Omroepen moeten inleveren
Het spook van
CDA en PvdA
C
Landelijk energiebedrijf
HTM vreest verlies
honderden plaatsen
Telefoon
duurder
Geen direct verband
voeding en hartziekte
Minister wil omroepbijdrage niet verhogen
Overleg kabinet met bedrijven
Vernietiging afval
Uniser kan beginnen
Gemeenten
pleiten voor
Bijenkorf
Burgerlijke ongehoorzaamheid:
ZATERDAG 22 JANUARI 1983
Binnenland
DEN HAAG (GPD) - De tele
foontarieven gaan op 1 maart
omhoog. Per "tik" zal voor
taan 15 cent in plaats van 14
cent moeten worden betaald.
Vooral de lokale telefoonge
sprekken zullen door deze
maatregel duurder worden.
De prijs die men moet betalen
voor interlokale gesprekken
blijft in totaal gelijk. Nu be
taalt men bij interlokale ge
sprekken 14 cent voor elke 45
seconden. Vanaf 1 maart
wordt dat 15 cent voor elke 47
seconden.
Deze maatregelen, die al in de
PTT-begroting voor 1983 wa
ren aangekondigd, moeten
de schatkist 62 miljoen gul
den opleveren.
DEN HAAG (GPD) - Dikke men
sen lopen niet veel meer kans
aan hart- en vaatziekten te over
lijden dan mensen van normaal
gewicht. Vermindering van de
hoeveelheid cholesterol in de
voeding lijkt weinig by te dragen
aan de gezondheid. Wel is er een
verband tussen het eten van vet
te spijzen en de sterfte aan hart
ziekten.
Een en ander blijkt uit een gisteren
openbaar gemaakt rapport van
de commissie van deskundigen
van de Voedingsraad over het
verband tussen voeding en coro
naire hartziekten (aandoeningen
van de kransslagaders die het
hart van bloed moeten voorzien).
Aandoeningen van het hart en
van de kransslagaders vormen in
Nederland na kanker de belang
rijkste doodsoorzaak: ongeveer
een kwart van de Nederlanders
overlijdt aan een dergelijke hart
ziekte.
Uit het rapport van de Voedings
raad blijkt dat het verband tus-
sen zoet en vet - „ongezond eten"
- en de kans op hartaandoenin-
gen veel minder simpel ligt dan
men tien jaar geleden aannam.
De Voedingsraad wijst er dan
ook nadrukkelijk op dat coronai
re hartziekten door veel verschil
lende factoren kunnen worden
veroorzaakt, die elkaar kunnen
verzwakken of versterken.
Erfelijke factoren, leefwijze, voe
ding en andere ziekten kunnen
allemaal te maken hebben met
het risico dat iemand loopt. Dat
maakt ook het onderzoek naar al
die verschillende factoren moei
lijk.
De deskundigen van de Voedings
raad hebben zich beperkt tot de
betekenis van de voeding voor
het ontstaan van coronaire hart
ziekten.
Ten aanzien van vetten in de voe
ding stelt de commissie vast dat
onder bevolkingsgroepen die
veel vet eten, meer coronaire
hartziekten voorkomen. In Ne
derland levert vet 40 procent de
totale energie in de voeding. Als
dat aandeel wordt verminderd
tot 32 procent, zullen na tien jaar
nog slechts driekwart van het
huidige aantal mensen met coro
naire hartziekten overlijden.
Een verband tussen suikercon
sumptie en sterfte aan coronaire
hartziekten heeft de commissie
niet kunnen vaststellen.
Over een verband tussen de hoe
veelheid eiwitten in de voeding
en het optreden van coronaire
hartziekten kan de commissie
evenmin een uitspraak doen. Er
zijn wel enkele aanwijzingen dat
plantaardige eiwitten een te
hoog cholesterol-gehalte in het
bloed omlaag kan brengen, maar
ook dat is allerminst zeker.
Cholesterol, nog niet zo lang gele
den aangemerkt als de grote
boosdoener by het dichtslibben
van de kransslagaders, wordt
door de commissie gedeeltelijk
van blaam gezuiverd. Slechts in
een enkel geval is het mogelijk
gebleken, zo schrijft de commis
sie, „een verband aan te tonen
tussen de hoeveelheid choleste
rol in de voeding en de sterfte
aan coronaire hartziekten". Maar
„een zekere voorzichtigheid" ten
aanzien van cholesterol is wel ge
rechtvaardigd, aldus de commis
sie.
