Vredesvoorstel Oostblok
Brusselse steun voor Londen
■c
Londen ontvangt PLO-man toch
"Geritsel" met
EG-geld minder
Satelliet valt
terug naar aarde
Paus benoem i Pool
Glemp tot kardinaal
Niet-aanvalsverdrag met NAVO
Parijs verklaart
verzetsbeweging
op Corsica
voor ontbonden
Bonn eist
meer import
door Japan
In visserij geschil met Denemarken
Buitenland
DONDERDAG 6 JANUARI 1983
VATIKAANSTAD (AP/GPD/Reuter) - Paus Johannes Paulus II
heeft gisteren aangekondigd dat hij op 2 februari 18 kardinalen
zal benoemen.
De paus zei tijdens zijn wekelijkse algemene audiëntie dat aarts
bisschop Jozef Glemp, de leider van de rooms-katholieke kerk
in Polen, één van de nieuwe kardinalen zal zijn.
Onder de nieuwe kardinalen bevindt zich mgr Godfried Dan-
neels, aartsbisschop van Mechelen-Brussel. en een aantal ande
re residerende aartsbisschoppen, als mgr. Jean-Marie Lustiger
van Parijs, mgr. Carlo Maria Martini van Milaan, mgr. Joachim
Mcisner van Berlijn, mgr. Joseph Bernardin van Chicago en ver
schillende Afrikaanse bisschoppen. Ook de aartsbisschop van
Medellin (Colombia), mgr. Alfonso Lopez Trujillo, die als voor
zitter van de Latijns-Amerikaanse bisschoppenconferentie (Ce-
lam) de behoudende lijn van de paus in dat werelddeel vertegen
woordigt, wordt tot kardinaal benoemd.
Ook de Russische 87-jarige apostolische administrateur van Riga
(Letland) mgr Julijan Svaivods. wordt tot kardinaal benoemd.
Verder wordt de aandacht getrokken door de benoeming van de
wereldberoemde Franse theoloog Henri de Lubac.
De benoeming van de Poolse primaat Glemp tot kardinaal is in
Warschau door kerkelijke functionarissen met vreugde en door
de minister van godsdienstzaken met tevredenheid begroet.
Glemp zou "zeer blij" zijn met zijn benoeming, aldus een woord
voerder van de bisschoppenconferentie. De nieuwe kardinaal
was zelf niet bereikbaar voor commentaar.
LONDEN - Een Arabische delega
tie, met inbegrip van een verte
genwoordiger van de PLO, zal
eind februari toch een bezoek
aan Londen brengen, ondanks
een eerdere weigering van de
Britse regering zo'n delegatie te
ontvangen. Dat heeft de Marok
kaanse minister Boucetta (bui
tenlandse zaken) gisteren ver
klaard.
Boucetta zei in in de Marokkaanse
hoofdstad Rabat dat dit met het
Britse ministerie van buitenland
se zaken is overeengekomen.
Een woordvoerder van dit minis
terie in Londen wilde gister
avond niet verder gaan dan te
verklaren dat er onderhandeld
wordt met Marokko over het be
zoek en dat er door de Britten
'zekere voorstellen' zijn gedaan.
Als het bezoek aan Londen van de
Arabische delegatie onder lei
ding van de Marokkaanse ko
ning Hassan inderdaad doorgaat,
dan betekent dat een gevoelig
gezichtsverlies voor de Britse re
gering. Deze liet onlangs weten
niet bereid te zijn PLO-minister
Kaddoumi (buitenlandse zaken),
die deel uitmaakt van de delega
tie. te ontvangen.
De delegatie is de afgelopen weken
langs de vaste leden van de Vei
ligheidsraad gereisd. Frankrijk,
China en de Sowjet-Unie waren
bereid de Arabieren, inclusief
Kaddoumi, te ontvangen. Enge
land volgde dezelfde lijn als de
Verenigde Staten; geen officiële
ontvangst van PLO-mensen als
deze organisatie niet eerst Israël
erkent, of stopt met de vijande
lijkheden.
door
Henk Dam
Maar de afgelopen dagen werd de
Britse regering onder grote druk
gezet. Begin deze week werd be
kend dat Saoedi-Arabië de Britse
minister Pym (buitenlandse za
ken), die van plan was het ko
mende weekeinde een bezoek
aan dat land en andere Arabische
Golfstaten te brengen, had laten
weten geen prijs te stellen op
diens bezoek.
