c
Mulders computer klinkt menselijk
Herman Brood gaat er weer
t* 'Frisz Sympatisz' tegenaan
Bridge
Filatelie
7
f
t
w
1
m
1
I
1
n
1
9)
1
I
1
Ultravox heeft grijze jassen
verwisseld voor leren jacks
ATERDAG 20 NOVEMBER 1982
Extra
Horizontaal: 1. Speelgoedpla
ten. 5. Vertelt u een mop die
smakelijk is? 8. Als 'k het touw
zie, zie ik die snaak er in. 9.
Ginds kinderen krijgen en
nieuwe kracht. 11. Als er een
deur in Engeland kapot gaat,
komt er een bouwvakker aan te
pas. 12. In de diepte en in de
veiling. 14. Boven haar aan de
kant. 15. Een weg met slecht
weer voor een dier. 19. Het ge
leiden van een blinde? Geen
mooi werk. 22. Het dekzeil voor
de lading! 24. Is F handig en
doortastend? 26. Stil toch, jon
gen, achter bij dit dier. 28. Als
hij weer op de wereld komt,
gaat hij weer naar de kerk. 29.
Kun jij niet meer? Zonder dit
papier niet. 30. Verbazend, dat
dat toegestaan wordt. 31. Wie
wil iets van die dame weten? S
niet, maar die merken we niet
op.
Verticaal: 1. Een doos lekkers
in de winter. 2. Vader in het stof
op de vloer. 3. Een losbarstig
van haar. 4. In hoog water heb
ik wat te zeggen. 5. Smijt met
water midden in het land. 6.
Aanvankelijk in Israël. 7. Nage-
2
3
i
s
6
7
s>
9
'0
'3
•V
'5
'7
m
10
'9
'ÏQ
21
23
■is
2b
17
iO
L A S TlP U P, I 'L*J 0 N C
i|po,ef |e|le UT| I
S M A R TBO"N JliÊ STER
T A LlSRlAfLKfECO
BSKT|A A R y|o RE|
k tBa'l P i HK'A S|L P
w|^A|rEM|M|Aj|A
A P P L Al?S*A P 8 I T E R
T E E RB^MTH IDOOL
EL AÏÏ|A|E KE R|A
PAR KHN 0 T I ElK AM P
slacht zonder de onderkant van
het hoofd. 10. De dwazen uit de
voertuigen. 13. Heb u behoefte
aan zo'n godin? 14. Wat een
poeha! Vervang A toch door F.
16. Bid, O, tot deze god. 17.
Hoezen voor pennen? Belache
lijk. 18. Kramp van 't applau
disseren, vertelde men. 20. A in
de kerk en buiten op het land.
21. Als 'k bij de kluwens wegga,
zie ik balletjes. 23. Naar de
kraan in deze Gelderse plaats is
nog een heel eind. 25. Buiten
landers zijn net wormen zonder
kop. 27. Men zegt vaak dat 't
schoon is bij de N.S. 28. Een
land zonder dier is griezelig.
De prijs van 25,- werd toege
kend aan Z. A. van der Zeeuw,
Witte Singel 73, 2311 BN Lei
den.
De prijs wordt de winnaar toege
zonden.
Oplossingen met vermelding
van "Puzzel" voor donderdag
op briefkaart of enveloppe
zenden aan: Redactie
Leidsch Dagblad, Postbus
54, 2300 AB Leiden.
Op 1 september jongstleden vier
de de schaakwereld een triest
lustrum. Tien jaar daarvoor
was Bobby Fischer wereld
kampioen geworden en sinds
die tijd heeft hij niet meer in
het openbaar geschaakt. Her
innert u zich het allemaal nog?
