"Elke tarief verhoging
roept weerstanden op
Gratis rondje koffie.
Minister laakt te snelle
uitspraak NS-directeur
yjfed^*AcuuM
Tijdelijk 25 gram extra Paarsmerk koffie
van Douwe Egberts.
WOENSDAG 12 JANUARI 1983
In verschillende kranten heeft een
foto gestaan, waarop we de 25-
jarige Hagenaar A. C. H., die er
ten onrechte van werd verdacht
de eerste fragmentatiebom tussen
het publiek bij Ajasc-FC Den
Haag te hebben gegooid, als een
soort lijfwacht aan de zijde van
het Tweede-Kamerlid J. Jan
maat zien staan. De foto toont
vier personen. Helemaal links
staat Janmaat, de kleinste, een
beetje lachend (tegen de klippen
op, krijg je de indruk, want ze
stonden tegenover antifascisti
sche demonstranten), met een bril
op en een zwarte regenjas aan,
waarvan de ceintuur iets te hoog
lijkt te zijn dichtgegespt.
Half achter Janmaat staat een
vrouw met bril, daarnaast een
besnorde jongeman in windjack
die lacht en met zijn linkerhand
in de richting van de demon
stranten wijst, en daarnaast, he
lemaal rechts, twee koppen boven
Janmaat uitrijzend, de 2 meter
lange A. C. H., in een openhan
gend jek met button en een mooie
witte gebreide trui met horizon
taal motief.
Ik heb wel eens eerder over het ge
bruik van initialen voor ver
dachten geschreven, en over de
verschillende manieren waarop
door de Nederlandse kranten dit
(Nederlandse) recht op beperkte
anonimiteit wordt gehanteerd,
waardoor je door middel van de
initialen, de voornaam, de leef
tijd, het beroep en de woonplaats
(stad, wijk of laan) met enige
vindingrijkheid wel kunt recon
strueren om wie het gaat. Als je
de persoon in kwestie tenminste
al kent doordat hij een publiek
persoon is (minister, acteur of
sportman), of doordat hij tot je
kennissenkring of medebuurtbe
woners hoort. Zoniet, dan kom je
er moeilijker achter, maar is het
ook niet interessant om het te we
ten omdat je de persoon in kwes
tie immers toch niet kent!
Onder een van de foto's stond nog
een geheel andere foto, waarop je
een vrouw van middelbare leef
tijd met een hoofddoek om naar
prikkeldraad ziet kijken met
daarop het bordje 'Danger
-doodshoofd- mines'. Als in het
bijschrift had gestaan dat de
Britse premier Margaret T. hier
langs het prikkeldraad loopt op
de Falklandeilanden, dan zou
den intelligente speurneuzen on
der de lezers, afgaand op de foto
en de bijgevoegde gegevens, er op
den duur wel achter zijn geko
men dat het om niemand minder
dan Margaret Thatcher ging. Het
heeft, met andere woorden, iets
potsierlijks en tevens iets schijn
heiligs om de foto af te drukken
waarop een verdachte met zijn
snufferd voluit staat afgebeeld,
maar intussen wel preuts te vol
staan met zijn initialen.
De foto met Janmaat in zijn regen
jas herinnerde me overigens aan
een passage in Alan Bullocks bio
grafie 'Hitler, leven en onder
gang van een tiran', waarin de
vraag ter sprake komt waar Hit-
Ier eigenlijk van leefde, hoe hij
aan de kost kwam, in de jaren
twintig? Kreeg hij bijvoorbeeld
geld voor zijn redevoeringen?
„Als ik voor de Nationaal Socia
listische Partij spreek, antwoord
de Hitier, vraag ik geen geld voor
mijzelf. Maar ik spreek ook voor
andere organisaties, zoals de
Duitse Nationale Defensieve en
Offensieve Liga, en dan neem ik
natuurlijk een honorarium aan.
Mijn middagmaal gebruik ik om
beurten bij verschillende kame
raden van de Partij. Verder
word ik op bescheiden wijze door
enkele kameraden van de Partij
geholpen".
Japi, de uitvreter dus, het verhaal
dat door Nescio met vooruitzien
de blik al in 1909-1910 geschreven
werd, nog voordat Hitier zich die
rol eigen maakte! Het was overi
gens niet deze passage die mij
aan Janmaats regenjas deed
denken, maar de volgende in
Bullocks boek:
„Het waarschijnlijke antwoord is
dat Hitler even onverschillig te
genover geld stond als in Wenen,
dat hij van de ene dag in de an
dere leefde en er zich weinig druk
om maakt wie de volgende maal
tijd voor hem zou betalen. Tot
1929 toe bleef hij een of twee ka
mers bewonen in een armelijke
straat bij de rivier de Isar
(Thierschstrasse 41). Gewoonlijk
droeg hij een oude en vuile
trenchcoat, of een goedkope re
genjas en bekommerde zich niet
over zijn persoonlijk uiterlijk of
comfort".
