APPEL Jan Soldaat niet meer zo radicaal Geen uitnodiging voor pausbezoek KLM staakt drankverkoop in de lucht Hoofd van Vondel terecht O VRIJDAG 14 JANUARI 1983 Voor het eerst sinds tien jaar is het bezoekersaantal van Artis onder de miljoen gezakt. Het waren er 940.000, de kleintjes meegeteld. Nog niet niks, trouwens, want dat is nog altijd een gemiddelde van 2575 bezoekers per dag, ook op de regenachtige dinsdagen zal ik maar zeggen. Omdat ik Artis een goed hart toedraag (ik heb jarenlang op de Plantage Mid denlaan gewoond, waar ik het trompetteren van de olifanten kon horen zonder er van wakker te worden, zoals later van de haan van de buren), besloot ik maar weer eens met een stoot meisjes naar deze 144 jaar oude dierentuin te gaan. Meteen al op de E10, op weg erheen, manifes teerde zich de dierenliefde van de kinderen, toen een doosje in de straffe wind over de weg holder- debolderde en zij mij angstig toe riepen het ding niet te overrij den. Vroeger, legde Janneke van zeven uit, wou ik ook al nooit het lege melkpak stukscheuren, dat vond ik zielig! Een half uurtje la ter zagen we, in volmaakt beeld- rijm, een totaal aan flarden ge scheurd melkpak in het hok van de orang oetan liggen; orang oe- tans zijn niet zo sentimenteel! Het begon al meteen goed. We wa ren nog niet binnen of het eerste mini-drama ontvouwde zich voor onze ogen: in de rechthoeki ge gracht rond het zandperk waar de kamelen en struisvogels broederlijk bijeen huizen, stond een struisvogel tot aan zijn borst in het water! Als een mislukte zwaan deed hij vergeefse pogin gen weer op de kant te komen, terwijl hij steeds meer wegliep in de richting van de hokken. Ge vaar voor verdrinking was er niet, zijn kop stak daarvoor ver genoeg als een periscoop boven het water uit, maar het leek me nogal koud voor een struisvogel, en hij bewoog zijn periscoop zo paniekerig heen en weer, ook al zag je geen enkele uitdrukking op zijn kop. Maar gelukkig, daar kwam de gewaarschuwde oppas ser al aan, hij pakte een hark en duwde behoedzaam met de ach terzijde van het tandgedeelte te gen de hals van de struisvogel, want deze moest terug, naar een plek waar hij op een oplopend ge deelte gemakkelijk zelf uit het water kon stappen. „Gebeurt dat wel vaker?" vroeg ik aan de op- passser. ,Ja hoor", zei hij. „Dan staan ze aan de kant, schrikken van iets en vallen in het water". De kinderen vinden Artis leuk, al die dieren, maar het leukst vin den ze toch het speeltuintje bij de ingang, en de klimtouwen bij de bisons. Volgens mij zou het bezoe kersaantal met sprongen omhoog gaan als in plaats van het nieu we loopperk voor de loopvogels en de vernieuwde faizanterie een goed geoutilleerde speeltuin was aangelegd. Maar dat zal wel niet tot de taakstelling van Artis be horen. Het is trouwens toch soms raadselachtig wat kinderen leuk vinden. In het apenhuis probeer de ik Janna en Merel, allebei vier jaar, te interesseren voor een jong, levendig, rondspringend aapje, maar ze bleven onver murwbaar bij de reusachtige, kwabbige, boeddha-achtige orang oetan staan die als een hoop vodden in de hoek naar ze lag te kijken. Af en toe bewoog hij, tegen zijn zijn, even een oor of poot en dan riepen Janna en Merel enthousiast: „Hij be- wéégt!" Ik zei dat verderop een schattig aapje was dat duizend keer meer bewoog dan deze kwabzak, maar daar waren ze absoluut niet in geïnteresseerd. „We mogen toch zelf wel weten wat we willen!" zei Janna geirri- teerd. De kindermond roerde zich weer geducht. Dat lijkt wel een ste wardess met zo'n gek klein hoed je", zei Sara van de helmcasuaris die op zijn kop een smal hoornen