Schoolverzuim baart zorgen Reportage Ambtenaren gaan tezamen het spijbelprobleem te lijf "Ook ruimte werklozen in sociale werkplaats" VRIJDAG 19 NOVEMBER 1982 Varia Paul Thorez, een zoon van de (le gendarische) leider van de Fran se communistische partij, Mauri ce Thorez, heeft een boek geschre ven, getiteld Les enfants modèles. De modelkinderen. Paul had al vrij snel door dat het communis me niet deugde, werd zelfs anti communisten doet nu een boek je open over zijn ervaringen als zoontje van een beroemde com munistische leider. Het officiële orgaan van de Franse commu nistische partij, L'Humanité, blijkt van het boek een gevoel van 'lichte walging' te hebben overge houden en neemt Paul Thorez kwalijk Hat hij 'op het graf van zijn vader heeft gespuugd'. Ik heb het boekje zelf nog niet gele zen, maar neem dit over uit een artikel van Parool-correspon dent Philip Freriks in Parijs. Een half uur later las ik in de boe kenbijlage van Vrij Nederland van deze week een stuk over een biografie van Arthur Koestier, ex-communist, die in 1941 via zijn befaamde boek 'Nacht in de middag' met het communisme brak, al heeft hij zich ook een 'an- ti-anti-communist' genoemd. Theun de Vries blijkt over 'Nacht in de middag' geschreven te heb ben dat het 'leugens zijn die wor telen in de ziélevervalsing, die met het verraderschap gepaard gaat'. Theun de Vries weet in middels ok wel beter, maar kwam er wel veel later achter dan Koestier. Iemand die ook nog niet zo lang ge leden de ogen zijn opengegaan is de linkse schrijfster Susan Son- tag, die een jaartje geleden op schudding verwekte door het communisme te omschrijven als 'fascisme met een menselijk ge zicht'. Ik vind het tweede deel in de formulering nog vrij royaal, maar menige linkse collega van haar is er toch geducht van ge schrokken. Harry Mulisch bij voorbeeld. Vorige week luisterde ik een radio-interview met hem af, waarin hij zijn misprijzen uitsprak over Susan Sontag, die immers 'gespuwd had in de bron waaruit zij gedronken had'. En dat, had hij altijd geleerd, moest je nooit doen. U ziet het, binnen korte tijd drie ge lijksoortige reacties. Harry Mu lisch vindt, dat je niet in de bron moet spuwen waaruit je gedron ken hebt. L'Humanité vindt, dat Paul Thorez op het graf van zijn vader heeft gespuwd. En Theun de Vries vond indertijd, dat Koestier leugens had verkocht die wortelden in de ziélevervalsing die met het verraderschap ge paard gaat. Hij zegt het wat mooier en ingewikkelder maar niet beeldender, en in ieder geval bedoelt hij ongeveer hetzelfde. Nu schijnt Paul Thorez in zijn boek niet zozeer op het graf van zijn vader te hebben gespuwd, als wel op diens ideeën, dus wat dat be treft zijn dat graf en die bron niet goed vergelijkbaar. De va der van Harry Mulisch was min of meer fout in de oorlog, maar ik krijg uit Mulisch' geschriften niet de indruk dat hij van oordeel is dat hij, door daarover te schrij ven zoals hij erover geschreven heeft, op zijn vaders graf heeft gespuwd. Hij heeft vermoedelijk hetzelfde gedaan als Paul Tho rez, maar beschouwt dit, even min als Paul Thorez, als spuwen op 's vaders graf, en daarom af keurenswaardig. Maar Paul Thorez, en ook Arthur Koestier, hebben in Harry Mulisch' ogen natuurlijk wel 'in de bron ge spuwd waaruit zij hebben ge dronken', en dat moet hij hen evenzeer kwalijk nemen als hij het Susan Sontag kwalijk neemt. Ik vind dat hoogst wonderlijk. 'De bron', dat klinkt heel mooi, en zuiver, en onbedorven, maar als die 'bron' bij nader inzien nu eens geen zuivere, van alle kwa de sappen en chemicaliën gevrij waarde drinkplaats blijkt te zijn geweet, maar een gierput? Als nu eens na enige tijd blijkt dat het water van die bron je niet ge neest, en zelfs je dorst niet lest maar dat je er integendeel groe ne pukkels van krijgt en er war taal door gaat uitslaan? Als het na enige tijd tot je begint door te dringen dat je je altijd door an deren hebt laten wijsmaken dat dat merkwaardige, verdachte luchtje dat er uit opsteeg nu juist de geur van het levenselixer was waarmee de mensheid voorgoed van alle kwaads zou