c
y
Polen: staat van
beleg opgeschort
'Executies uit lijfsbehoud"
Surinamers in Nederland
fel over regime Bouterse
Moebarak: Syrië vertraagt vredesproces
Linies wint in Portugal
Westduitse actie tegen kernwapens
Ruimtevaarders thuis
Walesa daagt militairen uit
Complot tegen
Lech Walesa
Argentinië
krijgt geld
Britse banken
Leider revolutionaire volkspartij
"Geheime organisatie
wil militair ingrijpen'
Liz Taylor
'Vredesduif'
Buitenland
MAANDAG 13 DECEMBER 1982
LISSABON (AFPT/PI) - Het
ziet er naar uit dat de socialis
ten en de communisten winst
hebben geboekt bij de giste
ren in Portugal gehouden ge
meenteraadsverkiezingen.
Toen de helft van de stem
men geteld was. voorspelde
de televisie dat de regerende
democratische alliantie van
premier Francisco Pinto Bal-
semao enkele percenten ver
loren heeft aan de linkse op
positie.
De premier verklaarde op de te
levisie dat zijn regering aan
blijft tot 1984. De belangrijk
ste leiders van de oppositie,
de socialist Mario Soares en
de communist Alvaro Cun-
hal, riepen om het aftreden
van het kabinet, ontbinding
van het parlement en het uit
schrijven van vervroegde
verkiezingen. Pinto Balse-
mao zei dat de socialisten "al
leen enkele van de gemeente
huizen hebben terugver-
overd die ze in 1979 hadden
verloren".
De televisie voorspelde dat de
einduitslag (die maandag
middag bekend is) een ver
lies van 3 tot 7,5 procent te
zien zal geven voor de drie
partijen-coalitie. De socialis
ten van Soares winnen 2 tot
5,5 procent op hun 28 procent
van 1979 - de eerste keer bij
de afgelopen zes verkiezin
gen dat de socialisten winst
boeken. De communisten
boeken een winst van 1 pro
cent en komen op 21,5 pro
cent.
BONN (Reuter/UPI) Duizenden
vredesdemonstranten hebben
gisteren op verschillende plaat
sen in West-Duitsland betoogd
tegen de NAVO-plannen Pers-
hing-2 en kruisraketten te plaat
sen in de Bondsrepubliek. De in
gangen van ongeveer 20 Ameri
kaanse en Canadese militaire ba
ses werden geblokkeerd.
Bij het hoofdkwartier van de Ame
rikaanse strijdkrachten in Euro
pa in Stuttgart heeft de politie
130 demonstranten weggedragen
die de ingang hadden geblok
keerd. Onder hen bevonden zich
vertegenwoordigers van de SDP
en de Groenen in het parlement
van Baden-Württemberg, aldus
de politie. Meer dan 1500 demon
stranten vormden blokkades bij
plaatsen waar volgens de Groe
nen kernwapens liggen opgesla
gen.
MOSKOU (DPA) - De twee
Sowjetrussische ruimtevaar
ders Anatoli Berezovoj en
Valentin Lebedev zijn na hun
recordvlucht van 211 dagen
in een ijzige sneeuwstorm en
in dichte mist op aarde terug
gekeerd. Zij waren aanvanke
lijk moeilijk te vinden omdat
zij honderden meters door
hun parachute waren meege
sleept. Zij slaagden er tijdig
in deze los te krijgen.
Omdat hefschroefvliegtuigen
in het slechte weer niet kon
den landen moesten de twee
zichtbaar uitgeputte mannen
de eerste nacht doorbrengen
in een verwarmde autobus op
WENEN/WARSCHAU - In een 22 minuten durende toespraak heeft de Poolse leider
generaal Jaruzelski gisteravond voor de Poolse radio en televisie aangekondigd dat de
oorlogstoestand in Polen tegen het eind van het jaar zal worden opgeschort. Hij beloof
de ook dat een eind zal worden gemaakt aan de interneringen en liet doorschemeren dat
amnestie zal worden verleend aan degenen die de oorlogswetgeving hebben overtre
den. Hij zei echter niet wanneer.
Jaruzelski zei verder dat de oorlog
stoestand niet meteen kan wor
den beëindigd en dat een terug
keer naar een normalisering ge
leidelijk moet plaats hebben,
maar dat de opschorting van de
oorlogstoestand - ongeveer acht
van de oorspronkelijk 38 beper
kende maatregelen blijven van
kracht - een belangrijke stap is in
de goede richting.
