y 'Sneller oorlog door MX-raket' Stembusstrijd barst los in Bondsrepubliek Vroeg uit de veren morgen? Jan Pronk: Gatt vooral Westerse zaak Ju an Carlos prijst het Spaanse leger Iers kabinet zal aftreden "Verloren generatie" klaagt EG-beleid aan Moskou: schending van Salt II Complot achter aanslag paus lijkt wel bewezen Afrikaanse top afgelast Weer liberaal naar SPD VRIJDAG 26 NOVEMBER 1982 DUBLIN (UPI) - De vertrekkende premier van de Ierse republiek Charles Haughey, leider van de Fianna Fail, heeft gisteravond gezegd dat waarschijnlijk te ach ten dat de nieuwe regering ge vormd zal worden door een coali tie van de huidige oppositiepar tijen Fine Gael en Labour. "Die zal echter wankel zijn en ik voor spel haar geen lang leven", zei hii. De stand van de zetelverdeling na de verkiezingen van woensdag was gisteravond: Fianna Fail 38, Fine Gael 41, Labour 4, Arbei derspartij 2, onafhankelijken 3. De officiële resultaten zullen niet eerder dan vanavond bekend zijn. Buitenland BRUSSEL - „De verloren genera tie". Zo worden de 4,5 miljoen werkloze jongeren in Europa al genoemd. Honderd van die jon geren waren deze week door het Europese Parlement in Brussel uitgenodigd „om de statistieken een gezicht en een stem te ge ven", zoals een van de organisa- door Ferry Mingelen toren het uitdrukte. Die stem klonk gisteren in de luxe Euro pese vergaderzalen weinig ge ruststellend. „Vrije ondernemingen betekenen voor ons werkloosheid, depres sies, valium. Jullie hebben hier een goed leven met ons slecht te vertegenwoordigen. Als jullie niets willen of kunnen doen voor ons, waarom zouden wij dan nog kiezen. Wat heb je aan een stem, als je geen vreten hebt", zo werd kernachtig gezegd. PAGINA 9 „Ik dank deze jonge mensen, dat ze de moed hebben gehad hun boosheid zo op tafel te leggen", zei de Nederlandse EP-lid me vrouw Maij Weggen (christen-de mocraten), maar daarmee was die boosheid natuurlijk niet be daard. Nog minder geschikt daarvoor wa ren de betogen waarin de Euro parlementariërs hun goede wil, de ideeën over solidariteit tussen jong en oud en tussen de volke ren van Europa, breed etaleer den. „Mogen wij ook eens wat zeggen, of zijn het weer de politi ci die het woord voeren", werd er uit de zaal geschreeuwd door een van de Nederlandse werkloze jongeren, de 23-jarige Rob Vin- kenborg uit Hoorn. „Ik heb niet de indruk dat al deze mensen in teger zijn. Er zijn er misschien wel een paar van goede wil, maar ook die klagen over hun machte loosheid", aldus Rob Vinken- borg. Een man van goede wil was wel licht de Euro-parlementariër Bouke Beumer (CDA) die gedul dig uitlegde dat de mogelijkhe den van Europa beperkt zijn, dat het Parlement de bestrijding van de jeugdwerkloosheid de groot ste voorrang geeft, dat de Euro pese ministerraad daar echter te weinig geld voor beschikbaar stelt, etcetera. „Wij kunnen deze bijeenkomst gebruiken orti druk op de nationale regeringen uit te oefenen, het verslag hiervan zal aan alle landen worden toege stuurd". beloofde Beumer. Maar Beumer noch het Parlement en zelfs de nationale regeringen kunnen geen wonderen verrich ten. Ondertussen raakt het ge duld van de verloren generatie echter op. Toesturen van versla gen is nu niet waar zij op zitten te wachten. Kob Vinkenborg reisde gister avond daarom zonder veel illu sies terug naar Nederland. „Ik zie totaal geen perspectief, maar we zullen nu eerst afwachten wat het Europese Parlement gaat doen. Als we weer belazerd wor den. is het duidelijk dat het kapi talistische democratische sys teem voor ons geen uitkomst biedt Dan moet je de jeugd niet kwalijk nemen dat ze wat anders gaat zoeken". MOSKOU (Reuter/UPI) - Het Kremlin heeft gisteren