Zijn overwinning in het inter-
zonetoernooi in Palma met
181/* uit 23. Zijn optreden in de
kandidatenmatsches: 6-0 te
gen Larsen en Taimanov en
6l/2-2x/2 tegen Petrosian. De in
cidentrijke match om het we
reldkampioenschap tegen
Spasski die hij met l2l/2-8l/2
won. Er is de laatste 25 jaar ve
le malen een "match van de
eeuw" gespeeld. Aan de mees
te daarvan is de herinnering
toch weer snel vervaagd, maar
de match Spasski-Fischer is
dit predikaat waardig. Groot
meester Donner gaf in Amster
dam live-commentaar bij de
zetten in bijeenkomsten die na
verloop van tijd op rituele ere
diensten gingen lijken. Maar
belangrijker was nog het com
mentaar elke avond op de tele
visie, waarbij Euwe en Muh-
ring hun komische act voor
twee heren opvoerden Vooral
dit laatste heeft bijgedragen tot
een geweldige impuls voor de
schaaksport in Nederland en
tot een grote ledenaanwas bij
de clubs.
Fischer en Euwe hebben elkaar
slechts éénmaal achter het
schaakbord ontmoet, op de
olympiade van Leipzig 1960.
Deze historische partij verliep
als volgt. Wit: Fisher; zwart:
Euwe. I.e4 c6 2.d4 d5 3.ed5:
cd5. 4.c4 PfB 5 Pc3 Pc6 6 Pf3
Lg4!? (Met de bedoeling de
slechte loper te ruilen. Veiliger
en gebruikelijker is 6...e6) 7.e-
d5: Pd5 8 Db3 Lf3: 9 gf3: e6
10 Db7: Pe4 ll.Lb5+ Pb5
12.Dc6+ Ke7 13.Db5: Pc3:
14 bd3 Dd7 15-Tbl! (Toen een
theoretisch nieuwtje) Td8 16-
•Le3 Db5: 17.Tb5: Td7 18 Ke2
(Diagram)
(Het witte winstplan is als volgt:
het enige actieve zwarte stuk,
Td7, afruilen, de zwarte a-pion
winnen en zelf met de a-pion
dame halen. Euwe kan hoog of
laag springen, door zijn ont
wikkelingsachterstand kan hij
er niets tegen doen) f6 19 Tdl
Tdl 20 Kdl Kd7 21 Tb8' Kc6
22 La7 g5 23 a4 Lg7 24 Tb6+
Kd5 25.Tb7 LfB 26Tb8 Lg7
27 Tb5+ Kc6 28 Tb6+ Kd5
29 a5 f5 30 Lb8 Tc8 31 a6 Tc3:
32 Tb5+ Kc4 33 Tb7 Ld5 34 T-
c7+ Kd3 36 Tc3 Kc3: 37 Le5
en zwart gaf het op. De a-pion
loopt door.
DIRK SIKKEL.
Naar aanleiding van mijn bespre
king van de partij Galasjof-
Scholma kreeg ik verrassend
genoeg geen enkele reactie. Ie
dere opmerking actief en kri
tisch bekijken, dan is het ren
dement optimaal. Dan blijkt
ook dat zwart gewonnen staat,
omdat in vrijwel alle varianten
het "Scholma-offer" 19-23 wit
de das om doet.
Een andere fascinerende strijd
leverden Anatoly Gantwarg en
de ex-jeugdwereldkampioen
Skliarof (5e ronde Kislo-
wodsk). Gantwarg heeft wit: 1.
34-30 17-22 2. 30-25 11-17 3. 31-
26 22-27 4. 32x21 16x27 5. 37-31
6-11 6. 31x22 18x27 7. 41-37 19-
23 8. 35-30 12-18 9. 39-34 14-19;
(kiest voor ontwikkelingsvoor-
sprong); 10. 25x14 9x20 11. 30-
25 4-9 12. 25x14 9x20 13. 44-39
17-22; (om op 34-30 20-25 te
kunnen spelen, op het dichten
van 12 volgt 34-30 20-25? 37-31
etc 14. 50-44 1-6 15. 46-41;
(verhindert nu 27-31, zodat ver
wisseling van 14e en 15e zet
scherper lijkt, maar enige stel-
lingkenmerken maakten de
ruil naar 31 niet aantrekkelijk);
15.10-14 16. 37-31 5-10 17. 42-
37 8-12; (na 3-9 kan wit uit ver
schillende plannen kiezen: (i)
De Amerikaan Edwin Kantar is
niet alleen een begenadigd au
teur maar ook een der sterkste
spelers ter wereld. In Biarritz
begon de finale voor Kantar en
partner Mike Lawrence op
rampzalige wijze met een score
van ca. 40% in de eerste zitting.