HILVERSUM (GPD/ANP) - De bezuinigingen die de om
roep vanaf volgend jaar te wachten staan, zullen nog
groter zijn dan eerder uit uitlatingen van minister
Brinkman (welzijn, volksgezondheid en cultuur) is ge
bleken.
In een brief van de minister aan de
NOS, waarin hij zijn beleid ten
aanzien van de omroepbijdrage
voor 1984 uiteenzet, gaat de mi
nister ervan uit dat een verho
ging van die omroepbijdrage van
drie gulden voor radio en televi
sie en van één gulden voor alleen
radio het maximum is.
Bovendien blijkt uit de brief van
de minister dat er geen extra ver
hoging komt om de financiering
van de Wereldomroep uit de om
roepbegroting op te vangen.
Het bezuinigingsbeleid werd eer
der deze week door NOS-voorzit-
ter Jurgens als catastrofaal ge
kenschetst. De Raad van Beheer
van NOS heeft inmiddels bij de
minister om opheldering ge
vraagd over diens standpunt. Bij
de behandeling in de Eerste Ka
mer van het voorstel om de We
reldomroep uit de omroepbegro-
FNV: rapport over
kerncentrales
te eenzijdig
AMSTERDAM (GPD) - Volgens de
FNV is het rapport van de com
missie-Beek over de kwestie al of
niet sluiten van de kerncentrales
in Dodewaard en Borsele „een
zijdig en op tal van punten aan
vechtbaar". Dat heeft beleidsme
dewerker Ad van den Biggelaar
gezegd in „De Vakbondskrant".
De sluitingkosten liggen enkele
miljarden lager.
Het rapport is min of meer toege
schreven naar openhouden van
de centrales en het roept veel
vraagtekens op. Dat de commis
sie-Beek ervan uit gaat dat bij
sluiting een kolencentrale als al
ternatief zal dienen, is volgens
Van den Biggelaar helemaal niet
zo voor de hand liggend, zeker
niet gezien de recente ontwikke
lingen. Daarbij doelt hij op het
schrappen van nieuwbouwplan-
nen voor kolencentrales.
De manier waarop de
omgesprongen met de kernergie-
kosten vindt de FNV-man discu
tabel. Beek gaat ervan uit dat een
kerncentrale 30 jaar kan draaien,
maar de praktijk bewijst volgens
Van den Biggelaar dat dit 20 jaar
Uitgaande van die periode komt
een totaal van drie miljard uit de
bus, terwijl de commissie-Beek
globaal vijf miljard schat. Er is
een extra kostenpost tot stand
gekomen door middel van een
„boekhoudkundige truc" door
dat men van de historische kost
prijs overging op de vervan
gingswaarde, aldus de FNV'er.
ting te financieren, heeft de mi
nister indertijd toegezegd dat de
omroepbijdrage hiertoe drie jaar
lang met vyf gulden verhoogd
zou worden.
Behalve het uitblijven van deze
verhoging stelt de minister in
zijn brief dat waar het afgelopen
jaar een verhoging van 4,6 pro
cent is gegeven in verband met
gestegen lonen en prijzen, deze
volgend jaar slechts 4 procent zal
zijn. Hij sluit niet uit dat in de
loop van '83 al tot een verlaging
van deze vergoeding wordt over
gegaan.
Ook merkte de minister op, dat
eventuele meevallers als gevolg
van achterblijvende loon- of
prijsontwikkeling in het vervolg
terug moeten vloeien in de alge
mene reserve van de omroep.
Deze bedraagt op het ogenblik
400 miljoen en wordt beheerd
door de minister.
