OnbegonnenM
C
'Lobbyen, dat hebben we
nu in elk geval geleerd'
J
De strijd van vrouwen
om een rotprutje geld
De bezetters als vrouwen onder elkaar
Leiden
De oud-voorzitter van de Am
sterdamse universiteitsraad,
Annemarie Grewel, heeft dit
weekeinde de bezetters van
het faculteitsbureau van socia
le wetenschappen in Leiden
bezocht en "de meiden" opge
roepen niet zo netjes te blijven.
In de krant van maandag stond
dat ze heeft gezegd: '"Diurlijk
moet je de bureauladen open
breken als dat nodig is". En de
bezetters dienden volgens haar
ook een flink aantal scheld
woorden in het achterhoofd te
hebben.
Ik wreef even de ogen uit. Sprak
hier nu de oud-voorzitter van
de Amsterdamse universiteits
raad of de leider van de Bun-
nik-side?
Heeft die vtouw nou echt niets
verstandigers in te brengen
dan de aanprijzing van de mid
delen van de stróót?
Ik kan het niet helpen, maar ik
ben slechts hoogst zelden ge
charmeerd van een bezetting.
Om een deelprobleem op te
lossen houd je een hoop men
sen van hun werk. Als elke ver
bolgen groep dat doet, wordt
het een chaos.
Aan de andere kant moet ik zeg
gen dat het faculteitsbestuur
van sociale wetenschappen on
redelijk te werk is gegaan door
de vrouwenstudies te schrap
pen. Dat daarop bezuinigingen
van toepassing zyn - het is
triest maar slechts weinige din
gen ontkomen in deze tijd aan
het snoeimes. Maar elimine
ren, nee, dat is "de tijdgeest"
(om met de WD-er Rietkerk te
spreken) absoluut niet begrij
pen en dus vragen om tramme
lant. Vrouwenstudies zouden
zinvol moeten worden inge
past, zoals de decaan zelf
woensdag voor de radio ver
klaarde.
Enfin, het is niet de eerste keer
dat sociale wetenschappers so
ciaal zwakjes manoeuvreren.
Mr. Cath
De confrontatie tussen de bezet
ters en de voorzitter van het
college van bestuur, mr. K.J.
Cath, vind ik van een bijna
klassieke schoonheid. Ooit heb
ik langdurig met hem te ma
ken gehad als lid van een com
missie die het universiteits
blad (Mare) op poten moest
zetten. Ik leerde hem kennen
als een héér en dat is hij waar
schijnlijk nog steeds, want hij
betitelt de bezetters keurig als
"de dames", terwijl ze daar niet
eens op lfjken.
In Caths eigen jonge jaren nam
de vrouw ook nog zo'n geheel
andere plaats in: vaak een sier
lijke bloem aan de arm van de
de burgervader naar een oplos
sing streeft, verdient alle lof.
Hij probeert echt ólles om het
te regelen, hoewel hij diep in
zijn hart moet weten dat wót er
ook uit de bus komt een hoop
gramschap zijn deel zal zijn.
Want burgerij, politici en hore-
cawezen op één lijn krijgen -
ik denk dat je beter kan gaan
garnalenpellen met bokshand-
schoenen aan.
Het nieuwe plan, zal, zo lees ik,
opnieuw op verzet stuiten van
de PvdA. Misschien het aller
laatste restje Troelstra dat in
zijn kleinzonen en -dochteren
de kop opsteekt ("Arbeiders,
laat de fles stéón en ga lé
ren!")? De PvdA-wethouders
vinden dat de bewuste wijken
moeten worden geraadpleegd
Leidse kroniek
door Ruud Paauw
een kabaal bij gemaakt alsof de
stad dan zal verzókken. Het
herinnert aan een heel fraaie
spreuk: "Er is zoveel onmoge
lijk voor een mens, als hij maar
ernstig wil".
Vrouwen
"Ik was 57 jaar en weduwe. Daar
stond ik zonder inkomen.
