Platteland Peru onder
druk guerrilla-ter re ur
Reportage
Maoisten willen
samenleving omverwerpen
Westduitsers negeren
Nederlandse protesten
Begroting ministerie van
BZ afwachtend ontvangen
Xenos-rek.
WOENSDAG 19 JANUARI 1983
Varia
Emma Hamilton werd op 12 mei
1765 geboren als dochter van de
smid Henry Lyon, die in Neston,
Cheshire woonde. Zij stierf op 16
januari 1815 in Calais, nog geen
vijftig jaar oud dus. Zij schijnt
bijzonder mooi te zijn geweest.
Als jong meisje vertrok zij naar
Londen, waar zij volgens de Al
gemene Winkler Prins een licht
zinnig leven leidde. De verkwis
ter Ch. Greville wilde haar hu
wen, maar toen hij bankroet ging
zou Emma daar nog iets mee te
maken hebben gehad?) zond hij
haar naar zijn oom Sir William
Hamilton, die gezant te Napels
was. Dat was in 1786, ze was toen
dus 20 of 21 jaar. Zij behaagde de
bejaarde diplomaat zozeer, dat
deze haar op 6 september 1791 in
Londen huwde. Toen moet zij
hem dus al vijf jaar hebben be
haagd, lichtzinnig als zij was.
Aan het hof te Napels werd Em
ma de vertrouwelinge van konin
gin Maria Carolina.
Hier ook knoopte zij betrekkingen
aan met Horatio Nelson, die ove
rigens in 1787 op 29-jarige leef
tijd met een weduwe uit de West
was getrouwd. Blijkbaar werd
Emma pas na de slag bij Aboe-
kir, die Nelson als schout bij
nacht van de Engelse vloot met
glans had gewonnen, zijn minna
res, wat eigenlijk heel sportief
van haar was, weliswaar niet te
genover haar bejaarde echtge
noot, maar tegenover Nelson, die
inmiddels immers bij stoutmoe
dige acties een oog en een arm
had verloren.
In 1800 scheidde Nelson, en ging hij
met Emma en haar echtgenoot
naar Londen, waar hij met Lady
Hamilton op zijn landgoed te
Merton ging wonen. Zij was in
middels 35 en hij 42 jaar. Op 30
januari 1801 (een heuglijke dag!)
beviel Emma van een dochter die
Horatia werd genoemd. Aan de
naam te oordelen zou je bijna
gaan denken dat zij en Horatio
liever een zoon hadden gehad,
desnoods eentje met maar één
oogje en één armpje. Maar je hebt
het niet voor het uitzoeken; wel
wat minnaars maar niet wat
kinderen betreft. Toen Sir Wil
liam, nog steeds haar wettige
echtgenoot, op 6 april 1803 over
leed, betrok Lady Hamilton een
landgoed dat Nelson voor haar
had gekocht. Nelson werd op 21
oktober 1805 bij de Slag bij Tra
falgar dodelijk getroffen door
een geweerkogel, 47 jaar oud,
waarna Emma weer tot een los
bandig leven verviel.
Haar man. Sir William, die dus
ambassadeur in Napels was, ver
zamelde antiek, en Emma's „atti
tudes" waren veelal een imitatie
van antieke beelden of figuren op
antieke vazen. Het klinkt een
beetje eng, maar ook Goethe was
diep onder de indruk, zoals we in
„Italienische Reise" van 1817
kunnen lezen:
„Hij (Sir William) heeft een Grieks
kostuum voor haar laten maken
dal haar bijzonder goed staat.
Daarin gekleed bindt zij haar
haar los en brengt met een paar
sjaals zoveel vaiatie aan in haar
poses, gebaren en uitdrukkingen,
dat de toeschouwer zijn ogen
nauwelijks kan geloven. Wat dui
zenden beeldende kunstenaars
zouden hebben willen uitdruk
ken, ziet hij door haar gereali
seerd in bewegingen en verras
sende transformaties - staand,
knielend, zittend, achterover bui
gend, ernstig, droevig, speels, ex
tatisch, berouwvol, verlokkend,
dreigend, angstig, de ene pose
volgt zonder onderbreking op de
andere. Ze weet hoe ze de plooien
van haar sluier moet schikken
om iedere gemoedsgesteldheid uit
te kunnen drukken, en kent hon
derden manieren om hem in een
hoofdtooi te veranderen. De oude
ridder verafgoodt haar en is en
thousiast over alles wat zij doet.
