c
Koptelefoon zonder snoer
Schitterende
en schadelijke
schimmels
Ook infra-rood tecliniek toegepast
Gips
Nationale
wedstrijd
vrijetijds
besteding
Zelfklevend
Vastleggen
van een
tijdsbeeld
Futselplank
maken
MAANDAG 13 DECEMBER 1982
Varia
Koptelefoons mogen zich de laatste tijd in een toenemende
belangstelling verheugen. Deels als het gevolg van de
'Walkman-rage deels als gevolg van grote kwaliteitswinst.
Koptelefoons klinken stukken beter. En dat ondanks het
feit dat ze vaak kleiner en handzamer zijn geworden.
door Hugo v.d. Heem
Eigenlijk hebben koptelefoons
nog maar één bezwaar: het feit
dat er een draad aan zit.
Maar de industrie heeft daar nu
een alleraardigste oplossing
voor gevonden: de 'draadloze'
koptelefoon. Hij is er in twee
uitvoeringen. Een die werkt
met een radio zend- en ont-
vangtechniek, voor bijvoor
beeld gebruik in studio's, en
een ander systeem dat in de
huiskamer of in een zaal ge
bruikt kan worden. Dat laatste
werkt met infrarood techniek.
De draadloze techniek, met hulp
van radiozenders, heeft als
voordeel de grote afstand die
te overbruggen valt. Floorma
nagers bij tv kunnen zich vrij
bewegen. Overal ontvangen zij
de boodschappen en aanwij
zingen die in de studio moeten
worden uitgevoerd.
Het kan ook werken, afhankelijk
hoe men het heeft willen opzet
ten, op een heel terrein, zelfs
door een hele stad of regio. In
zo'n geval spreekt men vaak
van een 'pageboy'. Brandweer
korpsen zijn de vaste gebrui
kers van zulke systemen. Zo'n
'pageboy' is meestal uitge
voerd met een heel klein luid
sprekertje of een oortelefoon
tje.
Draadloos
Het grote bereik van dit koptele
foonsysteem kan ook een na
deel zijn. Het is vaak de bedoe
ling om het bereik van een
draadloos systeem bewust te
beperken tot 'zichtafstand'.
Koptelefoons moeten bruik
baar zijn in een zaal of huiska
mer. Daarbuiten heeft ont
vangst geen enkele zin of is
zelfs ongewenst. In zo'n geval
neemt men zijn toevlucht tot
de infrarood zend- en ontvang-
Voor de knutselaar of hobbyist is
gips een prachtig materiaal,
waar werkelijk ontzettend veel
creatieve dingen mee te doen
zijn. In dit artikel laten we zien,
dat het echt niet allemaal zo
„moeilijk" hoeft, en dat u met
een paar gewone ballonnetjes,
een zakje modelleergips en een
paar viltstiften een boel plezier
kunt hebben.
De op de foto afgebeelde „gips-
dieren" hebben een hoogte, die
varieert van 8 tot 12 cm. Ze
krijgen hun vorm, door gip-
spap in een ballon te gieten en
daarna hard te laten worden.
Werkwijze
Maak de modelleergips (verkrijg
baar bij de drogist of handen-
arbeidwinkel) aan met water:
voeg 1 deel water bij ongeveer
1,5 deel gips. Strooi het gips in
het water en meng het geheel
goed door elkaar, tot er een
gladde, schenkbare gipspap
ontstaat. Schenk deze m.b.v.
een trechter in een koffiemelk-
flesje. Blaas een ballon op en
plaats het tuitje over de fleso-
pening, zonder dat daarbij
lucht ontsnapt. Doe dit werkje
bij voorkeur met de assistentie
van iemand anders. Keer de
fles met ballon en al om, zodat
de gipspap langzaam in de bal
lon loopt. Laat de ballon er
gens op rusten en houd het
tuitje goed rondom de flesse-
hals vast.
Haal de ballon na het vullen van
de fles af. Stop de fles in een
met water gevulde emmer en
laat de overtollige lucht uit de
ballon ontsnappen. Knoop het
tuitje van de ballon dicht. Al
deze handelingen moeten vrij
snel achter elkaar gebeuren,
anders wordt het gips tussen
tijds hard.