Want de sociale voorzieningen
had je niet vroeger. Toen was
ik helemaal zonder inkomen
en toen heb ik het handwerken
weer opgenomen. Ik was een
scharminkeltje van verdriet en
narigheid. Ik ben toen ba
bykleertjes gaan maken, wat ik
heden ten dage nog doe. Maar
nou is het meer liefhebberij.
Ja, ik verdien er wel iets mee.
Hij zal, denk ik, in deze dagen
wel veel leren.
En dat is één van de redenen om
de vrouwenstudies te handha
ven.
Cafés
Die burgemeester Goekoop blijft
ook lekker in de weer, hoor.
Eerst met die atoomkelders en
nu weer met de openingstijden
van cafés in het weekeinde. Hij
heeft voor dat laatste al eens
een proef laten nemen, een
bonnensysteem ontworpen en
nu wil hij dan, al argumente
rend en wegstrepend, vijftien
cafés op vrijdag óf op zaterdag
een uur langer laten open zijn.
De niet te stuiten ijver
en dat overwegingen van
volksgezondheid, verkeersvei
ligheid, en openbare orde een
rol moeten spelen bij de beoor
deling of een café langer mag
openblijven.
Ach.
Je zou wensen dat de heren de
zelfde zorg aan de dag legden
waar het 't ineens zeer selectie
ve gebruik van stoplichten be
treft en het kris kras opbreken
van straten met de daaraan ge
paard gaande onduidelijke
routes die je moet rijden. Dón
hoor je hen niet over het raap-
legen van wijken, over de ver
keersveiligheid en de openba
re orde.
Het café op vrijdag of zaterdag
een uur langer open. Er wordt
hoor, maar het is de moeite
niet waard. Het is ook om wat
om handen te hebben, maar
toen moest ik het voor mijn
brood doen. Ik had een zaak
waarvoor ik werkte op de
Nieuwe Rijn, daar ging ik dan
naar toe. En dan had je wel
eens dat er geen werk meer
was. Daar stond je dan en dan
had je geen inkomen".
Flard uit een interview met een
Leidse vrouw van 89 jaar. Men
kan het vinden in de zojuist
verschenen, zestig pagina's tel
lende brochure "Meisjes en
Vrouwen in Leiden Leven
en Werken in Vroeger Tijden",
onder redactie van Anneke
Lambrechs, Liane van der Lin
Het Rapenburg, anno 1982.
Na de kistkalveren, de kistbomen?
den, José van Schie en Agnes
Steen. De brochure is uitgege
ven door de Werkgroep Vrou
wengeschiedenis Leiden (Ou
de Rijn 100) en "verkrijgbaar
bij de meeste Leidse boek- en
sigarenhandels". De prijs be
draagt f 4.50.
De belangrijkste hoofdstukken
gaan over "Vrouwen in de
Leidse textielindustrie",
"Thuiswerk in Leiden" en
"Leidse meiden in crisistij
den". Het zijn geen voldragen
studies met omvangrijk cijfer
materiaal, meer impressies van
de omstandigheden waaronder
Leidse vrouwen hun werk (en
vrijwel altijd ook het huishou
den) moesten doen. De vrou
wen komen in de brochure
anoniem aan het woord.
Thuiswerk
Wie getrouwd was en kinderen
had, zocht het vroeger (overi
gens tot nó de tweede wereld
oorlog) al gauw in thuiswerk,
want het inkomen van de man
was vaak ontoereikend. Thuis
werken kon je bijv. voor de
textiel en de conservenindus-
trie. Het laatste betekende het
halen en brengen van groente
naar de fabriek, wat vele uren
in beslag nam. Een vrouw van
nu 65 jaar: "Ik had drie kinde
ren, ze waren niet eens zinde
VRIJDAG 26 NOVEMBER 1982
lijk. 's Morgens om vier uur
ging ik naar Dros en nam die
van drie maanden in de wagen
mee. Ik had hem dan al gewas
sen en pap gemaakt voor de
hele dag. Eerst bracht ik het
kind naar tante Suu en dan ik
ging met de wagen naar Dros
en buiten wachten of er nog
bonen waren".
Het werk betaalde altijd slecht.