Hij heeft alle antiquiteiten, alle
profiels van Siciliaanse munten,
en zelfs de Apollo Belvedere in
haar teruggevonden. Eén ding is
in ieder geval zeker; als voorstel
ling is het in niets te vergelijken
met wat je ooit eerder in je leven
zag".
Goeie recèns.' Ze moet prachtig
lang gitzwart haar gehad heb
ben, menige kunstenaar van
naam heeft haar trouwens in
haar „attitudes" getekend of ge
schilderd. „Zonder haar gezien te
hebben kan niemand zich een
denkbeeld vormen van de illusie
die deze schitterende vrouw wist
op te wekken", schreef Graaf
d'Eschpinal. Overdreven al die
mannen misschien een beetje, op
het verkeerde been gezet door
haar aantrekkelijkheid? Maar
ook Comtesse de Boigne, die Em
ma Hamilton „een slechte
vrouw" vond, gaf toen hoog op
van haar attitudesen be
schrijft hoe Emma haar een keer
op haar knieën voor een urn
plaatste, met haar handen in een
houdiiig van gebed tegen elkaar.
Emma, die zich over haar heen
boog, leek door smart overmand,
terwijl beide vrouwen heur haar
haddien losgebonden. Plotseling
kwam Emma overeind, ging iets
achteruit en greep mij met een zo
plotselinge beweging bij mijn
haar dat ik mij verrast en bijna
bevreesd omdraaide, waardoor
ik precies in de geest van mijn rol
werd gebracht, want zij zwaaide
met een dolk. Het hartstochtelijke
applaus van de kunstenaars die
toekeken klaterde op en men riep
„Bravo, Medea!" Daarna trok zij
mij tegen haar borst als vocht ze
om mij te beschermen tegen de
woede van de Hemel, wat luide
kreten „Viva, la Niobe!" te weeg
bracht".
Kortom: een opmerkelijke vrouw!
Sendero Luminoso, het „Verlichte Pad", komt in 1970 te voorschijn
uit een splinterpartijtje van de Communistische Partij van Peru.
Deze maoistische stroming, die zijn oorsprong vindt op het plat
teland, heeft een grote weerklank op de universiteit van Ayacu-
cho. Abimael Guzman, hoogleraar filosofie, die in de jaren '60 een
halfjaar in China verbleef, ontpopt zich als de onbetwiste leider
van deze dogmatische maoistische partij, die aangevuld wordt
met de denkbeelden van de „Bende van Vier".
Abimael Guzman, alias „kameraad Gonzalo", stelt in de jaren '70
een document op, waarin hij voorspelt dat de Peruaanse bureau
cratische kapitalistische maatschappij rond 1980 in een crisis
terechtkomt, die de geëigende voorwaarden schept vooreen tota
le volksoorlog om de macht. Met ijzeren hand organiseert hij een
partijkader, dat wordt opgeleid om via aanslagen en sabotage
aandacht te vestigen op het bestaan en het doel van Sendero
Luminoso. Guzman duldt geen enkele buitenlandse inmenging,
want die zou zijn positie kunnen ondermijnen.
Experts schatten dat Sendero Luminoso over een harde kern be
schikt van ongeveer 200 tot 300 man. Men vermoedt dat er, naast
een groot aantal sympathisanten, maximaal 3000 actieve leden
zijn. De partijstructuur is verticaal en bestaat uit een congres
(het hoogste orgaan), een centraal comité, een politburo, regiona
le, lokale en speciale comités, die opgebouwd zijn uit cellen van
vijf man.
De maoistische guerrillabeweging, die in staat is gebleken om in
één nacht de elektriciteit van half Peru door het opblazen van
hoogspanningsmasten uit te schakelen, financiert zich door mid
del van bankovervallen, afpersing, contributies en gelden, die
afkomstig zijn van de cocaïnemaffia.
LIMA-AYACUCHO-HUANTA - „Zo sterven verklik
kers", vermeldt het vastgemaakte briefje op het be
bloede lijk van een indiaanse boer uit Ayacucho.