aangroeisel draagt. Een kooka burra met een dooie muis in zijn bek wekte verontwaardiging. Maken ze zo'n muis dan expres dood? Artis is toch voor de die ren, dan mogen ze toch geen die ren doodmaken!" zei Ellen. In het vogelhuis zagen ze gefascineerd toe hoe doodgewone huis-, tuin en keukenmussen door een open luikje het binnenhok van de pa pegaai en roodkuifkardinaal hadden gekraakt en brutaalweg in hun etensbak rondhipten, enigszins schichtig gadegeslagen door de oorspronkelijke bewo ners. „Wat een boefkonten", zei Janna samenvattend. Ik zocht in tussen vergeefs naar de „Scheep- maker's Kroonduif', die hier vroeger huisde en waarmee ik goede sier dacht te kunnen ma ken nu Sara c.s. kunnen lezen, maar hij bleek in Artis helaas te zijn uitgestorven. Geen wonder dat het bezoek terugloopt! Ik weet trouwens nog wel een kleine in greep die het bezoek zou kunnen stimuleren. Bij de papegaaien antwoordde een witte keurig met „Lorre!" toen een bezoeker „Lor re!" riep. „Papegaai!" probeerde zijn dochtertje toen, maar daar kwam geen antwoord op. Ook de beo volstond met een hels gefluit. Wat zou het niet een kleine moeite zijn om van elke papegaai, beo en soortgelijke praters met bij gaande portretfoto te vermelden welke woorden zij beheersen. Ik meen me te herinneren dat vroe ger in Wassenaars Dierenpark bij een beo of papegaai stond aangegeven dat het dier .Alfa. Romeo" kon zeggen, en welis waar moest het stomme beest dat daardoor honderden keren per dag zeggen, ma ir dat deed het, zo te zien, met alle soorten van genoegen! DEN HAAG - Het gaat slecht met de Vereniging Van Dienstplichtige Militairen. Waren er ooit meer dan 30.000 leden bij de soldatenvakbond aangesloten, nu zijn het er minder dan 8000. En het eind van de terug val is nog niet in zicht. Tegelijkertijd maakt de Algemene Vereniging van Ne derlandse Militairen, ruim tien jaar geleden begonnen als gematigde tegenhanger van de WDM, een forse groei door. Met meer dan 9000 leden is de AVNM nu zelfs de grootste. Jan Soldaat is minder radicaal ge worden. Voor de WDM moet deze ontwikkeling reden zijn zich grondig op haar strategie te bezinnen, vindt Kees de Kort. Hij baarde vorige week opzien door voortijdig op te stappen als rxiorzitter van de WDM. Met zijn daad wilde hij binnen de soldatenvakbond discussie losma ken, wat hem als voorzitter niet was gelukt. Zijn opvolger Abel Smit is van plan de lijn van De Kort voort te zetten. „Dat aftreden was eigenlijk een zwaktebod, maar ik heb er een sig naal mee willen geven dat discussie echt nodig is. Als je de ontwik keling ziet, moetje vaststellen dat er ergens iets mis is gegaan. Dan mag je niet je kop in het zand steken, maar moet je opnieuw je positie bepalen", vindt De Kort. Volgens hem moet de WDM zich op haar manier van werken bezin nen. „Ons concept is steeds hetzelfde gebleven. We gaan nog steeds om met bij voorkeur de linkse partijen, werken veel op de publici teit. Als dat niet meer blijkt aan te slaan, moetje durven een veran deringsproces te beginnen. De omstandigheden en de dienstplich tigen veranderen, dan moet je zelf - zij het met pijn in het hart - ook veranderen" Abel Smit beaamt dat. „De dienstplichtigen veranderen, verrecnt- sing wil ik het nog niet noemen, maar er is duidelijk minder ver trouwen in het belang van een vakbond. De houding van: het zal mijn tijd wel duren. Daar moet je op inhaken door te zoeken naar een andere organisatiestructuur" Kees de Kort hierover: „Het komt ook door de huidige werkloosheid. Men ervaart de dienstplicht niet meer zo erg als een achterstelling. Natuurlijk vindt niemand het leger leuk, maar