c Begin en Sharon onder druk gezet Uruguay blijft tegenstanders onderdrukken EG in isolement op conferentie GATT cont«cff$! Strauss herroept rede: Helmuth Kohl deugt wel Hoge opkomst Ierse verkieziiigen Commissie vindt verdediging zwak Bezwaren in kwestie Rijnzout ongegrond Mitterrand in Cairo Buitenland DONDERDAG 25 NOVEMBER 1982 BONN (GPD) - De Beierse mi nister-president en CSU- voorzitter Franz Josef Strauss heeft in het Beierse parlement verklaard dat hij van mening is dat bondskan selier Helmut Kohl wel dege lijk is opgewassen tegen de taken die hij uit moet voeren. Strauss deed deze opzienbaren de verklaring nadat wederom in het openbaar bekend was geworden wat hij in 1976 in zijn zogenaamde Wiener- wald-rede over Kohl had ge zegd. Strauss destijds: „Hel mut Kohl zal nooit bonds- GENEVE - De Europese Gemeen schap raakt in toenemende mate geïsoleerd op de ministersconfe rentie van de GATT (algemene overeenkomst inzake tarieven en handel), die tot en met zaterdag in Genève wordt gehouden. Gis teren werd de hele dag besteed aan de speeches van de verschil lende delegaties. Hoewel de meeste speeches gema tigd van toon waren, is er toch nog weinig beweging te bespeu ren op de belangrijkste hangij zers die de ruim 800 conferentie gangers bezig houden. Waarne mers verwachten dat het alle maal op de laatste uren van de bijeenkomst zal aankomen. Het grootste probleem voor de Eu ropese Gemeenschap is, dat er nauwelijks sprake is van een ge zamenlijke lijn. De Franse minis ter van handel, Michel Jobert, heeft tot nu toe de andere EG- landen op sleeptouw kunnen ne men door te dreigen met een Frans solo-optreden. De vice- voorzitter van de Europese Com missie. Wilhelm Haferkamp, werd daardoor gedwongen een kanselier worden. Hij is to taal ongeschikt..." Nadat Strauss zijn verklaring in het Beierse parlement had afgelegd, ontstond er gelach bij de oppositionele SPD- fractie. Daarop verklaarde Strauss dat Helmut Kohl in tegenstelling tot de SPD-par- lementariërs een voordeel had, namelijk dat hij in staat was van zijn fouten te leren. Daarmee suggereerde Strauss dat Kohl zich diens kritiek van 1976 zo had aan getrokken, dat hij daarna zijn „gedrag" had verbeterd. verhaal te houden dat zeer dicht bij dat van Jobert lag en nogal wat verschilde van dat van bij voorbeeld de Westduitser Otto Lambsdorff. Nederland, dat van daag aan de beurt is, heeft een standpunt dat nauw verwant is aan dat van de Bondsrepubliek. Een van de belangrijkste punten waarop de EG geisoleerd staat, is het Australische voorstel, dat door vrijwel alle andere landen door Ruud Kreutzer wordt gesteund, voor een af spraak om geen nieuwe protec tionistische maatregelen meer in te voeren, hier in Genève als 'stand still* aangeduid. Voor de EG, en dan met name Frankrijk, hoort dat in de categorie „onrea listische voorstellen" thuis. Jo bert zei in zijn rede dat het geen zin heeft prachtige nieuwe voor nemens te proclameren als oude afspraken van eerdere GATT- conferenties nog steeds niet goed worden nageleefd. LONDEN - Met een onverwacht hoge opkomst van meer dan 70 procent zijn de 2,2 miljoen Ierse kiezers naar de stembus gegaan om een nieuw parlement te kie zen.