Voila, daar hebben we de regenjas
van Janmaat, maar dan een hal
ve eeuw eerder' Nu ik deze passa
ge nog eens overlees, herken ik er
trouwens ook nog iemand anders
in, toen die zo tusseh de 30 en 40
jaar was. Niet het uitvreten bij
kameraden, bedoel ik, maar de
oude trenchcoat of goedkope re
genjas, en de overschilligheid te
genover persoonlijk uiterlijk of
comfort. Ik herken mijzelf. O, u
herkent uzelf ook? Heeft iedereen
wel eens in zijn leven een periode
gehad waarin hij een goedkope
regenjas droeg? Sorry, dan heb
ik niets gezegd.
DEN HAAG - .Als je mij vraagt:
ben je verbaasd over de reac
ties van de laatste dagen op de
aangekondigde tariefverho-
gingen in het openbaar ver
voer, dan zeg ik nee", verklaart
minister Smit-Kroes van ver
keer en waterstaat. „Elke ta
riefverhoging, zeker in deze
moeilijke tijden, roept emoties
en weerstanden op. Echter, we
kunnen de tekorten in het open
baar vervoer niet ongeremd la
ten doorstijgen".
„Voor dit jaar moet drie miljard
door de schatkist, de belasting
betaler, worden bijgepast. Van
iedere bestede gulden in het
openbaar vervoer wordt slechts
22 cent gedekt door opbreng
sten. Ik dien dus te kiezen uit
twee kwaden. Ik wil niet snij
den in het voorzieningenni
veau. Verhoging van de tarie
ven is dan helaas de enige mo
gelijkheid die overblijft".
Dat snijdt dan in de portemon
nee van de mensen, want als
rechtstreeks gevolg van de re
cessie zijn tallozen toch al min
der mobiel geworden. Zij had
den al minder te besteden en
desondanks stijgen de belas
tingen dit jaar forser dan mis
schien ooit tevoren. Meer men
sen zijn aangewezen op het
openbaar vervoer en nu gaan
ook deze tarieven met spron
gen omhoog.
„Ik weet het, het is toch een
beetje een toestand van potver-
dikkeme, nu ook dit weer. Ik
begrijp dat best. Toch, zo hele
maal nieuw is het natuurlijk
niet. Niet alleen waren de ver
hogingen al genoemd in het
politiek testament van mijn
voorganger, het is ook vastge
legd in het regeerakkoord.
Zelfs de orde van grootte is
aangegeven. Wat dat betreft
dus geen verrassing, al is de in
vulling misschien wel als een
schok gekomen"
Kritiek
Maar dat is niet het enige. Want,
zegt zij, „alle kritiek die de laat
ste dagen over mij en over de
plannen is uitgestort, gaat
voorbij aan het aspect dat de
kosten van het openbaar ver
voer niet meer zijn op te bren
gen. Er was alleen de onge
nuanceerde roep dat dit beslist
niet mag. Maar de mensen die
dat roepen bieden geen alter
natief. Terwijl ik vind, dat als
je het over goed openbaar ver
voer hebt, en ik vind dat een
samenleving daar recht op
heeft, je ervoor moet zorgen
DEN HAAG - Minister Smit-Kroes van verkeer en waterstaat
veroordeelt de snelheid waarmee NS-president drs. L. F. Ploe
ger een uitspraak heeft gedaan over de oorzaak van het spoor
wegongeluk te Rotterdam, op 27 december.
„Ik vind dat je je op zo n moment moet onthouden van een oor
deel", aldus de bewindsvrouw. Ploeger had kort na het onge
luk verklaard dat een van de twee treinen waarschijnlijk een
sein had genegeerd.
„Ik neem aan dat meneer Ploeger het heel voorzichtig heeft ge
zegd, maar onder dat soort omstandigheden, eigenlijk te allen
tijde wanneer schuldvragen op tafel komen, moet ledereen
zich ontzettend terughoudend opstellen. Bepaalde partijen
kunnen zich niet meer verweren en anderen zitten in een si
tuatie waarin dat moeilijk is. Ikzelf heb in het openbaar
geen enkele uitspraak gedaan", aldus mevrouw Smit-Kroes,
„ook niet op grond van informatie die ik naderhand onder
ogen gekregen heb".
