c
Herinneringen ophalen aan Cobra
c
c
1
Op overzichtstentoonstelling in Parijs
Donemus krijgt
Heel december cognac
voor de helft!
Casino Scheveningen
Willem Noske
Scheepvaart
J
DONDERDAG 23 DECEMBER 1982
Kunst
PARIJS (GPD) - Een riante overzichtstentoonstelling van
„Cobra" is in het Parijse museum voor moderne kunst
met alle denkbare plechtigheid geopend. „Cobra" („Co-
penhagen-Brussel-Amsterdam") was aanvankelijk door
een handvol Deense schilders al in 1934 op gang ge
bracht, bij wie zich in 1940 de Belgische dichter Dotre-
mont aansloot. Pas in 1946 voegden zich enige ruige Ne
derlanders bij hen. Tot de bekendste onder hen behoren
de schilders Karei Appel en Corneille, en de dichters Lu-
cebert, Kouwenaar, Elburg en Schierbeek. Voor de
meeste traditioneel denkende huisvaders en huismoe
ders uit die dagen bleef „Cobra" echter vereenzelvigd
met een serie onbegrepen en vreemdgekleurde stekel
varkens, jujubegezichten, rafelige hellehonden en bolde
rende bloedvlekken, door Karei Appel zelf voor eeuwig
gedefinieerd met het eens door Jan Vrijman uit diens
mond opgetekende woord „Ik rotzooi maar wat an".
In het „Musée de l'art moderne de
Paris" hangt nu alles gevaarloos
op een rijtje. Geeft de eerste zaal
met de vooroorlogse Deen nog
enig houvast met het verleden
dan breekt de hel pas goed los als
Appel en zijn kornuiten met felle
kleuren en nog niet eerder ver
toonde vormen koppeltje duike
len en op hun hoofd gaan staan.
Voor dit alles zijn later natuurlijk
wetenschappelijke definities ge
vonden. De Nederlandse Cobra-
kenster Willemijn Stokvis (haar
Cobra-boek beleefde al een twee
de druk) zet achter op de uitnodi
gingskaart voor haar lezing in
het Parijse „Institut Neerlan
dais" uiteen dat mannen als Ap
pel en Corneille „in hun werk en
hun ideeèn een brandende en ro
mantische hang naar een zuiver
en authentiek bestaan uitdruk
ken, waarbij zij zich te weer stel
len tegen de westerse wereld".
Het grappige van kunstdefinities
als deze is dat ze op zoveel ande
re dingen ook van toepassing
zijn. Van Gauguin bijvoorbeeld
had Willemijn Stokvis hetzelfde
kunnen zeggen en ze noemde de
Samos-ganger dan ook als voor
loper, op een lange lezing voor
een Frans gehoor in het Neder
lands instituut, waarbij ze moe
dig de strijd met het Frans aan
ging en zich er - Appels woord
indachtig - met meer mond door
heen sloeg dan een deel van het
publiek, dat voortijdig van Cobra
afscheid nam.
De historie van „Cobra" is kort en
krachtig. Drie gelijkgezinde
schildersgroepen die aanvanke
lijk los van elkaar werkten (het
Deense „Host", de Belgische „re
volutionaire surrealisten" en Ka-
rel Appels „Reflex") vinden el
kaar en stichten op 8 november
1948 in Parijs „Cobra". Van de
Denen treedt vooral de getalen
teerde Jorn op de voorgrond, van
de Belgen de actieve dichter Do-
tremont, van Nederlandse kant
Appel en Corneille. De beweging
heeft ook een tijdschrift, dat tot
het beste wordt gerekend dat
kunstenaars over hun eigen be
weging ooit maakten.
door
Rudolph Bakker
Al in maart '49 vindt in Brussel een
eerste tentoonstelling plaats, die
weinig weerwerk ondervindt,
maar een tweede - in augustus en
september van hetzelfde jaar -
heeft meer succes. Een groot mo
ment komt als jhr. Sandberg, de
toenmalige en legendarisch ge
worden directeur van het Am
sterdamse „Stedelijk", in okto
ber '49 openlijk voor „Cobra"
kiest door een grote expositie
aan de groep te wijden. Daar ook
is voor het eerst de Japans-Ame
rikaanse beeldhouwer Bajiri te
zien en er zijn ook Zweden, En
gelsen, Duitsers en Zwitsers.