verklaard dat president Reagans plannen voor de plaatsing van 100 nieuwe MX-raketten een schending betekenen van de Salt-akkoorden en het risico van een kernoorlog vergroten. De Sowjet-Unie zal rea geren met een uitbreiding van haar eigen nucleaire arsenaal. Dit schreef de Prawda het blad van de communistische partij. Het partijblad beschuldigt presi dent Reagan ervan te streven naar een nucleair overwicht op de Sowjet-Unie. Het verwerpt het Amerikaanse verwijt dat Moskou de laatste jaren onafge broken heeft gewerkt aan de ver sterking van zijn defensie. Vol gens het blad volgt de Sowjet- Unie slechts de stappen die door de Verenigde Staten het eerst zijn gezet. De Prawda schrijft dat het Kremlin de uitvoering van het MX-voor- stel van president Reagan zal be schouwen als een inbreuk op de Amerikaans-Russische Salt-ak koorden ter beperking van de strategische bewapening. "Was hington moet weten dat dit (de plaatsing van de MX) haaks staat op een van de centrale bepalin gen van het Salt-1 en 2: de ver plichting geen aanvullende silo's te bouwen voor intercontinenta le raketten", aldus het Prawda- commentaar. Moskou heeft zich altijd op het standpunt gesteld dat het zich niet langer gebonden acht aan de Salt-verdragen als ze worden ge schonden door Washington. Of schoon de Amerikaanse senaat Salt-2 nooit heeft geratificeerd, houdt de Amerikaanse regering zich naar eigen zeggen aan de be palingen van het verdrag. President Reagan verklaarde maandag dat zijn regering in de staat Wyoming 100 interconti nentale MX-raketten wil plaat sen in silo's. Zijn plan moet nog worden goedgekeurd door het congres. De Prawda waarschuwde dat Mos kou zijn eigen kernbewapening zal uitbreiden als antwoord op de plaatsing van de MX-raketten, die ieder 10 kernkoppen dragen. "De Sowjet-Unie heeft niet de ROME (GPD) - De Italiaanse poli tieke politie 'Digos' arresteerde gisteren een 34-jarige Bulgaarse luchtvaartemployé, die wordt verdacht van medeplichtigheid aan de moordaanslag van 13 mei 1981 op paus Johannes Paulus II. Dit gebeurde nadat onderzoeks rechter Ilario Martella een arres tatiebevel had uitgevaardigd. De Bulgaar, Ivanov Antonov, die door de politie werd aangehou den in zijn kantoor bij de Bul gaarse nationale luchtvaartmaat schappij Balkan, was gewapend maar leverde geen verzet. Door de arrestatie krijgt de veron derstelling van een internatio naal complot tegen de paus vas tere vorm. De rechter die de da der van de aanslag, de 25-jarige Turk Ali Agca, tot levenslang veroordeelde, sprak destijds in zijn vonnis de hypothese uit, dat „meerdere medeplichtigen" hem zouden hebben geholpen, maar tot voor kort bestonden daarvoor geen concrete aanwijzingen. Rechter Martella, die zijn onder zoek richtte op eventuele banden tussen Agca, de Turkse terreur organisatie „Grijze Wolven" en het Oostblok, reisde onlangs naar de VS. Bij zijn terugkomst meldde hij een „duidelijke voor uitgang". Twee andere medeplichtigen van Ali Agca zijn in de afgelopen we ken in Zwitserland en Duitsland gearresteerd. Omar Bagci, door de Zwitserse autoriteiten al uit geleverd aan Italië, wordt ervan beschuldigd Agca een week voor de aanslag in Milaan het wapen te hebben overhandigd waarmee hij op het Sint Pietersplein drie schoten op de paus loste. Een an dere Turk, Musa Cedar Celibi, wordt nog in Duitsland in hech tenis gehouden. In afwachting van de uitlevering reisde rechter Martella naar Frankfurt om hem te verhoren. De Bulgaar Antonov wordt ervan beschuldigd Agca bij zijn vlucht te hebben geholpen en hem on derdak te hebben verschaft in zijn woning. De politie zou kis ten vol documenten en een aan tal wapens in zijn huis in beslag hebben genomen. „Hij