Coup in Suriname
onwaarschijnlijk
Cambodja: verscheurd
door Moskou en Peking
Werkomstandigheden
Slachtoffers spijs
olie bezetten kerk
Ex-premier Ierland
ontkent afluisteren
Veroordeling
actiegroep
"Frankfurt"
Chin A Sen wijst gerucht af
Israël bedrijft terreur op westoever
Buitenland
DONDERDAG 20 JANUARI 1983
MADRID - Ongeveer 400 slachtof
fers van de ramp met de giilige
spijsolie in Spanje, die in mei
1981 ruim 330 doden eisten, heb
ben zich sinds dinsdag ingeslo
ten in een pastorie in Coslada,
een arbeiderswijk van Madrid.
De slachtoffers zijn hun actie be
gonnen uit protest tegen het uit-
door
Gerrit-Jan Hoek
blijven van officiële informatie
over de oorzaken van de giframp
en de afnemende begeleiding
van medische zijde van de spijso
liepatiënten, juist op een mo
ment dat zich nieuwe ziekte
symptomen voordoen als spon
tane botbreuken en stoornissen
aan gezichtsvermogen en ge
hoor.
Hij acht het niet onmogelijk dat in
de VS verblijvende Surinamers
zelf iets willen ondernemen. Hij
schat hun aantal op niet meer
dan duizend.
Volgens het Algemeen Nederlands
Persbureau (ANP), dat gisteren
het bericht over een in Miami op
gezette tegencoup bracht, wonen
er in Amerika meer dan tiendui
zend Surinamers. Chin A Sen
heeft met die groep naar zijn zeg
gen geen contact, maar hij waar
schuwt wel, dat de 'gewelddspi-
raal' niet verder mag oplopen.
Volgens het ANP zouden gefortu
neerde Surinamers in de VS een
huurlingenleger financieren (ge
traind door een Vietnam-vete-
raan), dat binnen enkele weken
voor een invasie in Suriname zou
zorgen. Maar Chin A Sen meent
dat een militaire actie zou pas
kunnen worden overwogen wan
neer politieke, diplomatieke en
economische middelen hebben
gefaald. Een studiegroep bekijkt,
aldus Chin A Sen, alle opties.
Chin A Sen kon niets meedelen
over de eventuele betrokkenheid
van de Surinaamse politicus
André Haakmat bij de militaire
plannen, die het ANP suggereer
de. Haakmat is, wist hij wel uit
Nederland vertrokken, maar
waar deze zich bevindt was hem
onduidelijk. Chin A Sen zei dat
militaire acties zoals die in het
ANP-bericht vermeld staan, niet
Insluiper vrij
Michael Fagan, de werkloze
Brit die in oktober jl grote op
schudding veroorzaakte door
binnen te dringen in de slaap
kamer van koningin Eliza
beth, is ontslagen uit een psy
chiatrische inrichting. Fagan
had om zijn vrijlating ver
zocht in een hoorzitting van
een tribunaal dat zaken van
psychiatrische patiënten be
handelt.
Na de bestudering van de psy
chiatrische rapporten oor
deelde het tribunaal dat Fa
gan weliswaar nog niet volle
dig was genezen, maar dat er
geen gronden aanwezig wa
ren om hem vast te houden in
een inrichting.
Water op Venus
De planeet Venus moet eens
een grote hoeveelheid water
gehad hebben, wel een derde
van al het water op de aarde,
zo heeft Valery Barsoekov,
directeur van het Russische
instituut voor geochemie en
analytische chemie meege
deeld.
De gegevens die de ruimteson
des Venera 13 en Venera 14
vorig jaar maart hebben
doorgeseind laten zien dat er
op het oppervlak van de pla
neet veel meer ijzeroxiden
(zoals ijzerroest) voorkomen
dan eerst werd gedacht. Die
oxiden zyn volgens Barsoe
kov gevormd door de ver
damping van grote hoeveel
heden water.
Nazi-beul
De 69-jarige oorlogsmisdadiger
Klaus Barbie, die bekend
staat als de "beul van Lyon",
is weer op straat verschenen
in de Boliviaanse hoofdstad
La Paz. Hij zegt te lijden aan
een ernstige zenuwaandoe
ning.