Zulke oordelen, vindt zij, mogen pas aan het eind van het onder
zoek uitgesproken worden; „wacht maar af tot de Spoorweg
ongevallenraad, die daarvoor het aangewezen orgaan is, oor
zaak en toedracht heeft onderzocht. Overigens geldt dal niet
alleen voor spoorwegongelukken, maar in al zulke situaties".
dat ook in de toekomst dit
openbaar vervoer gegaran
deerd is, tegen redelijke kos
ten".
„Want laten we de zaken bekij
ken zoals ze zijn. We kunnen
alles laten zoals het is, maar
dan moet je zo goed in je slap
pe was zitten dat geld geen
probleem is. Daar kunnen we
kort over zijn, dat is nu niet
meer aan de orde. Een andere
mogeüjkheid is dat je in het
voorzieningenniveau gaat snij
den. Voor mij valt ook dat af.
Dan kom ik aan het derde
punt, maatregelen om de doel
matigheid, de efficiency te ver
beteren".
„De laatste tijd", aldus mevrouw
Smit-Kroes, „zijn vanuit Den
Haag steeds meer efficiency
maatregelen opgelegd, met na
me aan het stads- en streekver
voer. De effecten daarvan op
de mensen die daarmee wor
den geconfronteerd onder
schat ik niet. Zoiets is gemak
kelijker uit te spreken dan te
verwezenlijken. Want ook aan
ADVERTENTIE
Leuk nieuws voor de liefhebbers van extra pittige koffie. Want in elk pak
Paarsmerk van Douwe Egberts zit tijdelijk 25 gram extra. Goed voor vijf gulle
kopjes. En lekker pittig, zoals u dat van Paarsmerk gewend bent. Daar moet u
dus even aan denken, in de winkel.
efficiencymaatregelen komt
een einde. De effecten van
nieuwe maatregelen worden
uiteraard steeds kleiner".
„Dan kom je uiteindelijk toch op
de kostendekking. De situatie
is ontstaan dat de man, de
vrouw ert het kind die van het
openbaar vervoer gebruik ma
ken, met het kopen van de
strippenkaart eigenlijk amper
een bijdrage leveren aan de
kosten die met het vervoer
worden veroorzaakt. Kosten
Vergif
„Ik zeg erbij, voor mij hoeft er
geen honderd procent koste-
nafdekking te zijn. Maar als we
nu niet extra verhogen, neemt
het in 1986, '87 helemaal extre
me vormen aan. En ik durf er
vergif op in te nemen dat wie
hier dan ook zit, welke kleur
het kabinet ook heeft, geen ka
binet het zich kan permitteren
die verschillen zo ver, steeds
verder uit elkaar te laten
groeien. Als dus nu niet hier
gesneden wordt, moet later ge
sneden worden ir
gen die voor de
meer belang zijn".
Nu geldt dit alles veruit het
meest voor het stads- en
streekvervoer, in wat mindere
mate voor de trein. Toch, NS
presenteert zich als een com
mercieel bedrijf, NS maakt
sinds 1964 verlies, NS ontvangt
uit de schatkist jaarlijks meer
compensatie dan de Franse
spoorwegen uit de Franse
schatkist, maar de directie van
NS verzet zich tegen tariefver
hogingen. Hoe beoordeelt me
vrouw Smit-Kroes dit verzet?
De minister: „Ik denk dat voor
NS geldt wat op dit moment
voor iedere Nederlander geldt,
we moeten ons allemaal bezin
nen of het misschien niet toch
op een iets voordeliger wijze
kan. Of niet nóg een schepje er
bovenop kan - wanneer het om
bezuinigingen gaat - en of we
ermee moeten doorgaan steeds
meer mensen een arbeids
plaats in het openbaar vervoer
te geven. Ook NS zal op de
kleintjes moeten letten".
"Uitgeknepen citroen
Enigszins bevreemdend is dat
oordeel toch wel, want wie eni
ge weet heeft van de zorgvul
digheid waarmee NS met de
beschikbare geldmiddelen om
springt, kan niet snel tot de
slotsom komen dat bij de
spoorwegen het geld over de
balk gesmeten wordt. „Het
lijkt hier soms net een uitge
knepen citroen" - uitspraak
van de ene NS'er tegenover
een andere die dat met tegen
zin beaamde - is illustratief
voor de sfeer waann NS'ers da
gelijks hun maatschappelijke,
van overheidswege opgedra
gen taak moeten uitvoeren
„Ja, nou. om het nu direct met
een uitgeknepen citroen te ver
gelijken - we proberen natuur
lijk om degenen met de zwak
ste schouders zo veel mogeUjk
Ie ontzien, maar we moeten
door het dal heen. En dat geldt
dan ook voor NS, ook al zegt
NS dat het niet kan. De verlie
zen van het spoorwegbedrijf
bedroegen in 1982 circa 920
miljoen gulden. Daar kan NS
toch ook niet de kop voor in
het zand steken".