- Het was gisteren de derde keer in anderhalf jaar dat er in Ierland algemene verkiezingen werden gehouden. De laatste opiniepeilingen spreken over een nek-aan-nek-race tus sen Fianna Fail van Charles Haughey enerzijds en een coali tie van Fine Gael, onder leiding van Garret FitzGerald, en de La- bour-partij anderzijds. Het poli tieke lot van zowel Haughey als FitzGerald hangt van de uitslag af. FitzGerald heeft verklaard zijn functie als partijleider van Fine Op twee punten is een overeen komst tussen de 88 deelnemende staten toch wel te verwachten: dat van de landbouw en de dien sten. In de speeches van de Ame rikaanse woordvoerder William Brock en van de Japanse minis ter Yoshio Sakuraychi werd dui delijk dat men streeft naar een compromis op het gebied van de landbouw. Hoewel Frankrijk zich hiertegen nog verzet, voelen andere EG-landen, waaronder Nederland, wel voor een over eenkomst waarbij over alle be perkende maatregelen op het ge bied van de landbouw wordt ge praat. Zoals minister Bolkestein zei, daarmee gaat Nederland ak koord mits niet alle aandacht op de EG wordt gericht. Het Amerikaanse voorstel, be schouwd als het minimum dat de delegatie mee terug wil nemen naar Washington, namelijk om een studie te starten over de mo gelijkheid de handel in „dien sten" (transport, banken, toeris me) te liberaliseren, stuit nu al leen nog op het nee van de ont wikkelingslanden. William Gael te zullen neerleggen als hij niet aan het hoofd van de komen de Ierse regering zal komen te staan. Haughey zal vrijwel zeker door zijn partij terzijde worden geschoven, mocht Fianna Fail de verkiezingen verliezen. door Henk Dam De verkiezingen van gisteren wa ren nodig na de val, op 4 novem ber, van het kabinet-Haughey, dat na een regeerperiode van ze ven maanden struikelde over een pakket bezuinigingsmaatrege len. Haughey was de opvolger van FitzGerald, wiens coalitieka Brock heeft het voorstel gisteren sterk afgezwakt door in deze stu die geen enkele verwachting of voorwaarde vooraf te verbinden. Een dergelijke vrijblijvende for mule wordt door waarnemers uiteindelijk haalbaar geacht. Veel moeilijker ligt het bij de EG- wens voor selectieve vrijwaring, dat is de mogelijkheid om tegen afzonderlijke landen tegenmaat regelen te nemen, wanneer de nationale industrie wordt be dreigd door overdreven impor ten uit dat ene land. Dit is duide lijk in strijd met een van de basi sprincipes van de GATT, name lijk dat alle landen gelijk dienen te worden behandeld. De Derde-Wereldlanden voelen zich door dit idee sterk bedreigd en waarnemers verwachten niet dat zij op dit punt door de knieën zullen gaan. Amerika en Japan zijn ook geen echte voorstanders van selectieve vrijwaring, maar zij accepteren het als een onver mydelijk kwaad dat echter weer aan sterke regels moet worden gebonden. In Genève wordt ge binet in februari van dit jaar viel na acht maanden het land te heb ben bestuurd, eveneens als ge volg van bezuinigingsplannen. Fianna Fail en Fine Gael zijn met een vrijwel gelijkluidend econo misch programma de jongste verkiezingen in gegaan. Wie er ook aan de regering komt, de Ie ren staan zeer forse prijsverho gingen te wachten, onder andere van het openbaar vervoer en al coholische dranken. Het buitengewoon ingewikkelde Ierse verkiezingssysteem - een combinatie van evenredige ver tegenwoordiging en districten stelsel - zorgt ervoor dat de uit slag van de verkiezingen op z'n best vanavond, maar mogelijk pas vrijdag bekend zal worden. sproken van „selectiviteit op ba- Opvallend is hoe Japan, dat verre weg de grootste delegatie naar Genève heeft uitgezonden, zich zo onopvallend mogelijk opstelt. Zij slagen er wonderwel in de aandacht zoveel mogelyk van zichzelf af te houden. Mede door de onverzettelijke houding van de EG krijgt Japan en ook Ame rika alle ruimte om zich als con structief te presenteren. Veel zal afhangen van de onder handelingen binnen de onder handelingen, namelijk binnen de groep van tien EG-landen. die donderdagavond en mogelijk ook vrijdagmiddag onderling zullen vergaderen. De afloop daarvan is zo onzeker, dat de Ne derlandse delegatieleider minis ter Bolkestein er geen voorspel ling aan durfde te wagen. Die on zekerheid over het EG-stand- punt versterkt