Na het dichtknopen van de bal
lon zal het gips langzaam gaan
uitharden. Zolang dat nog niet
is gebeurd, kunt u de vorm van
het geheel beïnvloeden, door
de weke gipsballon met een of
beide handen plaatselijk in te
duwen. Houd het geheel in de
gewenste positie totdat het
gips hard geworden is. Dat ge
beurt al na enkele minuten; u
merkt dat vanzelf wanneer het
gips warm gaat worden. Na het
uitharden knipt u de ballon
los. Laat het gipsmodel nu
eerst (enige dagen) drogen; pas
daarna kunt u het verven. Het
nog vochtige gips kan met
rasp, vijl of schuurpapier wor
den bewerkt. Van het naar bo
ven of opzij uitstekende
„tuitje" kunt u een snavel,
neus of snuit maken; de andere
kant van de ballon vormt bijna
vanzelf de achterkant van het
lichaam. Vanzelfsprekend
dient een en ander te worden
geaccentueerd door het aan
brengen van ogen, oortjes,
snorharen en dergelijke met
een viltstift of penseel.
Nog veel meer tips, wetenswaar
digheden en ideeën met en
over gips vindt u in het boekje
„Spelen met gips" van Hans
van Eek. Het boekje is uitgege
ven door uitgeverij Strengholt,
het kost f 19.90 en het is ver
krijgbaar bij de boekwinkel of
handenarbeidzaak.
techniek, dezelfde die by som
mige televisiemerken wordt
toegepast voor draadloze af
standsbediening. Het is een
systeem dat met (onzichtbare)
lichtgolven werkt, waarop de
geluidsgolven zijn 'geimplan-
teerd'. Het geluid kan op deze
wijze zeer breedbandig wor
den overgebracht, dat wil zeg
gen met een uitstekende Hi-Fi-
kwaliteit en natuurlijk ook in
stereo.
Er zijn niet zoveel fabrikanten
die zich op deze markt bewe
gen. Zowel bij de snoerloze
koptelefoon als bij de draadlo
ze microfoontechniek, behoort
de Duitse Sennheiser-fabriek
tot een van de meest vooraan
staanden.
Er zijn nu draadloze koptele
foons in een eenvoudige uit
voering voor het overdragen
van een geluidskanaal (mono),
met daarnaast tweekanalige te
lefoons voor hoogwaardige ste
reo. Ook zijn er geluidsontvan
gers ontstaan met een schake
laar op het bedieningskastje.
Deze toestellen geven de mo
gelijkheid om meer kanalen te
kiezen in een zaal of vliegtuig.
Het resultaat kan dan een an
der muziekgenre of vertaling
zijn. Bijvoorbeeld wanneer
men in een congresgebouw
met een draadloze koptelefoon
een symposium bijwoont.
In de kamer
Er zijn nog hele andere toepas
singen mogelijk. Wanneer het
geluid van het tv-toestel hin
dert, kunnen gezinsleden die
wel tv willen kijken een kopte
lefoon opzetten. Op een mo
dem televisietoestel is in een
aansluiting voor een of maxi
maal twee hoofdtelefoons
voorzien. Zijn er meer gezins
leden die willen kijken, dan zal
toch het geluid weer aanmoe
ten, tenzij men zijn toevlucht
tot de infrarood techniek
neemt. Daarbij komt op de tv
een infrarood-zender te staan
die op de koptelefoon-aanslui
ting wordt aangesloten.
Hoofdtelefoons met een infra-
rood-ontvanger (een bolvormi
ge lens vangt de lichtstraling
op) kunnen nu overal in de ka
mer vrij worden gebruikt. Ook
het aantal gebruikte koptele
foons doet er plotseling niet
meer toe. De lengte van het
koptelefoonsnoer is ook ver
vallen.
Koptelefoon zonder snoer. In zalen en de huiskamer kan men ge
bruikmaken van de ongestoorde geluidsoverdracht met licht: infra-
roodtechniek.
Er zijn ook infrarood-zendertjes
met een microfoon er op. Die
zendertjes kan men omhan
gen. Voor de communicatie
met gehoorgestoorden kan dat
een uitkomst zijn, bijvoorbeeld
in het onderwijs. De leerling
gebruikt dan een hoofdtele
foon met infrarood-ontvanger.
Het versterkte geluid van de
stem van de onderwijzer, komt
dan toch over. Als de leerling
de ontvanger aan heeft, hoeft
hij ook niet van de omgeving
geisoleerd te zijn.
De infrarood-ontvanger kan met
extra microfoon worden uitge
rust, die normaal de eigen
spraak van de leerling en het
omgevingsgeluid versterkt
weergeeft. Schakelt de leraar
echter de infraroon-zender in
dan wordt in de ontvanger als
het ware omgeschakeld en
krijgt de, met licht overge
brachte stem van de leraar,
voorrang.