De voorzitter van de Poolse verbo
den vakcentrale Solidariteit,
Lech Walesa, heeft aan de voor-
door
Anton Koene
avond van de eerste verjaardag
van het afkondigen van de oor
logstoestand in Polen, in een
brief de Poolse autoriteiten uit
gedaagd. Walesa eist in een brief
aan generaal Jaruzelski amnestie
voor allen die zijn gearresteerd
en zijn veroordeeld op beschul
diging de decreten op grond van
de noodtoestand te hebben oven-
treden. Ook wil hij rehabilitatie
van al degenen die hun baan om
politieke redenen zijn kwijtge
raakt, bijvoorbeeld omdat zij
weigerden Solidariteit te veroor-
delen.
Dit zijn enkele voorwaarden, aldus
Walesa, voor de leiders, de kerk
en de vakverenigingen om tot el
kaar te komen en te proberen
een behoorlijke overeenkomst te
bereiken, die Polen terugbrengt
naar een normaal leven.
De Sejm, het Poolse parlement,
komt vandaag, op de eerste ver
jaardag van het afkondigen van
de oorlogstoestand, bijeen De
commissie voor de voorberei
ding van de parlementaire agen
da, die afgelopen vrijdag verga
derde, heelt besloten dat het par
lement zal debatteren over het
opschorten van de oorlogstoe
stand, en niet, zoals gehoopt, het
opheffen ervan. Verwacht wordt
dat de opschorting, die zal gel
den voor een proefperiode van
zes maanden, tot de Poolse natio
nale feestdag op 22 juli, zal wor
den aangekondigd op de volgen
de zitting van het Poolse parle
ment, op 23 december.
Opschorting betekent dat enkele
of alle beperkende maatregelen
die van kracht zijn onder de oor
logstoestand, van internering tot
avondklok en het verbod van
vakbondsactiviteiten, ieder mo
ment dat het noodzakelijk wordt
geacht opnieuw kunnen worden
ingevoerd.
Aangenomen wordt dat de haviken
binnen het regime op dit punt
hebben gewonnen van de oor
spronkelijke opzet, namelijk het
einde van de oorlogstoestand
voor Kerstmis bekend te maken,
vanwege de angst voor nieuwe
moeilijkheden tijdens het be
zoek van de paus in juni van het
volgende jaar.
Het kerstpresentje van de Poolse
regering voor het volk bestaat uit
extra rantsoenbonnen voor een
stuk zeep, een pak waspoeder en
een kilo suiker. Bovendien geeft
de regering een bijzondere post
zegel uit ter herinnering aan de
eerste veijaardag van de afkondi
ging van de oorlogstoestand.
Meer buitenlands
nieuws: pagina 16
ROME (UPI) Italiaanse recher
cheurs zijn tot de conclusie geko
men dat Bulgaarse agenten ge
probeerd hebben de Poolse vak
bondsleider Lech Walesa te ver
moorden toen hij vorig jaar Italië
en het Vaticaan bezocht.
Zij hebben zaterdag verklaard dat
deze conclusie van een onder
zoeksgroep onder leiding van
rechter Ferdinando Imposimato
vervat is in een geheim rapport
dat afgelopen week is overhan
digd aan de vier partijen die het
nieuwe kabinet-Fanfani steunen.
Eerder riep Italië zijn ambassadeur
in Sofia voor overleg terug naar
Rome. Walesa bracht in januari
1981, toen zijn macht binnen de
onafhankelijke vakverbond Soli
dariteit naar haar hoogtepunt
ging, een bezoek aan Italië en de
(Poolse) paus.
Volgens het rapport vroegen de
Bulgaren de voormalige Italiaan
se vakbondsfunctionaris Luigi
Scricciolo, die al sinds 1976
agent was voor Sofia, zijn contac
ten met de stadsguerrillagroep
van de Rode Brigades te gebrui
ken om een moordaanslag te be
ramen op Lech Walesa.
de steppen van Kazachstan.
Sinds zaterdag staan de twee
veertigjarige "helden van de
Sowjet-Unie" onder medisch
toezicht in het hotel Kosmo
naut op de Sowjetrussische
ruimtevaartbasis Baikonoer.
Zoals gewoonlijk had de Sow
jetrussische televisie van de
landing zaterdag om 01.03
uur plaatselijke tijd geen
rechtstreekse opnamen ge
bracht. Zaterdagavond werd
wel de aankomst van de
ruimtevaarders in Baikonoer
uitgezonden. Berezovoj zei
tegen journalisten dat hij dui
zelig was en zware benen
had.
LONDEN (GPD) - Een Britse
bank, Lloyd's Bank Internatio
nal, maakt deel uit van een inter
nationaal bankconsortium dat
1,1 miljard Amerikaanse dollar
(bijna 3 miljard gulden) aan Ar
gentinië wil lenen, zodat dat land
zijn meest dringende schulden
kan afbetalen.