intussen een groot gebrek aan soepelheid by de Tien, en daarmee het isole ment van de EG op de confercn tie Deze week kwam er een bijna ongelofelijk nieuwtje uit Uruguay. De vooraanstaande vakbondsleider Enrique Ro driguez was na negen jaar ge vangenis vrijgelaten. Ongelo felijk, want in Uruguay is het nu eenmaal gebruikelijk dat een politieke gevangene van het kaliber van Rodriguez als hij eenmaal zijn straf byna heeft uitgezeten iets vreemds overkomt. Hij wordt bijvoor beeld plotseling opnieuw veroordeeld voor de misdaad waarvoor hij reeds heeft ge boet, of hij wordt vermoord door een mentaal gestoorde lotgenoot, of plotseling en to taal onverwacht pleegt hij zelfmoord, dan wel verdwijnt simpelweg in het niets. Alleen al dit jaar heeft meer dan veertig belangrijke poli tieke gevangenen wier straf ten einde liep een dergelijk lot getroffen. De meest pas sende verklaring voor de ver rassende vrijlating van Ro driguez is wellicht het stem busspektakel van komende zondag. Uruguayaanse dicta- door Rob Sprenkels tors hebben met de vrijlating wellicht hun imago willen opvijzelen nu de internatio nale pers opnieuw haar vizier richt op het kleine, in de schaduw van Argentinië lig gende land. Niettemin blyven de verkiezin gen van 28 november gehuld in een sfeer van onderdruk king. Het gaat om het kiezen van interne partijraden van de drie toegestane traditione le partijen, de nationale of Blanco-partij (liberaal), de conservatieve of Colorado- partij en de ultra-rechtse en ultra-kleine Burgerunie. Maar alle anti-dictatoriale groepen hebben de gelegen heid aangegrepen om de stembusgang te promoveren tot een nieuw massaal „nee" tegen de militaire dictatuur. En dat kan door wit te stem men. Of op de lijsten van Blanco- en Colorado-party- leiders, die zich twee jaar ge leden duidelijk uitspraken te gen de door militairen ont worpen grondwet, die het Uruguyaanse volk uiteinde lijk op heldhaftige wijze bij een referendum van tafel veegde. De campagne voor het „wit- stemmen" werd vanuit de ge vangenis geleid door gene raal Liber Seregni, de presi dentskandidaat in 1971 van het nu verboden Frente Am- plio, een oppositieblok van socialisten. progressieven, communisten en christen-de mocraten. Seregni werd in 1978 op belachelijke aan klachten tot 14 jaar gevange nisstraf veroordeeld. By zyn campagne voor het wit-stem- men werd hy gesteund door een burgercomité. Dat werd bij de militairen op het matje geroepen en staakte vanwege de verregaande dreigemen ten haar propaganda. De verkiezingscampagne heeft paradoxaal genoeg tot een nieuwe golf van onderdruk king geleid De vier belang rijkste politieke weekbladen zijn gesloten, twee voorgoed. Honderden studenten en vakbondsleiders zyn achter de tralies gezet En zelfs ook enkele van de kandidaten by de verkiezingen van zondag. Onder anderen vier leiders van de oppositie tegen de mi litaire dictatuur binnen de li berale Blanco-party. Zy zou den tijdens de campagne het militaire regime hebben bele digd. PAGINA 9 Hetzelfde lot trof de ex-admi- raal Zorilla, een van de lei ders van de oppositie binnen de Colorado-party, omdat hij tydens het campagnevoeren uitlegde waarom hij weiger de deel te nemen aan de staatsgreep van 1973. Zorilla was destijds bevelhebber van de Uruguayaanse marine. En deze week werden er op nieuw twee leiders van de Blanco-partij aangehouden. De militairen, onder aanvoe ring van president Gregorio Alvarez, hebben al hun hoop gezet op oud-president Jorge Pacheco Areco om in ieder geval de Colorado-party ach ter zich te kunnen houden. De Blanco-party blykt zich zonder meer tegen de militai ren te gaan keren, ondanks het feit dat haar belangrijkste leiders, bijvoorbeeld Wilson Fereirra Aldunate, sinds 