het is nog altijd beter dan werkloos zijn. En voor een schoolverlater is een wedde van 600 tot 800 gulden mooi meegenomen". nr IK) december m? In het jongste nummer van haar blad "Appèl" meldde de AVNM met gepaste trots dat zij de WDM had ingehaald. In zekere zin is de WDM ook slachtoffer van haar eigen vroegere successen, meent Smit. De grote winstpunten zijn binnengehaald (afschaf fing groetplicht, vrije haar dracht, verbetering wedde), wat nu nog te bereiken valt is veel minder opvallend. „Wat dat betreft is ons bestaansrecht wel wat minder geworden, maar ik ben ervan overtuigd dat het nog steeds overeind staat", meent Kees de Kort. Daarbij denkt hij niet alleen aan verdere verbeteringen van de rechtspositie, maar vooral ook aan het bewaken van de ver worven rechten. „Daar moet je bovenop blijven zitten. Je ziet het in de kazernes. Zodra actie ve WDM'ers afzwaaien, zie je de sfeer er veranderen. Er lo pen nog altijd mensen binnen het leger rond die wat de WDM bereikt heeft helemaal niet zien zitten". Wrang Wat het enorme ledenverlies voor de WDM des te wranger maakt, is de gelijktijdige groei van de AVNM. Werd die ver eniging tien jaar geleden nog afgeschilderd als een reactio nair clubje en in het geheel niet serieus genomen, nu is de AVNM net iets groter dan de WDM. „Je zou kunnen zeg gen dat zij zich beter aan de veranderende tijden hebben aangepast", zegt De Kort spij tig. Toch hebben hij en zijn opvolger Smit nog altijd geen hoge pet op van de concurrent. „Hoewel ze sinds kort een eigen actie programma hebben, vormen wij nog altijd hun belangrijk ste bestaansrecht. Zij kijken eerst naar ons en doen dan de dingen die wij niet doen". Elke twee maanden is er een nieuwe lichting soldaten. Dat betekent dat er elke twee maanden een hevige concur rentieslag tussen WDM en AVNM wordt geleverd om le den te werven. „De dienst plichtigen vragen voorname lijk: wat krijg ik ervoor te rug?", zegt De Kort. „En daar bij is de AVNM sterk in het voordeel. Die biedt adspirant- leden namelijk een plastic om slag voor het militair paspoort en een gratis ziektekostenver zekering voor in het buiten land. Alleen daaraan schrijf ik tachtig procent van hun groei toe. Dat is een gouden greep geweest". De WDM heeft het in de wer ving moeilijker, zegt hij. „Wij bieden solidariteit, maar dat zegt zo weinig. En immateriële standpunten uitleggen kost veel meer tijd. Om hetzelfde aantal leden te krijgen, heb je vijf keer zo veel tijd nodig. Dan kijkje tegen de mankracht aan die je beschikbaar hebt" Weigeraars Wat dat betreft speelt de verrui ming van de wet op de gewe tensbezwaren de WDM par ten. Het wordt steeds gemak keiijker om dienst te weigeren waardoor het aantal weige raars inmiddels is opgelopen tot 3000 per jaar. Abel Smit „Dat zijn drieduizend potentie le WDM-leden die afvallen Dat hakt er nogal in en het be tekent dat het aantal iH afneemt dat bewust en actief bezig is". Volgens Kees de Kort moet de WDM zich afvragen of de koers niet m de richting van de AVNM moet worden verlegd: „We moeten ons misschien wat meer aanpassen aan het pu bliek. Maar er moet een grens zijn natuurlijk. We willen geen TROS of een postorderbedrijf worden, maar trouw blijven aan onze uitgangspunten. Dat is de vraag waar we voor staan: wil je een massale beweging zijn of een kleine, maar zuivere vakbond. De kernvraag is: wat levert meer kans op succes?". Overigens is de afgetreden voor zitter niet helemaal pessimis tisch gestemd over de toe komst van de WDM. „Eigen lijk is het al wonderlijk dat de vereniging nog steeds bestaat. Het is het enige overblijfsel uit de roerige