Een woordvoerder van Lloyd's
ontkende gisteren een bericht in
de populaire zondagskrant Mail
on Sunday, waarin staat dat Ar
gentinië het geld zal gebruiken
om Exocet-raketten te kopen ter
vervanging van de raketten die
tijdens de Falkland-oorlog met
zoveel dodelijke precisie op Brit
se schepen zijn afgevuurd.
Volgens de woordvoerder is een
van de voorwaarden waarmee de
lening aan Argentinië gepaard is
gegaan, dat het geld niet zal wor
den gebruikt voor het kopen van
wapens. De bank zegt dat de
Britse regering op de hoogte is
gebracht.
AMSTERDAM (ANP) In de Mozes en Aaronkerk in Amsterdam werd gistermiddag door vele honderden
mensen een herdenkingsbijeenkomst bijgewoond ter nagedachtenis van de in Paramaribo omgekomen Surina-
mers. Onder de bezoekers van de plechtigheid ook de Tweede Kamerleden Van Thijn en Den Uyl.
DEN HAAG/AMSTERDAM - Op
verschillende plaatsen m ons
land is gisteren door in Neder
land woonachtige Surinamers en
sympathisanten fel geprotes
teerd tegen de executies waar
mee het militaire bewind een
aantal politieke tegenstanders
uit de weg heeft geruimd. In Den
Haag demonstreerden tweedui
zend mensen bij de Surinaamse
ambassade, en in Amsterdam
werd een herdenkingsdienst ter
nagedachtenis van de slachtof
fers gehouden in de Mozes en
Aaronkerk, die door honderden
belangstellenden werd bijge
woond.
De Surinaamse ambassadeur in
Nederland, Henk Herrenberg,
zei gisteren „alle begrip" te heb
ben voor de protesten. Hij zou
deze doorgeven aan de autoritei
ten in Paramaribo.
In de hoofdstad is gisteravond een
dodenwake begonnen, eveneens
ter nagedachtenis van de omge
brachte Surinamers. De bedoe
ling is dat deze wake dag en
nacht zal doorgaan, tot en met
zondag 19 december. Gister
avond bevonden zich ongeveer
honderd mensen, meest Surina
mers, voor het gebouw van het
Surinaamse consulaat, waar de
dodenwake wordt gehouden.
Bij de demonstratie in Den Haag
werden enige ongeregeldheden
gemeld. Demonstranten gooiden
uit woede stenen door de ruiten,
en hier en daar kwam het tot een
schermutseling met de politie.
Er werden twee demonstranten
gearresteerd vanwege openlijk
geweldpleging,
Ambassadeur Herrenberg.
PARAMARIBO/AMSTERDAM - „De voort
durende druk waaronder de militaire leiders
van Suriname al sinds lang opereren heeft
uiteindelijk geleid tot de executies van 15
oppositieleiders. De talrijke beschuldigin
gen aan het adres van de militaire leiders,
verdachtmakingen die niet konden worden
waargemaakt en de dreiging met een coup
om hoe dan ook te proberen de zaak van
vóór 25 februari 1980 terug te draaien, heb
ben de militaire leiders voor de keus gesteld
zich met geweld veilig te stellen, of zelf het
leven erbij in te schieten".
Aldus Arthur ten Berge, één van de leiders van
de Revolutionaire Volks Partij (RVP) in Su-
door
Ruud de Wit
De RVP is samen met de PALU de
invloedrijkste links-radicale politieke groe
pering. die legerbevelhebber Bouterse de af
gelopen twee jaar heeft gesteund, en nog
steunt. De RVP is een afsplitsing van de
Volks Partij en heeft zijn aanhang vooral on
der links intellectuele kringen op de univer
siteiten en in het onderwijs.
„Wel zijn er vanuit de progressieve organisa
ties in Suriname bezwaren geuit bij het mili
taire bewind over de executies en is er bij
Bouterse op aangedrongen het bij de 15 geë
xecuteerden te laten. Vooral de dood van
Bram Behr en Lesley Rahman, die als links-
radicale journalisten bekend stonden, heeft
ook bij ons grote verontwaardiging gewekt.
Maar er zijn geen aanwijzingen dat er meer
doden zijn gevallen dan de 15 die nu bekend
zijn", aldus Ten Berge zondagavond in een
telefonisch interview.
Ten Berge is wetenschappelijk medewerker
op de universiteit in Paramaribo, en speelde
een belangrijke rol bij het „inpassen" van de
universiteit „in het revolutionaire proces".
