branden zit een luchtje
Vatbaarheid voor van alles
Eigenaardige ziekte steekt de kop op
door Miep Hoenson
ZATERDAG 8 JANUARI 1983
Ging men er jarenlang van
uit dat opzettelijk veroor
zaakte branden werden
veroorzaakt door pyroma
nen; de werkelijkheid anno
1982 leert dat ook 'normale'
mensen door omstandighe
den tot een dergelijke wan
hoopsdaad worden aange
zet. Menige keurige burger
die zijn persoonlijke schul
denlast via een (te) hoge
verzekering wil aflossen
blijkt naar de benzinefles te
grijpen.
Met name in deze provincie
groeit het aantal branden de
brandweerlieden boven het
hoofd. In de eerste zes maan
den van 1982 moest er in Zuid-
Holland 4652 maal een alarm
kreet richting brandweer wor
den gedaan. Omgerekend een
stijging van zo'n 17 procent,
vergeleken met 1981. De scha
de die door het totale aantal
branden in Nederland werd
veroorzaakt van januari tot en
met juni van dit jaar: 398 mil
joen gulden. Totale brandscha
de van vorig jaar: 682 miljoen.
Dit alles inclusief de 20 pro
cent opzettelijk veroorzaakte
branden.
Op pad
De verzekeringsmaatschappijen
hebben nu de handen ineenge
slagen in hun strijd om de
brandstichters te ontmoedigen
en om het totale aantal bran
den terug te brengen. Zij wil
len het vuur niet aanwakkeren
onder de bonafide verzeke
ringnemers. Het is de kunst
om de goeden niet onder de
kwaden te laten lijden, zo werd
tijdens de vergadering gesteld.
Geen mens wordt dus van brand
stichting beticht totdat het te
gendeel is bewezen. Echter, de
verzekeringsmaatschappijen
zullen meer dan ooit hun men
sen als 'rechercheurs' op pad
sturen. De gedupeerde had
veel antiek in huis staan? Dan
moeten daar resten van terug
te vinden zijn. De hele inboe
del verloren gegaan? Maar de
buren beweren dat er twee da
gen geleden spullen uit huis
werden gesjouwd...
"Wij vinden zelf ook wel dat we
de mensen te weinig vragen.
Anderzijds hebben verzeke
ringsmaatschappijen er een
hekel aan om vervelende vra
gen te stellen. Dat is alleen
maar anti-reclame. Maar ik ben
bang dat we er toch aan zullen
moeten geloven". Voorzitter
mr. F.W. Lodder van de Ver
eniging van Brandassuradeu
ren kan niet langer om de cij
fers heen. "We worden gecon
fronteerd met een steeds grote
re reeks branden, waarvan de
oorzaak onbekend is. Zelf kan
ik haast niet geloven dat het
aantal opzettelijk veroorzaakte
branden inderdaad zo hoog is.
Maar dat hele grijze veld van
branden zonder oorzaak, dat
moet kleiner worden".
Vandaar dat menige huiseige
naar, die zijn pand in vlammen
zag opgaan, met vragen over
schulden en hypotheken zal
worden geconfronteerd. "Al
thans, voor zo ver die vragen
de privacy niet aantasten",
haast mr. Lodder, zelf direc
teur van de N.V. Verzekering
Maatschappij Holland, zich te
zeggen.
Ontruimen
Financiële problemen zetten een
onbekend aantal huiseigena
ren tot brandstichting aaa
Sommigen worden gepakt.
Het betreft hier geen handige
criminelen, maar onhandige en
huis en zag de rook al uit de
schoorsteen komen. Toen de
chauffeur de fietsende eige
naar waarschuwde dat er iets
loos was snauwde deze hem
toe zich met zijn eigen zaken te
bemoeien.