jaren zestig. De stu dentenbeweging is zo dood als een pier, van de werkende jon geren hoor je niks meer. Als de WDM het deze tijd heeft kun nen uitzingen, dan komen we ook de nabije toekomst wel door". Kiezen of delen Vice-voorzitter Werner van Kat wijk van de concurrerende ANVM gelooft dat er dan heel wat moet veranderen. „Het is voor de WDM kiezen of de len". zegt hij ..Als ze op de ou de weg doorgaan worden ze een kleine sekte, en als ze het roer drastisch omgooien wor den ze een soort AVNM. Dan zie ik in de verre toekomst wel een vereniging voor dienst plichtigen ontstaan". Ruim tien jaar geleden is de AVNM geboren uit onvrede met de links-radikale koers van de WDM. Van Katwijk: „In de beginjaren was de WDM gewoon een verschijn sel dat in de jaren zestig paste. Maar tien jaar geleden kwam er een omwenteljng. Toen kwam er een radikale kern in, van de vroegere Bond van Dienstweigeraars, die duide lijk overwicht kreeg. Men ging toen de politieke kant op". De oprichters van de AVNM ver zetten zich daar tegen. Zij leg den in hun vereniging de na druk op pure belangenbeharti ging. „We kregen de maat schappelijke ontwikkeling mee. De gemiddelde soldaat is nogal veranderd ten opzichte van de roerige jaren zestig", al dus Van Katwijk. „Intussen heeft de WDM verzuimd een andere koers in te slaan. Ze hebben jarenlang geteerd op de grote successen uit de be gintijd". Daarin schuilen volgens de AVNM-bestuurder dan ook de toenemende problemen die de WDM heeft bij de werving van leden. „Zij werven met ar gumenten van tien jaar gele den. Maar daar hoef je niet meer mee aan te komen De consument is kritischer gewor den, zou je kunnen zeggen" Hij beaamt dat de ziektekosten verzekering die de AVNM biedt bijdraagt tot het succes, maar niet in die mate als de WDM-bestuurders beweren. „Het speelt terdege een rol, maar de jongens kijken toch naar het totale pakket. Als de WDM diezelfde verzekering zou aanbieden, zouden ze min der resultaat boeken, eenvou dig doordat ze met een negatief beeld kampen", meent Van Katwijk Afgeknapt Zijn mede-bestuurder en toe komstig vice-voorzitter Erik Spaans illustreert dat met een anecdote De WDM schakel de vorig jaar een aantal kop stukken uit het verleden in om op de kazernes leden te wer ven. Terwyl ze vroeger de na men maar op hoefden te schrij ven. wierven ze nu haast nie mand. „Die zijn daar volledig op afgeknapt. Ze zaten nog in de oude sfeer, maar de dienst plichtige ziet er heel anders uit" Nu de AVNM groter is geworden dan de WDM en deze maand zelfs meer dan tienduizend le den verwacht, eist die vereni ging ook een gelijke plaats op. Staatssecretaris Hoekzema is inmiddels om uitbreiding van het aantal vrijgestelden tot ze ven man gevraagd. Met meer enthousiasme dan ooit heeft het bestuur zich verder op een beleidsprogramma voor de ko mende jaren geworpen. „Er ligt nog een hoop werk in het verschiet", zegt Van Katwijk. HQ somt op het behoud van verworven rechten tegen de bezuinigingen in, gratis huis vesting. een variabele dienst tijd. kernwapenvTije functies in het leger, een onafhankelij ke tuchtrechtspraak, verbete ring van het plaatsingsbeleid en een betere reiskostenver goeding Daarbij stelt de AVNM overleg voorop, en niet actievoeren of publiciteit In toenemende mate gaat de AVNM haar eigen weg, bena drukt Erik Spaans. „In het be gin zetten we ons vooral af te gen de WDM, toen kon je ons met recht reactionair noemen. Maar nu hebben we een heel eigen karakter. Daarom wil ik ook eindelijk eens van dat stempel af, dat we alleen maar de gematigde tegenhanger van de WDM zijn Dat beeld is volstrekt