Daarnaast was hij adviseur van ex-minister
Harold Rusland.
Woordvoerder Ten Berge van de RVP meent
dat er verzachtende omstandigheden voor
de executies gelden. Uit aanwijzingen van
de geëxecuteerden Slagveer en Kamper
veen, vlak voor hun dood, zou zijn gebleken
dat voor de komende weken verregaande
plannen voor destabilisatie van de Suri
naamse maatschappij bestonden. Kamper
veer en Slagveer legden voor de Surinaamse
televisie een verklaring af dat zij een coup
voor kerstmis aan het voorbereiden waren.
De aanleiding van de coup zou, aldus deze se-
mi-officiële lezing, moeten liggen op de uni
versiteit en zou dan moeten worden overge
nomen door het onderwijs en de vakbewe
ging. Tenslotte zou een massale beweging
van burgerlijke ongehoorzaamheid moeten
leiden tot een volksopstand, waarbij huur
lingen het karwei tijdens de kerstdagen mili
tair zouden moeten afmaken. Hierbij zouden
de militaire leiders en hun adviseurs worden
doodgeschoten.
Over de maatregelen van Nederland op de re
cente gebeurtenissen in Suriname door het
stopzetten van de ontwikkelingshulp, ver
klaarde de RVP-voorman: „De ontwikke
lingshulp van Nederland aan Suriname is al
tijd een materie geweest bezijden de
werkelijke economische problemen van het
gewone Surinaamse volk. Van de grootscha
lige ontwikkelingsprojecten profiteerden
slechts de corrupte politici van de oude orde
en de grote bedrijven. Wij, als linkse bewe
ging in Suriname, worden niet koud van het
stopzetten van deze ontwikkelingshulp, om
dat wij het idee hebben dat deze niet de be
langen van het volk dient".
Tenm Berge kwalificeerde de opstelling van
de Nederlandse regering en de publieke opi
nie, die heeft geleid tot het stopzetten van de
ontwikkelingshulp als huichelachtig. „Deze
hebben nooit moeite gehad met Indonesië,
om een voorbeeld te noemen, toen daar
meer dan een half miljoen slachtoffers vie
len voor de zogenaamde nieuwe politieke or
de. Menselijk gesproken is de dood van deze
15 mensen zeer betreurenswaardig, maar wij
vragen ook oog voor de motieven van onze
linkse leiders. Wij hopen op een normalisatie
van de betrekkingen met Nederland op zeer
korte termijn en blijven Nederlandse steun
vragen voor een echt nieuw economisch pro
gramma van de nieuw te vormen regering".
Wel stellen wij als linkse progressieve bewe
ging daarbij de voorwaarden dat het bij deze
doden van de afgelopen week blijft, dat er
duidelijkheid wordt verschaft door de mili
taire leiding over de oorzaak van deze in
greep. Ook willen wij, voordat wij onze
steun zullen betuigen aan de nieuwe rege
ring, weten wat er gaat gebeuren met de an
dere mensen die zijn gearresteerd".
BONN/BEI ROET/TEL AVIV
(AFP/UPI) De Egyptische pre
sident Hosni Moebarak heeft Sy
rië ervan beschuldigd de vooruit
gang van alle vredesonderhande
lingen in het Midden-Oosten te
belemmeren. In een interview
met het Westduitse weekblad
Der Spiegel, dat gisteren ver
scheen, verklaarde Moebarak dat
Syrië blijkbaar "volkomen tevre
den" is met de huidige situatie in
Libanon. "De Syriërs willen
geen enkele oplossing", zo zei de
president.
Door de weigering van Syne zijn
troepen terug te trekken uit Li
banon en het besluit geen onder
handelingen met Israël aan te
gaan "belemmeren de Syriërs de
vooruitgang van alle vredesbe
sprekingen". Syrië profiteert van
de huidige impasse in Libanon
door financiële hulp van andere
Arabische landen in ontvangst te
nemen voor het steunen van de
Palestijnse zaak, aldus Moebarak
in het interview.
Volgens het Egyptische staats
hoofd worden de Palestijnen
beïnvloed door Syrië. "Jammer-
genoeg luisteren de Palestijnen
in Syrië naar de SyriërsIk zou
willen dat alle Palestijnse partij
en zich zorgen zouden maken
over hun land en hun volk en
niet over de problemen van an
dere Arabische landen".
