Leger Suriname grijpt in y "Afwijzing MX niet van invloed op Euro-raket" Verbod op bezoek leden Sinn Fein Reagans politieke geloofwaardigheid ook in het geding Na vier brandstichtingen in Paramaribo Economie FaMands opgekrikt Franse minister vervangen MIMIi Zuid-Afrika en Angola spraken over Namibië DONDERDAG 9 DECEMBER 1982 Buitenland BRUSSEL (GPD) - De afwijzing door het Amerikaanse Huis van Afgevaardigden van president Reagans plannen voor de strate gische MX-atoomraketten zal „zeer weinig invloed" hebben op de plaatsing van de nieuwe atoomraketten in Europa. Dat is althans de mening van NAVO- secretaris-generaal Luns. Aan de vooravond van de jaarlijkse december-zitting van de Noord- atlantische Raad (de ministers van buitenlandse zaken van de NAVO-lidstaten) wees Luns de suggestie van de hand, dat deze ontwikkeling in Amerika de pu blieke weerstand tegen de nieu we kruisraketten en de Pers- hings in Europa zou stimuleren. Het zijn, volgens Luns, gewoon twee verschillende zaken: de MX is een strategische raket, de nieu we raketten in Europa zijn tacti sche. Luns betreurde het, dat Denemar ken besloten heeft zijn bijdrage NAVO-secretaris-generaal Luns: aan de plaatsingskosten van de raketten voorlopig te bevriezen, maar, zo zei hij, Denemarken be taalt slechts een bescheiden bij drage. De NAVO-secretaris-ge neraal keerde zich tegen de inter nationale vredesbeweging en die in Nederland in het bijzonder, omdat deze onjuiste argumenten zou gebruiken tegen de kernwa pens. „Het argument dat men niet zal worden aangevallen als er geen raketten worden ge plaatst, is absurd", aldus Luns. Onzorgvuldig Hij moest een eerdere bewering, gedaan in Londen, intrekken, dat Noorse leden van de vredes beweging gearresteerd zouden zijn geweest wegens hun illegale contacten met de Sowjet-Unie. Luns gaf toe niet zeker te weten, of dat nou in Noorwegen, Zwe den of Denemarken wel het ge val was geweest. „Ik weet niet ze ker of het juist is, ik zal het na trekken", zei hij op aanhoudende vragen van journalisten. Volgens Luns is zijn geloofwaardigheid overigens niet aangetast door de ze mogelijke onzorgvuldigheid. Luns benadrukte daarbij nog het ook niet „zó belangrijk" te vin den, of de Sowjet-Unie de vre desbeweging in het Westen met grote of kleine sommen geld zou steunen. „Het probleem is, dat de mensen van de vredesbewe ging het standpunt van de Sow jet-Unie vertolken", zei hij De NAVO-raad zal zich deze don derdag en vrijdag op het NAVO- hoofdkwartier in Brussel in een grotendeels zeer besloten zitting buigen over de soms gespannen relaties tussen Europa en de Ver enigde Saten èn de betrekkingen met het Oostblok. Naar verwach ting zullen de NAVO-ministers ten aanzien van de nieuwe leider in Moskou niet met nieuwe ini tiatieven komen om het klimaat te verbeteren. Men wacht eerst eventuele stappen vanuit Mos kou af. Even terughoudend zul len de NAVO-ministers zich op stellen ten aanzien van de ont wikkelingen in Polen. MADRID - De nieuwe premier van Spanje, Felipe Gonzalez, nam gisteren een parade af van het keurkorps ■jan de infanterie. Het was gisteren de feestdag van de patroonheilige van deze militairen. LONDEN (GPD) - De Britse re gering heeft besloten de ko mende zes jaar in totaal 31 miljoen pond (ruim 140 mil joen gulden) te besteden aan het opkrikken van de econo mie van de Falkland-eilan- den. Minister Pym (buiten landse zaken) heeft dat giste ren in het Lagerhuis gezegd. Het bedrag is aanzienlijk lager dan de 450 miljoen gulden die Lord Shackleton nodig acht om de economie van de Britse Zuidatlantische bezit tingen gezond- te