In de resterende drie zittingen
evenwel volgde ongelooflijk
herstel. Met een gemiddelde
score van 60%! stormden zij
naar voren om tenslotte toch
nog bij de eerste tien te eindi
gen.
Kantar zou Kantar niet zijn als
hij daarvan niet op enigerlei
wijze melding had gemaakt.
Hij deed dat in de toernooi-
54
CAB3
O 5
V 8 7 5 4 3 2
A 10 6 3
V96
O V B 10 3
B 6
V B 8
H 10 8 7 5
O AH842
H 9 7 2
4 2
O 976
A AH 10 9
NEDERLAND - We zitten weer
midden in de tyd van de kerstze
gels, de zegels die o.i. nog altijd
ten onrechte ontbreken op het
Nederlandse emissieprogram
ma. Het vorige jaar hebben wy
de suggestie aan de hand gedaan
om een zegel uit de jaarlijkse kin
derserie te lichten en daar een
kerstzegel van te maken, een
suggestie die door de Tweede--
Kamerleden Mateman en Evers-
dijk werd overgenomen door het
stellen van schriftelijke vragen
Helaas kregen de Kamerleden
een paar nietszeggende antwoor
den van staatssecretaris Van der
Doef. De staatssecretaris stelde
letterlijk: "traditioneel zijn de
kinderzegels altijd gezien als by
uitstek geschikt voor een bijzon
dere frankering van kerstpost"
en verder "een vermindering van
het aantal zegels in de kinderze-
gelserie zou ongunstige gevolgen
hebben voor de opbrengst van
de bijslag".
Het eerste argument hebben we
toen een drogreden genoemd,
omdat een kerstkaart die
werkelijk is gefrankeerd met een
kerstzegel al jaren met een lan
taarntje moet worden gezocht.
Immers, bijna alle kinderzegels
48-42 8-12 33-28 48-42 8-12
34-30 20-24!, maar met 20-
25? 30-24 en 33-28 of 23-28! met
schitterend spel voor (iii) 48-42
8-12 33-29 met aanval op 27 (iv)
34-30 20-24, op 20-25 is 48-42 en
dubbelslaan mogelijk en op 28-
23 volgt fraai 30-24 38-32 40-34
44x24 39-33 met dam eventueel
zetverwisseling, 30-25 23-28' en
omdat 26-21 25-20 38-32 faalt
staat zwart m.i. goed); 18. 34-
30! 2-8; (natuurlijk mocht 20-25
niet wegens 33-28 47x38 31x22
en 40x20, terwijl op 20-24 48-42
of 47-42 en 33-28 kan met beter
spel en na 23-28 komt 33-29'
met winst omdat schyfwinst
dreigt en op 20-25 29-23 18x29
38-32! volgt en op 19-23 30-24
39x30 38-32! een houtje meer
oplevert. Na 18. 3-9 19. 30-25
23-28, om het oplossen van 41
tegen te gaan, 33-29! met onge
veer gelijk spel). 19. 30-25 20-24
20. 37-32! 11-16; (anders moet
zwart een vervelend tempo
maken); 21. 32x21 16x27 22. 47-
O
42! 23-28? 23. 40-34 19-23 24. 41-
37! 24-30; (er dreigde 37-32 25-
20 34-29 39x19 33-28 etc., 13-19
gaat helemaal niet en na 14-19
37-32 en 33-28). terwyl ook 15-
20 37-32 34-29 dam betekent)
25. 44-40 30-35 of?; (7-11 of 6-11
komt op hetzelfde neer, 13-19
gaat niet en na 15-20 14-19 of
12-17 forceert wit met 34-29 de
stelling); 26. 34-29 23x34* 27.