Commissaris Spaan van de NOS
rekende in een eerste reactie op
de brief voor dat wanneer de
plannen van de minister onver
kort worden uitgevoerd, er vol
gend jaar 44 miljoen minder te
verdelen zal zijn dan waarmee in
de meerjarenplanning van de
NOS rekening gehouden is.Hoe-
wel het in de brief voornemens
van de minister betreft en er nog
gesprekken met vertegenwoor
digers van de omroep en overleg
met het parlement moet plaats
vinden, maakt men zich in Hil
versum ernstig zorgen over de
gevolgen van het aangekondigde
beleid. Een woordvoerder van de
VARA sprak van „de zwaarste fi
nanciële klap die de omroepen
ooit te incasseren hebben ge
had".
Ook woordvoerders van de AVRO
en de KRO spraken hun be
zorgdheid uit over de plannen
van de minister en wezen op de
aanslag die dit beleid betekent
op dienstverlening van radio en
televisie aan het publiek. Een
woordvoerster van de TROS liet
weten dat deze omroep van me
ning is dat de minister terecht
aandringt op bezuinigingen bin
nen de omroep.Hoewel minster
Brinkman heeft meegedeeld dit
jaar geen ruimte te zien voor uit
breiding van de televisiezendtijd
wil het dagelijks bestuur van de
NOS toch een voorstel indienen
tot zendtijduitbreiding.
Het gaar hierbij om zes uur zend
tijd per week ter opvulling van
het gat tussen de middag- en
avonduitzendingen. Om een aan
eengesloten programma te krij
gen zouden de middaguitzendin
gen dan niet zoals nu om vier,
maar om half vijf moeten begin
nen. De uitbreiding van die zend
tijd per 1 oktober van dit jaar zou
dit jaar met investeringen mee,
ruim 21 miljoen gulden kosten.
In de aanvraag is een nieuw NOS-
journaal om half zes inbegrepen.
Dat zou jaarlijks nog eens ruim
2,8 miljoen gulden gaan kosten.
DEN HAAG (ANP) - Gisteren vergaderde de SER over de afschaffing van de wwv-uitkering aan jongeren
beneden de 23 jaar. Een meerderheid van de raad (werknemers en kroonleden) sprak zich uit tegen afschaffing.
Eerder deze week was al bekend dat alleen de werkgevers vóór waren.
Op de foto: van links naar rechts Van Veen (VNO), Van der Grinten (kroonlid), Kok (FNV) en voorzitter De Pous.
(Foto ANP)
DEN HAAG (GPD) - Het kabinet
streeft ernaar binnen enkele ja
ren één landelijk energieproduk-
tiebedrijf op te richten. Dat be
drijf zal de volledige produktie
en transport van energie in Ne
derland moeten verzorgen. De
bestaande regionale en plaatse
lijke elektriciteitscentrales zou
den dan allemaal in één (rijks-
)hand komen.
Dat heeft het kabinet-Lubbers gis
teren besloten. Minister Van Aar-
denne (economische zaken) zal
op korte termijn overleg gaan
voeren met de Samenwerkende
Elektriciteitsproduktiebedrij f
(SEP).
Premier Lubbers benadrukte gis
teren na het kabinetsberaad dat
de vrijwilligheid voor de be
staande energiebedrijven voorop
zal staan. Zij worden niet ver
plicht zich aan te sluiten.
Overigens zullen de plaatselijke
energiebedrijven blijven be
staan. Zij zullen immers voor de
distributie van de energie moe
ten zorgdragen, die zij betrekken
van het landelijke energiebedrijf.
Vooruitlopend hierop wil het kabi
net de minister van economische
zaken grotere bevoegdheden ge
ven bij de vaststelling van de
hoofdlijnen van het beleid in de
elektriciteitssector. Dat betekent
dat hij landelijk geldende regels
zal kunnen gaan stellen voor de
energietarieven. Nu bestaan over
het hele land nog afwijkende ta
riefsystemen.
Aftrek bedrijven
Het kabinet heeft verder inge
stemd met de voorgenomen ver
hoging van de vermogens- en
voorraadaftrekken in de inkom
sten- en vennootschapsbelas
ting. Deze aftrekposten voor be
drijven zullen in twee stappen
verhoogd worden van de huidige
2,25 procent via 3 procent (1982)
tot 4 procent met ingang van
1983.