Pym was tot gisteravond niettemin
van plan het komende weekein
de naar de Golf af te reizen, om
dat de drie andere staten waar
aan hij een bezoek zou brengen -
Oman, Quatar en de Verenigde
Arabische Emiraten - aanvanke
lijk lieten weten het voorbeeld
van de Saoedi's niet te zullen vol
gen.
Dat kwam deze Golfstaten op
protesten uit de Arabische we
reld te staan, met als gevolg dat
Quatar en Oman voor de druk
zwichtten en het Britse ministe
rie van buitenlandse zaken be
richtten, dat Pym ook bij hen
niet langer welkom zou zijn.
Daarop maakte het Britse ministe
rie van buitenlandse zaken gis
termiddag bekend, dat Pyms reis
definitief van de baan was. Het
was gisteravond nog njet duide
lijk of de Britse minister nu als
nog zijn bezoek aan de vier Golf
staten zal afleggen.
WENEN - De landen van het Warschau-pact hebben giste
ren na afloop van de topconferentie van de Oostblok-
leiders in Praag aan de NAVO-landen een niet-aanvals
verdrag voorgesteld.
opent elkaar te controleren.
Ook staat niet precies vast wat het
antwoord is van het Warschau
pact op het tweevoudige besluit
van de NAVO om voor het eind
van het jaar in Europa kruis- en
Pershing-raketten te stationeren
als er geen schot komt in de
SALT-onderhandelingen in Ge-
nève.
Tsjechoslowakije zal de politieke
verklaring als officieel document
overbrengen aan de Verenigde
Naties en de deelnemers van de
veiligheidsconferentie in Euro
pa. In het Westen wordt het aan
bod als een propagandazet van
het Oostblok beschouwd, en het
is onwaarschijnlijk dat het se
rieus zal worden genomen.
De Warschaupact-landen zelf spre
ken van een „nieuw groot vre
desvoorstel", dat ook door lan-
door
Anton Koene
den buiten de NAVO onderte
kend kan worden. NAVO-diplo-
maten wilden de precieze tekst
van de documenten die in Praag
zijn aangenomen bestuderen, al
vorens een definitief commen
taar te geven. Maar een Britse
functionaris zei dat hij het resul
taat van deze eerste top van het
Warschaupact met de nieuwe
Sowjet-leider Oeri Andropov
„nogal mager" vond als inder
daad het voorstel van een niet-
aanvalsverdrag het belangrijkste
idee zou zijn.
Al eerder zijn van de zijde van het
Warschau pact dergelijke voor
stellen gedaan. De eerste maal in
mei 1958, en dat werd later her
haald in 1963 tijdens ontwape
ningsonderhandelingen in Genè-
ve. Beide keren is het voorstel
door de NAVO-landen afgewe-
In het Westen wordt nog afge
wacht in hoeverre het jongste
voorstel om wederzijds af te zien
van geweld gebonden is aan ont
wapening in Europa en of er in
de verklaring een clausule wordt
opgenomen die de mogelijkheid
Teleurstelling
De Amerikaanse Tomahawk-
raketten stellen bij proeven
teleur. Het Amerikaanse mi
nisterie van defensie beves
tigde gisteren dat er vertra
ging is opgetreden bij de
plaatsing van deze wapens op
onderzeeërs en oppervlakte-
schepen. Tevens zei het mi
nisterie dat er nu meer geld
nodig is om het Tomahawk
programma, dat als afschrik
king moet dienen tegen de
Sowjet-Unie, voort te zetten.
Vrij
Nazli Ilieak, een bekende Turk
se dagbladcolumniste, is gis
teren uit de gevangenis ont
slagen. Ilieak, die werkte
voor het rechtse dagblad Ter-
cuman, heeft twee van de
drie maanden straf uitgeze
ten. Zij had dc straf gekregen
omdat zij uitlatingen had ge
daan over politieke aangele
genheden. Een Turks decreet
verbiedt dat.