Ziekenhuis
Grappig is ook de toepassing van
een zendertje en meerdere ont
vangers bij opleidingen in het
ziekenhuis. De arts, die les
geeft, kan zijn leerlingen door
middel van het zendertje dat
om zijn hals hangt de ademha
ling of polsslag van de patient
laten horen. Daarbij doet een
speciale stethoscoop dienst.
Wanneer in bepaalde gevallen
gebruik wordt gemaakt van in-
frarood-overdracht in grote
ruimten, zou het bereik wel
eens te kort kunnen schieten.
In zo'n geval kan men infra-
rood-transponders toepassen.
Deze apparaatjes ontvangen
het signaal op een gunstige
plaats en stralen het opnieuw
uit. zodat men in een grote ka
mer of zaal toch overal vol-
doende sterkte heefl.
Kwaliteit
De koptelefoons zelf zijn sterk in
kwaliteit vooruitgegaan. Of de
kwaliteitsverbetering is ont
staan als gevolg van de 'Walk
man-rage' dan wel dat de Walk
man mogelijk werd door de
verbeterde koptelefoon-tech
niek, is niet helemaal duide
lijk.
De Walkman, de kleine, lichte
cassetterecorder, die vooral
populair is bij de jeugd, leidde
tot het ontwerp van buitenge
woon lichte, mini-koptele-
foons. Meestal gefabriceerd
volgens het 'open' principe,
waardoor geluiden van buiten
kunnen doordringen. Het be
lang daarvan is het feit dat men
niet van de omgeving is afge
sloten. Als iemand roept, kan
men dat horen. i
De Volgende Huishoudbeurs
ligt nog wel ver in het ver
schiet (het vroege voorjaar
van 1983, maar wie mee wil
doen aan de nationale wed
strijd vrijetijdsbesteding, die
ter gelegenheid van die beurs
georganiseerd wordt, kan nu
al vast een werkstuk beden
ken en gaan maken
Er zijn talloze categorieën, zo
dat praktisch elke creatieve-
ling kan meedoen: haken,
breien, kantklossen, bordu
ren, weven, wandkleden ma
ker), macramé, poppen ma
ken. houtarbeid. boetseren,
keramische technieken, in
leg- en mozaiekwerk, snij
den, beeldhouwen (in hout of
steen), modelbouw, metaal
bewerking. schilderen, teke
nen, hout- of linosnede, foto
grafie
Ook de jeugd kan meedoen; er
is een afzonderlijke deelna-
megroep tot 16 jaar "Ouwe"
werkstukken tellen niet mee:
de creaties moeten tussen
april '82 en komende april '83
gemaakt zijn. De totale oogst
aan knutselvernuft wordt
dan van 15 tot 24 april a.s. in
de RAI tentoongesteld.
Voor scholen, evenals voor be
jaarden. worden nog aparte
wedstrijden georganiseerd.
De schooljeugd wordt uitge
daagd om posters te maken,
naar keuze gewijd aan win
tersport, bloembollen, motor-
racing, modeshow, Ark van
Noach, surfing, luchtvaart,
stadion of zeilen. Het thema
voor de deelnemers in de
"bejaardenklasse" is: patch
work.
Er zijn heel wat prijzen te ver
dienen. Nadere inlichtingen
over deelname zijn te krijgen
bij de Internationale Huis
houdbeurs, RAI-gebouw, Eu
ropaplein 8. 1078 GZ Amster
dam. tel 020-5411411
Sinds kort zijn er echter zelfkle
vende schuurstroken verkrijg
baar. Op de zool van de machi
ne breng je eerst de bijbeho
rende „plakzool" aan, en daar
op kleef je in een wip het
schuurvel.
Nog een voordeel is dat het
schuurpapier minder snel slijt
dan een ingespannen exem
plaar. Voor het schuren met
ronde steunschyf zijn even
eens zelfklevende schuur-
schrijven verkrijgbaar
Fotograferen
in de stad:
Bij avond
ziet de stad
er heel anders uit.
Er zijn maar weinig amateur-fo
tografen die belangstelling
hebben voor „stadsfotografie",
een onderwerp waarin vak
mensen op fotogebied vaak tot
heel boeiende creaties komen.
Een staat, met rijen huizen,
stampvol auto's, verkeerslich
ten en talloze andere elemen
ten die op zich beslist niet zo
fotogeniek lijken, nee, een erg
aantrekkelijk onderwerp voor
de cameralens zie je er niet zo
gauw in.