De voorstellen van het kabinet
werden door premier Lubbers al
aangekondigd in de regerings
verklaring. Ook minister Van
Aardenne (economische zaken)
noemde deze tegemoetkoming
tijdens de deze week gehouden
debatten over zijn begroting. In
totaal betreft het een lastenver
lichting voor het bedrijfsleven
van f 1 miljard (twee keer f 500
miljoen).
Het wetsontwerp van minister Ru-
ding en staatssecretaris Koning
(beiden financiën) is nu toegzon-
den aan de Raad van State.
MOERDIJK/ROTTERDAM (ANP) - De 15.000 ton chemisch afval van
het voormalige verwerkingsbedrijf Uniser, dat nog steeds in tanks in
Moerdijk ligt opgeslagen, zal hoofdzakelijk in West-Duitsland en
Groot-Brittannië worden verwerkt. Met de afvoer van deze afvalstoffen
wordt volgende week begonnen.
In eerste instantie zal slechts duizend ton bij de Afvalverwerking Rijn
mond (AVR) in Rozenburg worden verbrand.
Dit heeft de directeur van Afvalstoffen Terminal Moerdijk (ATM), ir. A.
Nijdam, gisteren in Moerdijk meegedeeld. ATM is de opvolger van Uni
ser en een dochteronderneming van het aannemingsbedrijf Mourik uit
Groot-Ammers, onder meer bekend geworden van de schoonmaakope-
ratie in Lekkerkerk. De afvoer van de resterende Uniser-stoffen moet
uiterlijk eind 1983 gereed zyn.
ATM zal binnenkort starten met de wekelijkse afvoer van de afvalstoffen
per tankwagen naar Groot-Brittannië en per trein naar West-Duitsland.
ATM heeft afgezien van verbranding op zee en afvoer naar stortplaat
sen in het buitenland. De mogelijkheid van verbranding op zee wordt
echter nog achter de hand gehouden.
De op het terrein opgeslagen hoofdzakelijk vloeibare afvalstoffen
bevatten met name gechloreerde koolwaterstoffen en gechloreerde fe
nolen. Omdat huidcontact zeer schadelijk kan zijn heeft TNO nog een
nader onderzoek naar de giftigheid van de stoffen uitgevoerd, om de
werknemers zo weinig mogelijk risico te laten lopen.
AMSTERDAM (ANP) - De ge
meentebesturen van Eindho
ven, Amsterdam, Arnhem,
Den Haag en Rotterdam heb
ben gisteren gezamenlijk een
beroep gedaan op de Tweede
Kamer om er bij de regering
met klem op aan te dringen
de toekomst van de Bijen
korf-vestigingen veilig te
stellen.
In een brief wijzen de gemeen
tebesturen op het grote be
lang van de Bijenkorf-vesti
gen voor de stadscentra. "Zij
hebben een zeer grote wer
vingskracht met een positie
ve uitstraling op de omvang
en opbouw van overige win
kelvoorzieningen in de cen
tra", aldus de gemeentebe
sturen. Zij zeggen een ernsti
ge aantasting van het voorzie
ningenniveau te vrezen als de
Bijenkorf-vestigingen zou
den worden gesloten.
Dat zou leiden tot een groter
verlies aan arbeidsplaatsen
dan bij de KBB-concerns al
leen, aldus de gemeenten.
UTRECHT/DEN HAAG (GPD/
ANP) - Bij de Haagse Tramweg
Maatschappij (HTM) zullen in de
komende jaren „enkele honder
den" arbeidsplaatsen moeten
verdwijnen als gevolg van de ex
tra tariefsverhogingen tot en met
1987. Dit deelt de directie van de
HTM mee aan het personeel in
een gisteren uitgegeven verkla
ring.
De exploitatiekosten van het open
baar vervoer in Amsterdam, Rot
terdam en Den Haag zullen in
1987 154 miljoen gulden lager
moeten zijn dan in 1982. De HTM
zal deze kosten met 30 miljoen
gulden moeten verminderen. Dit
jaar moet elf miljoen worden op
gebracht.
In hoeverre deze bedragen ook
werkelijk opgebracht moeten
worden, is ook voor de HTM-di-
rektie nog een vraag. De bedrijfs
leiding wijst erop dat de negen
steden met een eigen openbaar
vervoersbedrijf in maart bespre
kingen zullen voeren met minis
ter Smit-Kroes, en dat daarna de
Tweede Kamer zich nog eens
over de tarieven zal buigen.