achterhaald". SCHIPHOL (GPD) - De KLM zal na 1 april geen belasting vrije drank en sigaren meer verkopen aan boord van de vliegtuigen. Volgens de KLM is de vraag zo gering dat de flessen voornamelijk ballast betekenen, zodat vliegbrand- stof wordt verspild. Gevolg hiervan is dat de stewardes sen minder inkomsten heb ben, omdat zij een klein per centage van de omzet zelf mogen houden. Een fles drank, aldus het KLM- blad De Wolkenridder, legt gemiddeld vijf keer de af stand Amsterdam-Melbour ne af voordat hij wordt ver kocht. Bij een gewicht en één tot anderhalve kilo voor een kruik jenever, terwijl het vliegen van een Boeing-747 6,5 cent per kilo per uur kost, zou het op zeker moment goedkoper zijn de flessen gratis te verstrekken. DEN HAAG - Onbekenden heb ben vrijdagmorgen voor het ge bouw van de Hoge Raad aan het Plein in Den Haag in een kist het hoofd van het beeld van Vondel op de stoep gedeponeerd Het hoofd werd vermist, nadat het beeld van de dichter drie weken geleden door onbekenden van zijn voetstuk in het Amsterdam se Vondelpark werd getrokken. Kardinaal Willebrands acht het mogelijk, dat een van zijn colle ga's tijdens het vijfjaarlijkse be zoek van de Nederlandse bis schoppen aan Rome - 17 tot 23 januari - een bezoek van de paus aan ons land ter sprake zal brengen. Hij zei dat gisteravond voor de NCRV-radio naar aan leiding van berichten over een mogelijk pausbezoek. Maar, zo voegde hij daaraan toe, het zal in Rome niet komen tot een uitnodi ging van de bisschoppen aan de paus om naar Nederland te ko- Zo'n persoonlijk gesprek van een bisschop met de paus over een mogelijke reis naar Nederland zou dan ook meer een informa tief dan een besluitend karakter hebben, verklaarde de kardinaal. De paus heeft tot nu toe bijna al le landen in Europa bezocht. Een uitzondering daarop zijn de lan den van de Benelux en Skandi- navië. Kardinaal Willebrands vertelde nog, dat de bisschoppen in Rome onder meer praten over het vraagstuk van de 'pastorale werkers'. Ze brengen allemaal een bezoek aan het Secretariaat voor de Eenheid. De toekomsti ge opvolging van de bisschop pen Zwartkruis (Haarlem) en Willebrands staat niet op de agenda. Diakonaat. Bisschop Bluyssen van Den Bosch heeft een 'com missie voor permanent diako naat' geïnstalleerd. In zijn bis dom zal het 'parmanente diako naat' worden ingevoerd als een zelfstandige functie naast het priesterschap. Het tweede Vati caanse concilie heeft dat weer mogelijk gemaakt, ook voor ge huwde mannen. In tegenstelling tot bijvoorbeeld België en de Verenigde Staten zijn er in ons land maar weinig diakens die dit ambt zelfstandig - en niet als fase naar het pries terschap uitoefenen. Het bisdom, zei mgr. Bluyssen, is gediend met een zo groot moge lijke verscheidenheid van amb ten en bedieningen. Ondanks be zwaren zoals het feit dat vrou wen geen diaken mogen worden - stemde men in met het plan. Diakens hebben vooral taken op het terrein van dienst aan de sa menleving. Beroepen. Hervormde Kerk: be roepen te Hoornaar H. G. de Graaf Klaaswaal. Gereformeer de Kerken: beroepen te Ensche de H. Veer Noord-Scharwoude. Gereformeerde Gemeenten: be dankt voor IJsselmonde en Bos koop J. van Haaren Amersfoort. Week In Leiden beginnen de Bijbel- week en de Gebedsweek voor de Eenheid komende zondag, 16 ja nuari. Het rooster voor deze week ziet er zo uit: zondag 5 uur oecumenische dienst in de Bevrijdingskerk (Zuid west), woensdag 19 half 8 in de kapel van 'Verbum Dei' (Planta ge), donderdag 20 half 8 lutherse kerk (Hoogl. Kerkgracht) en half 8 Maranathakerk (L. Morsweg). vrijdag 21 half 8 Lokhorstkerk (Pieterskerkstraat), zaterdag 