Het centrum van activiteit ver
plaatst zich dan naar het Brussel
se atelier van een der andere Co
bra-leden, de Belg Alechinsky.
In februari '51 is er een expositie
in het „vijandige" Parijs en de
apotheose komt ten slotte in
Luik in oktober-november '51 als
Gezamenlijke muurschilderingen van Appel, Constant en Corneille.
Cobra, onder de arm genomen
door enige rijke kunstminnaars,
op de laatste hoge brandingsgolf
van het succes glorierijk naar
zijn ontbinding glijdt. De Neder
landse architect Aldo van Eyck
richt - net als in Amsterdam - de
tentoonstelling in Luik in en er
zijn bevriende buitenstaanders
uitgenodigd als Giacometti, Mi-
ro, Dubuffet en Bazaine.
Ter gelegenheid van „Luik" ver
schijnt het tiende en laatste num
mer van de „revue". De Denen
zijn in Luik al niet meer lijfelijk
aanwezig. Jorn is met tbc opge
nomen in een sanatorium, terwijl
de ziekte ook bij de Belg Dotre-
mont wordt vastgesteld. De ac
tieve Alechinsky gaat voor de
groep verloren als hij een studie
beurs krijgt en naar Parijs ver
trekt. „Cobra" is dan niet meer,
en de schilders gaan voortaan
hun eigen gang, terwijl maar een
enkeling als Appel wereldroem
verwerft en behoudt.
In nummer vier van de Cobra-re
vue stond te lezen: „Cobra veron
derstelt 'aanwezigheid'; ze is een
avontuur waarin men de strijd
aanbindt met de fundamentele
natuurkrachten". Een dergelijk
werk is dan geinspireerd (aldus
staat in hetzelfde artikel te lezen)
„op gevoeligheid, spontaniteit en
emotie, het zal nooit abstract zijn
en er is altijd de mens die er ach
ter staat". Het is - ondanks deze
formulering - eenvoudiger te zeg
gen wat de „Cobra-schilders"
wel mooi en niet mooi vonden.
In ieder geval waren ze tegen de
schilders van de zogenaamde
„Ecole de Paris" (voornamelijk
bestaande uit - joodse - emigran
ten uit Oost-Europa en andere
Parijs-gangers na Wereldoorlog
1, zoals Chagall, Kisling, Soutine
en Modigliani).
Waar ze ook niet van hielden was
het post-kubisme en de abstracte
kunst. Grote bewondering had
den de Cobra-kunstenaars echter
voor expressionisten zoals de
Noor Munch of de Duitser Nol-
de, of voor Kokoschka, Ensor,
Miro en bovenal voor Klee. Als
verwarringzaaiende kunstenaars
„van de vrijheid", als „kunste
naars van de humor" bewonder
den ze filmers als Bunuel, Ivens
en de Marx Brothers, bestudeer
den ze bovendien primitieve
volkskunst.
Als in het museum voor de moder
ne kunst van Parijs deze maand
het Cobra-graf weer open gaat,
komen al die herinneringen bo
ven, als „de vlagen van een verre
hoorn, meegenomen door de
wind", zoals de dichter Apolli-
naire het zei. Over het parket
schuiven professioneel de lak
schoenen van de hoge ambtena
ren. Karei Appel staat er joviaal
middenin, een ronde en jonge
zestiger, even over uit New York,
in een crèmekleurige maat-bla-
zer. Ook is er Corneille, met ver
zorgde ringbaard en zwartfluwe
len schipperspet, trots en blij, als
vader van even in de 60, met de
geboorte van een zoon. En stil
langs de doeken gaat - klein en
doorzichtig als een sprookjes-
man - de oude jonkheer Sand
berg in zijn wat te lang geworden
broek in een knik ter hoogte van
de kuiten.
Er is een beroemd geworden foto
van de groep uit 1948, genomen
tijdens een expositie in Kopen
hagen. Van degenen die erop
staan is Jorn dood. Hij overleed
in '73. Ook Dotremont is er niet
meer, hij volgde Jorn in 79. Op
foto's als deze - een groep zonder
foto is geen groep - staan ook de
„égéries", de vrouwelijke steu
nen en toeverlaat. Een van hen
was Tony Appel, overal present:
om doeken omhoog te houden,
knopen aan te zetten, moed in te
spreken. En naar mag worden
aangenomen wat vrolijkheid te
brengen, want het gezelschap
ziet er maar troosteloos uit op die
foto uit Kopenhagen.