genezen? En als je dan gaat beseffen dat de- geen die je dat heeft wijsge maakt, dat bronwater wel voor veel geld aan anderen verkoopt, maar er zelf nooit van drinkt? Als mensen als Susan Sontag, Ar thur Koestier, Paul Thorez en la ter zelfs Theun de Vries na korte re of langere tijd tot het besef ko men dat die bron, waaruit zij met zoveel goede wil en naieve- teit gedronken hebben al die tijd vergiftigd was, mag je het die mensen dan kwalijk nemen dat zij 'in de broti spuwen waaruit zij gedronken hebben' door de slachtoffers in spe te waarschu wen: pas op, geen drinkwater, het etiket geeft valse voorlich ting! Mij dunkt van niet. Tienduizenden leerplichtige jongeren zien de school niet meer zitten. Ze lopen de schooldeuren voorbij en slaan hun dagen elders stuk. De cijfers zijn (nog) ver warrend en spreken elkaar tegen, maar zeker is dat met name in de grote steden duizenden kinderen zel den of nooit de lessen volgen. Alleen al in Amsterdam zouden er vijf- tot tienduizend kinderen de school voor korte of langere tijd mijden. En om dicht bij huis te blijven: in een stad als Leiden lopen drie- tot vierhonderd chroni sche spijbelaars rond op een aantal van 16.000 leerplichtige jonge ren. Hun aantal wordt groter en hun leeftijd is dalende. Er moet die groei dan ook een halt worden toegeroepen. Tot die conclusie kwam de Tweede Kamer een paar maanden geleden. Mi nister Deetman van onderwijs verzocht de inspecties toen hem weer geregeld op de hoogte te houden van de ontwikkelingen rond het schoolverzuim, juist omdat de cijfers hieromtrent zulke onrust barende vormen aannamen. De ambtenaren, belast met het toezicht op de naleving van de Leer plichtwet, wisten al veel langer wat de minister hun in september vertelde. Zij willen de handen dan ook ineen slaan. Er moet een eensluidend beleid komen om de problemen landelijk aan te pak ken. Het schoolverzuim vormt de directe aanleiding tot de oprichting van een vereniging voor leerplichtambtenaren, maar de oorzaak gaat natuurlijk nog wel verder. De ambtenaren, die vanuit bijna hon derd gemeenten naar Leiden waren gekomen, willen zich vereni gen omdat zij zich in een moeilijke positie bevinden. De gemeenten dragen namelijk zelf de verantwoordelijkheid voor het toezicht op de naleving van de Leerplichtwet. Daarvoor hebben zij de leer plichtambtenaren aangesteld. De schoolhoofden zijn verplicht om elk uur van ongeoorloofd verzuim te melden bij deze ambtenaar. door Miep Hoenson Zo'n leerplichtambtenaar func tioneert enerzijds als een soort maatschappelijk werker: hij moet bekijken wat de achter gronden van het verzuim zijn. Anderzijds moet de ambte naar, als 'zachte' aandrang niet helpt, de ouders langs gerech telijke weg dwingen het kind weer naar school te doen. Patstelling Al eerder werd deze patstelling in de Leidse regio onder de loep genomen. Leerplichtamb tenaren in deze regio stichtten bij die gelegenheid een Regio naal Overlegorgaan, waarvan de Leidse leerplichtambtenaar H. Niepoth voorzitter is en de Katwijkse mevrouw De La Fuente vice-voorzitter. Beide ambtenaren wilden de zaken graag grootser aanpakken. Vandaar dat zij hun collega's in den lande gisteren -met suc ces- in Leiden bijeen riepen. De landelijke vereniging van leerplichtambtenaren was aan het eind van de dag een feit. Tijdens deze bijeenkomst werd eens temeer duidelijk dat het voor de ambtenaren steeds moeilijker wordt om controle uit te oefenen op die befaamde Leerplichtwet. Spijbelen is voor een groot deel een probleem dat met de eco nomische malaise samen hangt, zo viel gisteren te be luisteren. Een grote categorie spijbelaars vormen de voortij dige schoolverlaters. Niet al leen groeit hun aantal, maar te vens is de leeftijd waarop deze leerlingen de schoolbanken voorgoed verlaten dalende. Kinderen van dertien, veertien jaar zien het behalen van een diploma, geconfronteerd met zo'n grote werkloosheid, niet meer als eerste ideaal. Hun wegblijven heeft soms fatale gevolgen, zo betoogde mr. C. Lo-Sin-Sjoe, officier van justi tie in Rotterdam, gisteren. Lo-Sin-Sjoe: "De jeugdige delin quent is