NS
In tegenstelling tot eerdere uit
spraken van de Nederlandse
Spoorwegen over het niet uit
sluiten van gedwongen ontsla
gen wegens de bezuinigingen,
heeft de NS-directie gisteren
meegedeeld dat er geen sprake
zal zijn van gedwongen ontsla
gen.
Een NS-woord voerder deed de uit
spraken over het niet uitsluiten
van gedwongen ontslagen en het
opheffen van onrendabele lijnen,
donderdagavond na het bekend
worden van extra bezuinigingen
op de NS-begroting.
Eigen bijdrage
DEN HAAG (GPD) - Er zyn geen
uitzonderingen te maken op de
eigen bijdrageregeling. Dat zeg
gen zowel het ministerie van
volksgezondheid als de Vereni
ging van Nederlandse Zieken
fondsen. Dit werd gisteren mee
gedeeld naar aanleiding van sug
gesties van de Nederlandse
Bond van Reumapatientenver-
enigingen.
Volgens deze bond heeft het CDA
in de Tweede Kamer gezegd dat
er voor reuma- en andere chroni
sche patiënten een byzondere re
geling zou moeten komen.
Overigens is men by de VNZ niet
zo te spreken over het optreden
van het Haags ziekenfonds Haag
landen, dat van zyn (aanvullend)
verzekerden de eigen bijdrage
niet zal heffen. Dit besluit werd
genomen naar aanleiding van de
beslissingen, die het andere
Haagse fonds (Azivo) heeft geno
men. Concurentieoverwegingen
spelen hierbij een rol.
CDA-fractieleider De Vries blijkt
een liefhebber te zijn van het
najagen van spoken. Als een
politieke partij besluit een on
derzoek in te stellen naar "me
thoden van burgerlijke onge
hoorzaamheid", zegt hem dat
genoeg: die partij maakt zich
dan schuldig aan ondermy-
ning van de parlementaire de
mocratie. want geen enkele po
litieke partij die "de parlemen
taire democratie echt is toege
daan" kan genoegen nemen
met wetsovertreders of zo men
wil: bedrijvers van burgerlijke
ongehoorzaamheid.
Het is net zoiets als een onder
zoek instellen naar methoden
van moord om vervolgens in
staat van beschuldiging te wor
den gesteld wegens het plegen
van een misdrijf. De Vries rea
geerde dus wat voorbarig op
het besluit van de PvdA-partij
raad, vorige week zaterdag, die
om een onderzoek naar burger
lijke ongehoorzaamheid had
gevraagd. Wat de CDA-leider
inhoudelijk te vertellen had,
was overigens juist: geen enke
le gouvernementele partij (die
in principe bereid is tot rege
ringsdeelname) kan het zich
permitteren acties van burger
lijke ongehoorzaamheid open
lijk te steunen. Dat is een zaak
van de maatschappij, in wier
door
Wim Wirtz
gelederen voldoende poten
tieel schuilt voor allerhande
wetsovertredingen, variërend
van spoorwegblokkades tot
belastingontduiking.
Gouvernementele partyen, zoals
de PvdA, hebben zich tot de
parlementaire democratie ver
plichten erkennen dus ook dat
beslissingen die door (een
meerderheid van) het parle
ment zijn genomen, het eind
station van de rechtsstaat zijn
gepasseerd. Formeel houdt dat
in dat dergelijke beslissingen
moeten worden gerespecteerd.
Al wil dat met zeggen dat alles
voor zoete koek moet worden
geslikt. Want de parlementaire
democratie is niet zonder ge
breken.
Een kabinet dat voortdurend op
een meerderheid in het parle
ment kan rekehen, kan maatre
gelen die door de meerderheid
van de bevolking als on
rechtvaardig worden ervaren,
desondanks door 's lands ver
gaderzaal heeryagen. Zo'n re
geringsploeg maakt dan ge
bruik van het zg. opportuni
teitsbeginsel zonder zich te
storen aan wat het volk wil.
Burgerlijke ongehoorzaam
heid kan in dat geval een uiter
ste noodsprong zyn om het ka
binet (en een meerderheid van
het parlement) in het rechte
spoor terug te krijgen.