Mr. Lodder: "Het is inderdaad
verontrustend dat bij zeer veel
branden de oorzaak onbekend
is. Toch blijken veel verdachte
branden de meest krankzinni
ge oorzaken te hebben. Dan
heb ik het nog niet eens over
de bekende pan met vet, die in
brand vliegt. Wat dacht u van
een glazen koepel die als
brandglas gaat fungeren, waar
door de prullenbak in brand
vliegt? Het lampje dat te dicht
bij de met kunststof geisoleer-
de muur is bevestigd? Kijk,
dergelijke dingen zullen bij mij
thuis niet gebeuren, maar bij
een ander kennelijk wel".
onlangs gehouden vergadering
was bijvoorbeeld dat niet zon
der meer de herbouwwaarde
moet worden uitbetaald. Lod
der: "Vooral de laatste jaren
kampen we met de situatie dat
de herbouwwaarde stijgt van
wege de ontwikkeling van de
lonen, terwijl de prijzen van de
huizen dalen. Die gegevens
staan vaak in geen enkele ver
houding tot elkaar".
Als het getroffen pand niet meer
wordt herbouwd, moet de eige
naar alleen de dagwaarde te
rugkrijgen. De meeste verzeke
ringsmaatschappijen zullen
een dergelijke clausule al op 1
januari van het komende jaar
in de standaardvoorwaarden
laten opnemen van nieuw af te
sluiten polissen. Mr Lodder
denkt dat deze clausule op den
duur de meest effectieve maat
regel zal worden in de strijd te
gen de brandstichters
PAGINA 15
Veel heil verwacht hy ook van de
pogingen van het verzeke
ringswezen om de contacten
met politie en brandweer te
verbeteren. Gezamenlijk zou
den deze instanties tot een be
tere preventieve aanpak moe
ten komen. "Als je al accep
teert dat in het centrum van
een stad half ingestorte gebou
wen blijven staan, dan vraag je
erom dat de jeugd er de brand
insteekt".
En het ontstellend hoge aantal
branden in scholen moet wor
den tegengegaan door een be
tere sociale controle van de I
buurt. "We moeten ons meer
bewust worden van onze ge
meenschappelijke verantwoor
delijkheid", zo oordeelt Lod
der
Anderzijds beseft hij dat de ge
meenschapszin er de laatste ja
ren in dit land niet beter op is
geworden, met name in de gro
te steden De verzekeringsman
is bang dat het stelsel van de
sociale zekerheid in dit land
het aantal branden alleen maar
kan doen toenemen Die stel
ling is niet zo vreemd als ze op
het eerste gezicht lijkt. In Ame
rika. het land dat al te vaak als
het grote voorbeeld geldt, is
een afgebrande fabriek een
ramp voor de werknemers.
Hun financiële zekerheid is
veel minder groot De werkge
meenschap heeft er dus veel
meer belang bij dat de fabriek
overeind blijft staan. En waar
om vertoonde juist in de Twee
de Wereldoorlog het aantal
branden een opmerkelijk lage
score? Omdat alles wat af
brandt in die tijd onvervang
baar was vanwege een gebrek
aan materialen. Conclusie van
Lodder: brand is min of meer
een welvaartsverschijnsel.
Prijzen
Sommige alternatieven om het
aantal branden te bedwingen
gingen de heren verzekeraars
net të ver. Zo zag men niets in
het Amerikaanse systeem om
premies uit te loven voor tips
over mogelijke brandstichtin
gen "Een beetje eng", vonden
zij
Ook het bewaren van dubieuze
dossiers werd als mogelijkheid
van de hand gewezen. Het is -
alweer in Amerika - de ge
woonte om by een onopgelos
te. verdachte brand na enige
tyd nog eens langs te gaan by
de betrokken mensen Niet zel
den staan als verloren opgege
ven antieke spullen dan weer
te pronk in de nieuwe kamer.
Zaak alsnog opgelost
Nee, dat soort praktyken gaat de
Nederlandse verzekeringsbe-
dryven te ver, bang als ze zijn
teveel privacy te verstoren.