Een vrouw van nu 77 jaar die
maaswerk deed (het herstellen
van fouten in breiwerk): "Je
kreeg een baal - die kwamen ze
brengen - nou, ik weet niet
meer hoeveel geld ik daarvoor
kreeg, het bedrag kan ik niet
meer zeggen, maar het was na
tuurlijk een rotprutje. Het was
gewoon om in leven te blijven.
Zenuwlijder werd je ervan.
Over het algemeen zat je de he
le dag eraan. Tussen neus en
lippen gauw wat doen".
Gelddorst
Fabrieksmeisjes kregen het in de
crisis van de jaren dertig moei
lijk, omdat althans een aantal
mensen vond dat zij de plaats
innamen die eigenlijk door
werkloze mannen moest wor
den bezet. Toen heette het in
eens dat "het fabrieksmeisje in
haar werk moeilijk de vreugde
van het voltóóide werk kan
vinden. Wat in haar ontwaakt
met betrekking tot de arbeid is
vooral de gelddorst....het meis
je mist elke bevrediging harer
specifiek vrouwelijke verlan
gens die om bevrediging roe
pen (offerzin, overgave,
huiselijkheid, beschouwing)".
Maar die vlieger ging niet op.
Niet omdat de redelijkheid ze
gevierde, maar eenvoudig om
dat de werkgevers zich er te
gen verzetten: vrouwen waren
nu eenmaal veel goedkopere
arbeidskrachten dan mannen.
Wat overigens geenszins bete
kende dat de crisis aan vtou-
wen voorbijging. Integendeel.
Veel vrouwen kregen te maken
met werkloze mannen en ge
ringe steunuitkeringen. Op al
lerlei manieren probeerden ze
er wat bij te verdienen. Boven
dien werd van hen verwacht
"dat ze de moed er in hielden".
Leidse meisjes en vrouwen in
vroeger tijden - het is geen
vrolijke kost, wèl leerzaam.
LEIDEN - De bezetters van het fa
culteitsbureau slagen er naar ei
gen zeggen wonderwel in om het
moreel op peil te houden. "Daar
om willen we ook geen tegen
standers uitnodigen voor een fo
rum. Het moet leuk blijven". Een
andere vrouw: "Ja, ze zeggen
dan dat feministen geen gevoel
voor humor hebben, maar ik kan
wel zeggen: ik heb nog nooit zo
veel gelachen als tijdens deze be
zetting. Vrouwen onder elkaar,
dat levert bakvissenlol op". Ze
voegt daar later aan toe: "Je
moet natuurlijk wel oppassen
met dat soort uitspraken, want
anders zeggen de tegenstanders
weer: zie je wel dat vrouwenstu
dies vergezeld gaat van een
spruitjeslucht".
Het aardige van deze bezetting, die
ondertussen al ruim een week
duurt, is natuurlijk dat de com
municatiestoornissen elkaar snel
opvolgen. Wellicht kunnen een
paar sociale wetenschappers
over een tijdje, als alles achter de
rug is, een studie maken van de
ze bezetting, onder de titel: hoe
wij, getraind in het oplossen van
conflicten, slaags raakten en er
ondanks veel praten niet in
slaagden een conflict snel op te
lossen
Voor de bezetters is één ding zon
neklaar: het faculteitsbestuur is
de grote boosdoener. "Natuur
lijk, er is een voorstel aangeno
men waarin wordt gezegd dat er
geen geld meer is voor vrouwen
studies. Maar je moet wel weten
dat het bestuur de leden van de
faculteitsraad heeft belogen. Ze
hebben gewoonweg niet gezegd
dat ze wel degelijk geld hebben
voor vrouwenstudies".
Volgens Peter Kloos, wetenschap
pelijk hoofdmedewerker van de
Leidse universiteit zijn veel man
nen aan de universiteit bang
voor de kritische houding van de
vrouwen, "al zullen zij dat, als
ferme jongens, nooit toegeven".
