Vredeling-richtlijn verliest haar hart Waar ligt de grens Lezers schrijven Verkrachting binnen het huwelijk RPF Russen Stukgoed Deetman DONDERDAG 2 DECEMBER 1982 Meningen PAGINA 17 Precies een maand geleden deed de rechtbank in Almelo iets dat als opzienbarend werd beschouwd. De recht bank veroordeelde een man die zijn echtgenote, van wie hij van tafel en bed was gescheiden, had verkracht tot een voorwaardelijke gevangenisstraf van vier maanden en een geldboete van 1500 gulden. Een opzien barende uitspraak, omdat volgens de Nederlandse strafwet verkrachting in het huwelijk niet strafbaar is. En bij een scheiding van tafel en bed blijft het huwelijk formeel in stand. Niets mee te maken, moet de Al melose rechtbank gedacht heb ben: wij kijken niet of er op pa pier sprake is van een huwelijk maar of deze mensen in de daag se praktijk als gehuwden met el kaar omgaan. Nu dat niet het ge val is kan meneer als hij me vrouw verkracht, ook geen be roep meer doen op de wettelijke bepaling die inhoudt dat ver krachting in het huwelijk mag. De discussie of verkrachting in het huwelijk strafbaar moet worden gesteld is eigenlijk een beetje achterhaald. In 1980 adviseerde de commissie-Melai de toenmali ge minister van justitie De Ruiter hiertoe over te gaan. En op de dit vooijaar op initiatief van het mi nisterie van sociale zaken en werkgelegenheid gehouden stu dieconferentie over sexueel ge weld verkondigde (ex-)staatsse- cretaris Scheltema van justitie, dat hij het hoog tijd vond, dat de al zo lang geplande wetswijzi ging tot stand kwam. Het huwe lijk, vindt men kennelijk ook op regeringsniveau, mag geen vrij plaats zijn voor verkrachting. Als een vrouw eenmaal het "ja woord" heeft gegeven wordt zij niet plotseling tot objekt van de sexuele lusten van haar man. Zij blijft degene die het sexuele zelf beschikkingsrecht heeft over haar lichaam. Grens Maar de nieuwe wet is er nog niet en toch is er nu een rechterlijk college dat bepaald tot nu toe ge tolereerd gedrag onacceptabel vindt en degene die het vertoont via een juridische truc tot de or de roept. En daar klinken dwars door het feministisch applaus de protesten. Want waar leg je de grens? Het echtpaar in Almelo was gescheiden van tafel en bed en woonde niet meer bij elkaar. Maar wat als een echtpaar nog "in scheiding ligt"? Misschien zelfs nog met hevige ruzie (maar toch) bij elkaar woont? Of in een soort wapenstilstand samenleeft terwijl de man zich slechts in een incidentele woede-aanval aan zijn vrouw vergrijpt? Heet dat nu allemaal verkrachting? Kunnen al die mannen in het gevang be landen? Als de vrouw niet wil en de man dwingt haar, is dat inder daad verkrachting. Maar met dat gevang valt het gewoonlijk wel mee. Een week geleden eiste een Amsterdamse officier van justi tie tegen een verkrachter slechts zes maanden waarvan vijf voor waardelijk. De man had een vrouwelijke colle ga verkracht die hy na een perso- neelsfeestje naar huis bracht toen haar begeleider nog even wilde blijven. De officier moti veerde zijn lage eis door te zeg gen dat de dader, die de ver krachting bekende, bij een lan gere gevangenisstraf misschien zijn baan zou kwijtraken. Hoe het slachtoffer zich intussen op het werk voelt kwam op de zit ting niet ter sprake. Nee, met die zware straffen tegen verkrach ters loopt het niet zo'n vaart. De man die in Almelo terecht stond kreeg trouwens ook alleen een voorwaardelijke gevangenis straf, terwijl die officier eerst nog een deels onvoorwaardelijke straf had geëist. Maar waar ligt nu de grens? Wat mij betreft is er geen grens. Elke man die een vrouw dwingt tot se xueel kontakt maakt zich schul dig aan een ernstig strafbaar feit en kan daarvoor gestraft worden. De reden waarom eind vorige eeuw in de wet een uitzondering door Jeanne Doornen is gemaakt voor de