Barbie verdween vorige week
nadat de Boliviaanse justitie
zich had uitgesproken vóór
het uitleveren van de vroege
re gestapo-chef aan West-
Duitsland. Barbie weigerde
over deze zaak te praten om
dat "dit nu pijn zou doen".
De ex-nazi woont al 31 jaar in
Bolivia.
In beginsel willen de slachtoffers
hun actie voortzetten tot mor
gen, in afwachting van het televi
siedebat van premier FeÜpe
Gonzalez. Maar indien de pre
mier geen concrete toezegging
zal doen omtrent opheldering
van de giframp, zijn de slachtof
fers bereid hun actie, gesteund
door verenigingen van spijsolie
patiënten elders, net zolang
voort te zetten totdat het socialis
tische kabinet aan de eisen van
de slachtoffer tegemoet zal ko-
Eveneens een doorn in het oog van
de spijsoliepatiënten is de trage
gang van zaken bij het proces te
gen de verdachten in het olie
schandaal. Met name over de
voorlopige invrijheidsstelling
van sleutelfiguren in het fraude
schandaal van de spijsolie tegen
lage borgsommen (2000 gulden)
zijn de slachtoffers verbolgen.
door hem worden gesteund of
gesanctioneerd. Hij zei óók dat er
wel Surinaamse zakenlieden
zijn, die de miljoenen voor een
dergelijke onderneming bijeen
zouden kunnen brengen, doch
dat hij weet niet waar die zich
momenteel bevinden.Een
woordvoerder van het bureau
van de openbare aanklager in
Miami verklaarde niets te weten
van voormalige Vietnamstrij-
ders, die huurlingen voor Surina
me zouden trainen, zoals het
door
Henk Kolb en
Ruud de Wit
ANP meldde. Maar hij voegde er
wel aan toe dat Cubanen in het
recente verleden hebben ge
poogd zo een bevrijdingslegertje
op de been te brengen.
In Paramaribo werden de berich
ten over een op handen zijnde in
vasie vanuit Amerika nogal laco
niek opgevat. „Wij zijn paraat om
het Surinaamse volk en het revo
lutionair proces met alle ons ter
beschikking staande middelen te
verdedigen tegen pogingen om
de macht in Suriname over te ne
men", aldus de demissionaire
minister van volksgezondheid de
De Belgische premier Tinde-
mans kon het de afgelopen
dagen op zijn rondreis door
Zuidoost-Azië niet genoeg
ontkennen: er bestaat geen
Belgisch plan om de patstel
ling in Cambodja uit de weg
te helpen. Persberichten uit
Thailand suggereerden dat
Vietnam had toegestemd in
een bemiddelingspoging van
Tindemans.
Wie zich met grote verbazing
afvraagt hoe in hemelsnaam
België in dit land enig diplo
matiek gewicht in de schaal
kan leggen, vindt een een
voudige verklaring in het feit
dat België vice-voorzitter is
van de VN-commissie die
sinds 1981 elk jaar bijeen
komt om de situatie in Cam
bodja te bespreken.
Toen begin 1979 Vietnamese
troepen een einde maakten
aan het schrikbewind van
Pol Pot, zat de westerse we
reld politiek gezien met de
handen in het haar. Immers
via militaire inmenging een
regering in een ander land
aan de kant zetten - hoe
verfoeilijk die regering ook
handelt - valt niet goed te pra-
ten.Vandaar dat de westerse
landen de Cambodjaanse
VN-zetel mokkend lieten be
zetten door het feiteliik geen
LONDEN - Charles Haughey, de
voormalige premier van Ierland,
heeft gisteren krachtig ontkend
ook maar iets af te weten van een
afluisterschandaal dat zich tij
dens zijn regeerperiode heeft af
gespeeld en dat nu al bekend
staat als het Ierse Watergate-
schandaal.
De nieuwe Ierse minister van justi
tie. Michael Noonan, maakte gis-
door
Henk Dam
terochtend in alle vroegte be
kend, dat tijdens de regering-
Haughey 'politieke gesprekken'
zijn afgeluisterd met behulp van
door de politie geleverde, uiterst
kleine en geavanceerde cassette
recorders.
Documenten die zijn gevonden in
het ministerie van justitie, bewij
zen de afluisterpraktijken. Deze
documenten kwamen boven wa
ter bij een onderzoek naar heel
andere beschuldigingen, name
lijk dat in de maanden dat Haug-
voormalige voorzitter van de Na
tionale Militaire Raad Badres-
sein Sital.