krijgen. Shackleton schreef in de zo mer een rapport over de Falk land-eilanden op verzoek van de Britse premier, mevrouw Thatcher. De regering heeft twee belang rijke aanbevelingen uit dat rapport niet overgenomen. Er is geen geld uitgetrokken voor de bouw van een nieuw vliegveld bij Port Stanley, de hoofdstad van de Falkland- eilanden. De door Shackle ton noodzakelijk geachte goede luchtverbinding tus sen de eilanden en het vaste land van Zuid-Amerika is daarmee nog ver verwijderd. Pym zei hierover in het Lager huis dat weliswaar contact is opgenomen met een aantal Zuidamerikaanse staten, maar dat die besprekingen geen succes hebben opgele verd. Dat betekent dat de Falkland-eilanden de komen de jaren vanuit Engeland zul len worden blijven bevoor raad, en dat is een zeer kost bare onderneming. De Britse regering heeft ook het gedeelte uit Shackletons rapport niet overgenomen dat pleit voor het onteigenen van de zeer grote boerderijen op de eilanden die eigendom zijn van Britten die zich nooit op de Falkland-eilanden la ten zien. Die boerderijen zou den dan moeten worden op gesplitst en aan Falklanders moeten worden verpacht, al dus het rapport. Pym zei dat deze aanbevelin gen nader zullen worden be studeerd en daarna hooguit geleidelijk zullen worden ge volgd. De Britse regering wil ook, na grondige studie, toe naar een langzame opbouw van de schelpvisserij rond de Falkland-eilanden. Shackle ton had onmiddellijke maat regelen bepleit. Door minister Whitelaw LONDEN - Het bezoek dat twee le den van Sinn Fein, de politieke vleugel van het verboden Noord- ierse republikeinse leger IRA, volgende week aan Londen zou den brengen, gaat niet door. De Britse minister Whitelaw (bin nenlandse zaken) heeft hen ver boden naar Engeland te komen. GeiTy Adams, vice-voorzitter van Sinn Fein, en Danny Morrison, hoofdredacteur van de krant van Sinn Fein, 'Republican News', door Henk Dam werden volgende week dinsdag in de Britse hoofdstad verwacht op uitnodiging van een groep linkse gemeenteraadsleden, on der aanvoering van burgemees ter Ken Livingstone. Deze uitnodiging heeft direct van alle kanten kritiek opgeroepen, kritiek die des te heviger werd, nadat maandagnacht bij een bomaanslag op een bar-disco in het Noordierse Ballykelly 16 mensen om het leven kwamen. Livingstone zei evenwel dins dagavond nog, dat het bezoek ge woon volgens plan zou door gaan. Hij is in dit voornemen tegenge houden door minister Whitelaw, die Adams, Morrison en nog een Geïnterneerden in Gdansk komen vrij WARSCHAU (Reuter) - De autori teiten in de Poolse havenstad Gdansk hebben gisteren de vrij lating bevolen van alle geïnter neerde arbeiders en studenten in deze stad. Dit heeft het officiële persbureau PAP bekendge maakt. De vrijlating maakt deel uit van het beleid van de Poolse autoriteiten geïnterneerde leden van het ver boden vakverbond Solidariteit vrij te laten die niet langer meer een bedreiging vormen. Dit als voorbereiding op de opheffing van de staat van beleg. Het gisteren begonnen proces te gen Piotr Bednarz, een leider van Solidariteit in Wroclaw, is met een week uitgesteld tot 15 de cember. Naar PAP meedeelde besloot de rechtbank in Wroclaw daartoe op verzoek van de ver dachte die als reden voor zijn verzoek gezondheidsredenen op gaf. Na het horen van artsen werd dit verzoek ingewilligd, al dus PAP prominent lid van Sinn Fein, Martin McGuiness, heeft verbo den naar Engeland te komen op grond van de wet ter voorko ming van terrorisme. Overtre ding van het verbod zou de Sinn Fein-leden op zes maanden ge vangenis kunnen komen te staan. Het verbod betekent