(„Cobra" is in Parijs tot 20 februa
ri 1983, daarna in Chalon-sur
Seine van 4 maart tot 17 april
1983 en in Rennes van 28 april
tot 12 juni 1983.)
ADVERTENTIE
En niet zómaar cognac, maar Courvoisier VSOP! De hele
maand december voor 3,50 per glas. Alléén in het casino!
Lekker voor na een Frans hapje in het restaurant of
gewoon aan de bar. Ook aan te bevelen: een rondje cognac
na een rondje Roulette of Black Jack, elke dag van 2 tot 2.
Legitimatie en korrekte kleding graag.
Kurhaus, Tel. 070-512621
AMSTERDAM (ANP) - De stich
ting Donemus in Amsterdam is
eigenares geworden van de be
faamde Neerlandica-muziekcol-
lectie van de violist Willem Nos
ke. De collectie heeft betrekking
op het Nederlandse componeren
en op alle andere facetten van
het Nederlandse muziekleven
vanaf het einde van de zestiende
eeuw tot op heden. De verzame
ling bestaat thans uit ruim 40.000
composities, zowel in druk als in
handschrift, 2000 boeken, een
groot aantal tijdschriften en ruim
40.000 documenten (brieven, ar
tikelen, krantenknipsels, biogra
fische teksten, programmaboek
jes enzovoort).
Door overdracht van de collectie
van Noske aan Donemus, die
zich bezig houdt met documen
tatie en uitgaven van Nederland
se muziek, is het behoud ervan
veilig gesteld, aldus de stichting.
De collectie zal als afdeling mu
ziekhistorische documentatie
van Donemus gehuisvest zijn in
Den Haag. Als conservator zal
Willem Noske fungeren. De Do-
nemusdependance zal zich als
dienstverlenende instantie ont
wikkelen en opengesteld zijn
voor een ieder die in Nederlands
muzikaal verleden is geïnteres
seerd
Voorlopig is de collectie te bezoe
ken na gemaakt afspraak.
Bioscopen
Leidse bioscopen
LUXOR (121239): "Annie", da, 14.30,
19.00 en 21.30 uur, za. en zo. 14.00,16.30,
19.00 en 21.30 uur, al.
LIDO 1 (124130): "ET", 14.30, 19.00 en
21.30 uur.za. en zo. ook 16.30 uur, al.
LIDO 2: "De boezemvriend", da. 14.30,
19.00 en 21.15 uur, za. en zo. ook 16.45
al.
LIDO 4: "Het geheim van Nimh", da.
14.30, 19.00 en 21.15 uur, za. en zo. ook
16.45 uur. 16 jr.
STUDIO (133210): "De boezemvriend",
da. 14.30, 19.00 en 21.15 uur, za. en zo.
ook 16.45 uur, al.
TRIANON (123875): "Vrolijke hoog
standjes in Tirol", da. 14.30, 19.00 en
21.15 uur. Zo: 14.15,16.30,19.00 en 21.15
uur, 16 jr.
REX (125414): "Justine een meisje van
klasse", da. 14.30, 19.00 en 21.15 uur, 16
Bioscopen Alphen
(Voor reserveringen 01720-209800)
EURO 1 en 2: "ET", do. en vr. 13.30,
18.30 en 21.00 uur, za. t/m woe. 13.30,
16.00. 18.30 en 21.00 uur. al.
EURO 3: "De boezemvriend", do en vr.
13.30, 18.45 en 21.15 uur, za. tm. woe.
13.45, 16.15, 18.15 en 21.15 uur, al.
EURO 4: "Blade runner", do. en vr.
13.30,18.45 en 21.15 uur. za., zo. en woe.
16.15,18.45 en 21.15 uur, ma. en di. 13.45,
16.15, 18.45 en 21.15 uur, 12 jr.
Bioscoop Voorschoten
(Voor reserveringen 01717-4354)
GREENWAY: "Caddyshack", do. tm.
woe. 15.45,18.30 uur, eerste kerstdag ge
sloten, al.
"Les uns et les autres", do. 20.30, zo.
21.00, ma. tm. woe. 20.30 uur, al.