1973 in ballingschap leven en zijn uitgesloten van elke politieke activiteit Officieel moeten de partyraden die zondag worden gekozen het komende jaar in samen werking met de almachtige nationale veiligheidsraad „Cosena" een nieuwe grond wet uitdenken, die dan in 1984 aan een volksreferen dum zou moeten worden on derworpen op hetzelfde mo ment dat er presidentsverkie zingen zouden moeten wor den gehouden, voor het eerst sinds 1971. Maar verwacht wordt dat een meerderheid van de Uruguayanen zal stemmen op politici die vrije verkiezingen eisen voor een grondwetgevende raad. waaraan ook het nu verboden Frente Amplio zou moeten deelnemen. De militairen hebben echter aan de vooravond van de stembusslag laten weten dat zy geenszins van plan zijn om hun ..democratisering» pro gramma" te wijzigen. En ge neraal Gregorio Alvarez, de huidige president, vindt het absurd om „anti-democrati sche communisten" (die ma ken volgens hem deel uit van het Frente Amplio) in een „democratisch proces" te be trekken. De militairen lyken dus voorlopig nog geen reke ning te willen houden met de wil van de Uruguayaanse kic- ADVERTENTIE JERUZALEM (AFP/UPI/Reuter) - De Israëlische commissie, die het bloedbad in de Palestijnse kampen Sabra en Chatilla in West-Beiroet onderzoekt, heeft premier Mena- chem Begin en de minister van defensie Ariel Sharon gisteren laten weten dat haar conclusies in hun nadeel kunnen uitvallen. Negen personen, onder wie de premier en de minister, werden ervoor gewaarschuwd dat de verklaringen, die zij voor de commissie hebben afgelegd, nadelige gevolgen kunnen hebben. De commissie gaf hun vijftien dagen de tijd opnieuw een verklaring af te leggen en zaken ter verdediging naar voren te brengen. Zij kunnen eventueel een advocaat in de hand nemen. Behalve i Begin en Sharon werd een dergelijke waarschuwing ge stuurd naar onder andere de mi nister van buitenlandse zaken Yitzhak Shamir, opperbevelheb ber Rafael Eitan, het hoofd van de militaire inlichtingendienst Yehoshua Saguy en het hoofd van de geheime dienst. Verder kregen generaal-mjyoor Amir Drori, generaal-majoor Amos Ya- ron en Sharons medewerker Avi Dudai deze boodschap. De commissie liet in haar verkla ring weten dat Begin nadeel kan ondervinden als wordt vastge steld dat "de premier het gevaar van wraak en bloedvergieten door deze strijdkrachten (de fa- langisten, red.) tegen de bevol king in de vluchtelingenkampen Nog geen nieuwe president S.U MOSKOU (AFP/DPA/Reuter) - Bij het uitblijven van de benoe ming van een staatshoofd vorm de een verdere bevordering van de 59-jarige partyleider Geidar Aliyev van de republiek Azer- beidsjan gisteren de grote verras sing op de slotdag van de twee daagse vergadering van het Sow- jetparlement in Moskou. Tegen alle verwachting in werd de nieuwe partijleider Juri Andro pov, 68, niet gekozen als staats hoofd. Maar de vraag bleef of hij dat niet later zou kunnen wor den. Verwacht werd dat het par lement over een maand opnieuw zou bijeenkomen en wel voor een buitengewone vergadering ter gelegenheid van het 60-jarig bestaan van de Sowjet-Unie. Aliyev werd eerste vice-premier onder de 77-jarige premier Niko lai Tikhonov en maakt daardoor grote kans hem op te volgen. Maandag was hij al volwaardig lid met stemrecht van het polit- buro geworden na jaren kandi daat te zyn geweest. Op de slotdag van het parlement werd officieel bekendgemaakt, dat de 70-jarige secretaris van het presidium van de opperste Sow- jet, Mikhail Georgadze, dinsdag plotseling was overleden. Geor- gadeze kwam uit Georgië en klom omhoog via een carrière van voornamelijk landbouw- functies in zyn republiek, die hij begon als tractorbestuurder. In zijn plaats benoemde de verga dering