is zeker niet de laatste naar wie we zoe ken", zo werd er op het Romein se hoofdbureau van politie ge zegd. ADVERTENTIE bedoeling de VS na te jagen bij de ontwikkeling van nieuwe wa pensystemen of de VS te imite ren, maar dit betekent in geen geval dat de Sowjet-Unie niet doeltreffend zal weten te ant woorden op Washington als de VS beginnen met de uitvoering van hun plannen (voor de plaat sing van de MX)", zo schrijft het blad. Het voegt eraan toe dat het doorgaan van de MX-plannen zijn invloed zal hebben op de po sitie van de Sowjet-Unie in de Start (vroeger Salt) onderhande lingen in Genève. Het officiële persburéau Tass pu bliceerde de tekst van het Praw- da-artikel in zyn geheel. Dit duidt erop dat het commentaar de status heeft van een officiële verklaring. De Prawda reageert koel op Rea gans voorstellen voor nieuwe vertrouwenwekkende maatrege len tussen Washington en Mos kou, maar het blad wijst ze niet af. De Amerikaanse president pleitte afgelopen maandag in een televisierede voor verbeteringen in de communicatie ("hot line") tussen het Witte Huis en het Kremlin. Ook stelde Reagan voor dat de Sowjet-Unie en de VS proeven met ballistische ra ketten en grote militaire ma noeuvres van tevoren melden. TRIPOLI (Reuter/AFP) - De 19e topconferentie van de organisa tie voor Afrikaanse eenheid, die dinsdag al had moeten beginnen in de Libische hoofdstad Tripoli, is gisteravond afgelast in ver band met het conflict over de vertegenwoordiging van Tsjaad. Dit is vernomen in kringen bij de conferentie. Het is niet gelukt het vereiste quo rum van 34 deelnemers te halen. De Tsjadische zetel wordt op geëist door zowel president His- sene Habre, die als overwinnaar uit de burgeroorlog is gekomen, als door de verdreven Goukouni Oueddei. Libië en zijn medestan ders willen dat Oueddei Tsjaad vertegenwoordigd, terwijl een aantal andere landen de regering van Habre steunt. Het is de tweede maal in vier maanden dat een topconferentie van de OAE mislukt. Koning Juan Carlos tijdens zijn openingsrede tot het Spaanse parle ment waarin hij opnieuw waarschuwde tegen elke vorm van terrorisme. MADRID (GPD) - Koning Juan Carlos I van Spanje heeft giste ren officieel het nieuw gekozen parlement in Madrid geopend. In zijn met spanning tegemoet ge ziene troonrede richtte de Spaan se monarch zich niet alleen tot de grote verliezers (de UCD), die hij en passant een late pluim op de hoed stak wegens hun verdien sten in de moeilijke overgang speriode na de dood van Franco, maar vooral tot de socialistische kamermeerderheid Aan de socialisten, die met 202 ze tels beschikken over de absolute meerderheid, richtte de koning de oproep om met voorzichtig heid en tempering van het ritme te werk te gaan. „Want zonder voorzichtigheid, een evenwicht tussen wijsheid en gevoel, en matiging van het tempo is het onmogelijk de wetten op te stel len die het land nu nodig heeft en om een harmonieuze samenle ving te creëren". Juan carlos omschreef het begin van de nieuwe zittingsperiode als een cruciaal moment in de Spaanse geschiedenis, waarin de aanzet gegeven zal moeten wor den voor de consolidatie van de rechtsstaat. Lovende woorden had de Spaanse koning ook voor het leger. De Spaanse militairen stak de ko ning een hart onder de riem door hen te prijzen dat ze tot dusverre alle aanslagen op collega's disci plinair hadden verwerkt. „Dege nen die denken of insinueren, dat de strijdkrachten een radi caal einde aan het terrorisme kunnen maken, door de rechts staat te veranderen of op te schorten, vergissen zich", aldus Juan Carlos. „Omdat dat precies de meesterzet van het terrorisme BONN (GPD) - De vroegere secretaris-generaal van de Westduitse