Kindermatinee: "Billy Turf, haantje de
voorste", do. tm. woe. 14.00 uur, behalve
eerste kerstdag.
Bioscopen Katwijk
(Voor reserveringen 01718-74075)
CITY 1: "Soepzooitje", da. 14.30, 19.00
en 21.15 uur. za. en zo. ook 16.45 uur, al.
CITY 2: "Supersmeris", zelfde tijden als
City 1, al.
'CITY 3: "Thunderball", zelfde tijden als
City 1, al.
CITY 4: "Van de koele meren des
'doods", za., zo., ma., di. en woe. 19.00 e
21.15 uur, 16 jr.
V JlgéfeAN&SSSa". ONZ&
VANJ
OMZÉ wjSACHTtsOgK&N OMt&PK-regM V/AMt-fcAl
ejpoMNgN vge&giasracH iNONzeAAOégN!' J
MAAR ©INNgN PLfcZOgKgN
Scheepvaartinformatie over
de grote en kleine vaart
kunt u van maandag tot en
met vrijdag telefonisch ver
krijgen via nummer
071-144941, toestel 218. Bel
len tussen 9 en 12 uur.
Exposities
Oegstgeest - Kunstcentrum Lange-
vaart, expositie An Biesot, Ton de Bruin
Marianne Koster, Fanny Mazure, tot 4/1,
di t/m vr van 13.30-17.30 uur, vr 19-21
uur en za van 12-17 uur.
Museum Boerhave - Tentoonstelling
over Antoni van Leeuwenhoek, tot 1/5,
ma t/m za van 10-16 uur en zo van 13-16
Ars Studio (Pieterskerkgracht 9): expo
sitie Erika de Wit (aquarellen) en Gerard
de Wit (olieverven), dag. 13-17 uur
m.u.v. eerste kerstdag, t/m 8 jan.
Lakenhal - Leidse Atliers III: Krijn
Giezen, Fer Hakkaart en Frans de Wit,
tot 2/1,
De Bange Duivel - Rijndijkstraat 4, ex
positie van Lydia Luyten, wandkleden
en aquarellen, Pol Jong, etsen en teke
ningen, Arthur Puts, linosneden, tot 24/
12, dag. 13-17 uur.
Rijksmuseum
toonstelling va
tot 9/1, ma t/m za van 10-17" t
feestdagen van 13-17 i
Galerie Van der Vlist - Boterni-rkt 3,
"Kunst als geschenk", Willy Belinfante
pastels en grafiek; Machteld Hooyen
gouaches, Denkor tekeningen, nov en
dec. di. t/m za. van 10-17 uur.
Openbare Bibliotheek - Nieuwstraat 4,
tentoonstelling "Jaarfeesten" gemaakt
door de Rudolf Steinerschool, ma.,
woe., do. 10-20.30 uur, di., vr. 10-17.30
uur, za. 10-13 uur, tot 1/1.
Wassenaar - Auberge de Kieviet, kant-
borduursels van Ena Stok-van Es
(EVE), tot 7/1, 9-12 en 15-19 uur (beh.
Hendriks, tot 20/12.
Stadhuis - foto-impressie
festival gehouden in het Van der Wei
park, van de groep Reflex '82, t/m 19/
Ziekenhuizen
Ongevallendienst
ziekenhuizen Leiden
Ongevallendienst elke dag Academisch
Ziekenhuis behalve van dinsdag 13.00
uur tot woensdag 13.00 uur (Diacones-
senhuis) en van vrijdag 13.00 uur tot za
terdag 13.00 uur (Elisabeth-ziekenhuis).
Bezoekuren
ziekenhuizen
Diaconessenhuis - doorlopende be
zoektijd van 16.00 uur tot 20.00 uur; met
uitzondering van:
- de kinder- en jongerenafdeling: dage
lijks van 14.00 uur tot 19.00 uur.
- de afdeling intensieve zorg: uitslui-
a._j»11rjde
Sportmedisch Advies Centrum:
Blessurespreekuur: Elisabethzieken-
huis Leiderdorp, 's maandags van 19.30-
20.30 uur.
Bezoekuren St. Ensabeth-Ziekenhuis:
Volwassenen: dagelijks van 14.00-14.45
en van 18.30-19.30 uur. Klasse afd: dage
lijks van 11.15-12.00 uur, van 14.00-14.45
uur en van 18.30-19.30 uur.