Maar natuurlijk gaan de goe
den op den duur wel onder de
kwaden lijden. Daar kunnen
de verzekeraars niet helemaal
onderuit. Een maatregel die er
wel doorkwam is die van de
premieverhoging van de in
boedelverzekeringen in de pro
vincies waar zich de meeste in
braken en diefstallen bevin
den. In Groningen, Friesland,
Drenthe. Overijssel en Zeeland
is het aantal claims veel gerin
ger De inwoners van deze pro
vincies boffen: de verhoging
zal hun niet treffen
wanhopige mensen, die al
gauw sporen achterlaten.
Lodder: "Er is geen mens dat
consequent z'n eigen inboedel
in vlammen laat opgaan met al
le dingen erbij waaraan hij ge
hecht is. Dat gegeven verge
makkelijkt het opsporen van
frauduleuze brandstichtingen
natuurlijk".
Voorbeelden te over van cliën
ten, die eerst hun jacht of cara
van ontruimden voordat de
brand erin ging. Of huisdieren,
die toevallig uitbesteed waren
op het moment dat het vuur
om zich heengreep.
Mr. Lodder kan de voorbeelden
zelfs met gevoel voor humor
aanhalen. Dat van de boer, die
huis en haard met benzine be
sprenkelde en er het vuur in
stak. Als een idioot fietste hij
weg van de plaats des onheils.
Een bus, vol met dorpsgeno
ten, reed vlak daarna langs het
Extra
der veelvuldig worden gecon
fronteerd met 'het slechte' in
de mens, hij blijft onwrikbaar
in zijn standpunt dat bij geen
enkele claim de beschuldigen
de vinger wordt uitgestoken.
Na een brandmelding wordt
een expert aangesteld om de
schade op te nemen. De verze
keringnemer, die het met eens
is met de schattingen van de
verzekeringsexpert, kan zelf
zijn eigen expert in huis halen
Politie komt er niet aan te pas,
alleen wanneer er duidelijke
aanwijzingen zijn dat er een
luchtje aan de brand zit. Het
merendeel van de verzeke
ringsmaatschappijen betaalt
de herbouwwaarde van het
pand, al staat de oorzaak niet
vast of al is de brand door der
den aangestoken. Maar in de
nabije toekomst moet dat an
ders worden.
Eén van de conclusies tijdens de
De Burcht in Leiden, Qbus en 't Poelhuys in Lisse, de Nachtegaal in Noordwykerhout, Palace in
Noordwijk en recentelijk nogjongerentehuis De Linden in Lisse - er branden veel panden onder
verdachte omstandigheden af. Één op de vijf branden, om precies te zijn. Een alarmerend gegeven, niet in
de laatste plaats voor de brandverzekeraars zelf. De Vereniging van Brandassuradeuren in Nederland
kwam onlangs zelf met dit hoge cijfer op de proppen tijdens haar jaarvergadering. Hamvraag tijdens die
bijeenkomst: hoe ontmoedigen we die brandstichters?
Het Wapen van Friesland in Hiüegom, één van de vele panden die de laatste jaren in deze regio onder verdachte omstandigheden afbrandden
Slecht
Als verzekeringsman mag Lod-
Mr. F. W. Lodder, voorzitter
van de Vereniging van Brandas
suradeuren: "Brand is min of
meer een welvaartsverschijnsel".
Doordat zich plotseling een
ongewoon aantal patiënten
met deze tevoren zeer zeld
zame vorm van kanker
voordeed, kwam het VW-
syndroom aan het licht.
Artsen van het medisch
centrum van de New York
University ontdekten bij
drie jonge mannen het sar-
coom. Tot die tijd was dat
alleen maar bij twee groe
pen bekend: bij oudere
mannen van mediterrane
afkomst en bij personen
waarvan men het afweer
mechanisme kunstmatig
had onderdrukt, bijvoor
beeld om de afstoting van
een overgeplant orgaan te
gen te gaan.