Zie die camera echter ook eens
als een vastlegger van een
tijdsbeeld. Er verandert in het
uiterlijk van een stad van alles
en dat gaat tegenwoordig vrij
snel. Als het nieuwe er is, ben
je het oude gauw vergeten. Of
het blijft een vage herinnering,
zoiets als waarop Wim Sonne-
velds liedje „Het dorp" geba
seerd is. Het vastleggen van
oude beelden vormt een per
soonlijke documentatie: de
straat waar je woonde en die
een „gesaneerd" uiterlijk
krijgt, de nog kersverse nieuw
bouwwijk die over tien jaar is
uit- en volgegroeid.
Straten en gebouwen fotografe
ren is niet moeilijk, maar 't kan
nuttig zijn met wat punten re
kening te houden. Die hebben
vooral betrekking op het
standpunt en de verlichting,
want die zijn bepalend voor
het resultaat.
Standpunt
Stadsfoto's zijn te maken met ie
dere camera. Alleen wie de
aandacht wil concentreren op
bepaalde gebouwen, zal soms
problemen krijgen met- de
vaak te korte afstand die be
schikbaar is. In vele straten is
het niet mogelijk met de stan
daardlens bijvoorbeeld een
hoog gebouw helemaal op de
foto te krijgen, ook niet als u de
camera kantelt.
Uitkomst biedt in zo'n geval
vaak de groothoeklens, die een
groter beeldvlak bestrijkt. De
camera achterover laten hellen
is niet aan te bevelen omdat dit
een perspectivische verteke
ning veroorzaakt. Ook bij een
volkomen loodrechte stand
van de achterwand wijken bij
een groothoeklens de staande
lijnen van een gebouw, maar
dat stoort bij een bescheiden
groothoeklens niet.
moment wordt bepaald door
de stand van de zon. Een be
paald doorkijkje, een plein, of
een gebouw kunnen direct
door de zon belicht worden en
dat geeft een andere foto dan
wanneer we ze bij een bewolk
te hemel fotograferen. De zon
nestand kan een gevel te fel be
lichten of bijvoorbeeld bij
strijklicht juist de goede scha
duwen geven waardoor dat
bouwwerk op z'n gunstigst uit
komt.
Wie meer ervaring krijgt in het
maken van foto's van zijn stad
zal dit onderwerp ook kunnen
benutten voor het maken van
cratieve foto's. Want een stad
heeft zoveel vormen en moge
lijkheden en je kunt met licht
spelend of door gebruik van
lenzen die vormen beïnvloe
den. Een stad in de morgen
zonder auto's, de stad bij
avond met z'n vele licht uit
stralende vensters en verkeers
lichten, de stad door de seizoe
nen heen... Er is geen veelzijdi-
ger en boeiender foto-motief
dan de plaats, waar de mens
beschutting heeft gevonden,
waar hij gelukkig is en waar hij
zich in veel gevallen op een bij
zondere manier mee verbon
den voelt.
Tijd
Het lijkt wat vreemd, maar foto's
van gebouwen en straten moet
je als het enigszins kan op het
juiste ogenblik maken. Dat
Het woord schimmel brengen we
over het algemeen in verband
met rotting en bederf, geen erg
aangename zaken dus. Toch is
er een groot aantal schimmels
dat heel goed werk doet en
waarvan we dankbaar gebruik
maken. De bekendste is mis
schien wel de penicilline, het
befaamde antibioticum waar
mee infecties kunnen worden
bestreden. Tijdens de Tweede
Wereldoorlog werd dit middel
door Alexander Fleming ont
dekt.
Toch kenden reeds de Romeinen
de schitterende eigenschappen
van deze schimmel. Toen Ju
lius Caesar door het zuiden van
Frankrijk trok leerde hij een
heerlijke kaas waarderen, de
Roquefort. Een schapekaas.
dooraderd met een netwerk
van blauwachtige schimmels.
Het meeste voedsel trachten we
juist te beschermen tegen het
ontstaan van schimmels. Zwam-
achtige, woekerende orga
nismen die een verwoestende
werking hebben op levensmid
delen die aan hun lot worden
overgelaten op vochtige,
broeierige plekjes, Moderne
conserveringstechnieken en
vooral ook de koelkast bieden
tijdelijke bescherming maar
toch dienen we. vooral in het
warme jaargetijde, op onze
hoede te zijn voor deze schade
lijke schimmels die het voed
sel oneetbaar maken. Sommi
ge soorten hebben in een be
paald stadium van hun ontwik
keling zelfs letterlijk 'schitte
rende' eigenschappen: ze fos-
foriseren en hullen dc door hen
aangetaste waren in een prach
tig schijnsel.
Op schimmels zijn we nog lang
niet uitgestudeerd. Er is veel
onderzoek naar allerlei eigen
schappen die ons wellicht in
de toekomst van nut kunnen
zijn bij de produktie van alle
mogelijke stoffen welke in de
voedings- en geneesmiddelen
industrie gebruikt worden.
