Veel leed
kan worden
voorkomen
oenen
en
milj
kimnen worden bespaard
Interview
-G
Gesprek met
prof. ir. J. L. de Kroes
Veiligheidsdeskundigen:
Uit het ziekenfonds?
De VGCN heeft de komplete
ziektekostenverzekering
met verrassend lage premies.
Vul nü de bon in!
WOENSDAG 22 DECEMBER 1982
Ik spreek nu van een kleine drie
kwart eeuw geleden. De hoofd
persoon van dit verhaaltje had
zijn intrek genomen in Hotel
Bristol in Warschau. Op dezelfde
verdieping zat een jonge knappe
Perzische prins, en ook een volup
tueuze, blonde prostituee. Die
prostituee wilde graag kennis
maken met de prins, en verstopte
zich in diens kamer, 's Avonds
laat kwam de prins terug in het
hotel. Korte tijd later klonk er ge
gil, en stormde de prostituee
spiernaakt de gang op, roepende
dat de prins haar wilde vermoor
den. Helemaal over haar toeren.'
Onze hoofdpersoon ging de ka
mer van de Perzische prins bin
nen, en hoorde van deze dat hij
bij zijn binnenkomst door het
meisje gekust was, en haar wel
aantrekkelijk had gevonden. Zij
had zich geheel uitgekleed, was
op de sofa gaan liggen en had
hem uitgenodigd zich bij haar te
voegen. Hij had haar toen duide
lijk proberen te maken dat het
aan moslims niet is toegestaan
seksueel verkeer te hebben met
vrouwen die hun schaamhaar
hebben behouden. Maar dat had
zij niet begrepen. Daarom was
hij naar de badkamer gegaan en
had hij zijn scheermes gepakt
met de bedoeling haar welwil
lendheid in overeenstemming te
brengen met zijn religieuze over
tuiging. Het meisje begreep hem
verkeerd, begon te gillen, en
stormde de kamer uit...
Onze hoofdpersoon was goed be
vriend met de Franse acteur en
toneelschrijver Sacha Guitry.
Die nam hem af en toe mee naar
een befaamd bordeel, waar zijn
aandacht getrokken werd door
een aantrekkelijke brunette. De
madam van het bordeel stuurde
hem later een briefje, waarin zij
hem vertelde dat een van haar
belangrijkste cliënten handteke
ningen verzamelde en er graag
eentje van Richard Strauss wilde
hebben. Zou hij daar voor kun
nen zorgen? Geld durfde zij hem
hiervoor niet aan te bieden,
maar hij kon dan gratis gebruik
maken van de diensten van de
brunette.
Onze hoofdpersoon liet de brief zien
aan Richard Strauss en consor
ten, hilariteit alom, maar hij zag
toch maar af van het verlenen
van deze kleine dienst, al was het
maar om tegenover Strauss niet
de indruk te wekken dat hij erop
uit was brunettes gratis te mis
bruiken. Toen hij enkele weken
later weer met Guitry naar het
bordeel ging, werd hij door ma
dam desondanks heel hartelijk
bedankt voor zijn bemiddeling!
Wat bleek? Strauss' Berlijnse re
gisseur had het adres dat op de
brief stond goed in zijn geheugen
geknoopt, was met een brief van
Strauss waarin deze hem be
dankte voor zijn prachtige regie
naar het bordeel gegaan, en had
zich de brunette prima laten
smaken...
Wie was deze enigszins frivole jon
geman, die blijkbaar in muziek-
kringen verkeerde? Hij was een
pianist, die in zijn memoires ver
telt dat hij reeds op jeugdige leef
tijd geleerd had dat een luide,
verpletterende uitvoering, ook al
was die vanuit muzikaal oog
punt gezien de slechtste, altijd op
enthousiaste bijval kon rekenen
van het oningewijde, onmuzikale
deel van het publiek, en dat hij
die wetenschap (ik erken het met
schaamte), voegt hij er aan toe in
vele concerten had misbruikt.