eerste secretaris Tengiz Menteshashvili van de partij in de afdeling Tiflis, hoofdstad van Georgië. heeft genegeerd". "Dit verzuim komt neer op het niet vervullen van de plicht die de eerste-minis- ter heeft", zo staat in de verkla ring. Verder kan volgens de commissie worden geconcludeerd dat Sha ron "het gevaar van wraak en bloedvergieten heeft genegeerd en geen opdracht heeft gegeven tot passende maatregelen om dit gevaar te voorkomen". Er kan worden vastgesteld dat Sharon "geen opdracht gaf de Libanese strijdkrachten (falangisten, red.) zo snel mogelijk uit de kampen te verwijderen en de bewoners te beschermen, toen hij berichten ontving over moorden of daden die afwijken van gewone militai re operaties", aldus de commis sie. Over Shamir zei de commissie dat hij "een waarschuwing van de minister van communicatie, Mordechai Zippori, en van luite nant-generaal Eitan kan hebben genegeerd". Van Eitan wordt mogelijk vastgesteld dat hij "de waarheid van de berichten en de omvang van de daden niet heeft nagegaan en geen opdracht heeft gegeven de acties van de "Liba- - nese strijdkrachten" in de kam pen te stoppen", aldus de com missie. De onderzoekscommissie, die haar werk vyf weken geleden begon, heeft ongeveer 20 getuigen ge hoord, onder wie de premier, mi nisters, generaals, niet bij naam genoemde functionarissen van de geheime dienst en buiten landse burgers. De verhoren werden voor een deel in het openbaar en voor een deel achter gesloten deuren afgenomen. Tij dens de openbare zittingen wer den tegenstrijdige verklaringen afgelegd over belangrijke zaken zoals het tijdstip waarop de Is raëlische regering voor het eerst hoorde van de moorden in de kampen. Motie Met een duidelijke meerderheid van 59 tegen 50 stemmen heeft het Israëlische parlement giste ren een motie van wantrouwen van de arbeiderspartij (oppositie) tegen de regering van Menachem Begin verworpen. De motie was bedoeld om te pro testeren tegen beschuldigingen van verraad die enkele ministers tegen leiders van de arbeiders partij hadden geuit. Premier Begin (met rouwbaard) tijdens de zitting gisteren. PARIJS - Het injecteren van de af- valprodukten uit de Elzasser ka- limijnen in een tweetal onder grondse zoutmeren is realiseer baar. Tot deze conclusie komt de internationale commissie die op verzoek van de Franse regering alsnog een onderzoek heeft inge steld naar de houdbaarheid van de bezwaren uit de kring van de Elzasser ecologen. De uit vier deskundigen bestaande commissie stelt de Franse rege ring in zijn rapport echter voor, nog over te gaan tot „het uitvoe ren van enige aanvullende werken op de twee voor de injec e plaatsen", te weten _n de buurt van Reiningue en van Chalampé. De minister voor mi lieuzaken, Crepeau, heeft be- C AIRO - Het bezoek van de Franse president Mitterrand aan Egypte is een topconferentie van twee leiders die de tweede viool spe len in het Midden-Oostencon flict, maar graag de eerste viool zouden willen spelen. President Moebarak heeft dat tegenover de Franse pers ook min of meer toe gegeven. Een oplossing moet volgens Moe barak nu gezocht worden langs de lijnen van het plan-Reagan. Als dat niets oplevert, dan kun nen Frankrijk en Egypte op nieuw hun toevlucht nemen tot een initiatief dat nu al weer enige maanden in de ijskast staat: een nieuwe Veiligheidsraadsresolu tie, die de aloude resolutie 242 aanvult met een wederzijdse Pa lestijns-Israëlische erkenning. De wetenschap dat het de Ameri kanen zijn die de politiek in het Midden-Oosten kunnen maken of breken, bepaalt het belang van dit eerste bezoek van Mitterrand aan Egypte. Een bezoek waar wat de wereldpolitiek aangaat geen zaken gedaan worden. Wat Frankrijk betreft is dat geen ver