Grote denkers als Gandhi, Tho-
reau en Martin Luther King be
schouwden de burgerlijke on
gehoorzaamheid als een alles
zins geoorloofd middel om de
wil van het individu en van het
volk tot uitdrukking te bren
gen: geweldloos verzet uit een
oogpunt van gewetensnood
mag en is soms zelfs noodzake
lijk. King zei er ooit dit over:
"Massale burgerlyke onge
hoorzaamheid is een strategie
om sociale hervormingen te
bewerkstelligen, die op zyn
minst zo krachtig werkt als een
ambulance die haar sirene op
zyn hardst laat loeien".
Lastige klus
Op het platvloerse podium van
de Nederlandse politiek pro
beert de PvdA intussen met
enige krampachtigheid de bur
gerlijke ongehoorzaamheid
van een passend antwoord te
voorzien. Dat is een lastige
klus, want de partij gaat al ja
renlang mank aan een zekere
tweeslachtigheid. Zy is behal
ve een gouvernementele party
ook een actiepartij, die het zich
niet kan permitteren de tradi-
tonele verbondenheid met het
actie-aquarium te verwaarlo
zen. Een oproep van het radi
cale deel van de achterban tot
wetsovertredend verzet, kan
niet achteloos worden gene
geerd. Er moet dan een slim
plan op tafel komen, dat de ra
dicalen wat gouvemementeler
maakt Want ook de stroming
van Joop den Uyl huldigt de
opvatting dat meerderheidsbe
sluiten van het parlement uit
eindelijk moeten worden ge
respecteerd. Den Uyl zei het
nog zo mooi nadat zyn PvdA-
fractiegenoot Toussaint als
voorzitter van Azivo had aan
gekondigd dat zijn zieken
fonds de knaak per medicijn
niet zou innen: "Grmff, uh uh
uh, tuurlyk, besluiten van het
parlement dienen te worden
nageleefd".
Kruisraketten
In een strategienota, die vorige
week zaterdag op de partyraad
ter sprake kwam, had de partij
top zich ook al in deze zin uit
gelaten. De vraag rees toen wat
te doen by acties tegen de
plaatsing van kruisraketten.
De PvdA is fall kant tegen
plaatsing en zal met man en
macht proberen een plaat-
singsbesluit tegen te houden.
Blijkens de strategienota wilde
de partijtop daartoe "alle parle
mentaire middelen" aanwen
den. Maar de partyraad maakte
er ,,a^e democratische midde
len" van, een term die in het
grensgebied van de burgerlyke
ongehoorzaamheid vaak wordt
gehoord.
De discussie over burgerlijke on-
gehoorzamheid zal binnen de
PvdA overigens pas echt be
ginnen als de resultaten van
het door de partyraad gevraag
de onderzoek bekend zijn. De
grote vraag zal dan zyn hoe de
PvdA zich tegenover acties
van burgerlyke ongehoor
zaamheid moet opstellen. Tot
nu toe heeft de party daar wei
nig positieve ervaringen mee,
getuige byvoorbeeld de opstel
ling van partijvoorzitter Max
van den Berg in 1981 bij de ac
ties tegen de kerncentrale in
Dodewaard. De partyleidsman
gedroeg zich toen nogal knul
lig: aanvankelijk juichte hij de
acties harts toch te lyk toe, maar
toen zijn partijgenoot en minis
ter van binnenlandse zaken
Van Thijn, geheel volgens ver
wachting, de ME erop afstuur
de, koos Van den Berg het ha-
zepad en riep hy de actievoer
ders op het gezag te volgen en
geen verzet te bieden dat zou
kunnen ontaarden in geweld.
Dit soort zig zag acties zal de
PvdA moeten nopen tot be
hoedzaamheid. Ondersteuning
van burgerlijke ongehoor
zaamheid kan niet alleen een
omkeringseffect teweeg bren
gen - bijvoorbeeld: "rechts"
blokkeert de verzending van
hulpgoederen voor de Derde
Wereld. Ook - en vooral - is de
geloofwaardigheid van de poli
tiek er met mee gediend
Den Uyl: "Grmff, uh uh uh, tuurlijk..