meestal een jongere van veertien, vijftien jaar, met een afgebroken schooloplei ding. Hij heeft geen werk, geen vooruitzichten, vaak geen pret tig tehuis. Hü heeft gewoon niets. En dan komt hij in de el lende". De officier van justitie hamerde er bij de ambtenaren op om spijbelaars zo snel mogelijk in de kraag te grijpen. "Dan heb je tenminste nog de illusie dat je zo'n kind nog in het rechte spoor kunt houden", aldus mr. Lo-Sin-Sjoe. "Bovendien, als het, zoals maar al te vaak nog gebeurt, maanden duurt voor dat er maatregelen worden ge nomen is het kind inmiddels al niet meer leerplichtig..." Vakanties De Rotterdamse officier van jus titie had ook geen goed woord over voor de ouders die hun kinderen buiten de school vakanties om mee op reis ne men. Deze vorm van spijbelen is volgens hem mateloos popu lair. Tot voor enkele jaren te rug nog voorbehouden aan de selecte groep wintersporters, nu maken steeds meer ouders daarvan gebruik. Vakantierei zen zijn buiten het hoogsei zoen nu eenmaal een stuk goedkoper. "Maar dat financië le voordeel wordt wèl teniet gedaan", zo meldde hij, "als de ouders forse boetes krijgen op gelegd. Honderd gulden per dag per kind is bij ons eerder regel dan uitzondering". Er zijn ook nog altijd ouders die hun kinderen thuishouden omdat ze een helpende hand in de huishouding of in het be drijf wel kunnen gebruiken. Een andere belangrijke oor zaak van schoolverzuim is het grote aantal ontwrichte gezin nen in onze samenleving. Kin deren die worden geconfron teerd met een scheiding van hun ouders zijn snel geneigd er het bijltje op school bij neer te gooien. Niepoth zelf schat dat 80 procent van de gevallen van chronisch schoolverzuim af komstig is uit één-oudergezin- Een heel aparte categorie spijbe laars vormen de kinderen van buitenlandse werknemers. Een spreker zei het gisteren wat voorzichtig: "Gastarbei ders hebben zo hun eigen op vattingen over de naleving van de Leerplichtwet". Hun kinderen zorgen ervoor dat het spijbelpercentage fiink omhoog wordt gejaagd. Mr. A.M.J. Heymans, staffunctio naris op het ministerie van On derwijs en Wetenschappen, wist gisteren te melden dat het schoolverzuim onder deze kin deren wel eens 25% zou kun nen bedragen. Dit cijfer is af komstig van het CBS. Hey mans plaatste er nog wat kant tekeningen bij. hy had er de grootste moeite mee om het zonder meer te aanvaarden. Het ministerie komt binnen kort dan ook met een steek proef om te kyken of het cgfer klopt. "Zo ja, dan is het een zéér ernstige zaak", aldus de staffunctionaris. "Het laatste woord is er nog niet over ge sproken". Niet leuk Overigens wilde Heymans als vertegenwoordiger van Onder wijs ook best de hand in eigen boezem steken. Hij verklaarde althans dat de toename in het schoolverzuim best aan het on derwijs zélf zou kunnen liggen. Het onderwijs is misschien niet leuk genoeg. De vaste ka mercommissie constateerde in het verleden al dat er op de scholen een groot gebrek aan persoonlijke begeleiding van leerlingen is. Dit verwijt gold. zo zei Heymans, met name de scholen voor lager beroepson derwijs. Een kersverse lts-leer- ling wil waarschijnlijk dol graag met z'n handen gaan werken, maar hij zal de eerste twee jaar weer voornamelijk theorie in het hoofd moeten stampen. Bij de Wet Partiële Leerplicht is het ook niet allemaal koek en ei. Wat te doen met kinderen van zestien, zeventien jaar die verplicht twee dagen per week onderwijs moeten genieten? Zo zij al een werkgever kun nen vinden, dan zal deze de voorkeur geven aan een ar beidskracht voor vijf dagen per week in plaats van drie. De Wet Partiële Leerplicht dateert uit de tijd dat werknemers overal terechtkonden. al was het voor 'slechts' drie dagen per week. Moeilijk hebben de leerplicht ambtenaren het ook als zij ge rechtelijke stappen willen on dernemen tegen ouders, die hun kinderen zelf óók uit het oog verloren zijn. De ouders zijn verantwoordelijk, maar als zij er geen flauw idee van heb ben wóórzij hun kinderen kun nen vinden om te melden dat zij naar school moeten, dan houden de goede bedoelingen op. De