Na het bekend worden van deze moord - een „openbare terechtstel
ling" - slaken veel Ayacuchanen een tweeslachtige zucht. Aan de
ene kant een zucht met daarin de verborgen blijdschap over de
dood van een verrader, aan de andere kant een zucht vol bezorgd
heid over de verwachte toename van de politiecontroles. De bewo
ners van Ayacucho, de hoofdstad van het gelijknamige Peruaanse
departement, hebben er genoeg van om steeds door de autoriteiten
versleten te worden voor leden van Sendero Luminoso.
„Die club ziet Peru als een afhan
kelijk, semi-koloniaal en semi-
feodaal land met een regering,
die de continuiteit vertegen
woordigt van het fascisme en
die zich alleen staande kan
houden door de ontwikkeling
van een bureaucratisch kapita
lisme", zegt een benige jonge
man veelbetekenend aan een
tafeltje van een miezerig res
taurantje in Ayacucho. Uit zijn
ingehouden enthousiasme
blijkt zijn sympathie voor de
guerrillabeweging Sendero
Luminoso.
„Meedoen met het huidige afge
stompte democratische model
van president Belaunde Terry
betekent het op een akkoordje
gooien met de uitbuiters", sist
hij met een blik vol donkere in
diaanse haat. Daarna neemt hij
zwijgend en volkomen be
heerst nog een hap van zijn
dampende „mondongo", een
typisch lokaal gerecht van
mais en ingewanden. „De ge
wapende strijd is de enige ma
nier om uit onze ellende te ko
men", fluistert hij vastberaden,
voordat hij zijn maaltijd weg
spoelt met een slok bier.
Ellende is er genoeg in het ge
bied waar Sendero Luminoso
wortel heeft geschoten. Van de
550.000 inwoners van het de
partement Ayacucho - een
streek iets groter dan Neder
land - heeft meer dan 90 pro
cent thuis geen water of elek
triciteit. Het gemiddelde voed
selpakket in dit bijna 3 km
hoog gelegen bergland be
draagt 420 calorieën per dag,
terwijl de Wereldgezondheids
dienst voorschrijft dat men al
leen maar langdurig gezond
kan blijven met een dagelijkse
portie van minimaal 850 calo
rieën.
Er is één dokter op 18.000 inwo
ners; medicijnen zijn er niet.
Als gevolg van de slechte so
ciale infrastructuur bedraagt
de kindersterfte 20 procent en
worden de mensen in Ayacu
cho gemiddeld maar 45 jaar.
Zij sterven 13 jaar eerder dan
de andere Peruaanse onderda
nen. Van de overwegend que-
chasprekende bevolking is 69
procent analfabeet, maar dat is
niet zo verwonderlijk, want
maar 37 procent is in staat om
verzamelplaats van rijke playboys; het plattelan
op een of andere manier onder
wijs te genieten.
„Sendero Luminoso is wreed en
onredelijk", zegt een schuwe
caféhouder in Ayacucho na
enig aandringen. Blijkbaar kan
hij zich deze opmerking per
mitteren, want aan een tafeltje
zitten zes „Sinchis", leden van
de anti-terreurbrigade van de
Guardia Civil, achter grote
flessen bier te brallen. De mi
trailleurs liggen achteloos op
tafel. Plotseling verzoekt hij
mij dringend om niets meer te
vragen totdat de zes gewapen
de opgeschoten jongens met
hun T-shirtjes van de „48e
compagnie Sinchi" vertrokken
zijn.
„De terroristen hebben het ge
munt op autoriteiten en hande
laren, zoals winkeliers, die de
voedseldistributie in handen
hebben", vertelt hij mistroos
tig, terwijl hij behoedzaam om
zich heen kijkt of iemand mee
luistert. „Net zoals de groente
man, een paar straten verder",
vervolgt hij haastig. „De man
was niet slecht. De buurt kocht
bij hem op krediet, want vrij
wel niemand had geld meer.
De man berekende echter wel
een fikse rente. Dit werd hem
noodlottig. Op een nacht haal
den leden van Sendero Lumi
noso de groenteman uit zijn
huis. Voor de ogen van zijn
vrouw en kinderen werd hij in
het openbaar terechtgesteld,
omdat men hem een uitbuiter
vond".