Hij eindigde zijn relaas, dat werd
gepubliceerd in NRC/Handels-
blad, met te stellen dat de facul
teit kennelijk niet in staat is om
een beleid te formuleren dat
enerzijds rekening houdt met de
belangstelling van studenten en
anderzijds met belangrijke socia
le bewegingen van vandaag. En
het feminisme is daarvan mis
schien wel de belangrijkste, al
dus Kloos.
Dat ze zullen winnen staat vast
voor de bezetters. "Enorm veel
mensen zijn solidair", zegt één
van hen. Toch is het op deze och
tend met druk in het faculteits
bureau. Hooguit tien bezetters
zijn beneden aanwezig. "Maar",
zo wordt ons verzekerd, "in de
loop van de dag komen de men
sen weer binnendruppelen. Bo
vendien, boven liggen nog men
sen te slapen". Studies hoeven
ook niet in de knel te komen
door deze bezetting, zo wordt
verteld. "Die kamers boven, daar
kun je prima studeren". En een
door
Wim Brands
man voegt daar aan toe. "Ik heb
tijdens deze week toch mooi m'n
scriptie kunnen schrijven".
Dat sommige sociale wetenschap
pers zich zouden verzetten tegen
vrouwenstudies, wie had dat ge
dacht. Komen zij niet per defin-
tie op voor de verdrukten dezer
aarde? Alles wat een zweem van
onrecht heeft kan zich toch ver
heugen in hun aandacht? "Ach",
zegt één van de vrouwen, "ze roe
pen voortdurend in koor: vrou
wenstudies is belangrijk, zeer be
langrijk, maar als het er op aan
komt, dan bbjkt dat sommigen
seksistisch zijn. Die mannetjes
denken: vrouwenstudies, ach,
dat is een marginaal verschijnsel.
Dat vrouwen wat willen, dat is
mooi, maar ze moeten niet teveel
praatjes krijgen".
"Er zijn vakgroepen", meldt een
andere vrouw, "die roepen: voor
ons is er geen verschil tussen
mannen en vrouwen. Dat is pas
emancipatie. Kom nou, denk ik
dan".
Kollen
Vrouwenstudies: een lezer van de
ze krant dacht dat als vrouwen
studies zou worden opgeheven
"In de Roode
Haan" komt
uit Leiden
LEIDEN - Het VARA-radiopro-
gramma In de Rooie Haan wordt
morgenmiddag van één tot drie
uur rechtstreeks vanuit de Leid
se Stadsgehoorzaal uitgezonden.
Gasten zijn onder meer vak
bondsman Arie Groenevelt, de
politici Max van den Berg
(PvdA), Jos van Kemenade
(PvdA) en Piet Steenkamp
(CDA) en de Leidse schaakgroot
meester John van der Wiel. Ver
der wordt er aandacht besteed
aan het congres van de CPN.
De uitzending vindt plaats vanuit
de foyer van de Stadsgehoorzaal
en wordt bijgewoond door pu-
bliek.
Tabletten
verloren
LEIDEN - Een inwoner van Voor
schoten is gistermiddag om
streeks drie uur ergens in de
Leidse binnenstad een doosje ta
bletten van het merk Isonox ver
loren Gebruik door kinderen is
dodelijk. In het doosje zitten
acht witte tabletten.
dat ook zou betekenen dat vrou
wen niet meer konden studeren.
Voortdurend wordt er door de
bezetters op gehamerd dat vrou
wenstudies belangrijk zijn. Kijk
maar naar de grote belangstel
ling voegen ze daar dan aan toe.
Maar kan één van hen vertellen
wat vrouwenstudies nu precies
inhoudt? Hoe terecht is het ver
wijt dat we hier te maken hebben
met een veredeld theekransje?
"Dat is het grootste misverstand",
zegt één van de vrouwen. "Het
idee dat wij geen wetenschap be
drijven. Onzin natuurlijk. Wat
wij willen is dat de bestaande si
tuatie - dus het gegeven dat vrou
wen vastroesten in traditioneel
opgelegde rollen - verandert. Om
dat te bereiken bestuderen we
dat verschijnsel".
Op welke wijze? "Nou, bij psycho
logie wordt op dit moment on
derzoek gedaan naar vriend
schappen tussen vrouwen. En
wat blijkt: zodra een vrouw een
vriend of een man heeft gaat zij
niet meer om met haar vriendin
nen. Of bijna niet meer".