40x29 7-11 28. 45-40 35x44 29.
39x50 28x39 30. 43x34 14-19 31.
37-32 11-16 32. 32x21 16x27 33.
42-37 6-11 34. 37-32 11-16 35. 32-
x21 16x27 36. 48-42 3-9!; (op 42-
37 kan nu 27-32 12x21 18-22 en
19-23); 37. 34-30?!; (sterk lykt
ook 49-44 9-14, op 19-23 dam en
10-14 34-30 W+l en 19-24 42-37
18-23 25-20 37-32! of ipv. 18-23
10-14 37-32 24-30 30x39 22-28
18x16 26-21! steeds met door-
braakkanscn, 42-37, de beste
hoewel 34-30 15-20 44-40/38-33
10-15 44-40 19-23 50-45 23x34
40x29 13-19 33-28 wint helaas
mef 12-17* 38-33 27-32 42-37 32-
x41 36x47 10-15 wit ook te v
nig kansen geeft, 15-20 37-32
19-24 32x21 24x42 31-27 22x31
26x48 met heel goede kansen,
winsV?); 37. 19-24 of? 38. 29-
x20 15x35 39. 42-37 12-17! en
door nauwkeurig spel remise.
door
Ton Schipperheyn
in twee afleveringen,
i we in deze en komen
de rubriek een korte samenvat
ting zullen geven.
Oost gever, NZ kwetsbaar. Law
rence zat noord, Kantar zuid.
Na 2x pas opende west in de
derde hand 1 HA - oost 1 Sch;
west 2 Ru - oost 3 Ha en west 4
Ha. De leider troefde de klave
ruitkomst en. aldus Kantar,
"vervolgde met Sch V voor
mijn heer. Ik speelde weer kla
veren, wederom getroefd. Op
dit moment ging de leider in de
fout. De bieding wees er op dat
noord Ha A had (zuid zou an
ders, gezien zijn klaverhon-
neurs en Sch H, een opening
hebben gehad - TS) en, ten
einde de controle te bewaren,
had Ha H moeten worden ge
speeld De leider speelde even
wel een kleine harten naar de
vrouw. De positie was:
4
O A B
O 5
V 87 3 2
A 10 6
996
O V B 10 3
-
B8
O H 10
O AH842
-
972
O 4
O 97 6
10 9
De leider realiseerde zich het ge
vaar van een tweede troefron-
de (Lawrence trekt troef en
scoort nog 5 klaverslagen) en
vervolgde daarom met Sch B
en schoppen na. Als Lawrence
zou hebben getroefd, troeft de
leider de teruggespeelde klave
ren en forceert Ha A, waarna
hij de rest maakt. Lawrence
gooide een ruiten af. Op Sch A
gooide Lawrence een klaveren
af De leider incasseerde zyn
hoge ruiten en Laurence gooi
de nog vier klavers af Ik troef
de de vierde ruiten met mijn
eenzame Ha 4 en Lawrence
maakte nog twee troefslagen
Eén down nadat mijn partner
6x had afgegooid om mij uit
eindelijk één keer te laten troe-
verdwynen in verzamelingen.