Maar laten we ons hier beper
ken tot de smakelijke schim
mels
Botrytis cinerea bijvoorbeeld,
een schimmel dat druiven aan
tast. Zijn de druiven nog zuur,
aan lijdt de wijboer enorme
schade Maar doet de schim
mel zijn intrede bij rijpe drui
ven. onder gunstige tempera
tuur en vochtigheidsgraad,
dan treedt een schitterend ver
schijnsel op dat we kennen on
der de naam pournturc noble,
of edelrot. De druiven worden
violetachtig bruin, schrompe
len ineen cn verwelken. Vooral
tijdens najaarsnevels weet die
schimmel de druiven te perfo
reren met duizenden uiterst
kleine gaatjes. Als 's middags
het zonnetje doorkomt, ver
dampt veel van het vocht uit
de druiven. Het resultaat is een
zeer hoog suikergehalte en de
Wijn en Kaas, produkten die
een goede band met schimmels
hebben.
vorming van heel bijzondere
Niet alle druiven aan de wijnstok
bereiken gelijktijdig dit zo ge
waardeerde stadium. Het oog
sten gebeurt dus met veel zorg
en toewijding, van eind sep
tember tot soms ver in novem
ber De wijnboer heeft die aan
dacht eeht.T pMC voor Jn
produkt over. Want ondanks
een zeer langzaam verlopende
gisting ontstaat uH M gi con
centreerde sap een heel bijzon
dere, volle en zachte wijn. In
Frankrijk is de beroemdste wel
de Sauternes. die dan ook per
fles een aanzienlijk bedrag op-
brengt als de wyn goed Is
Lange tijd waren dergelijke zoe
te wijnen wat uit dc mode.
maar de laatste tijd ontstaat
een hernieuwde belangstel
ling Wat beter betaalbaar is
wellicht een Monbazillac. een
wijn waarmee wij Nederlan
ders een bijzondere band heb
ben In de zeventiende eeuw
werd het grootste gedeelte van
de oogst naar ons land ver
scheept, op het etiket stond
dan vaak 'cru Hollandais'. Een
schitterende wijn om lang
zaam te nippen by het nage
recht, by fruit of by noten. Of,
als allerschoonste wonder, het
huwelyk van twee schitteren
de schimmels: Monbazillac
met Roquefort.
0
w
ik
1. Weet u wat een futselplank is?
Een handig hulpmiddel by
precies zaag- en schaafwerk.
Niet te koop. wel zelf te maken.
Begin met deze twee stukken,
resp 60x30 en 60x25 cm. Neem
er liefst multiplex van 20 mm
dik voor. Ze worden (zie teke
ning) op elkaar gelijmd.
2. Teken het verstek, aan beide
zijden 45 graden dus samen
een zuiver haakse hoek vor
mend, nauwkeurig af. evenals
dc haakse hoek dicht by het
uiteinde van de bovenste
plank. Waar u vooral op moet
letten, is dat dc twee verstek-
hoeken uiterst nauwkeurig ten
opzichte van de onderste plank
komen, en de haakse hoek van
zelfsprekend ook.
3. U kunt het zagen van de bo
venste plank, langs de afge
schreven lynen, doen zoals
Zo doe je dat
hier afgebeeld (dus terwyl de
planken al op elkaar gelijmd
zijn), of eerst zagen en de dne
delen daarna op de onderste
plank lijmen. In de „verstek -
uitsparing" past het driehoeki
ge stuk. Hoe u het ook doet dc
punt daarvan mag niet buiten
de voorkant van dc bovenste
plank uitsteken.
4. Het driehoekige stuk dat als
verstekaanslag dient, moet nu
met een stuk multiplex van de
zelfde vorm en afmeting wor
den „opgedikt", zodat het bo-
v. n da plank uitsteekt Lym de
twee stukken op elk.i,.r - m
boor er een gat in, boor dit
door tot in de onderste plank.
Met een stukje rondhout of een
deuvel kunt u de aanslag dan
vast zetb-n
5. In de tekening links is al afge
beeld hoe u het balkje afzaagt.
Dat past in de haakse uitspa
ring van de bovenste plank
Het is dc „aanslag" onder ne
gentig graden, dus om werk
stukken zuiver haaks af te
werken Het balkje moet „ver
schuifbaar". maar klcmvast in
de uitsparing geplaatst kunnen
worden
6. Dit is één voorbeeld van wat u
met dc futselplank kunt doen:
een in verstek gezaagd mate
riaal heel nauwkeurig nascha-