echtgenoot die zich aan zijn vrouw vergrijpt, is omdat men toen meende dat een man recht had op a) sex en b) kinderen en dat een vrouw zich daarbij moest neerleggen. Nu kijken we anders tegen de man vrouw relatie aan dan honderd jaar geleden en weten we dat sex iets is waar soms beiden, soms geen van beiden en soms één van beiden zin in heeft. In dat laatste geval kan degene die wel wil pro beren degene die niet wil te ver leiden, maar dwang of geweld is daarbij uit den boze. Zinvol Je kunt je afvragen of ingrijpen door justitie in een huwelijk waar de man de vrouw verkracht zinvol is. Dat lijkt met niet, nee. In ieder geval niet als je erop uit bent zo'n huwelijk koste wat het kost te redden. Nu is het straf recht zelden een geëigend mid del om te zorgen dat wat mis loopt weer goed komt. Een be langrijk strafdoel is wel de ver gelding. En de man die zijn echt genote verkracht komt daarvoor evenzeer in aanmerking als de man die na een avondje uit een collega of een meisje dat hij van de nachtbus in haar eentje naar huis ziet lopen de bosjes insleurt. Essentieel is, dat alle drie de slachtoffers een nachtmerrie achtige ervaring opdoen die hen nog lang zal bijblijven. Niet zel den maken vrouwen die ver kracht zijn tientallen jaren later nog melding van gevoelens van angst, wantrouwen jegens man nen en afkeer van sex. Degenen die in een opwelling van haat, se xuele obsessie of wat dan ook menen vrouwen zoiets te moeten aandoen lopen het risiko dat ook zij worden aangepakt. Door justi tie. Maar dat moet dan gelden voor elke verkrachtende man. Dat elke verkrachter door justitie ter verantwoording kan worden geroepen betekent niet automa tisch, dat elke verkrachter de zelfde straf zal krijgen. En dat zal ook nooit gebeuren. Elke officier van justitie en elke rechter bekijkt een strafzaak op zichzelf. Hij of zij verdiept zich in de individuen die bij het misdrijf betrokken zijn en ook in de om standigheden waaronder het de- likt is gepleegd. Een probleem apart blijft het be wijs. Het bewijs in een verkrach tingszaak is vaak moeilijk te le veren. De vrouw zegt "hij heeft mij gedwongen tot sexuele han delingen", de man zegt (meestal) "zij wou zelf'. Als de verkrach ting heeft plaatsgevonden tussen volslagen of betrekkelijk vreem den, valt het bewijs nog wel te leveren, maar als dader en slacht offer vrienden of (ex-)geliefden waren wordt het vaak een onver kwikkelijk ja-nee-spelletje. Het is dan dénkbaar dat hij dwang heeft gebruikt, maar zonder schrammen en blauwe plekken wordt dat moeilijk hard te ma ken. En zelfs dan: is SM niet "in" de laatste tijd? Dergelijke problemen spelen nu al bij verkrachtingen tussen beken den. En ze zullen in de toekomst, als de wet zo wordt gewijzigd dat verkrachting in het huwelijk wordt strafbaar gesteld, ook daar gaan spelen. Het is niet anders. Belang De nieuwe wet en de nieuwe recht spraak zijn namelijk om meer re denen van belang. Uiteraard om verkrachtende echtgenoten hun gerechte straf niet te laten ontlo pen, ja, maar dat is niet het voor naamste. Het recht maakt deel uit van de heersende normen en waarden. Als het recht de norm verkondigt, dat verkrachting niet mag tenzij je met je slachtof fer gehuwd bent, heeft dat een zeker effekt. Als het recht daar entegen stelt, dat elke vrouw (en man, trouwens) zelf mag beslis sen met wie zij of hij het bed deelt, komt ook die boodschap over. Vrouwen, want zij zijn nog steeds meestal het slachtoffer, voelen zich dan misschien ster ker als zij ongewenst sexueel kontakt weigeren. Zij zullen zich als hun positie onhoudbaar wordt misschien eerder tot de politie of een (andere) hulpverle nende instantie wenden. En hun omgeving zal misschien minder gauw zeggen "maar je weet toch, dat je dót in het huwelijk nu een maal hóórt te ondergaan". Ik zeg "misschien". Het