U ziet het wel, niets aards was onze
hoofdpersoon vreemd, ook al
werd hij tenslotte gerekend tot de
grootste pianisten aller tijden
Artur Rubinstein, van wie we
gisteren in de krant konden lezen
dat hij op 95-jarige leeftijd was
overleden. Zijn finish was beter
dan zijn start, want hij werd als
jood geboren in Polen in een stad
onder Russisch beheer. Een beter
begin ware denkbaar geweest,
zoals bijvoorbeeld blijkt uit zijn
beschrijving (in zijn buitenge
woon sappige memoires getiteld
,flly young years") van een con
cert dat hij als jongmaatje op
voorspraak van zijn zwager in
St. Petersburg mocht houden, met
de befaamde componist Glazoe-
nov onder zijn gehoor. „Maar hoe
kan ik daarheen, joden mogen
toch helemaal niet in de grote
Russische steden verblijven?",
vroeg Artur. ttJe krijgt toestem
ming voor vierentwintig uur, dat
is meer dan voldoende", ant
woordde zijn zwager, die zelf, als
belangrijk joods zakenman, toe
stemming had zolang te blijven
als hij wou, maar daarvoor wel
een speciale belasting moest beta
len. De enige joden die het recht
hebben in een Russische stad te
wonen, vertelt zijn zwager dan,
zijn degenen die een graad heb
ben behaald op een universiteit
of conservatorium.
Het concert werd overigens een
doorslaand succes. Glazoenov en
zijn leerlingen van het conserva
torium dat door de componist
Anton Rubinstein (geen familie!)
was opgericht, gaven Arthur na
afloop een staande ovatie. Er
werd gestampt, geschreeuwd, hij
werd omringd door de jongens en
meisjes, sommige meisjes vielen
hem om de hals, de jongens pro
beerden hem op te tillen... „Wat
een succes, wat een triomf!", nep
Arturs zwager enthousiast, maar
Glazoenov zei koeltjes: „Ja, ze
zijn altijd erg beleefd in St. Pe
tersburg". Dat was een goede les,
noteert Rubinstein: zoek altijd
eerst even uit hoe het publiek rea
geert bij concerten van andere
artiesten!
Varia
Alleen al in en om 't huis
gebeuren jaarlijks ruim
2 miljoen ongelukken,
waarbij de hulp van
een arts noodzakelijk
is. Vooral voor kinde
ren liggen in de woning
talloze gevaren op de
loer, variërend van
struikelen over drem
pels, vallen van de trap
of uit het raam, tot en
met 'snoepen' van
schoonmaakmiddelen.
Onaangename voorval
len, soms met dodelijke
afloop.
Afgezien van het persoonlijke
leed ondergaat de gemeen
schap door al deze ongeluk
ken een gigantische financië
le aderlating. Het gaat daar
bij om bedragen die zwaar
drukken op het toch al kreu
nende budget van de gezond
heidszorg. De ongevallen in
de privé-sfeer in huis, tijdens
sport of spel) kosten al zo'n 3
miljard per jaar. Om over de
bedrijfs- en verkeersongeluk
ken maar te zwijgen.
Daarom proberen overheid en
consumentenorganisaties on
der meer door middel van
voorlichting zoveel mogelijk
ongevallen te voorkomen.
'Postbus 51' op de televisie,
advertenties in de krant en
voorlichtingsfolders moeten
de veiligheid van het publiek
in en buiten het huis vergro
ten.
Maar dergelijke voorlichtings
acties leveren nog veel te wei
nig efTect op. Dat is de me
ning van een groot aantal
hoogleraren, afkomstig uit
diverse richtingen op gebied
van gezondheidszorg en tech
niek. Al enkele jaren ijveren
zij voor een centraal punt in
ons land, waar de zorg voor
veiligheid wordt aangepakt.
Allerlei ontwikkelingen op
gebied van de techniek ma
ken een andere aanpak van
veiligheid en gezondheid no
dig, is hun mening.
Het idee is ontstaan in 1978 tij
dens een symposium in Delft
over onderwijs en onderzoek
in veiligheid. Het bleek dat in
verschillende studierichtin
gen wel 'iets' aan veiligheid
werd gedaan. Men besloot al
le inspanningen op dit gebied
te bundelen op de Techni
sche Hogeschool in Delft, om
zo de veiligheidszorg in huis
houden, verkeer en bedrijfs
leven te verbeteren. Vier
hoogleraren hebben de oplei
ding op poten gezet. Het
wachten is nu op een hoogle
raar veiligheidskunde, die de
gloednieuwe studierichting
moet leiden. Maar met de be
noeming toont de overheid
weinig haast. Daarom heb
ben 18 hoogleraren onlangs
in een brief aan minister
Deetman van onderwijs en
wetenschappen nog eens ge
pleit voor een snelle beslis
sing.
Een van de pleitbezorgers is
prof. ir. J.L. de Kroes, werk
zaam als hoogleraar in de au
tomatische verkeerssyste
men aan de TH in Delft. Vei
ligheid is volgens De Kroes
Ouders zijn zich vaak niet bewust van de gevaren voor kleine
kinderen in het huishouden. Veiligbeidskundigen kunnen hier
over voorlichting geven.
niet op te delen in verschil
lende gebieden, waarin ieder
voor zichzelf bezig is.