Na die eerste melding werden
soortgelijke gevallen gesigna
leerd in San Francisco, Los
Angeles en kort geleden in Ko
penhagen en andere Europese
steden.
Van meet af aan was duidelijk
dat de plotselinge uitbarsting
van het sarcoom van Kaposi te
maken heeft met seksuele ge-
dragspatronen. De belangrijk
ste factor is een groot aantal
seksuele contacten met ver
schillende partners. Volgens
recent onderzoek van dr. Jero
me Groopman en dr. Michael
Gottlieb zijn vrouwelijke pros
tituees. drugspuiters en seksu
eel aktieve homoseksuele
mannen de meest bedreigde
groepen.
Defect
Met een sterftecijfer van onge
veer 40 procent van het aantal
ziektegevallen per jaar is het
sarcoom van Kaposi duidelijk
de aandacht waard. Maar
verontrustender is dat dit sar
coom slechts een onderdeel is
van een veel grotere 'VW-epi-
demie'. Men kan gevoeglijk
zeggen dat een derde van het
aantal patiënten met de verkre
gen verhoogde vatbaarheids
ziekte ook het sarcoom van Ka
posi oploopt. Maar ook andere
vormen van kanker komen
vaak voor bij patiënten met het
VW-syndroom, bijvoorbeeld
kanker van mond en endel
darm.
De diepere oorzaak schijnt een
defect in het afweermechanis
me te zijn waardoor het li
chaam vatbaar wordt voor in
fecties, maar ook voor kanker
Dat is een interessante consta
tering en lijkt de theorie over
het ontstaan van kanker te on
derschrijven. Die theorie gaat
er van uit dat kanker terug te
voeren is op het wegvallen van
de controle van het lichaam
over kwaadaardige cellen. In
een gezond lichaam zouden
celveranderingen die tot
kwaadaardigheid leiden dade
lijk worden ontdekt en derge
lijke cellen zouden meteen
worden vernietigd. Als deze
bewakingsfunctie - en men
kent deze functie toe aan het
afweermechanisme dat het li
Een hoogst eigenaardige ziekte zorgt al enige tijd voor opschudding bij de
gezondheidsdiensten aan beide zijden van de Atlantische Oceaan. De nieuwe ziekte wordt
aangeduid met de term VVV-syndroom, het syndroom van de Verkregen Verhoogde
Vatbaarheid. Er zijn inmiddels enkele honderden ziektegevallen geconstateerd waarvan
bijna de helft met dodelijke afloop. Wekelijks worden er 15 20 nieuwe gevallen gemeld.
Als verwekker ziet men een tot nu toe onbekend micro-organisme. Dit tast het
afweermechanisme van het slachtoffer aan en verhoogt daarmee de vatbaarheid voor
(eventueel dodelijke) infecties. Tevens vergroot het de kansen om een bepaald type kanker,
het sarcoom van Kaposi, tot ontwikkeling te laten komen.
chaam ook tegen infecties be
schermt - tekortschiet is kan
ker het gevolg.
Tot nu toe was er geen duidelijk
bewijs voor deze theorie te vin
den. Maar toeneming van het
aantal infecties en kankerge
vallen bij patiënten met het
VW-syndroom lijkt er op te
duiden dat de theorie juist is.
Bedenking
Wat is de oorzaak van de verkre
gen verhoogde vatbaarheids
ziekte? Het enige plausibele
aanknopingspunt is het veel
vuldige seksuele contact van
de slachtoffers van deze ziekte
met verschillende partners.
Een onderzoek onder leiding
van de Centers for Disease
Control in Atlanta (VS) wees
uit dat het aantal seksuele part
ners van homoseksuelen die
het VW-syndroom hadden ge
kregen, over een mensenleven
berekend circa 1100 beliep.