Moebarak noemde het Arabische
plan voor de oplossing van de
Palestijnse kwestie door het ves
tigen van onafhankelijke staat
onder bewind van de PLO "uit
stekend". Hij voegde daar echter
aan toe dat de Amerikaanse vre
desvoorstellen de beste kans ma
ken nu Israël het Arabische plan
heeft verworpen. President Rea
gan sprak zich in september uit
voor Palestijns zelfbestuur in
een federatie met Jordanië.
Moebarak waarschuwde de Pale
stijnen ervoor dat hun probleem
zal "sterven" als zij geen gebruik
maken van de sympathie, die er
momenteel voor hun zaak is, en
als zij verdeeld blijven. "Als de
Palestijnen er niet in slagen ge
meenschappelijke besluiten te
nemen, dan vernietigen zij toe
komstige Palestijnse genera
ties", aldus Moebarak.
PLO-spion
Twee topfunctionarissen van de
Palestijnse bevrijdingsorganisa
tie hebben enkele jaren als spion
voor Israël gewerkt en belangrij
ke PLO-geheimen doorgspecld,
zo heeft het Egyptische dagblad
Al Ahram zaterdag gemeld. De
krant beroept zich op ingelichte
kringen volgens welke een van
de spionnen Abu Nidal was, de
bijnaam van Sabry El-Banna die
uit de PLO is verwijderd.
Het werk dat hij met andere Israë
lische spionnen binnen de PLO
deed, zorgde mede voor de zware
verliezen van de PLO tijdens de
Israëlische invasie in Libanon.
De spionnen gaven informatie
door waardoor de Israëlische
troepen de PLO-strijders in Bei
roet kon omsingelen en ze uitein
delijk tot een aftocht dwingen.
AMSTERDAM (GPD) - „Er is met de duizenden mensen, die zich daar
voor hebben aangeboden, een geheime militaire organisatie te vormen
die een eind kan maken aan dit bewind van psychopaten". Dat zegt
Frits van Eyck, de woordvoerder van de '8 December Beweging' van
Surinaamse organisaties. Hij stond gisteravond met een brandende
kaars in zijn hand bij het consulaat dat Suriname drie maanden geleden
opende in een kapitale villa in Buitenveldert.
Een paar honderd Surinamers trokken in een eindeloze kring langs de
balustrade en de stoep voor het nu gesloten consulaat. Acht dagen zal
deze dodenwake in de Hollandse vrieskou duren. Acht dagen zullen er
kaarsen branden bij het bord met de namen van de geëxecuteerde
Surinamers. Een oude vrouw blijft roepen: „Suriname rouwt, alle moe
ders rouwen, alle vaders rouwen".
De dodenwake is georganiseerd door de '8 December Beweging', die
vrijdag ontstond toen bekend werd dat zeker ^21 mensen zijn gedood
door het militaire bewind in Suriname. Frits van Eyck meent dat het
aantal doden inmiddels is opgelopen tot zeker 50. Hij zegt: „Binnen
enkele uren hadden zich zoveel mensen, zoveel organisaties bij ons
comité aangesloten dat we de naam hebben veranderd in '8 December
Beweging'. Die naam duidt beter aan dat er een massale groepering is
van mensen die diepe afschuw en walging voelen voor deze moordpar
tij en van ons eisen dat wij actie ondernemen tegen de militaire despo
ten".
Is Van Eyck niet bang dat met het oprichten van een geheime militaire
organisatie een nieuw militair bewind in het zadel wordt geholpen, en
gaat dat niet veel lijken op het legertje van huurlingen, dat een paar jaar
geleden vanuit Nederland Suriname wilde 'bevrijden'. Van Eyck zegt
met afschuw in zijn stem: „Wij werken niet met huurlingen, wij willen
alleen serieuze mensen en wij zullen ze stuk voor stuk goed nagaan".
Tegenstanders van de beweging hebben Van Eyck al diverse keren
telefonisch bedreigd. Hij plaatst deze mensen in de extreem linkse
groep.
Van Eyck zegt dat de politieke grondbeginselen van de beweging in het
midden van de komende week worden bekendgemaakt
LOS ANGELES (UPI) - De
Amerikaanse filmster Liz
Taylor heeft zaterdag meege
deeld dat zij wil gaan bemid
delen in het Midden-Oosten.
Zij kondigde aan dat zij bin
nenkort een reis van tien da
gen naar Israël en Libanon
maakt en gaat proberen vre
de te stichten tussen die lan
den.
Taylor gaf weinig bijzonderhe
den over haar plannen, maar
verklaarde dat zij een onder
houd zal hebben met de Is
raëlische premier Begin en
de Libanese president Ge-
mayel. Op de vraag of zij spe
cifieke ideeën wil overbren
gen aan Begin en Gemayel
antwoordde de filmster: "Ja,
zeker".