Gevlucht
Een Oostduitse man en zijn
vriendin zijn er gisteren in
geslaagd uit Oost-Duitsland
naar het Westen te vluchten.
De twee vluchtelingen, 23 en
19 jaar oud, moesten eerst
over een drie meter hoge ijze
ren afscheiding klimmen, die
op de Oostduitse oever van
de Elbe staat. Zij zwommen
vervolgens de rivier over en
werden door een patrouille
boot vón de Westduitse
grenspolitie opgepikt.
Illegaal
De regering van de Ierse repu
bliek heeft gisteren het Iers
Nationaal Bevrijdingsleger il
legaal verklaard. Dit houdt in
dat leden van dit leger voor
ten hoogste zeven jaar kun
nen worden gevangengezet.
Reden voor de maatregel is
een bomaanslag in Noord-
Ierland, waarbij 18
werden gedood.
Het Tsjechoslowaakse partij-or
gaan Rude Pravo ging in de uit
gave van dinsdag zo ver om te
schrijven, dat als de voorstellen
van het Warschau-pact een posi
tieve echo in het Westen zouden
krijgen, het Warschau-pact be
reid zou zijn zichzelf op te heffen.
Het ligt voor de hand dat de bedoe
ling van het nieuwe vredesvoor
stel is het stationeren van een
nieuwe generatie atoomwapens
in Europa tegen te houden en te
gelijkertijd de Europese vredes
bewegingen te versterken, waar
van het laatste een duidelijk pro
pagandistische achtergrond
heeft.
PARIJS (AFP) - Dc Franse rege
ring heeft gisteren het 'nationale
front voor de bevrijding van Cor
sica' (FLNC) voor ontbonden
verklaard. Deze ondergrondse
beweging voor een onafhanke
lijk Corsica heeft, naar eigen zeg
gen. in 1982 300 aanslagen ge
pleegd. Eind vorig jaar stelde het
front een 'revolutionaire belas
ting' in die van de 'rijken' wordt
geheven.
Het FLNC dat in mei 1976 uit een
samengaan van twee groeperin
gen, "Justizia Paolina" en het
"boerenfront voor het vrije Cor
sica", ontstond, heeft vaak verze
kerd dat "de gewapende strijd
het enige middel is om een poli
tiek doel te bereiken". Het front
telt naar schatting ongeveer 200
militante leden.
Het kabinet nam zijn besluit op
grond van een wet van 10 januari
1936 tegen strijdgroepen. In juli
1981 werd op dezelfde grond de
SAC (Service d'Action Civique),
een neo-gaullistische groepering,
verboden. Op 18 augustus van
het vorig jaar werd de uiterst
linkse stadsguerrillagroep 'Ac
tion Directe' voor ontbonden
verklaard.
Het Franse kabinet benoemde gis
teren de 46-jarige Robert Brous-
sard, voormalig hoofd van de
speciale anti-misdaadbrigade,
tot zijn gedelegeerde op het ge
bied van de politic bij het be
stuur op Corsica. Hij zal daar
nauw samenwerken met de twee
politieleiders die maandag wer
den aangewezen. Dat zijn Ber
nard Comandon, die hoofd van
de centrale recherche op het ei
land is geworden, en Claude
Laurie die nu hoofdcommissaris
is in Ajaccio.
BONN (UPI) - Dc Westduitse
gering verwacht van Japan dat
het meer zal doen voor de open
stelling van zijn markt
Westeuropese exportprodukten
Dit heeft de Westduitse ministe
van buitenlandse zaken, Hans
Dietrich Genscher, gisteren mee
gedeeld aan zijn Japanse ambt
genoot, Shintaro Abe, di
Bonn vertoeft om er het import-
beleid van de regering-Nakasone
uit te leggen.
Genscher vertelde Abe dat de
maatregelen die Japan tot dus
ver heeft genomen op het gebied
van verlaging van invoerrechten
en afschaffing van andere im
portbelemmeringen in de
Bondsrepubliek onvoldoende
worden genoemd. Het is noodza
kelijk dat Japan meer doet om te
voorkomen dat de vrijheid van
de handel in gevaar komt, aldus
de Westduitse minister.