FDP, Guenther Verheugen, heeft het lidmaatschap van zijn partij opgezegd en zich inmiddels aangemeld bij de SPD in Beieren. De 38-jarige Ver heugen, die 22 jaar lid van de FDP is geweest, is na .rijp beraad" uit de FDP gestapt omdat hij ervan overtuigd is geraakt dat de liberale partij is verworden tot een aanhangsel van de CDU-CSU. Verheugen acht geen mogelijkheden meer aanwezig om binnen de huidi ge FDP „echte" liberale politiek door te voeren. Na de wisseling van de liberalen van de SPD naar de CDU-CSU is de FDP volgens Verheugen nog slechts een „economisch liberale partij", die in feite rechts van de CDU-CSU staat Guenther Verheugen was geen Bondsdag-afgevaardigde voor de FDP, maar de man die zeer lang de vertrouweling van FDP-voorzitter Gen- scher was en fungeerde als een soort „ideoloog" van de FDP, kan er vrijwel zeker op rekenen dat hij voor de SPD in de volgende Bondsdag komt Dat nu ook Guenther Verheugen de FDP heeft verlaten, zal er mede toe bijdragen dat de FDP zich inderdaad zal ontwikkelen tot alléén maar een partij van het economisch liberalisme. Er blijven te weinig links- liberalen binnen de FDP over om zo'n koers tegen te gaan. De politieke partijen in de Bondsrepubliek Duitsland zijn langzaam begonnen aan de verkiezingsstrijd. Die ein digt naar alle waarschijnlijk heid op 6 maart 1983, als een nieuwe Bondsdag wordt ge kozen. Helemaal zeker is dat echter niet, omdat nog altijd niet vast staat hoe die verkie zing volgens de grondwet tot stand moet komen Bondspresident Karl Carstens draagt daarvoor de verant woordelijkheid en hij heeft op een persconferentie in Munchen gezegd pas een be slissing te nemen als bonds kanselier Helmut Kohl de „eerste stap" heeft gedaan. Dat betekent dat Kohl ervoor moet zorgen dat hij op zijn laatst begin januari het ver trouwen van de Bondsdag 'verliest', zodat hij vervol gens Carstens kan voorstel len het huidige parlement te ontbinden en inderdaad nieuwe verkiezingen uit te schrijven voor zondag 6 maart. Of het Duitse staatshoofd dit „spel" mee zal spelen, hangt ervan af of hij dit in overeen stemming kan brengen met door Hans Amesz zijn opvattingen over de uit leg van de grondwet. Daar over zijn en zullen nog uitge breide gesprekken worden gevoerd met de partijvoorzit ters en vooral met deskundi gen op het gebied van de grondwet. Niet iedereen vindt het name lijk „normaal" dat een bonds kanselier - in dit geval Hel mut Kohl - op 1 oktober 1982 met een ruim voldoende meerderheid in het parle ment wordt gekozen en dan een paar maanden later wel bewust dat in hem gestelde vertrouwen 'verliest' tenein de op die manier nieuwe ver kiezingen te forceren. Er zijn nu al enkele afgevaardigden die hebbfen gedreigd in dat geval een klacht bij het Bun- desverfassungsgericht (de hooste rechterlijke instantie, die waakt over de grondwet) in te dienen. Maar hoe ook, de datum van 6 maart voor de vervroegde Bondsdagverkiezingen is in de regeringsverklaring van Kohl vastgelegd, en voorals nog gaan de partijen ervan uit dat op die dag gekozen wordt. De komende verkiezingsstrijd wordt op verschillende fron ten gevoerd. Niet alleen de regering en de SPD-oppositie staan tegenover elkaar. Ook binnen de uit CDU, CSU en FDP bestaade coalitie knet tert het En daarbij staat - hoe zou het anders kunnen - de persoon van de Beierse mi nister-president en CSU- voorzitter Frans Josef Strauss in het middelpunt. Strauss moet, dat is bekend, ei genlek niets hebben van de liberale FDP. Hij heeft nooit vergeten dat juist deze partij er in belangrijke mate toe heeft bijgedragen dat hij in 1962 als gevolg van de zoge naamde Spiegel-affaire, waarbij hij het parlement be loog, moest aftreden als