De berichten dat Surinamers in
Nederland en Amerika bezig zijn
met het organiseren van een
coup zijn niet nieuw. In oktober
van het vorig jaar werd zowel in
Paramaribo als in Nederland be
kend gemaakt dat een aantal ver
mogende zakenlieden van Suri
naamse afkomst in Nederland
zich heeft ingezet om op 1 juli
1982 met huurlingen een einde
aan het bewind van Bouterse te
maken. Deze poging mislukte
omdat het benodigde geld niet
kon worden opgebracht.
De woordvoerder van het platform
van zes Surinaamse organisaties
dat de Bevrijdingsraad steunt, de
heer Goedrin, verwachtte niet
dat Chin a Sen die deze week nog
in Amerika is om zijn verhuizing
naar Nederland te regelen, bezig
is op dit moment met militaire
middelen een einde te maken
aan de macht van Bouterse. Hij
verwees naar eerste de doelstel
ling van de Raad: met politieke,
diplomatieke en economische
middelen de militairen terug
naar de kazerne krijgen. De 8 de-
cember-beweging ligt overigens
overhoop met de vijf andere or
ganisaties, omdat zij zich niet
kan verenigen met de samenstel
ling van de Raad voor de Bevrij
ding.
door
Annemiek Ruygrok
macht meer uitoefenende be
wind van Pol Pot.
Ook de niet-communistische
Asean-landen (Thailand, Ma
leisië, Indonesië en de Filip
pijnen) konden het niet erg
eens worden over de manier
waarop de nieuwe situatie in
Cambodja moest worden
aangepakt. Het nieuwe door
Vietnam gesteunde regime
van Heng Samrin herstelde
dan wel weer een deel van de
oude waarden in Cambodja,
maar het zat daar toch maar
in Phnom Penh met (militai
re) steun van Vietnam, dus
van Moskou. Tegelijkertijd
streden de Rode Khmers van
Pol Pot een harde strijd aan
de grens met Vietnam, om -
met steun van Peking - hun
gebied te heroveren. Kiezen
was en is moeilijk, omdat dat
indirect sancties van een van
de twee grootmachten zou
kunnen inhouden.
In 1980 meldden deze Asean-
landen nogal schijnheilig dat
zij "altijd al hun twijfel had
den gehad over het regime
van Pol Pot, maar dat zij
diens regering toch zouden
hey premier was, de telefoons
van twee vooraanstaande Ierse
journalisten zouden zijn afgeluis
terd.
Het bewijs in deze laatste zaken is
nu rond, en nog deze week wordt
een regeringsverklaring over het
afluisteren van de telefoons ver
wacht. Het gaat om de journalis
ten Bruce Arnold en Geraldine
Kennedy, twee leidende politie
ke commentatoren in Ierland.
Maar wat er op het ministerie van
justitie is ontdekt over het afluis
teren van politici, belooft veel
ernstiger gevolgen te krijgen.
Noonan wilde gisteren nog niet
zeggen welke politici zijn afge
luisterd, maar welingelichte
bronnen in Dublin houden het
JERUZALEM - De Israëlische be
zettingsautoriteiten op de weste
lijke Jordaanoever bedrijven
systematisch terreur tegen de
plaatselijke bevolking. Zij doen
dat op last van opperbevelheb
ber Eitan.
door
Jaap van Wesel
Dat is aan het licht gekomen tij
dens een proces tegen zeven mi
litairen die terecht staan voor
een militair tribunaal wegens
mishandeling van Arabische
burgers op de Westoever. Vol
gens door de verdediging aange
voerde documenten en getuigen
handelden een majoor en zes sol
daten overeenkomstig stan
daardinstructies van opperbevel-
blijven erkennen omdat het
anders zou neerkomen op
goedkeuren van buitenland
se militaire inmenging".
Maar enkele maanden later
gaven Maleisië, Indonesië en
de Filippijnen een verklaring
uit, waarin zij uiting gaven
aan hun bereidheid het be
wind van Heng Samrin te er
kennen, mits hij ook enkele
niet-communisten zou opne
men en er wat Vietnamese
troepen uit Cambodja zou
den worden teruggetrokken.