rassing. Verrassend is wel, dat de come back van Egypte in de Arabische wereld gestagneerd is, nadat een jaar geleden president Moebarak een snelle rentree leek te zullen gaan maken. Sindsdien zijn er mooie woorden gesproken over Arabische broederschap. Moeba rak is zelfs op bezoek geweest in Saoedi-Arabië voor de begrafe nis van koning Khaled, maar een echte verzoening is er nog steeds niet en staat ook niet voor de deur, voornamelijk omdat Saoe di-Arabië - zo wordt in Cairo ge- door Jaap van Wesel zegd - niet bijzonder veel waar dering heeft voor president Moe barak. In dit kader moet ook de stroom van geruchten gezien worden over een mogelijk bezoek van PLO-leider Arafat aan Cairo. De PLO-vertegenwoordiger in Cai ro, Said Kamal, die de vorige week nog heel optimistisch was over een bezoek van Arafat aan Egypte, zei gisteravond dat Ara fat op korte termijn niet naar Cai ro zal komen, zeker niet voordat de Palestijnse Nationale Raad bijeen is geweest. Het blijkt dat Arafat hier niet zo welkom is op het moment, en president Moebarak heeft dat persoonlijk toegelicht in een ver klaring, waarin hij aandringt op een Palestijnse erkenning van Is raël, zelfs als dat niet op basis van wederkerigheid gebeurt Want van Begin verwacht Moe barak niet dat hij ooit de PLO zal erkennen. Die verklaring van Moebarak is algemeen als een af wijzing uitgelegd van Arafat, die in het moeilijke uur van de con frontatie met president Assad van Syrië best een steuntje in de rug uit Egypte zou kunnen ge bruiken. Behalve de grote politiek staan er tussen Moebarak en Mitterrand ook bilaterale zaken op het pro gramma. De Fransen plegen hun buitenlandse politiek altijd zeer nadrukkelijk te koppelen aan hun handelspolitiek. In Egypte wordt een kernreactor gebouwd, de Fransen gaan een heel nieuw communicatiesysteem opzetten - overigens in samenwerking met onder andere West-Duitsland - en er komt een Franse metro voor Cairo. kend gemaakt dat tot het ver richten van deze aanvullende werkzaamheden opdracht gege ven is. Ze komen er in feite op neer dat er proef zal worden ge draaid, om te zien of er werkeUjk gebeurt wat de experts hebben berekend. Het rapport van de commissie van internationale deskundigen uit Italië, West-Duitsland, Zwitser land en Frankrijk, is een nieuwe stap op de lange lijdensweg van de zogenaamde Rijnstaten, die met elkaar hadden afgesproken door Rudolph Bakker iets aan de zoutlozing uit de El zasser kalimijnen te doen om Ne derland voor overtollig afval te behoeden. Alleen Frankrijk, als land waarom de afspraken in fei te gingen, hield zich niet aan de beloftes, onder de druk van de Elzasser ecologen. Als een dezer dagen in Nederland de Rijnstaten opnieuw bijeen ko men om de kwestie onder de loep te nemen, heeft de regering- Mauroy in ieder geval een stap verder gedaan dan zijn voorgan gers. Niets wijst er echter op dat de Elzasser ecologen bereid zou den zijn hun strijd te staken, ook als van de kant van de experts alle lichten op groen zyn gezet De commissie herinnert er nog eens aan dat de Franse regering zich ertoe verbonden had om - onder meer - gedurende tien jaar 700.000 ton zout per jaar in de on dergrondse meren te pompen. Tevens heeft de regering het om streden plan tot de oprichting van een zoutfabriek gepropa geerd. De commissie wijst er in zijn rapport echter op dat, ook als de plannen met de injectie doorgaan, dit betekent dat toch niet meer dan 8,3 procent van het Franse afval buiten het naar Ne derland stromende Rynwater zou worden gehouden; en niet meer dan 4,5 procent van het af val van alle Rijnstaten bij elkaar. haarlemmerstraat 58 FjfYI leiden-071-140148 lid ANVC

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1982 | | pagina 9