22 om 7 uur Antoniuskerk (Boshui- zerkade), zondag 23 om 7 uur Pe- truskerk (Lammenschansweg) en zaterdag 22 en zondag 23 tij dens de weekend-diensten in de Meren wijk. Slavisch-Byzantijns. Morgen avond, 15 januari, om 7 uur zal in de Lodewijkskerk aan het Steenschuur in Leiden een litur gie worden gevierd in de Sla- visch-Byzantijnse ritus, ter inlei ding op de gebedsweek voor de eenheid van de christenen. Pastoor Vreeburg schreef ons: "Alle christenen zijn van harte welkom bij deze eredienst, waarin de ge zangen worden uitgevoerd door het Haarlems-Amsterdams By zantijns koor". Koffieconcert. De hoboist Han Kapaan en de organist Rijk Jan sen geven zondagmorgen na de dienst (omstreeks 11 uur) een 'koffieconcert' in de hervormde Kievietkerk aan de Oraiyelaan in Wassenaar. Zij spelen werken van Stanley, Marais, Rheinber- ger en Fauré. Wilhelmus. De kerkeraad van de gereformeerde kerk in Katwijk aan den Rijn besloot, verzen van het Wilhelmus te laten zingen ter gelegenheid van de verjaardagen van de koningin, prins Willem- Alexander, prinses Juliana, pnns Bernhard en pnns Claus. Valt een verjaardag niet op zondag, dan wordt het Wilhelmus gezon gen op de eerstvolgende zondag. Verdwenen De Wereldraad van Kerken (Ge- nève) heeft vandaag een rapport laten verschijnen - opgesteld door het comité tot verdediging van de rechten van de mens in Zuid-Amenka - met de namen van 7291 mensen die in Argenti nië zijn verdwenen. Aartsbis schop Arns van Sao Paolo (Braz- lié) schryft er een voorwoord in. •Volgens de opstellers is het aantal mensen dat feitelijk is verdwe nen twee of drie keer zo groot. "De meesten van hen zijn onge twijfeld dood". Ruim 46 procent van de genoem den is in 1976 gearresteerd of ontvoerd (militaire staatsgreep), 36 procent in 1977 en 11,5 pro cent in 1978. De meeste verdwenen personen hadden de Argentijnse nationali teit, maar er waren ook 26 andere nationaliteiten bij betrokken. Journalisten. De Rooms Katho- lieke Kerk in Brazilië komt steeds meer op voor journalisten die moeilijkheden ondervinden van de kant van het bewind Vier journalisten zitten een gevange nisstraf uit van 2 jaar en zes wor den met eenzelfde lot bedreigd, terwyl twee journalisten van de officiële perslijst zijn geschrapt omdat ze niet vriendelijk genoeg over het staatshoofd Figuoredu hadden geschreven. De kerk is nu een campagne be gonnen voor vrijlating van een journalist die een jaar moet zit ten omdat hij martelingen en on rechtvaardigheid aan de kaak had gesteld. De journalist werkte nauw samen met basisgemeen schappen De kerk ziet zijn ge vangenschap als een veroorde ling van het werk dat de kerk in Brazilië doet China. De regering van de Chine se Volksrepubliek heeft voorstel len van de Dalai Lama voor te rugkeer naar Tibet als onwerke lijk van de hand pNM vroegere religieuze en politieke leider van Tibet woont al jaren in ballingschap (India) Volgens een Chinese verklaring eiste de Dalai Lama te veel eco nomische en sociale onafhanke- Ujkheid voor Tibet Ook wilde hy een eigen leger. Prijs. De Martin Luther King- pnjs van de interconfessionele pacifistische organisatie 'Fel lowship of Reconciliation' (broe derschap van verzoening) is dit jaar toegekend aan de zwarte strijdster voor burgerrechten in de Verenigde Staten Septima Clark HYPOTHEEKRENTE Rentedaling RPS Hypotheken van 8.6" i naar Rente voor 5 j.ur vast. Werkelijke jaarrente 8.63% Wilt u meer weten over een RPS hypotheek, bel dan 20) 59180II of haal de older op het postkantoor. (020) folder rijkspostspaarbank

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1983 | | pagina 15