Nee maar! "Ja, het kan best zijn dat
een dergelijke uitkomst voor de
hand ligt, maar waarom gebeu
ren die dingen..daar gaat het ons
om". Misschien is die man wel
meer onderhoudend dan die
vriendinnen? "Als dat zo is, dan
is er niets aan de hand, maar er
zijn natuurlijk in de meeste ge
vallen andere oorzaken. De man
blijft z'n vrienden zien en de
vrouw mag de keuken in".
Roodgloeiend
In het perscentrum wordt onder
tussen veelvuldig getelefoneerd.
De man die de contacten met de
buitenwereld onderhoudt, zegt:
"Er is veel belangstelling. En dat
is ook logisch. Want kijk: als on
ze bezetting slaagt, als vrouwen
studies dus niet wordt opgehe
ven, dan betekent dat ook dat
universiteiten elders in het land
dit soort kunstjes niet hoeven te
flikken".
Sonja Barend moet gebeld wor
den. "Vorige week wilden we
ook in haar programma, maar
dat is toen niet gelukt: teveel
mensen hadden zich al voor haar
show gemeld. Misschien dat het
deze week lukt". "Lobbyen, dat
hebben we in deze week in elk
geval geleerd", zegt één van de
vrouwen. "Toen we begonnen
met de bezetting wisten we eerst
niet hoe we de zaken moesten
aanpókken. Maar na een kwar
tier liep alles al op rolletjes. De
telefoons stonden
roodgloeiend".
LEIDEN Deetman in de Bak?
Nee dus, iedereen gezien gister
avond in de mensa behalve de
minister van onderwijs en we
tenschappen. Hij was dus ook
helemaal niet in Leiden voor
een werkbezoek.
Een tegenvaller voor de bezetters
van het faculteitsbureau want
zij hadden gehoopt ook Deet
man een stencil in zijn handen
te drukken. Ze hadden overi
gens een straattheater-gezel
schap, Onk geheten, uitgeno
digd om op treden.
De Onk-leden probeerden aan-
Deetman niet
in de Bak
vankelijk hun kunsten te tonen
in de Bak, maar dat zinde een
vertegenwoordiger van de
mensa niet. "Nee, dit kan echt
niet", zei hij. "Kijk nu eens wat
u doet: al die papiertjes op de
grond. En die verklede heren,
wat doen die hier?"
Goede vraag. Want het bleef
vooralsnog onduidelijk wat het
gezelschap uitbeeldde. De on
derdrukking van de vrouwen
wellicht? Zij zetten hun optre
den in elk geval buiten voort
(zie foto).
De meeste mensa-bezoekers toon
den niet veel interesse. Logisch
natuurlijk; want als het er op
aankomt luisteren we toch alle
maal eerder naar het geknor in
onze maag, dan naar de stem
van ons geweten! En dan heb
ben we het nog niet eens over
dat gure windje.
W.B.
Postduiven
Postduivenvereniging De
Vriendenclub houdt zaterdag
en zondag een grote postdui-
venshow in haar clubgebouw
aan de Anna Paulowna-
straat. Zaterdag open van zes
tot tien uur en zondag van elf
tot vijf uur. Zondagmiddag
om twee uur is er een bonnen
verkoop.
Postduiven (2)
Postduivenvereniging De Snel-
vlieger houdt zaterdag en
zondag een tentoonstelling in
het Antonius Clubhuis aan de
Mare. Zaterdag open van vijf
tot half elf, zondag van tien
tot vijf uur. Er is bonnenver-
koping en een verloting.
Majorettes
Sinterklaas en de meisjes van
majorettenverenigmg The Litt
le Stars spelen vrijdag bingo in
de aula van de openbare school
aan het Valkenpad Meren-
wijk). De aanvang is om zeven
uur. De zes jaar oude vereni-
ging in de Meren wijk kan nog
leden gebruiken. Wie belang
stelling heeft kan elke dinsdag
avond tussen zeven en acht uur
m de Valkenierschool aan het
Valkenpad komen kijken. Tele
fonische informatie: 212102,
134918 en 217560.