recht is immers niet het middel bij uitstek om de maatschappij te veranderen. Maar het kón bij de beïnvloeding van het denken van mensen een rol spelen. En wie weet ook by hun handelen. Alleen al daarom is de uitspraak van de rechtbank Almelo van het grootste belang. (Jeanne Doornen was lid van de commissie-Melai. Zij doceert recht aan de School voor de Journalistiek in Utrecht). RPF verdeeld. Het is een absolute oryuiste weergave wat hierover is meegedeeld. Het beleid van de fractie is zelfs met geen woord te berde gebracht. Derhalve is daar dan ook geen conflict over. Het is wel waar dat er een groot meningsverschil is ontstaan over plaats en handelen tussen Fede- ratieraad en Bestuur enerzijds en de Raad van Advies anderzijds. Daarvoor is er een geschillen commissie benoemd. De partij en de fractie zijn dus niet verdeeld en er zijn derhalve geen vleugels. Dit is het ware beeld en anders niet. C.W. Kistemaker, voorzitter RPF Leiden. De heer Ruigrok heeft geprobeerd (in deze krant van 25 november j.l.) my met hele en halve on waarheden onderuit te halen. Uw mening, meneer Ruigrok. lijkt gebaseerd te zijn op louter gevoelsmatige indrukken, niet op feiten. Ik zal u hieronder en kele antwoorden en feiten ter on dersteuning van mijn mening ge- Eén van uw vragen was waarom wordt aangenomen dat de Rus sen onze vijand zullen zijn. De Sowjet-Unie (verder aangeduid met SU) is de enige mogendheid die voldoende militaire macht kan ontwikkelen om een bedrei ging te vormen voor de NAVO- landen, en voorts is het het enige land dat kernwapens op ons ge richt houdt. Is het niet hetzelfde wat de VS en de SU uitspoken? Neen De Amerikaanse hulp aan Latijn- Amerikaanse landen gaat ge paard met eisen ontrent de de mocratisering van die landen, iets wat van de Russische hulp op dit vlak nu niet bepaald ge zegd kan worden. U neemt bij voorbaat aan dat ik het argument van onze bevryding wens te gebruiken. Als het gaat om de keus tussen leven in vrij heid en leven in een dictatuur heb ik dat argument helemaal niet nodig. U zegt dat ook de Russen veel voor onze bevryding hebben gedaan. Bent u voor het gemak vergeten dat het het, door Stalin in 1939 met Duitsland af gesloten, niet-aanvalsverdrag was waardoor Hitier de handen Meningen op deze pagina zijn voor rekening van de auteurs door Henk Vredeling De richtlijn voor medezeggenschap van werknemers ('Vredeling-richtlijn') is een voorstel van de Europese Commissie. Alvorens daarover besloten wordt in de Raad van Ministers van de EG, moeten het Economisch en Sociaal Comité (waarin het bedrijfsleven uit alle lid staten van de EG is vertegenwoordigd) en het Europese parlement hierover advies uitbrengen. In eerste instantie had deze gecon- zonderlyke dochteronderne- centreerde aanval weinig succes. ming en of vestigingen meer dan De Sociale Commissie van het 100 werknemers tellen; Europese parlement, die het ad vies aan dat parlement moet voorbereiden, aanvaardde de in houd grotendeels en bracht zelfs hier en daar verbeteringen voor de werknemers aan. Zo verlaag de men de verplichting tot infor matie en raadpleging van de werknemers in bedrijven van 100 werknemers tot bedrijven met 50 werknemers. Maar toen kwam de behandeling in de zitting van het voltallige Euro pese parlement. Daarbij werden bijna 300 amendementen inge diend door de verschillende frac ties. Vooral de amendementen van de Engelse Conservatieve fractie, de Europese liberale par tij en de Europese christendemo cratische fractie waren gericht op afzwakking, soms zelfs volle dige ontmanning van de richt lijn. De linkse fracties, de Euro pese socialistische en commu nistische partijen, steunden de richtlijn en trachtten zelfs de in houd op onderdelen te verster ken. Verzwakt Bij de eindstemming wonnen de rechtse partijen. Het Europese parlement adviseert nu de richt lijn in verzwakte vorm te hand haven. Wat zijn die verzwakkin gen van de meerderheid in het Europese parlement? 