Reden voor die verklaring
was het feit dat deze landen
toen Vietnam zagen als een
buffer tegen de militaire drei
ging van China.
Terwijl de politieke strijd over
Cambodja nog lang niet was
uitgestreden, kwam daar nog
het probleem bij van de Cam
bodjaanse vluchtelingen:
met duizenden trokken zij
over de grens met Thailand
om zich daar onder erbarme
lijke omstandigheden tijde
lijk in vluchtelingenkam
pen te laten huisvesten. Om
dat Cambodja zelf politiek
danig verdeeld was en is,
bleek er in die vluchtelingen
kampen een militaire strijd
los te branden tussen de ver
schillende (guerrilla)groepe-
ringen. Zo hadden er ver
scheidene incidenten plaats,
waarbij de strijders van Pol
Pot voedseltransporten on
derschepten en vluchtelin
gen doodden, die aanhangers
van de rechtse Vrije Khmer
(Khmer Se rei) waren. De
Vrije Khmers waren onder
ling ook weer verdeeld, zodat
in de vluchtelingenkampen
schermutselingen aan de or
de van de dag waren.
Intussen was pnns Sihanoek,
die toen Pol Pot aan het be
wind kwam uit Cambodja
was gevlucht en over de we
erop, dat het in de eerste plaats
gaat om politieke tegenstanders
van Haughey in zijn eigen party,
de Fianna Fail.
De namen van George Colley, eens
de tweede man in Haughey's re
gering, die echter in ongenade
viel en uit het kabinet werd ge
stoten, en van Desmond O'Mal-
ley, door velen als Haughey's po
tentiële opvolger gezien, worden
in dit verband het meest ge
noemd.
Welke politici nog meer zijn afge
luisterd, wie nu precies de op
dracht heeft gegeven hen af te
luisteren, en in hoeverre hoge
politie-functionarissen bij de ille
gale praktijken betrokken wa
ren, dat wordt op dit moment
hebber Eitan en hoge officieren.
De zeven militairen waren maart
vorig jaar betrokken bij het on
derdrukken van ordeverstorin
gen op de islamitische universi
teit van Hebron. Volgens docu
menten die aan het militaire tri-
reld zwierf, de mening toege
daan dat hij zijn land alleen
van de ondergang kon red
den, wanneer hij een leger in
het veld zou brengen. Van die
gedachte stapte hij echter, na
gesprekken in Europa en de
Verenigde Staten, af. In fe
bruari 1980 zei hij de Vietna-
mezen als een geringer ge
vaar voor zijn land te be
schouwen dan de Rode
Khmer.
gesuggereerd op te treden in
een brugfunctie tussen de
Vietnamezen en het Cambod
jaanse volk en de Amerika
nen hem hadden aangeraden
zijn relatie met Peking te ver
beteren. Begin juni van dat
jaar had de pnns nog tot zyn
aanhangers gezegd bereid te
zijn tot een bondgenootschap
tussen de Rode Khmer, de
Khmer Serei van Son Sann
(die tijdens de regering-Siha-
noek in 1967 prem:< r Wê
weest) en zijn eigen aanhang
Begin juli van dat jaar maakte
hij de Rode Khmers echter
weer uit voor "moordenaars"
aan een grootscheeps onderzoek
onderworpen.
Haughey's naam is de afgelopen ja
ren vele malen gevallen in ver
band met schandalen. In 1970
moest hij terecht staan omdat hij
werd verdacht van mederwer-
king aan wapensmokkel ten be
hoeve van de IRA. De beschuldi
gingen konden niet afdoende
worden bewezen, maar bij velen
bleven grote twyfels over Haug
hey's rol bij de wapensmokkel
bestaan.
Tijdens zijn korte regeerperiode
(zijn kabinet hield het acht
maanden vol) kreeg Haughey's
geloofwaardigheid als Taoiseach
(premier) een duw, toen een van
twee moorden verdachte man in
het huis van zijn procureur-gene
raal (die in die functie in Haug
hey's kabinet zitting had) werd
gearresteerd
Haughey's kabinet viel op 5 no
vember over een pakket bezuini
gingsmaatregelen. Hij werd na
een korte maar felle verkiezings
strijd opgevolgd door Garret
FitzGerald.
bunaal zijn voorgelegd, voorza
gen de standaardintructies tegen
demonstranten in 'terreur, wille
keurig arrest, verbanning en
zware boetes'.