mi nister van defensie. Sinds dien schiet Strauss zijn gifti ge pijlen op deze „omvalpar- tij" en daar is niet veel veran dering in gekomen nadat de FDP op 17 september de so ciaaldemocratisch-liberale coalitie ten val bracht en later met de CDU-CSU een nieu we Westduitse regering vormde. Omgekeerd zit ook de FDP met Frans Josef Strauss in haar toch al vrijwel lege maag. De CSU-voorzitter heeft name lijk laten doorschemeren dat hij na de verkiezingen van 6 maart eventueel van Mun chen naar Bonn terug wil ke ren om dan vi ce-kan se lier en minister van buitenlandse za ken te worden. Dat is voor belangrijke FDP-politici als vice-voorzitter Morlok en se cretaris-generaal Irmgard Adam-Schwaetzer een spookbeeld: „Het is ondenk baar. dat de FT)P in een rege ring zit waarin Frans Josef Strauss minister is" Die uitspaak werd onmiddel lijk afgezwakt door FDP- voorzitter en minister van buitenlandse zaken Gen- scher alsmede door de krach tige liberale minister van eco nomische zaken, Otto Graf Lambsdorff. Genscher ver klaart keer op keer dat er eerst maar eens gekozen moet worden voordat er over personen in de nieuwe gering wordt gepraat. Even leek het erop dat de FDP zich hieraan zou houden, totdat de libera le staatsminister (staatssecre taris) van buitenlandse zaken Juergen Moellemann op de telvisie zei dat hij al zijn func ties in de FDP zou opgeven als Strauss inderdaad minis ter in een CDU-CSU-FDP-re- gering wordt „Strauss staat wel het verst ver wijderd van liberale gedach ten", aldus Moellemann, wiens uitspraak hem bepaald niet in dank werd afgenomen door de partijtop. Overigens heeft Genscher zelf te ken nen gegeven dat het natuur lijk het beste zou zyn voor de continuïteit van de Westduit se buitenlandse pobtiek als hy op zyn post zou blijven. In de CSU-centrale in Munchen wordt dat min of meer als chantage opgevat De FDP gaat een verkiezigs- campagne voeren onder het motto dat drie zaken verhin derd moeten worden: de al leenheerschappij van CDU- CSU, een „pact" tussen SPD en Groenen en een grote coa litie van CDU-CSU en SPD Dat kan alleen als de FDP in ieder geval boven de kies drempel van 5 procent komt, iets wat nu allesbehalve ze ker is. Om dat doel te bereiken is het aan te nemen dat de FDP. net als bij de voor haar zo succes vol verlopen verkiezings strijd in 1980, gebruik zal ma ken van het „negatieve beeld" van Frans Josef Strauss: „Kies liberaal om Strauss tegen te gaan". Zo uitgesproken zal het nu met op de liberale verkiezingsaffi ches staan, want Strauss is immers voorzitter en waar schijnlijk lysttrekker van de CSU-coalitiepartner by de komende Bondsdagverkie zingen. Maar de strijd tussen de FDP en de CSU is ont brand en zal niet meer te blussen zijn. BESCHUIT DAT IS ALTUD GOEIE MORGEN. GENEVE (GPD) - De wereld-vrij handelsorganisatie GATT is vooral een West-West-aangele- genheid, waarbinnen de ontwik kelingslanden weinig in de melk te brokkelen hebben. En dat is altijd al zo geweest. Dat zegt Jan Pronk, oud-minister van ontwik kelingssamenwerking en nu tweede man van de UNCTAD, de organisatie van de Verenigde Na ties die zich bezig houdt met de handel en ontwikkeling. Machtspolitiek viert in Genève hoogtij, en in dat spel hebben de minder ontwikkelde landen niet veel gewicht. UNCTAD-voor- man Pronk ontkent echter dat zij helemaal geen invloed hebben, alleen is dat sterk afhankelijk van de mate waarin zij de onder linge eenheid weten te bewaren. „En de verdeeldheid binnen de Derde Wereld neemt ontegen zeggelijk toe". De westerse landen spelen op die verdeeldheid in en vergroten hun macht als het even kan. Maar, waarschuwt Pronk, ze moeten niet zover gaan, tot de Derde Wereld de macht die