Als voorbeeld noemt hij een
treinongeluk, waar hij be
roepshalve ooit mee te ma
ken kreeg. 'Door een verkeer
de wissel kwam een trein op
een verkeerd spoor terecht.
De machinist had volgens de
voorschriften moeten stop
pen, maar reed toch door. Hij
dacht: ik krijg groen licht, het
zal wel goed zijn. Een bocht
later komt hem een trein te
gemoet op hetzelfde spoor'.
Hier is volgens De Kroes spra
ke van een gecompliceerd
ongeluk door meer dan één
oorzaak. De techniek faalt
(kapotte wissel) en de machi
nist zelf maakt een fout (een
kwestie van opleiding).
De schuldvraag is niet interes
sant, wél hoe het ongeluk
voorkomen had kunnen wor
den. Door de manier waarop
een treinbestuurder denkt -
de menselijke kant van de
zaak - te combineren met de
techniek kan een spoorwegs
systeem worden opgezet dat
zo veilig mogelijk is, aldus de
professor. In de veiligheids
kunde komen dit soort geval
len ter sprake.
Ook in het huishouden is opti
male veiligheid alleen te be
reiken door veiligheid van
apparaat en gebruiker als een
geheel te zien. Een KEMA-
keur is maar één kant van de
zaak. Volgens De Kroes kun
nen talloze elektrische appa
raten ook voor andere doel
einden worden gebruikt dan
waarvoor ze eigenlijk zijn ge
maakt. Soms met fatale ge
volgen voor de argeloze con
sument. Een uitgebreide
handleiding met bedienings
voorschrift kan dat voorko
men. Behalve de techniek
komt hier een stukje psycho
logie aan te pas. Ook dit is
een taak voor de veiligheids
kundige.
Zorg voor veiligheid moet al
beginnen tijdens het ontwer
pen van een nieuw produkt,
aldus De Kroes. Ontwerpers
moeten rekening houden met
veilige vervaardiging, veilig
gebruik, en veilige vernieti
ging. Het laatste wordt maar
al te vaak vergeten volgens
de hoogleraar. Afval wordt
een probleem, omdat men
zich niet realiseert dat een ap
paraat uiteindelijk op de
schroothoop belandt AJs het
produkt er eenmaal is, is het
moeilijk achteraf nog met al
deze aspecten rekening te
houden. Daarom is vakken
nis nodig, inzicht in veilig
heid en de vaardigheid die
kennis ook praktisch te kun
nen toepassen.
De Kroes vertelt over een
luchthavengebouw waar hij
onlangs was. 'De vloeren wa
ren allemaal van marmer.
Heel fraai om te zien, maar
spiegelglad en dus levensge
vaarlijk wanneer zij nat zou
worden. Hier had de archi
tect duidelijk geen rekening
gehouden met veiigheid, al
leen met wat mooi is'.
Groot deel van de veiligheids
zorg bestaat uit het analyse
ren van bijna-ongelukken.
Op die manier komen zwak
ke plekken aan het licht. Dat
is met name nodig in het ver
keer en het huishouden, waar
de meeste dodelijke ongeval
len plaats hebben. Verkeers
ongelukken zijn volgens De
Kroes sterk teruggelopen. Hij
somt een heel rijtje op van
factoren die daarbij een rol
hebben gespeeld. Veilig
heidsriemen, helmen, verbe
terde carosserie van auto's,
vangrails, verkeersa an wijzin
gen naast en boven de weg,
de scheiding van langzaam
en snel verkeer.
En niet te vergeten: het veran
derlijke rijgedrag van de
mensen zelf. Er gaat een
enorme werking uit van
krantenberichten over ver
keersongelukken. Mensen le
ren er iets van en zijn meer op
hun hoede, wanneer ze zelf
de weg op gaan, aldus De
Kroes. Op mistige dagen bij
voorbeeld gebeuren de mees
te kettingbotsingen. De over
heid moet in zo'n geval voor
lichting geven en waarschu
wen. De Kroes geeft toe dat
de overheid zich al redelijk
actief toont op gebied van
voorlichting over verkeers
veiligheid, onder meer door
televisiespotjes over alcohol
gebruik in het verkeer.
Anders ligt het met het huis
houden, dat volgens De
Kroes steeds ingewikkelder
wordt door de hausse in elek
trische apparaten. Daar is de
zorg voor de veiligheid van
de consument onvoldoende
meegegroeid. Er zijn enkele
inspecties van overheidswe
ge (o.a. op gebied van voe
dingswaren) en voorlich
tingscampagnes van consu
mentenorganisaties.