In zijn instructies geeft Eitan een
toelichting op de noodzaak van
en de Khmer Serei voor
"krijgsheren".
Inmiddels is Sihanoek dan
toch zover gegaan een coali
tie te vormen met de Rode
Khmers en het anti-commu
nistische Nationaal Bevrij
dingsfront van het Khmer-
volk (van Son Sann). Hoewel
Sihanoek maar al te graag be
reid is de macht in Cambodja
over te nemen, lykt de kans
daartoe echter zeer gering In
de huidige coalitie heeft de
Rode Khmer, die veruit het
grootste militaire apparaat
achter zich heeft, het groten
deels voor het zeggen. En
aangezien Vietnam nu juist
Cambodja is binnengevallen
om het bewind van de Rode
Khmers omver te werpen,
lykt er weinig kans te zijn op
een dialoog tussen Hanoi en
de coalitie in Phnom Penh.
Vietnam zal liever geen za
ken willen doen met pnns Si
hanoek, die weinig (militaire)
macht achter zich heeft
staan. En met de anti-com
munistische groepen ng van
Son Sann zal Hanoi al even
min op goede voet wensen te
komen.
De VN-zetel voor Cambodja is
inmiddels toegewezen aan de
huidige coalitie. De westerse
landen zagen in de vorming
daarvan een mooie gelegen
heid voor een alternatief
geen duidelijke vertegen
woordiger van de Rode
Khmer, maar ook geen verte
genwoordiger van het mario
netten bewind van Heng
Samrin. Maar aangezien de
Rode Khmers het in de coali
tie voor het zeggen hebben, is
deze oplossing een schijnop
lossing en blyft de situatie in
dt VN in Mta gehandhaafd.
En terwijl de leider van de Ro
de Khmers, Kieu Sampan, in
Peking op bezoek gaat en Si-
PAGINA 9
BONN - De woordvoerder van de
Westduitse actiegroep ..Stop de
startbaan West", Alexander
Schubart (51). is door de recht
bank in Frankfurt tot twee jaar
voorwaardelijke gevangenisstraf
veroordeeld. De rechters achtten
het bewezen dat de vroegere ho
ge ambtenaar Schubart op 14 no
vember 1981 een misdryf heeft
uitgelokt tegenover een „grond
wettelijk orgaan", in dit geval de
regering van de deelstaat Hes-
Op de bewuste datum had Schu
bart een rede gehouden voor on
geveer 100.000 tegenstanders van
de startbaan West, die handteke
ningen aan wilden bieden aan de
regering in Wiesbaden. Schubart
door
Hans Amesz
had toen gezegd dat de demon
stranten de volgende dag naar
het Rhein-Main-vliegvcld by
Frankfurt moesten gaan om daar
een „bezetting" door te voeren,
tenzy de autoriteiten zouden
aankondigen de bouw van de
omstreden startbaan binnen 24
uur stop te zetten. Dat gebeurde
niet en het gevolg was dat talloze
mensen inderdaad naar het
vliegveld gingen. Daar ontstond
een totale chaos.
De demonstratie ontaardde in een
veldslag met de politie. Het ver
keer op de autowegen naast het
vliegveld was, net als een groot
deel van het vliegverkeer, volle
dig lamgelegd De politie telde
109 gewonde beambten en arres
teerde 104 gewelddadige demon
stranten. Schubart zelf was by de
demonstratie met aanwezig.
De veroordeelde heeft tegenover
de rechtbank ontkend dat hij
zich aan een misdryf zou hebben
schuldig gemaakt. Schubart
heeft er voortdurend de nadruk
op gelegd dat hy altyd heeft op
geroepen tot een absoluut ge
weldloos verloop van de acties
t<»ven de startbaan.
deze terreur. Hy verwyst naar de
'verandenng van de omstandig
heden in de bezette gebieden' zo
als door het opnehten van het Is
raëlische civiele bestuur, het ont
ruimen van de Sinai en de Pale
stijnse autonomieplannen.