Minister Genscher heeft met Abe
ook gesproken over de betrek
kingen tussen Oost en West en in
dat verband opgemerkt dat het
van belang is dat de nieuwe ont
wapeningsvoorstellen van de
(Foto AP)
Russische leider Joeri Andropov
serieus worden bestudeerd en
tot onderdeel van constructieve
onderhandelingen worden ge
maakt. Wat de handelsbetrekkin
gen tussen Oost en West betreft
werden de twee bewindslieden
het er over eens dat Japan moet
worden betrokken bij Westerse
beraadslagingen daarover.
Abe is bezig aan een reis langs di
verse Europese hoofdsteden om
te proberen daar duidelijk te ma
ken dat Japan echt niets meer
kan doen ter bevordering van
zijn invoer. Overal heeft men
hem echter te verstaan gegeven
dat het standpunt van de Japan
se regering erg onbevredigend is
gelet op de grote tekorten aan
Europese kant op de balansen
van de handel met Japan.
Met kernaandrijving
De Russische satelliet Kosmos-
1402 valt volgens de Ameri
kaanse autoriteiten terug
naar de aarde. De kunstmaan
zou zijn uitgerust met een
radioactieve energievoorzie
ning, waardoor er besmet
tingsgevaar kan ontstaan als
gevolg van de verbranding
van de satelliet in de aardat
mosfeer.
De Kosmos-1402 werd op 13 au
gustus 1982 gelanceerd. Als
doel gaven de Russische au
toriteiten op het verrichten
van wetenschappelijke waar
nemingen. Volgens ruimte
vaartkringen betrof het ech
ter een kunstmaan die be
doeld was om de oceanen te
verkennen. Met behulp van
een krachtige radar zou de sa
telliet de positie van schepen
door
Chriet Titulaer
op de oceanen kunnen vast
stellen. Voor de krachtige ra
dar is een fikse energiebron
nodig die wordt gevonden in
de miniatuurkernreactor aan
boord van de Kosmos 1402.
Net als alle Amerikaanse en
Russische spionagesatellie-
ten werd de Kosmos-1402 in
een relatief lage baan boven
de aarde gebracht. Het hoog
ste punt was 279 kilometer en
het laagste punt 254 kilome
ter. De oorspronkelijke baan
werd eenmaal in de 89,6 mi
nuten doorlopen.
Satellieten in zo'n lage baan
vallen relatief snel terug naar
de aarde. Om dit te voorko
men worden ze regelmatig
opgekrikt met behulp van
een ingebouwde raketmotor.
Waarschijnlijk lukt het de
Russen nu niet meer deze
motor te gebruiken. De Kos-
mos-1402 is daarom onbe
stuurbaar geworden en valt
ongecontroleerd terug naar
de aarde.
De Amerikaanse Norad (North
American Defense Com
mand) houdt voortdurend al
le satellieten en alle ruimte
schroot dat om de aarde
draait in de gaten. Norad
heeft nu opgemerkt dat de
baan van de Kosmos-1402
snel verandert en heeft bere
kend dat de satelliet over en
kele weken zal terugvallen.
De kunstmaan heeft een
baanhelling van 65 graden en
zal daarom ergens tussen 65
graden noorderbreedte en 65
graden zuiderbreedte neer
komen.
Nederland ligt dus ook in de
potentiële gevarenzone. Het
is niet mogelijk nu al te voor
spellen in welke baan de te
rugkeer zal plaatsvinden. Dat
kan pas ongeveer een dag
voor de terugval.
Een soortgelijk incident deed
zich in januari 1978 voor toen
de Russische Kosmos-954 in
het noorden van Canada uit
eenviel. Deze satelliet was op
18 september 1977 gelan
ceerd en had eveneens een
radioactieve energiebron aan
boord.
Na de terugval van de Kosmos-
954 zette de Canadese over
heid een gigantische zoekac
tie op touw, maar die leverde
geen radioactief materiaal op.