dat Whitelaw ervan overtuigd is, dat de drie Sinn Fein-leden óf nog actief bij terroristische activiteiten betrok ken zijn, óf daarbij betrokken zijn geweest. De drie betrokke- n$p hebben in het verleden steeds ontkend zelfs maar lid van de IRA te zijn, of te zijn geweest. Van Gerry Adams staat echter zo goed als vast, dat hij in de jaren '70 een vooraanstaande rol bin nen de IRA heeft gespeeld. McGuiness is vrijwel zeker hoofd van de operational afde ling van deze terroristische groep geweest. Sinn Fein heeft bovendien nooit onder stoelen of banken gestoken de gewapende strijd tegen de Britse aanwezig heid in Ulster goed te keuren. De minister kon zijn verbod uit spreken na een aanvraag hier voor van de hoofdcommissaris van de politie van Londen. Deze hoofdcommissaris, Sir Kenneth Newman, was tot enige jaren ge leden hoofd van de Royal Ulster Constabulary (RUC), de Noord ierse politie. Hij kent uit die tijd de drie Sinn Fein-leden. Doorslaggevend voor Whitelaw is de groeiende stroom van kritiek tegen de uitnodiging geweest. Politici van links en rechts heb ben het bezoek veroordeeld, net als vrijwel alle Britse kranten. Premier Thatcher zei dinsdag in het Lagerhuis al het bezoek 'on toelaatbaar' te achten. Op de maatregel van Whitelaw is gisteravond evenwel ook kritiek gekomen. SDP-voorzitter Shir ley Williams zei het verbod on verstandig te vinden, omdat daarmee de Sinn Fein-aanhan- gers tot martelaar worden ge maakt. Ook enige Labour-politi- ci hebben zich in die richting uit gelaten en gewezen op het propa ganda voordeel dat Sinn Fein nu geboden is. Danny Morrison zei gisteravond verbijsterd te zijn over het ver bod. „Aanslagen als in Ballykelly kunnen alleen voorkomen wor den, als de Britten rond de tafel willen zitten. Met die boodschap hadden we naar Londen willen komen", zo zei hij. DEN HAAG (GPD) - Het Surinaamse leger heeft gisteren een onbekend aantal politieke tegenstanders gearres teerd. Volgens legerbevelhebber Desi Bouterse was dat nodig „om een bloedbad te voorkomen". Aanleiding voor het ingrijpen van het leger vormde een aantal bran den in de nacht van dinsdag op woensdag, die vier ge bouwen in Paramaribo in as legden. De gebouwen van de vakcentrale Moederbond, het dagblad 'De Vrije Stem', en van de radiosta tions ABC en Radika brandden af. Het zijn alle vier organisaties die zich de laatste maanden zeer kritisch hebben uitgelaten over het militaire bewind in Suriname en een terugkeer naar de demo cratie wensten. Het is niet be kend wie verantwoordelijk is voor de brandstichtingen. Wel zou de politie enkele verdachten op het oog hebben. De Surinaamse staatsradio zond gisteren de hele dag marsmuziek uit, die elke tien minuten werd onderbroken voor een korte ver klaring van legerleider Bouterse. Deze stelde dat het ingrijpen van het leger noodzakelijk was om een bloedbad te voorkomen en de verworvenheden van de revo lutie veilig te stellen. De berichtgeving vanuit Suriname wordt ernstig bemoeilijkt door het uitvallen van de telefoon- en telexverbindingen, veroorzaakt door een storing in het buurland Frans-Guyana. Onrust Het is in Suriname al maanden lang erg onrustig. De eerste uit barsting van openlijke protesten tegen het militaire bewind vond in oktober plaats. Naar aanlei ding van de arrestatie van de voorzitter van de Moederbond, Cyriel Daal, werd er in Paramari bo op flinke schaal gestaakt ge staakt. Vlak daarna organiseerde de Moederbond een protestde monstratie die door 15.000 men sen werd bijgewoond. De politieke cnsis werd toen opge lost door een compromis tussen de legerleiding en een aantal