hanoek het 'om gezondheids
redenen' wat rustiger aan
doet, blijkt een oplossing
voor Cambodja toch weer af
te hangen van de relatie tus
sen Peking en Moskou. Even
leek het erop dat die zou ver
beteren, toen tydens de be
grafenis van de Russische
president en partyleider Leo
nid Bre^jryev, de Chinese mi
nister van buitenlandse za
ken een langdurig en "nut
tig" onderhoud had met de
nieuwe man in het Kremlin,
Joen Andropov. Maar intus
sen lijkt de voorzichtige toe
nadering tussen die twee kra
kelende grootmachten weer
bekoeld. Het Westen blyft de
Cambodjaanse coalitie steu
nen, omdat het daann de eru
ge mogelykheid ziet de Viet
namezen uit Cambodja weg
te krygen Dit onder het
mom. dat Sihanoek het bin
nen de coalitie dan wel met
voor het zeggen heeft, maar
in zyn land een groot moreel
gezag" geniet.
Druk van de Asean-landen op
de Vietnamse regering lykt
voorlopig de enige mogelyk
heid tot een gesprek tussen
Hanoi en de Cambodjaanse
coalitie. In maart komen de
met-gebonden landen in In
dia byeen. Het is dan de Laak
van de Asean landen om Ha
noi dusdanig te bewerken dat
zij met de Cambodjaanse coa
litie om de tafel gaat zitten.
Dat zal een harde dobber
worden, nu, na ruim een half
jaar blykt, dat die coalitie van
verdeeldheid aan elkaar
hangt
WASHINGTON/PARAMARIBO/DEN HAAG - De voormalige president van Suriname
Henk Chin A Sen, tegenwoordig voorzitter van de Raad voor de Bevrijding van Surina
me, die onlangs in Nederland werd opgericht, zegt niets te weten van plannen om met
in de VS getrainde huurlingen het militaire regime van Desi Bouterse uit het zadel te
stoten.
CORINTO De guerrillabeioeging in El Salvador heefl het offensief tegen het militaire regime deze week
opgevoerd. Vele boeren hebben zich bij de actie aangesloten, zoals ook het tweetal op de foto, gewapend bij een
lijst met op de militairen buitgemaakte wapens. (Foto t:pi»
Cambodja heeft een lange geschiedenis van staatsgrepen en oor
log achter de rug. Zo werd prins Norodom Sihanoek indertijd
via een staatsgreep afgezet door Lon Nol. Deze werd op zijn
beurt, na een langdurige oorlog waarbij de Verenigde Staten
waren betrokken, ook verdreven. Toen Lon Nol in 1975 de door
de communistische Rode Khmers belegerde stad Phnom Penh
verliet en de capitulatie tekende, volgde al snel een schrikbe
wind onder Pol Pot, de leider van die Rode Khmers. Massa
executies en een totale ontwrichting van de economie vorm
den de uitwassen van dit door China gesteunde regime. Prins
Sihanoek bleef vanuit het buitenland pogingen in het werk
stellen de macht in zijn land weer terug te krijgen.
In 1979 maakten door Moskou gesteunde Vietnamese troepen
een einde aan het bewind van Pol Pot en zetten een stroman
neer in Phnom Penh: Heng Samrin.
Pogingen van de westerse landen binnen de Verenigde Naties
Vietnam tot de orde te roepen haalden niets uit. Tegelijkertijd
zat men met een verkrampte situatie: de "bevrijding" van
Cambodja was ontaard in de grootste volkerenmoord sinds de
Tweede Wereldoorlog en het door Vietnam gesteunde regime
was met onwettige middelen aan de macht gekomen.
Prins Sihanoek kreeg steeds meer een brugfunctie aangemeten,
die vorig jaar uitmondde in een Cambodjaanse coalitie, waar
in Rode Khmer, Vrije (anti-communistische) Khmer en Siha-
noek-aanhangers het opnamen tegen het door Hanoi gesteun
de regime. Maar de coalitie is verdeeld en Vietnam is tot nu
toe niet over te halen om met een dergelijke coalitie een dia
loog aan te gaan.
ADVERTENTIE
De nieuwe Arbowet is er Een stuk "gereedschap" om veiliger, gezo
prettiger te werken. Hoe' Vraag de Arbo-folder aan. Stuur een briefkaart aan
Arbowet. Postbus 51.2500 RR Den Haag
De Arbowet. Goed gereedschap om mee te werken.