Kraamafdeling: dagelijks van 11.15-
12.00 uur (alleen voor echtgenoot) en
van 15.00-16.00 uur en van 18.30-19.30
Kinderafdeling: dagelijks van 15.00-
18.30 uur.
Afdeling C.C.U. (hartbewaking) dage
lijks van 14.00-14.30 uur en van 19.00-
19.30 uur.
Intensieve verpleging: dagelijks van
14.00-14.30 uur en van 19.00-19.30 uur.
Academisch uekenhues
Tel. 269111
/oor alle patiënten (behalve kinderen)
zijn de bezoekuren als volgt:
Elke dag: 14.15-15.00 uur en 18.30-19.30
Avondbezoekuur afdeling Verloskunde
18.00-19.00 uur.
Praematurenafdeling dagelijks van
14.30-14.45 uur en van 18.30-18.45 uur.
Bezoek aan ernstige patiënten
Bezoektijden Kinderkliniek:
Dagelijks 15.00-15.45 uur en 18.30-19.00
Bezoektijden kinderafdelingen:
Elke dag: 14.15-15.00 uur en 18.30-19.00
uur. (Alleen voor ouders van kinderen
kar! er een afwijkende tijd afgesproken
worden met de hoofdverpleegkundige).
Alphen aan den Rijn ^ud^llieuuts
Rijnoord:
Bezoektijden 's middags 14.30-15.15
uur, 's avonds 18.30-19.30 uur. Extra be
zoek voor de hartbewaking: 's ochtends
11.00-11.30 uur. Extra bezoek voor va
ders op de kraamafdeling: 's avonds
19.30-20.30 uur. Kinderafdeling 's mid
dags 14.30-15.30 uur, 's middags alleen
voor ouders 14.30-18.30 uur.
Geluidshinder
Schiphol
Klachten over geluidshinder van vlieg
verkeer van en naar Schiphol kunnen
dag en nacht worden gemeld bij het in
formatiecentrum Geluidshinder Schip
hol (tel: 020-175000).
23 december 1982
Honderd jaar geleden stond in
de krant:
Kleine oorzaken hebben
soms groote gevolgen. Mevrouw
B. te Parijs had er haar zinnen
op gezet de opvoering van Vic
tor Hugo's "Le roi s'amuse" (De
koning vermaakt zich, Red.) bij
te wonen. Had haar echtgenoot
wellicht niet alle mogelijke
moeite gedaan om zich van
plaatsen te voorzienZooveel is
zeker, dat hij zich kort vóór den
aanvang der voorstelling ge
dwongen zag tot de verklaring,
dat hij zijn vrouw geen toegang
kon verschaffen. De dame had
zich voor die gelegenheid bij
zonder getoiletteerd. Men be
grijpt de teleurstelling; zij werd
boos en haar man zoo driftig,
dat hij haar een handtastelijke
terechtwijzing toediende. Me
vrouw heeft dientengevolge
haar intrek genomen bij haar
vader, lid der Kamer, en een
eisch tot echtscheiding inge
steld. Wat Victor Hugo al niet
op zijn geweten heeft!
w Een actrice, aie in den
schouwburg van Gratz optrad
in de rol van koningin Elisa
beth in de "Graaf van Essex",
had het ongeluk met haar sluier
te dicht bij een der lichten te ko
men, zoodat de dunne stof vlam
vatte. Onmiddellijk wierp de
tooneelspeelster zich op den
grond, om hulp roepende. De
toegesnelde pompiers (brand-
wachts, Red.) wisten nog bij
tijds de vlammen te dooven,
waarna de actrice opstond,
eenige geruststellende woorden
tol het publiek richtte en haar
spel vervolgde, als ware er niets
gebeurd!
jaar geleden
Een oorlogsinvalide uit
Lyon, die sedert het einde van
den oorlog alleen van zijn mua-
liden-uitkeering moest rondko
men, heeft in de Fransche
Staatsloterij een prijs van een
millioen francs gewonnen.
- Uit de strafkolonie Duivel
seiland, Fransch-Guinea, zijn
zestien veroordeelden, onder
wie verscheidene moordenaars,
ontsnapt. In het geheel zouden
er dit jaar 10 7 veroordeelden
van Duivelseiland zijn ont-
snapl
