aan den Rijn
Rijnoord:
Bezoektijden 's middags 14.30-15.15
uur, 's avonds 18.30-19.30 uur. Extra be
zoek voor de hartbewaking 's ochtends
11.00-11 30 uur Extra bezoek voor va
ders op de kraamafdeling 's avonds
19.30-20 30 uur. Kinderafdeling 's mid
dags 14.30-15.30 uur, 's middags alleen
voor ouders 14.30-18.30 uur.
c(&udc:}lieuius.
24 januari 1983
Honderd jaar geleden stond in
de krant:
Op merkwaardige wijze zijn
twee matrozen van het veronge
lukte schip de "Cimbria" aan
de ramp ontsnapt. Zij waren
namelijk heel niet aan boord
geweest: Zij hebben 's avonds
wat te sterk gepassagierd en
zich daarop verslapen. Toen zij
den volgenden dag aan boord
wilden gaan, was het schip zon
der hen vertrokken....
(Adv.) Sondermann is pearri-
veerd met 400 stuks prachtige
Saksische Harz-sche Kanane-
vogels, welke den waterrol, bel-
rol en nachtegaalrol zingen,
zoowel bij avond als bij dag.
Hij logeert bij den Heer Ding
jan in de Mandemakerssteeg.
Blijft eemge dagen in Leiden.
Vijftig jaar geleden:
De stad Ohrtd (spreek uit
Ochrid, Red in Joego-Slavie
werd altijd beschouwd als de
armste stad van het land. De
landerijen in de omgeving, die
vroeger gemeentebezit waren
geweest, waren de stad door een
besluit van het parlement ont
nomen. Een armelijk stukje
land mocht Ohrtd houden en de
burgemeester besloot daan>an
een parkje te maken. Werklie
den begonnen daarop den
grond om te spitten. Toen be
merkte men, dat er een dikke
laag steenkool in den bodem
zat. Er werden onderzoekingen
gedaan, die aan het licht brach
ten. dat er voor 5 milhoen gul
den aan steenkool tn den grond
zat. Al spoedig werd er met de
ontginning van den schat be
gonnen en alle werkloozen kon
den te u-erk worden gesteld De
stad heeft nu nieutoe straten.
badinrichtingen, hotels en pas-
en electnciteiiscentrales Thans
beschouwt men Ohnd als een
der rijkste steden van het land
Het aantal volwassen perso
nen in de Vereenigde Staten,
dat lezen noch schrijven kan,
wordt op 4 284 000 geschat. Dit
cijfer is berekend door een
staatscommissie tot bestudee
ring va Ti dit vraagstuk In haar
rapport verklaart de commis
sie, dat het aantal analphabe-
ten de laatste jaren is afgeno
men en wel met 648 000, hetgeen
met het oog op de toeneming
van de bevolking zeer aanzxen-
luk te.