vakbonden. Het beleidscentrum, waarin onder anderen Bouterse, garnizoenscommandant Horb en premier Neyhorst zitting heb ben, beloofde dat binnen enkele maanden een nationale assem blee zou worden opgericht die de hoogste macht van de militairen zou overnemen. De Surinaamse ambassadeur in Nederland, Henk Herrenberg, reageerde tamelijk laconiek op PARIJS (Reuter/DPA) - De Fran se minister voor samenwerking en ontwikkeling, Jean-Pierre Cot, is gisteren vervangen door het vroegere socialistische parle mentslid Christian Nucci. Uit of ficiële bronnen werd vernomen dat president Frangois Mitter rand het ontslag van Cot, die is belast met Derde-Wereldzaken, aanvaardde nadat onenigheid was ontstaan over het regerings beleid ten opzichte van Afrika. Cot kreeg het aanbod ambassa deur te worden in Spanje, maar dit wees hij af, zo werd gezegd Daarna bood hij zijn ontslag aan. De socialist Cot geldt als voorvech ter van een kritische en een door morele overwegingen bepaalde politiek tegenover totalitaire sta ten in de Derde Wereld. Zo zou hij zich verzet hebben tegen het bezoek dat de president van Gui nee, Achmed Sekou Touree, kort geleden aan Parijs bracht. Ook zou hij een kritische houding je gens de Libische leider kolonel Moeammar Gaddafi voorstaan. Daartegenover vertolken president Frangois Mitterrand en zijn advi seur voor Afrika, Guy Penn, "een realistisch beleid dat voor alles de staatsbelangen in de betrek kingen met de Afrikaanse landen op het oog heeft". Het ministerie voor ontwikkelingshulp staat on der de minister voor buitenland se zaken, Claude Cheysson de gebeurtenissen in Paramari bo. Hij zei slechts dat vier bran den op één avond op een „vrij ernstige situatie" duiden. De mi litairen hadden slechts ingegre pen om de orde en rust te hand haven, aldus Herrenberg. Van de zijde van het ministerie van bui tenlandse zaken in Den Haag was gisteravond nog geen reactie te verkrijgen. Israël wil 35 nieuwe joodse nederzettingen JERUZALEM (AFP) - De Israëli sche regering is van plan in "Ju- dea en Samaria" (de westelijke Jordaanoever) 35 nieuwe joodse nederzettingen te vestigen, zo heeft het Israëlische dagblad Haaretz gisteren gemeld. Het blad, dat een regeringsdocument voor interne verspreiding citeert, zegt dat die nederzettingen ste delijke centra betrefffen die 22.000 wooneenheden zullen om vatten waar 70.000 mensen zul len kunnen worden onderge bracht. De kosten worden ge raamd op 20 miljard shekel (1,6 miljard gulden). Als die informatie officieel beves tigd wordt, zou de Israëlische re gering de joodse bevolking in de bezette gebieden brengen op 170.000 mensen, aldus In Jeruzalem is dinsdagavond een nieuwe religieuze beweging op gericht die voorstander is van een territoriaal compromis bin nen het raam van vredesonder handelingen in het Midden-Oos ten. Een van de oprichters, Rabbijn Ye- houdah Amital, waarschuwde de Israëlische regering plechtig dat het "in de toekomst niet meer mogelijk zal zijn zonder nationa le eensgezindheid ten oorlog te trekken en dat rekening zal moe ten worden gehouden met pro- testerenden, ook als deze tot een ander politiek kamp behoren", aldus Haaretz. Hij veroordeelde het "valse messianisme" van de religieuze bewegingen die blin delings de opvattingen van het regerende Likoed-blok en hun "militarisme" steunen. Volgens waarnemers betekent de vorming van de nieuwe organisa tie een belangrijk keerpunt in Is rael. Het religieuze kamp was tot nu toe eensgezind voorstander van de annexatie van de bezette gebieden van westelijk Jordanië en Ga/a de GoeeJ Emontern (het blok der getrouwen) en de ex