De economische bedrijvigheid in
Ayacucho is sinds een half jaar
kapot. Het stadje met zijn
50.000 inwoners wordt over
stroomd door „cobradores".
beroepsgeldinners uit Lima,
die de bewoners onder druk
zetten om hun schulden af te
lossen. Aardappelen, groenten
en vlees zijn schaars op de
rommelige markt, want Sende
ro Luminoso overvalt regelma
tig de voedseltransporten naar
de stad. Soms wordt de buit op
een „Robin-Hoodachtige" wij
ze verdeeld onder de platte
landsbevolking, die op bevel
van de guerrillastrijders alleen
maar het strikt noodzakelijke
mag verbouwen om van te
kunnen leven. Soms wordt de
buit afgevoerd naar een van de
„bevrijde gebieden", zoals het
dorp San José de Secce, waar
de maoisten volledig de dienst
uitmaken.
Langzaam kruipt de „colectivo",
een open vrachtwagentje, dat
dienst doet als een gemeen
schappelijke taxi zonder stoe
len voor de passagiers, over de
kronkelende zanderige berg
weg naar Huanta, het laatste
dorp voor San José de Secce.
Mijn medereizigers - een aantal
indiaanse burgers en twee jon
ge militairen uit deze streek -
staan zwijgend te kijken naar
het voorbijtrekkende ruwe
landschap van het Andesge-
bergte. De colectivo rijdt langs
een groot landbouwproject,
dat er schandalig verwaarloosd
uitziet. Als wij door een ravijn
heenrijden en hoog boven ons
aan een strak gespannen kabel
tussen twee bergtoppen een
verbleekte plastic rode vlag
met hamer en sikkel ontwaren,
verstijft het hele gezelschap.
Alleen de twee soldaten fluis
teren zenuwachtig. Op weg
naar Huanta zien wij nog een
paar keer een rode vlag; het te
ken dat wü in het gebied zijn
dat door Sendero Luminoso
wordt gecontroleerd.
Sendero Luminoso is een felle
tegenstander van grootschalig
heid en is wars van alle buiten
landse invloeden. De guerrilla
strijders zien de door het bui
tenland financieel gesteunde
ontwikkelingsprojecten als
een verlengstuk van het inter
nationale imperialisme, dat Pe
ru semi-koloniaal moet hou
den. Boeren, die op deze pro
jecten werkzaam zijn, worden
voor de keuze gesteld: „Of
meedoen, óf sterven als een
verrader".
Het is moeilijk te achterhalen of
dit ook het geval is geweest bij
pastor Anaya uit het dorp Jica-
marca. Hij was voorzitter van
het landbouwproject INPAL,
dat hoofdzakelijk gefinancierd
wordt door de Nederlandse or
ganisatie HIVOS, een activi
teit, vallend onder het Huma
nistisch Verbond. Pastor
Anaya werd in februari van het
vorig jaar op verdenking van
het lidmaatschap van Sendero
Luminoso gearresteerd. De po
litie vond by hem thuis vier pi
stolen en munitie, afkomstig
van een overval op een politie
bureau.
In het café van Huanta, waar ik
de volgende ochtend een bus
naar San José de Secce kan
krijgen, doet een man van mid
delbare leeftijd alle moeite om
mij van mijn voornemen af te
brengen. „Kerel, jij met je
„gringo-gezicht", loopt regel
recht de dood in als je naar San
José de Secce wil!" De weg
houdt twee uur lopen van het
dorp op. Tijdens het eerste uur
gaans loopje in de vuurlijn van
de Sinchis. Ze schieten je on
middellijk neer. want zy den
ken dat je een Rus bent! Als je
ongedeerd de politie zou pas
seren word je door Sendero
Luminoso gevangen genomen
en door een volkstribunaal te
rechtgesteld. De guerrilla ziet
je aan voor een van de buiten
landse neo-kolonialisten, die
met een smoes poolshoogte
komt nemen!", briest hij.
President Belaunde Terry heeft
dikwijls geïnsinueerd dat Sen
dero Luminoso gesteund
wordt vanuit het buitenland.
Toen het grootwarenhuis „Ho-
gar" te Lima - eigendom van
joodse zakenman Alberto Levy
- door de guerrillabeweging be
gin december in brand werd
gestoken, zinspeelde de presi
dent erop dat men de daders in
de kringen van de PLO moest
zoeken.