ze toch heeft, ook gaat gebruiken. Hij denkt daarbij aan de moge lijkheid de Zuid-Zuid-handel (tussen de ontwikkelingslanden onderling) uit te breiden ten kos te van de handel met het rijke Noorden. Een ander idee is fi nanciële samenwerking waarbij bijvoorbeeld de overschotten van de OPEC-landen niet op westerse bankrekeningen wor den gestort, maar naar een spe ciaal op te richten ontwikke lingsbank voor het Zuiden gaat. In het ingewikkelde machtsspel dat zich nu in de wandelgangen afspeelt, kan de Derde Wereld al leen een bescheiden rol vervul len. De Columbiaan Jaramillo, die optreedt als woordvoerder van de ontwikkelingslanden, bracht naar buiten dat de Derde Wereld zich ingraaft tegen de tal loze „onaanvaardbare" voorstel len waarover de 88 „contracting parties" het nog niet eens zijn ge worden. Toch hebben sommigen de indruk dat de ontwikkelingslanden best bereid zijn water bij de wyn te doen en ook actief deelnemen aan het overleg achter de scher men bij het zoeken naar compro- door Ruud Kreutzer „Neem nu het voorbeeld van de handel en diensten (banken, ver zekeringen, transport enzo voorts). De ontwikkelingslanden zijn er niet op tegen daar afspra ken over te maken, maar zij ver zetten zich ertegen wanneer die afspraken vallen binnen het ka der van door westerse beginse len en macht gedomineerde structuren. Want dat is de achter grond van het Amerikaanse voorstel: het economisch open leggen van ontwikkelingslanden voor de westerse financiële on dernemingen en banken". „De ontwikkelingslanden kunnen in die sector nog niet concurre ren tegen de sterke kapitaal krachtige westerse ondernemin gen en zijn bang dat hun eigen dienstensector wordt wegge drukt Als dat gebeurt, houdt zo'n land nauwelijks ruimte over voor een nationaal ontwikke lingsbeleid". De Nederlandse spreker in Genè ve, minister Bolkestein, heeft gisterochtend naar voren ge bracht dat het tijd wordt om tus sen de verschillende ontwikke lingslanden onderscheid te gaan maken. Is Pronk daarover teleur gesteld? „Eigenlijk heb ik zijn verhaal niet helemaal goed be grepen. Het probleem is dat dit vooral door Amerika gepropa geerde idee niet goed ingevuld is. Het onderscheid maken tus sen ontwikkelingslanden op zich lijkt mij op den duur wenselijk. Maar het gaat erom hoe". „Eén opvatting is dat sommige ontwikkelingslanden, de zoge naamde 'newly industrialising countries', al zover zijn dat zy de club van de Derde Wereld kun nen verlaten. Maar daar is nog geen sprake van. Ook landen als Brazilië, Koeweit en Singapore blijven nog lange tijd ontwikkc lingslanden; dat hangt samen met hun prod uk ties tructuur Po litiek komt deze gedachte neer op verdelen en heersen". „Een andere benadering is dat je onderscheid maakt tussen de wijze waarop je verschillende landen helpt. In het ene geval zal dat zijn door lage tarieven; in het andere geval door voordelen by de toegang tot de kapitaalmarkt of hogere technologie" Wat is nu het nut van dit soort mammoctconfercnties? In te genstelling tot de algemene stemming is Jan Pronk toch ook weer verre van negatief JDH een heel nuttige aanpak Het vormt het sluitstuk van een jaar onderhandelingen, die dan wel tot mets geleid hebben tot nu toe, maar wel over heel wezenlij ke zaken zyn gegaan Aan het eind zyn nu de ministers by el kaar om knopen door te hakken. „Er komt ongetwijfeld een slot verklaring zaterdag Maar of die werkelyk een stap vooruit is. dat kunnen we eigenlyk dan nog niet bekyken. Dat weten we pas over een half jaar. wanneer we kunnen zien of de delegaties een maal thuis de aanbevelingen ver der aan hun laars lappen, of niet".

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1982 | | pagina 9