1. Slechts concerns met in totaal 1000 werknemers vallen onder de richtlijn, voor zover hun af- 2. de informatie aan werknemers vertegenwoordigers mag geen bedrijfs- of zakengeheimen be vatten; 3. de lopende informatie aan de werknemersvertegenwoordigers moet ten minste een keer per jaar (in plaats van twee keer) worden verstrekt en behoeft minder uit gebreid te zijn dan was voorge steld; 4. de werknemersvertegenwoordi gers van dochterondernemingen en vestigingen kunnen zich voor nadere informatie en raadple ging alleen maar schriftelijk wenden tot de hoofddirectie van de moeder-onderneming. Die in formatie en raadpleging moet al tijd lopen via de plaatselijke di rectie. Werknemersvertegen woordigers uit het ene EG-land kunnen dus geen direct contact of overleg afdwingen met de hoofddirectie van het concern als die hoofddirectie in een ander EG-land is gevestigd; 5. als het gaat om een transnatio naal concern waarvan de moe deronderneming (beslissings centrum) is gevestigd in een land buiten de EG, dan kan zo'n con cern binnen de EG een organisa tievorm kiezen die beantwoordt aan de voorschriften van de aan gepaste richtlijn- Maar als dat niet gebeurt, dan is elke afzon derlijke dochteronderneming verantwoordelijk voor de toepas sing van de gewijzigde richtlijn. Wat is er nu slecht aan deze amen dementen? Natuurlijk, de ver zwakking van de voorschriften, zoals hiervoor weergegeven in de punten 1, 2 en 3. Maar Europees gezien zijn de punten 4 en 5 het allerslechtst. Door de aangeno men amendementen zoals be schreven in die punten 4 en 5 wordt het Europese hart uit de voorgestelde richtlijn gesneden. Werknemersvertegenwoordigers mogen wel een brief schrijven die vanuit hun nationale onder neming binnen de EG de lands grenzen overschrijdt, naar de concernleiding toe, maar ze mo gen niet persoonlijk in functie "Het Economisch en Sociaal Comi té van de EG heeft dat inmiddels gedaan. Dat advies was in meer derheid positief. Het Europese parlement heeft er wat ruimer de tijd voor genomen. Inmiddels ontstond er een gewel dige georganiseerde weerstand van vooral de grote ondernemin gen tegen deze richtlijn. Dat was al aan de gang toen ik het con cept nog moest opstellen in 1979 en 1980, maar in volle hevigheid is de tegendruk pas op gang ge komen toen de richtlijn in be handeling was bij het Europese parlement. Vooral van Ameri kaanse zijde heeft men geen po ging achterwege gelaten om deze ontwerp-richtlyn te torpederen. Mijn opvolger, de Engelsman Ri chard, deelde het Europese par lement mee dat het vloerkleed in zijn kamer bij de Europese Com missie was gesleten door de be zoeken van de vele afgevaardig den van ondernemersvertegen woordigingen die bij hem kwa men om die heilloze voorstellen Henk Vredeling heeft zich als Europees Commissaris erg ingespannen voor de mede zeggenschap van de Europe se werknemer over de gren zen heen. Vorige week heeft hij op deze plaats uiteengezet wat het belang is van de naar hem genoemde Vredeling- richtlijn. In dit tweede en laatste artikel vertelt hij hoe hij conserva tief Europa op zijn dak kreeg en hoe vervolgens de richtlijn is ontmanteld. van zijn voorganger uit zijn hoofd te praten. Ook de leden van het Europese parlement zijn duchtig bewerkt. Vooral de Amerikaanse Kamer van Koop handel heeft zich daarbij flink geweerd. Motto Maar ook de Europese onderne mers, ook de Nederlandse, die in hun eigen land dikwijls een veel en veel verdergaande vorm van medezeggenschap kennen, lie ten zich in de georganiseerde loopgravenoorlog tegen deze richtlijn niet onbetuigd. Hun motto daarbij was: Europa is goed voor de ondernemers; de mocratische controle door het Europese