Overigens is er wel een beden
king op te werpen: waarom
zien wy het VW-syndroom
pas de laatste tijd? Homosek
sualiteit met vele partners cn
prostitutie zyn bepaald niet
nieuw. Beide zaken bestaan al
heel lang op de wereld. De
Amerikaanse dr. Alex Comfort
wijst erop dat homoseksuali
teit in veel maatschappijen al
lesbehalve werd en wordt toe
gejuicht, maar dat nergens ooit
melding is gemaakt van bui
tengewone ziekterisico's die
verbonden zouden zijn aan het
vaak wisselen van partner
Een bepaalde levensgewoonte
heeft trouwens ook sterke ver
denking opgeroepen, namelijk
het gebruik van amyl- en bu-
tylnitriet als zogenaamde ge
zelligheidsdrug of middel om
de seksuele extase op te voe
ren. Deze chemische stoffen
zijn zeer populair bij mannelij
ke homoseksuelen en zouden
derhalve verantwoordelijk
kunnen zyn voor de aantasting
van het afweermechanisme bij
hun gebruikers. Dr Karl An
ker Jorgensen en dr. Sven
Olov Lawesson van de univer
siteit van Aarhus in Denemar
ken vestigden ook de aandacht
op de mogelijkheid dat dit
soort van stoffen verwekkers
van kanker tot activiteit prik
kelen. Maar het totale beeld le
vert toch geen bewijzen op
voor de gedachte dat nitrieten
de boosdoeners zouden zyn te
veel patiënten met het VW-
syndroom hebben nooit ge
bruik gemaakt van dit soort
drugs.
Nieuw virus?
Zou dan de schuldige een totaal
nieuw virus kunnen zyn, ëën
waarvan de identiteit nog niet
is vastgesteld? Het onderzoek
naar een micro-organisme van
deze aard is nu gericht op een
bevolkingsgroep waarin het
VW-syndroom een bed ge
woon vcrschynsel blijkt te
zijn: emigranten uit Haiti die
naar de Verenigde Staten ko
Hoe deze groep aan de ziekAp
komt is al een even groot raatf-
sel als de aard van de aandoe
ning zelf. Maar er zyn nu aan
wijzingen dat in Haïti blijkbaar
ook een epidemie van het
VW-syndroom heerst, en het
eiland is een geliefd vakan
tieoord voor homoseksuele
mannen. Zouden zy de onbe
kende verwekker hebben mee
gebracht, of ligt het omge
keerd? Deskundigen van de
Centers for Disease Control
onderzoeken nu bloed m OKI
weefsels van Haitiaanso slacht
offers van de ziekte en probe
ren de tot nu toe onbekende
ziekteverwekker op te sporen.
Kort geleden kwam er van de
kant van het St. Luke's Roose
velt Hospital Center in New
York een tamelijk verontrus
tend bericht Volgens het be
richt komt het VVV-syndroom
- of een aandoening die daar
veel op lykt veel meer voor
dan oorspronkelijk werd ge
dacht De fundamentele afwij
king by mensen die aan het
VW-syndroom lyden is een
massale teruggang in aantal
van bepaalde bloedcellen Het
betreft één der beide typen
kleine, witte bloedcellen en
wel die welke een belangryke
rol spelen in het afweermecha
nisme By een tekort aan deze
onmisbare verdedigers is het
lichaam een weerloze prooi
voor micro-organismen die an
ders nooit een bedreiging zou
den vormen.
Voorkomen
Ondertussen breidt de ziekte
/i' h Uil en r, i r r.ug g.-« n -
doende therapie bekend. Een
geruststellende factor in dit
dreigende verhaal is dat men
de ziekte op een vry eenvoudi
ge cn voor de hand liggende
manier kan voorkomen Een
dergelijke voorzichtigheid lykt
gerechtvaardigd, althans ten
minste totdat de deskundigen
waar ter wereld ook enn ge
slaagd zijn de oorzaak van deze
eigenaardige aandoening vast
te stellen.
Bovenstaande gegevens fijn ont
leend aan een artikel vervchren on
langs in I>e Letter W", een uitgave
van de dienvt Wetensrhapvvoorlieh-