Maar waarschuwingen medicij
nen en schoonmaakmiddelen
niet binnen bereik van kinde
ren te zetten of (nog beter)
het gebruik van zogenaamd
kinderveilige sluitingen is
niet afdoende. Hoe afschuwe
lijk het ook klinkt: niets
spreekt het publiek zozeer
aan als een ongeluk.
In dit opzicht mist De Kroes de
betrokkenheid van de pers.
De belangstelling bLijft be
perkt tot spectaculaire ket
tingbotsingen of misdaden.
Een van de taken van een vei
ligheidskundige zou kunnen
zijn de pers te mobiliseren.
Het publiceren over ongeluk
ken kan nieuwe ongelukken
voorkomen denkt De Kroes.
Televisie, radio en kranten
zijn bij uitstek geschikt om
het publiek te beïnvloeden.
'De berichtgeving over onge
lukken zou best wat beter
mogen. Voor misdaden is een
grote belangstelling. Dat üjkt
me terecht. Erover lezen
heeft een soort opvoedende
en lerende werking. Hetzelf
de efTect kan worden bereikt
bij berichten waarbij de vei
ligheid in het geding is. En er
is één voordeel: niemand wil
die ongelukken'.
'De gemeente heeft schitteren
de rampenplannen voor het
geval de atoombom valt', ver
volgt De Kroes. 'Maar daar
heeft de burger weinig aan.
Als de bom valt is de samen
leving toch te veel ontred
derd om nog aan reddings
plannen te denken. De over
heid zou eens wat meer moe
ten doen aan 'kleinere' onge
lukken. Want daaraan kan
met vrucht iets worden ge
daan. Gemeenten kunnen
een hoop organiseren. Bij
voorbeeld by glad weer het
schoonmaken van stoepen,
zodat mensen hun nek niet
breken. Of zodra het winter
wordt advertenties in de
krant zetten met nj-adviezen
voor het wegverkeer. Een
veiligheidskundige kan daar
bij adviseren'.
Volgens De Kroes is het duide
lijk dat een samenhangend
veiligheidsbeleid het aantal
ongelukken kan verminde
ren. In het bedrijfsleven
neemt de belangstelling voor
veiligheidszorg toe. al vallen
hier jaarlijks nog ruim 200
doden. Toch al veel minder
dan het geweest is, aldus De
Kroes. Maar het kan nog be
ter. Trein- en luchtverkeer
vertonen een bijna ideaal
laag aantal ongelukken als
gevolg van de hoge waarde
die men daar hecht aan vei
ligheidsonderzoek. 'Poten
tieel is luchtverkeer onveili
ger dan autoverkeer', aldus
de hoogleraar. 'Maar doordat
veiligheid binnen het vlieg
verkeer beter gecoördineerd
wordt en in één hand berust,
gebeuren er relatief weinig
rampen'.
Nu is het nog wachten op een
geschikte kandidaat voor het
hoogleraarschap veiligheids
kunde en de toestemming
van de minister van onder
wijs. 'Onze angst is dat de mi
nister het verzoek om een
hoogleraar afwast. Dat kon
wel eens het einde betekenen
van de opleiding', meent De
Kroes.
In januari volgend jaar organi
seert de DeLfTse TH een twee
de symposium over veilig
heidskunde. Daar worden
onder andere de resultaten
van de afgelopen jaren be
sproken en op hun waarde
getoetst De benoeming van
een hoogleraar zou volgens
De Kroes een mooie bekro
ning van alle inspanningen
voor de veiligheidszorg bete
kenen.
ADVERTENTIE
- "De kunst van het verkopen" door Mi
chael Beer in serie Mens in Bedrijf,
Omega Boek, prijs 39,50.
- "Leven met de psalmen", Kok, prijs
19,50.
- "Over dieren", Herman Pieter de Boer,
Mies Bouhuys en anderen, Unieboek,
prijs 24,50.
- "Speelfilmencyclopedie", Rostnim,
prijs 39,90.
- "Piramide en Farao", Bob Tadema
Sporry en Anke A.Tadema, Unieboek,
prijs 24,50.
- "De trip van John en Yoko", redacteu
ren Rolling Stone, Hollandia, prijs
39,50.
- "Het zal je manager maar wezen",
J. J.de Vosch, Elsevier, prijs 24,50.
- "De nacht van de tijger" (Rechter Tie)
door Robert van Gulik, Elsevier, prijs
14.90.
- "De vergiftigde bruid" (Rechter Tie)
door Robert van Gulik, Elsevier, prijs
14,90.