parlement mag wel, maar het moet niet in medezeg genschap voor de werknemers ontaarden! Hele advocatenkantoren werden ingeschakeld om te trachten met juridische spitsvondigheden ga ten in de richtlijn te schieten. Daarbij schoot men ver voorbij het doel. De richtlijn werd be handeld alsof het een de onder nemers aan handen en voeten bindende wet van Meden en Per zen was, in plaats van een ont werp-richtlyn, die slechts doel stellingen aangaf, die men langs de weg van de nationale wetge ving nader diende uit te werken, van hun werknemersvertegen woordiging de nationale grens binnen de EG overschrijden naar het hoofdkantoor van de con cernleiding toe, om daar op te komen voor de belangen van de werknemers in hun plaatselijke onderneming, die getroffen wor den door een centrale beslissing van die concernleiding, die wel de nationale grens overschrij dende beslissingen kan nemen. Dat geidt nog sterker voor beslui ten van het beslissingscentrum van een concern dat buiten de EG (bijvoorbeeld in de VS) is ge vestigd. Ook al zouden de werk nemers werkzaam bij zo'n con cern in Italië, Nederland, Duits land en Engeland gelijkelijk door zo'n beslissing worden ge raakt in hun belangen, dan kun nen ze daartegen alleen maar in nationaal verband opkomen en niet gezamenlijk, grensover schrijdend in EG-verband Dat is het kwalijke negatieve ge volg van de amendementen van het Europese parlement De amendementen over de geheim houding, de grootte van de be drijven die onder de richtlijn val len, de aard en frequentie van de te verstrekken informatie en der gelijke kan men bestempelen als partij-politieke amendementen, waarbij in democratische ver houdingen met meerderheid van stemmen wordt besloten en waarbij je als inwoner van de EG, als je het er niet mee eens bent, kunt zeggen: jammer, maar helaas. Hart De amendementen die het Europe se hart uit het voorstel hebben gehaald, zijn voor een Europees parlement, met politieke fracties die Europese politiek willen be drijven, veel slechter, omdat zij zich richten tegen een Europese evolutie van de medezeggen- schapsgedachte. Natuurlijk is dat ook partijpolitiek, maar dan Europees gezien te bestempelen als dorpsparty politiek, eenzijdig gericht tegen de Europese werk De strijd is nog niet beslist. Toen het Europese parlement de amendementen had aanvaard, weigerde het lid van de Europese Commissie, de heer Richard, om ze over te nemen in het definitie ve voorstel van de Europese Commissie aan de Raad van Mi nisters. Op dat moment schorste de voorzitter de beraadslagingen in het parlement. De Europese Commissie moet nu eerst een in tern besluit nemen over de vraag, welke van de door het Eu ropese Parlement aangenomen amendementen zij kan accepte- Europees-parlementair is dat een goed besluit. Het legt de verant woordelijkheid daar waar zij hoort te liggen, namelijk bij de Europese Commissie. En dc Eu ropese Commissie is volgens de Europese Verdragen gerant- woordelijk voor de gemeen schappelijke Europese inhoud van haar voorstellen, waarover de Raad van Ministers moet be sluiten Bij de aanvaarding van het EG-ver- drag hebben de regeringen van de lidstaten van de EG zich ver plicht de grondslagen te leggen voor een steeds hechter verbond tussen de Europese volkeren. Let wel. daar staat 'Europese vol keren' en niet 'Europese onder nemers'. Dat verbond tussen de ze Europese volkeren kan met tot stand worden gebracht zon der medewerking van de werk nemers. Adel verplicht. Wie oren heeft om te horen, die hore vrij kreeg zijn expansiedrift in het Westen te beproeven? De SU heeft voor dat verraad later in derdaad een hoge prys moeten betalen. Misschien doet u er goed aan eens aan inwoners van Oost-Europa te vragen hoe zy denken over hun "bevrijding" door de SU. Ik maak van de gelegenheid ge bruik nogmaals