De Canadese overheid claim
de de kosten van deze
zoekactie bij de Russische
overheid. In mei 1981 besloot
de Russische regering Cana
da een schadeloosstelling te
betalen van 6 miljoen gulden
voor de kosten, gemaakt voor
de zoekactie.
BRUSSEL - De Europese Ge
meenschap met al zijn verschil
lende subsidieregelingen biedt
voor slimme jongens nog steeds
ruime mogelijkheden tot finan
cieel misbruik. De organen van
de Gemeenschap lijken echter
langzaam enige greep te krijgen
op deze praktijken, gezien ten
minste het stijgende aantal ge
constateerde fraudegevallen. Zo
blijkt uit het pas verschenen ver
slag van de Europese Rekenka
mer over 1981, dat er toen in de
landbouwsector 242 gevallen van
fraude werden ontdekt; in 1980
waren dat er 239, terwijl voor
dien dat aantal slechts rond de
100 schommelde.
In 1982 werden er in de tien landen
van de Europese Gemeenschap
voor in totaal ruim 41 miljoen
gulden aan onregelmatigheden
in de landbouw-garantiesector
BRUSSEL - De Europese Com
missie, het 'dagelijks bestuur'
van de Europese Gemeenschap,
heeft nadrukkelijk de zijde van
Groot-Brittannië gekozen in het
Brits-Deense visserijconflict. De
Commissie heeft tot 26 januari
als voorlopige maatregel de na
tionale visserijbesluiten van de
EG-lidstaten goedgekeurd. Daar
onder valt de Britse regeling die
het Deense vissers verbiedt in de
Britse viswateren binnen de 12-
mijlszone te vissen.
Met deze EG-goedkeuring zullen
de Britten juridisch sterker staan
Beiroet wil uitbreiding Unifil
NEW YORK (AFP/ANP) - De Libanese regering heeft de Verenigde Na
ties laten weten dat zij de rol en de sterkte van de VN-vredesmacht in
Zuid-Libanon, Unifil, graag ziet uitgebreid. Dit is gisteren vernomen in
diplomatieke kringen bij de VN. Het huidige mandaat van Unifil loopt
op 19 januari af.
De secretaris-generaal van de VN, Javier Perez de Cuellar, heeft éen van
zyn naaste medewerkers, Brian Urquhart, gisteren opdracht gegeven
onmiddellijk naar Beiroet te gaan om deze zaak te bespreken met de
Libanese leiders. Volgens diplomatieke bronnen wil Libanon dat het
Unifil-mandaat met zes maanden wordt verlengd en dat het gebied dat
de vredesmacht onder controle heeft wordt uitgebreid. Ook zouden de
machthebbers in Beiroet versterking van het aantal manschappen wen
sen. Dit moet de Libanese overheid helpen bij het herstellen van haar
gezag in het hele land.
indien Denemarken bij het Euro
pese Hof van Justitie een klacht
indient tegen dit verbod.
De Europese Commissie heeft ove
rigens besloten Denemarken zelf
eventueel ook voor het Europese
door
Ferry Mingelen
Hof te dagen indien dit land zich
niet vóór 10 januari alsnog neer
legt bij het Gemeenschappelijke
visserijakkoord waarover de ne
gen andere landen het in princi
pe wel eens zijn.
De visserijoorlog tussen Groot-
Brittannië en Denemarken vloeit
voort uit de weigering van Dene
marken akkoord te gaan met dit
visserijbeleid van de EG, waar
over de andere lidstaten in de
cember 1982 overeenstemming
bereikten. De Europese Com
missie hoopt overigens vóór 26
januari alsnog de Denen over de
streep te trekken ten aanzien van
de visserij. De juridische basis
voor een werkelijke krachtme
ting tussen de EG en Denemar
ken is namelijk niet geheel vei
lig
Denemarken beroept zich erop dat
de Europese viswateren vanaf 1
januari dit jaar geheel vrij zijn
volgens de afspraken die bij de
Deense toetreding tot de Europe
se Gemeenschap in 1973 werden
gemaakt. De Deense vissers wil
len ongehinderd kunnen vissen,
ook binnen de door Groot-Brit
tannië gesloten 12-miilszone.