Experts op het gebied van de ter
reurbestrijding in de Peruaan
se hoofdstad houden vol dat
Sendero Luminoso een puur
nationale beweging is, die al
leen maar wapens buit maakt
door middel van overvallen op
politiebureaus en gevangenis
sen Voor deze deskundigen is
die ene keer dat men een Rus
sische Kalasjnikov-mitrailleur
by een guerrillastrijder heeft
aangetroffen geen bewijs dat
er banden bestaan met het bui
tenland. De vondst van lectuur
over de Rote Armee Fraktion
zien deze experts als een nor
male uitwisseling van gege
vens. „Men is benieuwd hoe ie
mand anders het doet. Daarom
leest men eikaars blaadjes als
vakliteratuur", aldus een Pe
ruaanse politieofficier uit Li-
De om mij bezorgde man in het
café van Huanta blykt de
dorpsonderwijzer te zyn. Ik
neem zijn uitnodiging om by
hem thuis te eten aan. Al gauw
blykt zijn werkelijke bedoe
ling. Hy geeft my het boek
„Addergebroed", gedrukt m
1928, ter inzage. Het gaat over
roof, moord, aanranding, het
laten werken van lepraly-
ders. kortom de uitbuiting
van het volk van Ayacucho
door de heersende klasse van
Spaanse afkomst, gesteund
door de kerk, aan het begin
van deze eeuw Feodale struc
turen. die door het lage tempo
in het Andesgebergte tot nu
toe doorwerken. De conclusie
laat zich gemakkelyk raden:
„Sendero Luminoso is het mo
derne antwoord op de bestaan
de misstanden". JEflO v- r
keerd antwoord", verbetert hij
als een schoolmeester.
Het antwoord dat Sendero Lumi
noso op de huidige Peruaanse
maatschappij denkt te hebben
wordt voor buitenstaanders
behoorlijk vertroebeld door
andere stromingen, die eropuit
zijn de macht in handen te kry-
gen. Extreem linkse militairen,
aanhangers van generaal Juan
Velasco Alvarado, die de huidi
ge president in 1968 wegens
zijn onvermogen tegen de
toenmalige terreur van de
Links Revolutionaire Bewe
ging MIR door middel van een
staatsgreep afzette, sympathi
seren met Sendero Luminoso.
want zij hebben er belang by
dat de centrumregenng van
Belaunde Terry ten val komt
Ook de extreem-rechtse volge
lingen van generaal Francisco
Morales Bermudez, die op zyn
beurt de links-revolutionaire
generaal Juan Velasco Alvara
do in 1975 als president ver
stootte, heeft belang bij het
verdwijnen van deze burgerre
gering. Dicht bij de extreem
rechtse militairen staat de co
calnemaffia, die genoeg heeft
van de drugsbestrijding van
het kabinet-Belaunde en daar
om Sendero Luminoso in som
mige gebieden betaalt voor het
politievry houden van bepaal
de sluipwegen naar Boh via
„Veel Peruaanse boeren laten
zich meeslepen door Sendero
Luminoso", zegt de dorpson
derwijzer. „maar ik ben ervan
overtuigd dat ze nauwelyks be
seffen wat deze maoïstische
marxistisch-lenimstische par
ty voorstelt. Hun sympathie
voor het „Verlichte Pad"
wordt versterkt door de absur
de manier waarmee de politie
optreedt. De begrafenis van
Edith Lagos, een studente die
door een doodseskader van de
politie in augustus werd ver
moord, bracht in Ayacucho
meer dan 15.000 mensen op de
been. De 17-jarige Yori Saenz,
een vriendin van Edith Lagos,
werd een maand later door een
doodseskader op een afschu-
welyke manier gedood, omdat
zy tydens de begrafenis open
lijk opgeroepen had tot de ge
wapende strijd"
De dorpsonderwijzer bevestigt
de visie op Sendero Luminoso
van de experts op het gebied
van de terreurbestryding en
van sommige politici in Lima
Achter de maoïstische guerril
labeweging schuilt de ideolo
gie van Pol Pot uit Kampu
chea. die het oude Cambodja
met behulp van zyn Rode
Khmers vanaf het platteland in
een puinhoop veranderde en
massale slachtingen aanrichtte
onder diegenen die hem niet
wilden volgen. Een Europese
waarnemer in Lima zei op een
treffende manier „Het spook
van Pol Pot dwaalt door het
Peruaanse Andesgebergte"
Bezwaarschriften tegen kerncentrales
LINGEN (ANP) - De Westduitse
deelstaat Nedersaksen vindt dat
Nederlandse bezwaarschriften
geen rol mogen spelen bij de be
sluitvorming omtrent de bouw
van kerncentrales in het grensge
bied. Dit bleek gisteren in Lin-
gen tijdens een hoorzitting over
de uitbreiding van de in deze
Westduitse gemeente gevestigde
fabriek voor splijtstofelementen.