treem-rechtse ultra-nationalisti- sche Tekhya-partij (die drie ze tels in het parlement heefi en deel uitmaakt van de regenngs coalitie) Tekhya verzette zich krachtig tegen de teruggave van de Sinai in april jl. aan Egypte. Voor de Verenigde Staten en dus ook voor de rest van de wereld begint volgende week een nieuw tijdperk in de stra tegische oorlogvoering. Op de luchtmachtbasis Griffiss in New York wordt dan het eerste squadron van 16 B- 52G bommenwerpers, elk voorzien van 12 kruisraket ten met kernlading, in staat van paraatheid gebracht. Ter zelfder tijd echter schudden het Witte Huis en het Penta gon op hun politieke grond vesten, nadat het Huis van Afgevaardigden dinsdag, met zeer grote meerderheid, be sloot géén middelen te ver schaffen voor de bouw van de eerste vyf MX-raketten. De MX moet het voetstuk wor den van een vernieuwde nu cleaire bewapening. Het wa pen is voorlopig niet meer dan het middelpunt van con troversen. De MX (die nu officieel 'Peace keeper' heet, nadat 'Peace maker' was afgekeurd, omdat het te veel leek op 'Pacema ker') is volgens Reagan, maar ook volgens zijn voorganger Carter en hun militaire en tourage, absoluut noodzake lijk om het beleid van nu cleaire afschrikking geloof waardig te doen blijven. Zon der een haastige modernise ring van de Amerikaanse kernbewapening, zou zich tij delijk een zogenaamd 'ven ster van kwetsbaarheid' ope nen, waaraan de Sowjet-Unie een gevaarlijk politiek over wicht zouden kunnen ontle- Genoeg Onzin, zeggen tegenstanders, de VS hebben al meer dan ge noeg kernwapens. De 'Minu- teman', nu het voornaamste onderdeel van de te land ge vestigde kernmacht en date rend uit het midden der jaren '60, is nog goed genoeg voor lopig. Ter zee in duikboten en in de lucht is nog zoveel kern macht paraat, dat geen Rus eraan kan twijfelen, dat een aanval op de VS ook de ver nietiging van het eigen moe derland zou meebrengen. Andere opponenten baseren hun verzet op de harde toon die Reagan en minister van defensie Weinberger tegen de Sowjet-Unie hebben aange slagen, en op de discussie over de vraag of een kernoor log kan worden gewonnen dat zijn de tegenstanders, die vrees voor een naderend con flict vertalen in hun oproep de nucleaire arsenalen te be- door Henk Kolb Een resolutie in die richting haalde het net niet in het Huis van Afgevaardigden, maar de twee stemmen, die toen ontbraken zijn er na de verkiezingen zeker bij geko men. Het is daarom voor Rea gan van politiek belang, tot 1 januari zoveel mogelijk pro fijt te trekken van een stem menverhouding in het Huis, waar hfj eerder zijn belasting plannen heeft kunnen door drukken. Afgezien van alle andere over wegingen: de economische omstandigheden zijn zo be nard en de werkloosheid is zo hoog, dat Reagan zal worden gedwongen op zijn defensie plannen te bezuinigen. Wat dat betreft is de uitslag van deze stemming in het Huis van Afgevaardigden een vrij nauwkeurige afspiegeling van de boodschap die de kie zers op 2 november bij het Witte Huis hebben bezorgd Verderop in deze week zal de Senaat zich met de defensie begroting en dus met de fondsen voor de MX gaan be zig houden. Tegenstanders daar van het wapen zeggen genoeg stemmen te hebben om Reagan opnieuw de voet dwars te zetten; de voorstan ders, zoals de Republikein Robert Dole, die de financië le commissie voorzit, zeggen dat de MX het wel zal halen, maar pas na een zeer lang de bat en dat er weinig kans be staat de defensiezaken nog dit jaar af te wikkelen. De stemming in het Huis con centreerde zich vooral op de twijfel over de manier waar op Reagan de raketten wil opstellen: in een strook dicht bijeen, zodat ook Russische raketten die erop gencht zou den worden, zo dicht bij el kaar terecht zouden komen, dat zij elkaar vernietigen. Niet zeker Het is allerminst zeker dat de MX niet zal worden ge bouwd, maar het is tamelijk waarschijnlijk, dat ook dit laatste van de dertig verschil lende methoden die het Pen tagon voor de opstelling heeft bedacht, het niet zal ha len. Het Witte Huis stelt dat met de bouw van de MX moet wor den begonnen en dat intus sen de beraadslaging over de opstelling kan worden voort gezet. Reagan, een politicus die strijd niet uit de weg gaat, heeft be loofd dat hij zijn zaak nu over het hoofd van het parlement gaat voorleggen aan het Ame rikaanse volk. Dat is een be proefde methode, maar zij slaagt lang niet altijd. Voor Reagan, die een poging tot herverkiezing moet over wegen, staat een groot stuk politiek prestige op het spel. Hij zegt dat de MX de Russen kan dwingen in Genève se rieus te gaan onderhandelen over vermindering van de kernbewapening. De Russi sche tegenzet heeft niet lang op zich laten wachten. Mos kou dreigt zelf nieuwe raket ten te gaan bouwen, even goed als de MX, indien de VS met van de bouw afziet. Richard Nixon heeft zich als president in een dergelijk po litiek moeras bevonden, na dat in 1969 zijn plannen voor de verwezenlijking van een afweersysteem tegen raket ten werden verworpen. Daar na volgden onderhandelin gen met de Sowjet-Unie: in 1972 kwamen de VS en de Russen overeen per land twee van die ABM-systemen op te stellen, m 1974 werd dat tot een per natie verfijnd. Het is niet uitgesloten dat de politieke klap die het Huis van Afgevaardigden heeft uitgedeeld, Reagan zal dwin gen anders dan hij wilde met de Russen tot nieuwe afspra ken over wapenbeheersing te geraken. Zijn militaire raad gevers blijven van mening, dat de MX nodig is om Russi sche landraketten in hun har de silo's te kunnen uitschake len na een eerste aanval. Poli tieke waarnemers menen, dat de stemming over de MX wel moet leiden tot uitvoerige heroverweging van het kern- wapenbeleid. PRETORIA (Reuter/UPLAP) - Een Zuidafnkaansc delegatie onder lei ding van minister van buitenlandse zaken Roelof Botha heeft gisteren op de Kaapverdische eilanden met Angolese vertegenwoordigers over Namibië (Zuidwest-Afnka) gesproken De 15 leden tellende Zuidafrt- kaanse delegatie is inmiddels naar Pretoria teruggekeerd Over de in houd van het gesprek zijn geen mededelingen gedaan. Een Zuidafn kaanse regeringswoordvoerder, die dit bekendmaakte, zei dat onder andere minister van defensie Magnus Malan van de groep deel uit- maakte In berichten uit Lissabon wordt gezegd dat het Zuidafrikaans-Angolecs gesprek plaats had in Praia, hoofdstad van de uit tien eilanden bestaan de Kaapverdische BchM Hal was georganiseerd door president Ans- tides Pereira en werd bijgewoond door de Kaapverdische minister van L>u11nI.jni /.iki'ii, Siiviinp <i.i Lui VolfMU de Portugezen brengen de Cubaanse vice-president Juan Almeida Bosque en de voormalige Cu baanse ambassadeur in Angola, Oscar Oramas, morgen een bezoek aan Kaapverdië Uit Kaapverdische bron is vernomen dat van Angolese zijde onder ande re de minister vu biiuuilwdw i ikn, luitensnl Wond Alexandre Rodrigues, aan de besprekingen heeft deelgenomen De Verenigde Staten verwelkomen het overleg tussen Zuid Afrika en Angola over hun geschil met betrekking tot de voorwaarden voor het verlenen van onafhankelijkheid aan Namibië, zo heeft het Amenkaan se ministerie van buitenlandse zaken meegedeeld

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1982 | | pagina 9