Sleutelgaten
In het Anthonius Clubhuis aan
de Lange Mare wordt van
avond een voor iedereen toe
gankelijke feestavond gehou
den met muzikale medewer
king van het duo De Leidse
Sleutelgaten en de nieuwe
Leidse band de Bravo's.
De avond begint om 20.00 uur
(zaal open: 19.00 uur). De Leid
se Sleutelgaten zullen op dit
feest hun tweede single ten
doop houden en tegelijk zullen
er 'live-opnamen' voor een el
pee van dit duo worden ge
maakt.
Kunstschaatsen
Kunstrijclub Leiden, die vorige
maand in de IJsbaan Leiden
(Vondellaan) aan het nieuwe
seizoen is begonnen, organi
seert zondag een kiinvedstrijd
voor jongens en meisjes. De
aanvang is vijf uur.
Reisje langs de Nijl
"Reis onder het oog van Horus".
Dat is de titel van een dia-le
zing die mevrouw Karin
Schaedtler maandagavond in
het K&O-gebouw, Oude Vest
45, houdt. Zij vertelt over de
reis die zij in 1981 langs de Nijl
maakte, via de pyramiden van
Gizeh en Djoser naar de doden
stad van het oude Memphis,
zuidelijker naar Luxor (met
het beroemde graf van Toet-
ach-Amon, vervolgens naar As-
soean met zijn stuwdam en het
tempelcomplex van Philae om
ten slotte te eindigen bij de tem
pels van Aboe Simbel in de Nu-
bische woestijn. De lezing be
gint om kwart over acht.
Muziek
In café L'Esperance Kaiser -
straat) treedt zaterdagavond
om een uur of tien de Leidse
groep Number Four op, een trio
dat zich heeft gespecialiseerd
in muziek uit de jaren zestig.
Het optreden heeft plaats in het
kader van een 'Sinterklaasbal'.
Aanzet tot lokale omroep
LEIDEN - Het college van B en W van Leiden heeft gisteravond in de
Burgerzaal van het stadhuis een werkgroep benoemd die de mogelijk
heden moet gaan onderzoeken om te komen tot een organisatie op zo
breed mogelijke basis, om lokale omroep hier mogelijk te maken. In de
werkgroep zit onder andere CDA-fractieleider Joop Walenkamp.
Ruim veertig mensen hadden gisteravond gehoor gegeven aan een op
roep van het gemeentebestuur, dat belangstellenden zocht voor een
lokale omroep. Over het algemeen was het een vrij rustige vergadering,
waar men de kat uit de boom keek. Wethouder Bordewyk verwacht dat
er over ongeveer een half jaar meer over een lokale omroep in Leiden
valt te zeggen.
Onderzoek zelfdoding
LEIDEN - Een projectgroep van de subfaculteit psychologie wil in con
tact komen met vrouwen, "die één of meer pogingen tot zelfdoding
hebben ondernomen".
De projectgroep hoopt "door middel van een gesprek een beeld te krygen
hoe de vrouw de gevolgen van haar poging(en) heeft ervaren. Wij willen
benadrukken dat het hierby niet om hulpverlening gaat". Vrouwen die
aan dit onderzoek willen meewerken kunnen bellen of schryven voor
een afspraak: Vakgroep klinische psychologie, t.a.v. projectgroep nr.
92, Hooigracht 15, Leiden, tel: 071-148333, toestel 6384. (Op werkdagen
tussen 13.00 en 17.00 uur.)
Ex-werknemer betrapt
LEIDEN - In een winkel aan de Haarlemmerstraat werd gisteravond na
sluitingstijd een 32-jarige Leidenaar betrapt door de eigenaar. Het
bleek om een oud-werknemer te gaan die nog een sleutel van de winkel
had.
Toen de eigenaar omstreeks kwart over elf hoorde hoe een sleutel in het
slot werd omgedraaid stelde hij zich verdekt op, omdat er al vaker was
ingebroken in zyn winkel.