Mr. W. Gerritsen, medewerker van
de provincie Overijssel, die ook
de provincie Drenthe en het ge
west Twente vertegenwoordig
de, en een lid van het comité
"burgerinspraak over de grens"
mochten wel hun bezwaar mon
deling toelichten, maar kregen
tevens te horen dat hun protest
niet officieel in behandeling zou
worden genomen.
Gerritsen verklaarde dat het op
grond van het volkerenrecht
juist voor de hand ligt dat bewo
ners uit de Nederlandse grens
streek in staat worden gesteld
bezwaren te uiten als er op het
terrein van de ruimtelijke orde
ning of het milieu plannen zijn
aan de Duitse kant die ook op
hun leven invloed kunnen heb
ben. Hij legde er de nadruk op
dat deze mogelijkheid voor Duit
sers in Nederland wel bestaat.
Van Nederlandse kant werden in
totaal 230 en van Duitse zijde 530
bezwaarschriften ingediend te
gen de uitbreiding van de nu
cleaire fabriek in Lingen. De
splytstofelementenfabriek in
Lingen wil de jaarlijkse produk-
tie van 180 naar 400 ton opvoeren
en in de wat verdere toekomst
naar 800 ton. De splijtstofele
menten zijn bestemd voor kern
centrales.
DEN HAAG (GPD) - De be
handeling van de begroting
van buitenlandse zaken in de
Tweede Kamer is gisteren be
gonnen met een aantal af
wachtende redevoeringen
van de verschillende partijen.
Bezorgdheid over de gespan
nen internationale situatie en
een voorzichtig optimisme
over de mogelijkheden om
met de Sowjet-Unie tot een
akkoord te komen over de
Euro-strategische wapens be
heersten de betogen.
Alleen de status van de Pale
stijnse bevrijdingsorganisa
tie PLO, de boycot van Zuid-
Afrika en de Urenco-levering
aan Taiwan kunnen de ko
mende dagen nog tot fikse
meningsverschillen in de Ka
mer leiden.
De drie grote partijen, PvdA,
CDA en WD. onderscheid
den zich voornamelijk in het
leggen van andere accenten
waar het de internationale si
tuatie betreft.
Over plaatsing van de nieuwe
Amerikaanse raketten in Ne
derland werd vooralsnog niet
gesproken. In principe moet
gewacht worden op de De
fensienota, die minister De
Ruiter in de tweede helft van
het jaar denkt te publiceren.
Wel zal de komende dagen cen
traal komen te staan de situa
tie in het Midden-Oosten en
dan met name de positie van
de PLO in de onderhandelin
gen.
Geen van de grote partyen had
een goed woord over voor het
apartheidsregime in Zuid-
Afnka. Alleen ook hier geldt
dat het parlement wacht op
een interdepartementale stu
die over de mogelijkheden en
gevolgen van een eenzydigc
boycot.De meeste partijen
hebben zich dinsdag niet uit
gesproken over de eventuele
levering van verrijkt uranium
aan Taiwan. Alleen Ter Beek
hield de Kamer voor dat in de
afgelopen acht jaar een aantal
uitspraken door de Kamer is
gedaan, die een eventuele le
vering volstrekt tegenspre-
ken.
Solide blankhoutcn rekken, eenvoudig
tc monteren.
I-el op dc kwaliteit: 19 mm Ic kwaliteit naaldhout en maar liefst
38 cm diep, zelfs geschikt voor uw stereo apparatuur
Leiden, Breestraet 142-144. tel. 133511.