De andere EG-landen aanvaarden
de beperkende toegangsregeling
voor deze exclusieve Britse vis
serijzone waarvan Denemarken
nu wordt uitgesloten. Denemar
ken meent juridisch echter sterk
te staan, omdat volgens de af
spraak in 1973 er tussen de ver
schillende visserijstaten niet ge
discrimineerd mag worden.
De Europese Commissie daarente
gen hoopt juridisch te kunnen
aantonen, dat beperking van de
toegang tot de Britse viswateren
noodzakelijk is teneinde de vis
stand te beschermen en de plaat
selijke kustbevolking, die veelal
van de visserij moet leven, niet
het brood uit de mond te stoten
door overbevissing vanuit ande
re landen.
geconstateerd, waarvan overi
gens slechts 4 miljoen weer te
ruggekregen werd. Nederland
lijkt met slechts vijf fraudegeval
len, waarbij 145.000 gulden be
trokken was en slechts 2600 gul
den werd teruggevonden, een
eerlijk land vergeleken bijvoor
beeld met West-Dujtsland. Daar
werden 114 gevallen van fraude
aangetroffen voor een totaal van
ruim 35 miljoen gulden.
Dit verschil kan evenwel bein-
vloed zijn door een betere con
trole in West-Duitsland. Die in
druk dringt zich met name op ge
zien het feit dat typische „ritsel-
landen" als België en Italië wel
heel eerlijk lijken met respectie
velijk één en twee geconstateer
de fraudegevallen. Met de recen
te berichten over de gigantische
verduisteringen via mafia-kana-
len in Zuid-Italië bij de olijfolie-
produktie, lijkt Italië nu niet de
eerste kandidaat voor het eerlijk
ste land van Europa.
De Europese Rekenkamer waar
schuwt zoals gebruikelijk ook op
andere terreinen tegen al te ge
makkelijke uitgaven uit de beurs
van de Europese belastingbeta
lers. Zo kritiseert zij herhaalde
lijk de hoge kosten van de Euro
pese vertaaldienst, die in 1981
295.000 pagina's vertaalwerk le
verde voor 236 gulden kosten per
pagina. De totale kosten van de
vertaaldienst van ruim 216 mil
joen gulden zouden dringend
omlaag moeten door meer auto
matisering en door niet alles in
de zeven officiële Europese talen
te vertalen.
De Europese Commissie, het dage--
lijks bestuur, vindt dit laatste
echter geen goed idee, omdat dit
het Europese karakter van de sa
menwerking zou kunnen aantas
ten. Elk land heeft recht op stuk
ken in zijn eigen taal, meent <}e
Commissie.
Suriname wijst Amerikaanse diplomaten uit
PARAMARIBO (ANP) Twee Amerikaanse diplo
maten moeten vóór 15 januari Suriname verlaten.
Naar de nationale voorlichtingsdienst gisteren mee
deelde, heeft het militaire gezag dit maandag aan
ambassadeur Deumling laten weten.
Het gaat om de diplomaten Donovan en La Roche die
"zich niet volgens de diplomatieke regels hebben
gedragen".
De nationale voorlichtingsdienst meldde dat Donovan
en La Roche openlijk kritiek geuit hebben op het
revolutionair proces. Ook zouden zij zich voorstan
ders hebben getoond van activiteiten tegen de lei
ding van Suriname. Een van de uitgewezen diplo
maten zou zelfs getracht hebben een hoge functio
naris van het ministerie van buitenlandse zaken op
te zetten tegen de minister.
De nationale voorlichtingsdienst meldde voorts dat de
Amerikaanse regering gereageerd heeft met de uit
wijzing van de Surinaamse vertegenwoordiger in
Washington Van Bochove. Suriname heeft daarte
gen geprotesteerd omdat deze diplomaat zich op
geen enkele wijze schuldig zou hebben gemaakt aan
inmenging in de binnenlandse aangelegenheden
van de Verenigde Staten.
Rudy van Bochove heeft veertien dagen de tijd om de
Verenigde Staten te verlaten. Het militaire gezag in
Paramaribo wil dat Edward Donovan en Richard La
Roche vóór 15 januari uit Suriname zijn vertrokken.