- "Vaarbewijs-instructieboek" door Ka-
rel Heijnen, Peter Tolsma, Pieter-Jan
van Kuppenveld, Hollandia, prijs
f 49,50.
- "Het nieuwe kookboek" door H. Hen
derson en I. Ebbe link, Zomer en Keu-
ning. prijs 29,90.
- "Borduursteken stap voor stap". Zo
mer en Keuning. prijs 9,90.
- "De vesting", thriller van F.Paul Wil-
son, Tiebosch, prijs 19,50.
- "Halen wij het jaar 2000?" door dr.
J.G.de Beus, Elsevier, prys 24,50.
- "Lidia, het zigeunermeisje", dubbelro
man J.W.Ooms, Zomer en Keuning,
prys 19,90.
- "De kloof zonder brug", trilogie van
Rie van Rossum, Zomer en Keuning,
prijs 19,90.
- "Rolonio", sprookjesboek van Marcel
lo Bernardi, Kosmos, prijs 29,90.
- "Gezond en lekker eten uit de moes
tuin". Zomer en Keuning, prijs 19,90.
- "Handboek motorrijden". Zomer en
Keuning, prijs 39,90.
- "Verrassende varens", Wim Ouds
hoorn, Zomer en Keuning, prys 19,90.
trum, prys 34,50.
- "Fatsoenlijk en goedkoop", geschiede
nis vrouwenarbeid door Knup Fuhri
Snethlage, Feministische Uitgeverij Sa-
MeulenhofT, prijs 29,50.
- Twee boekjes over suikerziekte bij kin
deren: "Niks voor Kim" 12,50) en
"Mijn kind heeft suikerziekte" 14,50),
Meulenhoff, prijs tezamen 24,50.
- "Vestingbouwkundige termen" verza
meld door A.H.Mohr, Walburg Pers,
prijs 24,-.
- Shell-joumaal van Nederlandse die
rentuinen door Jaap Balk.
- "De paardesprong" (opstellen over li
teratuur) door Victor Sjklovski, Unie
boek. prys 32,50.
- "Vrouw zijn in het licht van het Evan
gelie". bundel feministische theologi
sche studies. Ten Have. prys 27,50.
- "Elementen voor een nieuwe politiek"
door Rudolf Bahro, Van Gennep, prys
29,50.
- "Van koninklijken bloede", thriller
van Tomas Ross, Unieboek, prijs
ƒ21,50.
- "Een week om nooit te vergeten" door
Saven Strati (v.a. 12 jaar). West-Fnes-
land, prijs 21,-.
- "Fris en vrolijk", kindersprookjes ver
zameld door Janwillem van de Wete
ring. Uitgevery Veen, prys 18,90.
- "Het groot Guinness Treinen Boek"
Luitingh, prys 28.90.
- "Belasting ABC 1983", Annoventura,
prys 10,90.
- "Linda Goodman's liefdeshoroscoop"
Uitgevery Veen
- "Mormels paard", jeugdboek van Joy
ce Rockwood. Wildeboer, prys 16,50.
- "De Jehovah's Getuigen aangeklaagd"
door A.P.Wisse, Uitgevery Kok, prys
14.90
- Twee Groenboekery Stap-voor-stap-
gidsen: "Bodembedekkers, gazons, on
kruiden" en "Maak uw tuin gezond",
Zomer en Keuning. prys 22.- per stuk.
- "Een vreemd soort wapenbroeders",
thriller van Gavin Lyall. Sythoff, prys
18,50.
Uit het ziekenfonds? Dan in de VGCN.
De VGCN is het logische vervolg op het
ziekenfonds. AJs u 40 jaar of jonger bent,
betaalt u een zeldzaam lage premie en bent u
voortreffelijk verzekerd bij één van de aller
grootste ziektekostenverzekeraars van ons land:
de VGCN, de mantschappj waar veel zieken
fondsen achter staan.
Uit het ziekenfonds? Vaneen ieitBöat-
schappij naar de VGQ4? Stuur v® Jjigüog dc
bon in. Dat is uw ceutesup naar een vóór
delige VGCN-a-ktekostenverzekering!
Bon vooreen lagere premie
Stuur mij volledige mformat* om de ockt r kostov-
veraekfringen van de VGCN Zendt de bon «n ren
envdoppe zonder postzegel aan: VGCN, Antwoord
nummer 576.3500 VB UTRECHT
Utredit - VG CN. Biltstraat 196 - 030 - 7156 34
Postcode
Telefoon H
Waar bent u nu verzekerd1
Gezin Man: jaar. Vrouw
jaar Aantalknderen:-
J