Het tweede argument vonden wc
vreemd omdat er helemaal werd
voorbijgegaan aan de vraag of de
filatelist al die byslagen nog wel
kan opbrengen
Enkele maanden geleden, by de
presentatie van het emissiepro
gramma 1983, hebben we nog
eens gewezen op het grote aantal
bijslagzegels: vier zomer-, vier
Rode Kruis- en vier kinderzegels
op een totaal van achttien by zon-
dere zegels. Sinds kort evenwel
zitten we zowel wat het gebruik
van kinderzegels als het aantal
byslagzegels betreft op één lyn
met de NVPH-voorzitter. de heer
S Rietveld. Bij de opening van
de NVPH-show zei hy onlangs
"hier geldt hetzelfde als by de so
ciale wetgeving: het geld moet
ergens vandaan komen. De fila
telie kan - in deze tyd van reces
sie en inleveren - deze vrijwillige
belasting niet meer opbrengen
Uit allerlei enquêtes kunnen wy
bovendien vaststellen dat van
dergelyke emissies meer dan 95
procent niet postaal wordt ge
bruikt En dat was natuurlyk
nooit de bedoeling toen men de
idee kreeg postzegels te gaan
aanmaken" En "ons inziens is
het ook het ITT-belang als nun
inziet dat de filatelie deze jaar
lijks terugkomende aanslag op
de binnen de filatelie beschikt i
re geldmiddelen niet eindeloos
kan blijven fourneren"
FINLAND Dan nu enkele
kerstzegels, want daar begonnen
we deze rubriek tenslotte mee
De Finse post kwam er - voor de
tiende keer in successie - op 25
oktober al mee. twee stuks. Op
de zegels kabouters, die al eeu
wenlang thuishoren in de Finse
kerstverhalen: 0,90 mark. kabou
ters voeren dieren in het bos (op
lage 29 miljoenen 1,20 mark. ka
bouters aan het kerstmaal (opla
ge 10 miljoen).
NOORWEGEN - De Noorse
kerstzegel is voor 15 november
gepland: een zegel van 175 óre,
waarvan er tien stuks in een
boekje zitten Op de zegel het
schilderij "kerstgebruiken" van
Adolf Tidemand (1814-1876)
Oplage 1,2 miljoen boekjes met
tien zegels.
Spectral Display: een bij vlagen fraai project
De hemel zij geprezen. Er blijkt
toch plaats voor menselijke
warmte in het kille elektroni
sche muziektijdperk. Terwijl
muzikanten (drummers voor
al) meer en meer worden ver
vangen door computers (ritme
boxen) en de sfeer van de pop
muziek steeds nadrukkelijker
wordt bepaald door soms hui
veringwekkende synthesizer
geluiden, is juist op tijd ene Mi
chel Mulders komen boven
drijven.
EMI huurde deze 'menselijke
computerprogrammeur' on
middellijk in en liet het 23-jari-
ge wonderkind meteen een he
le elpee volprogrammeren. Het
programma dat uiteindelijk op
de platenmarkt werd gebracht
bestaat afwisselend uit sfeer
volle nummers als "It takes a
muscle to fall in love" (hitje) en
"There's a virus going round",
dansbare elektronische grap
jes als "Won't you come and
knock knock" (disco) en "Tan
go" en kille computersignalen
als "Axolotl 1" en "Laissez
Op "Spectral Display" heeft Mo-
kumse Michel zelf alle knop
pen bediend terwijl Henri
Overduin en Renate Kraak de
stemgeluiden hebben inge
vuld. Wat Mulders nu met zijn
bij vlagen fraaie project
r rechts 'computerprogrammeur' Michel Mulders en het zangduo Renate
beoogt, blijft voorlopig neve
lig. Misschien hinkt hij op twee
gedachten (computerbestuur-
de 'space-muziek' maken of
warme, sfeervolle songs) of wil
hij alleen maar aantonen dat
het computertijdperk zo kli
nisch nog niet hoeft te zijn.
In elk geval is zijn eerste
'spookachtige voorstelling' er
eentje die om toegift vraagt.
JAAP VISSER
"Quartet" - Ultravox (Ariola)
Grijze wolkenmassa's, monu
mentale bouwwerken en re
genjassen in de motregen wa
ren de visuele kenmerken van
Ultravox tijdensen na de giganti
sche hit "Vienna". Op de ge
lijknamige elpee, en de plaat
die daarop volgde "Rage in
Eden", lag de nadruk aanzien
lijk minder op sfeersongs. De
neerslachtige elektronische
muziek, met veel synthesizers,
stelde het grote publiek duide
lijk teleur. "Vienna" bleek een
uitzondering, een incident dus
want nieuwe hits bleven uit.