Ofwel, die citroen treft ons allen?
„Ja, maar wel met uitzicht op be
tere tijden. Als we nu niet
doorzetten, weten we dat we
helemaal in de versukkeling
komen. Dat geldt voor heel het
openbaar vervoer Als ik die
maatregelen nu niet zou ne
men. riskeren we levensgroot
dat over drie of vier jaar op gro
te schaal werknemers in het
openbaar vervoer moeten wor
den ontslagen"
Autorijden
Met nog de opmerking dat de ta-
riefverhogingen met het ge
volg zijn van de bezuinigings
operatie geeft de minister on
verholen aan dat bij verkeer en
waterstaat drastische verschui
vingen van het departementale
bestedingenpatroon thans het
meest aan de orde zijn. Dat ver
klaart intussen nog met in re
delijkheid waarom dan ook de
kosten van het autorijden ver
hoogd zouden moeten worden.
De minister gaat voorbij aan
een antwoord op die vraag.
Wel is het duidelijk in welke
richting de accentverschuiving
moet gaan. Minister Smit-
Kroes onderschrijft de opvat
ting dat, zoals zij zegt, „de
overheid met name de produk-
tieve overheidsinvesteringen
heel erg sterk moet stimuleren,
zeker onder de huidige om
standigheden". Dat is waar,
maar onder Van Agts eerste
kabinet, waarvan ook WD'ers
deel uitmaakten, is daar be
trekkelijk weinig van terecht
gekomen - in weerwil van Be
stek '81, ofwel het inzicht dat
maatregelen, ombuigingen ge
boden waren.
Politiek klimaat
Mevrouw Smit-Kroes: „Voor dit
soort ingrijpende maatregelen,
waar we nu voor gesteld zijn. is
nu eenmaal een gerijpt politiek
klimaat nodig. Een aantal
maatregelen die toen genomen
zijn, zijn afgedwongen door
een meerderheid in de Tweede
Kamer. Dan kun je zelf de me
ning toegedaan zijn dat dat be
sluit. op die manier genomen,
misschien niet het verstandig
ste was, maar in een parlemen
taire democratie heb je dat ge
woon te accepteren
„De WD zegt steeds, je moet
niet goed geld naar kwaad geld
brengen. Tegelijk is niet elk
schot een eendvogel. Dat is
ook nu de context. Misschien
zelfs nog meer, omdat we in
middels nog zwaarder in de
puree zitten. Er is een aantal
terreinen waarin verkeer en
waterstaat, zeker onder de hui
dige omstandigheden, een bui
tengewoon grote verantwoor
delijkheid heeft. Dat is uiter
aard de grond-, weg- en water
sector; een heel duidelyk pro-
duktieve overheidsinvestering
waar het de wegen betreft. Ter
wijl je ten aanzien van de dij
ken weinig Nederlanders hoeft
te overtuigen van de noodzaak
van goed onderhoud, voor de
veiligheid van ons land.
„Dat onderstreept de noodzaak
van investeringen in die secto
ren. Met name over de dijken,
de kustwenng, hebben we in
het regeerakkoord heel duide
lijke uitspraken gedaan. Er is
bijna geen onderwerp te noe
men dat zo duidelijk is uitge
sproken, terwijl het ook aan
tijd gebonden is. Want als je
merkt dat je bestedingsmoge
lijkheden veel kleiner worden,
terwijl je zowel naar de hoogst
mogelijke produktiviteit
die investeringen moet kijken
als naar wat de hoogste priori
teit verdient, dan valt de keus
niet moeilijk"
Onderhoud
„Denk aan de wegen Ik geloof
dat het met zo moeilijk is
vast te stellen dat ook wat de
wegen betreft in de Randstad
enkele zeer zware prioriteiten
liggen. Het is met mijn bedoe
ling veel meuwe wegen aan te
leggen. Waar ik wel grote zor
gen over heb dat is het onder
houd, en de omvang van een
aantal knelpunten".
„Want ik weiger om onze tegen
woordige financiële situatie al
dus uit te leggen dat er slecht
onderhoud moet zijn, of dat v
een aantal knelpunten met
zouden moeten oplossen. On
derhoud is behoud, en de t
keersveüigheid mag niet onder
een minimaal niveau komen"
„Trouwens, daar komt by dat
een aantal centra in Nederland
voor het bedrijfsleven minder
aantrekkelyk wordt als vesti
gingsplaats, als de bereikbaar
heid op de tocht staat En daar
mee komt ook de werkgele
genheid in het gedrang"