te zeggen dat ik zeker geen voorstander ben van kernwapens, maar als ik de risi co's van het hebben van kernwa pens tegen het risico van een machtsvacuüm (bv. zoals dat nu bestaat met de middellange af standsraketten) afweeg, bUjf ik by het, mede door de historie be paalde. standpunt dat kernwa pens vooralsnog onmisbaar zijn. Als er een goede mogelykheid be staat tweezydig van die wapens af te komen dan moet die kans zonder meer worden aangegre pen. Met eenzydige struisvogel politiek bereikt u niets, integen deel. u speelt met uw leven dan wel vryheid Uw emotionele simplificatie van het begin van een kernoorlog mist elke grond. Dat geld nooit stinkt is uw mening, maar myn opmerking over gebruik voor militaire doeleinden schijnt u met te kunnen weerleggen. Als laatste punt zal ik u de bronnen geven waar ik mijn informatie betreffend de tewerkstelling van Vietnamese dwangarbeiders bij de aanleg van de Siberische gas leiding vandaan heb. Het betreft betrouwbare berichten uit de SU zelf en een publikatie van de "Associatie voor de mensenrech ten in Vietnam" gevestigd te Pa rijs. De OSL-Stichtingen hebben begin van dit jaar over deze zaak reeds vragen gesteld aan de mi nister van buitenlandse zaken. Zoals u gemerkt zult hebben, heer Ruigrok, is mijn eindcon clusie niet anders uitgevallen. Ik hoop u echter met deze brief eni ge feiten te hebben verschaft die u er toe zullen brengen zelf eens wat objectiever te worden voora leer u anderen naief, subjectief en slecht ingelicht noemt F. Kromhout, contactpersoon van OSL-CJN afd. Leiden Postbus 1133 Oegstgeest Hierby wil ik reageren op de zgn. "Dwangarbeid in de haven", zo als dat door de "verontruste" F.N.V.-leden wordt genoemd na de uitspraak van de rechter over de C.N.V.-cao in de stukgoed sector. Het is namelyk een feit dat er al enige jaren cao's worden afgesloten tussen F.N.V. en werkgevers in bedrijven waar nog niet de helft lid is van ge noemde- of enig andere vakorga nisatie. Dat wil dus zeggen dat de F.N.V. zelf al jaren een vorm van dwangarbeid nastreeft. Als zij dan nu om dezelfde redenen ac ties gaan voeren, dan moet dit toch wel tot hevig nadenken stemmen. En dat nog wel in een werkgelegenheids-sector die er toch al niet te best voor staat Dc F.N.V. denkt met U meeof toch niet? W.A. van Drunick, Koekoeklaan 65, Katwyk "Over bezuinigingen heeft u ver keerde ideeën. Zullen wy het eens doornemen met z'n tweeën? Kyk, dat bezuinigen is heel begry- pclyk, maar hoe bedoelde u dat eigcnlyk? OOH (Ouders Op Her haling) is opgericht voor volwas sen mensen, iets leren waren al tijd hun wensen. Door oolog en gebrek aan geld, waren wy op school snel uitgeteld. Doch nu met de bezuinigingen m het onderwys betaalt de jeugd over twintig jaar weer de prys. Zy zyn dan de ouders die niets hebben geleerd en voor hun kin deren zich geneert. Komen zij dan weer terecht by ouders op herhaling tegen een geringe be taling Zo kan OOH nooit ver dwijnen. Heeft u daaraan gedacht? U en de zynen? OOH heeft geld nodig uit uw bezuinigingspot. Vindt u dit ook niet een beetje zot? Finan cieel wordt u er niets wijzer van. Nee, Dectje dit is een heel raar plan. Dit menselijk leed mag niet gebeu ren. Opent u maar een paar ande re deuren Misschien by de Ogem met zyn miljoenen. Er zyn genoeg grote instellingen om te Daar moet u eens aan het plukken gaan. Dan komt het onderwys nut in de kou te staan. Banen blijven op deze manier bewaard, dc woede op de scholen is dan W9m I'd aard Meneer Deetman, wat kosten twee kruisraketten' Laat dat u eens aan het denken zetten. Cursisten van Ouders Op Herha ling. medewerk(st)ers van OOH, Herensingel 3 Leiden. Niet alleen op straat, maar ook binnen een huwelijk komen verkrachtingen voor. (Foto: Dirk Ketting)

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1982 | | pagina 17