Ultravox heeft onlangs een reisje
gemaakt door Europa om de
nieuwe LP "Quartet" aan de
man te brengen. Midge Ure,
het vocale geluid van de groep,
zei dat iedereen kan horen dat
de nieuwe elpee opgewekter
klinkt dan de vorige. En dat
zou niets te maken hebben met
het feit dat de groep deze keer
met een goeie vijftiger, de ex-
Beatles-producer George Mar
tin, heeft gewerkt."We laten
ons inspireren door een ge
moedstoestand", zeggen de he
ren van Ultravox.
Die gemoedstoestand is aan de
vrolijke kant geweest, zo blijkt
uit "Quartet". Hoewel de toet-
seninstrumenten weer stevig
worden gehanteerd, klinken
nummers als "Reap the wild
wind", "Hymn" en "Serenade"
een stuk minder gecompli
ceerd in de oren dan het werk
op vorige elpees. Inmiddels
hebben we in Toppop kunnen
zien dat de groep ook in visu
eel opzicht het neerslachtige
image heeft afgeschud. De grij
ze regenjassen zyn vérWisseld
voor de wat snellere leren jas
jes.
Ultravox solliciteert dus duide
lijk naar een nieuwe hit. Desal-
nietemin worden ook de lief
hebbers van het meer tradione-
le, symphonische geluid van
Ultravox weer op hun wenken
bediend met een aantal stijl
volle songs. De neerslachtige
periode is afgesloten maar er is
zeker geen sprake van een
aardverschuiving in de stijl
van Ultravox. "Quartet" is on
danks het hitparadetintje, ook
voor de trouwe aanhang, weer
de moeite waard.
JAN RIJSDAM
Herman Brood en zij nieuwe 'wilde romance': vertrouwde, dus
prettige, kost voor de liefhebbers.
-* "Frisz Sympatisz" - Herman Brood his Wild Romance (Ario
la)
Van niets naar de top geklommen. Vervolgens van de ladder getui
meld, in de goot beland en er zelf weer uitgekrabbeld. Het
Brood-verhaal is er een van het klassieke soort, dat al talloze
malen als succesformule voor een roman diende. Wat er in het
geval Brood nog aan ontbreekt is: 'the happy end'. Maar getuige
z'n 'come back-album' zit dat wel goed.
Alsof de tijd heeft stilgestaan. Op zijn zevende elpee klinkt Brood
weer even 'frisz' als op zijn derde, en wat mij betreft beste, lang-
speler "Shpritsz". De nummers op "Frisz Sympatisz" verto
nen dan ook opvallend veel overeenkomsten met die op
"Shpritsz". De opening van "Sideline" (een van de sterktste
nummers) bijvoorbeeld lijkt sprekend op die van "Saturday
Night". Verder hebben de meeste nummers hetzelfde stevige
blueskarakter als vier jaar geleden.
De band die Brood nu om zich heen heeft verzameld is er weer een
boordevol talent: Roger Angelo (drums), bassist Wally Langdon,
zangeres Robbie Schmitz, de jongste telg van de Hollestelle-
dynastie David (gitaar) en niet te vergeten saxofonist Bertus
Borgers zorgen voor een kwalitatief sterke en swingende onder
steuning van Broods rauwe zang- en pianospel.
Van zijn dramatische val mag Brood dan, zoals hij zelf zegt, heb
ben geleerd, erbij geleerd heeft hij in elk geval niets (zelfs geen
Duits zoals in de overigens fraaie ballade "Berlin schmerszt"
blijkt). Maar dat zal de Brood-liefhebbers een zorg zijn want
"Frisz Sympatisz" zal hen aangenaam vertrouwd in de oren
klinken.
J.V