leerplichtambtenaren lieten gisteren in Leiden doorsche meren dat er genoeg proble men zijn en maar weinig moge lijkheden om ze op te lossen. Hun nieuwbakken vereniging moet één middel zyn. Of, zoals één van de woordvoer ders de bedoelingen van de ambtenaren verwoordde: moeten onze stem laten horen voor die groep leerlingen die in het verdomhoekje zit, maar ook voor de grote groep kinde ren van buitenlandse werkne mers. We moeten een vereni ging krijgen waarbij niet ons salaris, maar het kind centraal staat" Het moeten vooral 'kerkpolitie ke' overwegingen zijn geweest, die het hervormde synodébe- stuur er deze week toe brach ten, de vaart van 'Samen op weg' de beweging naar her eniging van hervormden en ge reformeerden in dit land te minderen. Als jaartallen (1986 is er zo een) die vaart gaan be palen, is het gevaar groot, dat hele groepen uit de boot vallen. En dat wilde het hervormde moderamen in de gecombineer de synodevergadering, deze week in Lunteren, duidelijk voorkomen. De gereformeerden toonden zich door deze onver wachte manoeuvre onaange naam verrast. Maar de gezamenlijke synode heeft de hervormde aarzeling niet geaccepteerd. De voorstel len die het proces van 'Samen op weg' verder moeten bren gen zijn met grote meerder heid aangenomen, en gezien de stemverhoudingen binnen de hervormde en gereformeerde gelederen is het niet te ver wachten, dat de afzonderlijke synodes ze nog zullen terug draaien. Wat de gereformeer den betreft was er maar 1 te genstemmer. Bij de hervorm den probeerde vooral het 'rechtse' blok gas terug te ne men.. En dat is nog altijd geen meerderheid. Nu kan men niet stellen, dat de hervormden de gevolgen van het samen-op-weg-gaan ver keerd hebben geschat en - eenmaal bang geworden - de gereformeerde reisgenoot plot seling vaarwel zeggen om het eigen vertrouwde weggetje maar weer op te zoeken. Bij monde van secretaris-gene raal dr. Mooi gaf het modera men de gecombineerde synode de verzekering, dat. de her vormden op weg naar hereni ging niet willen dwars liggen maar als het kan wél de hele kerk willen meekrijgen. En in die veelsoortige kerk is met na me de Gereformeerde Bond een niet weg te cijferen be standdeel. De Bond maakt maar liefst één derde van de oude 'vaderland se' kerk uit. En daar komen dan de rechts-confessionelen, die zo'n beetje tegen de Bond aanleunen en die ook niet staan te trappelen om met de gereformeerden één kerk te n, nog eens bij. Begrip Gereformeerden zullen begrip moeten hebben voor de moei lijke positie, die de kerk waar van zij zich een eeuw geleden om principiële redenen af scheidden in dat opzicht heeft. Want de Bond is niet zómaar tegen eenwording van beide kerken, maar voert daar funda mentele argumenten voor aan. Dat zijn dezelfde argumenten die de Bond ook hanteert als hij de Hervormde Kerk zélf op haar koers beoordeelt. De Gereformeerde Bond kwalifi ceert de eigen kerk allerminst als voortreffelijk en de gerefor meerden daartegenover als trouweloze afgedwaalden. Wél vreest de Bond, gezien de theo logische ontwikkelingen in de Gereformeerde Kerken, dat in een verenigde kerk de enig juiste basis van 'samen kerk- zijn' nog méér wordt verzwakt. En die is, naar bondse overtui ging: een onverkorte handha ving van Schrift en belijdenis, volgens de reformatorische traditie. De Bond pretendeert, de 'kerk der vaderen' te willen terug voeren naar de 'Waarheid', zo als de Reformatie die weer aan het licht heeft gebracht. Dóór- op dienen leer en leven te wor den gegrondvest. De verdedi ging en verbreiding van deze 'Waarheid' staan hoog in zijn vaandel. Wie dót goed tot zich laat door dringen en in de plaatselijke praktijk constateert, dat vrij wel alleen hervormde, oecu menisch ingestelde midden groepen - en hier en daar ook vrijzinnigen - goed met gere formeerden overweg kunnen, zal zich toch afvragen, hoe het synodebestuur het meekrijgen van de héle kerk naar hereni ging óóit ziet gebeuren. Gezien de vastgelopen verhoudingen in hervormde gemeenten zélf, waar de Bond zich als groep manifesteert, moet men zich daarover geen illusies maken. Het strookt eenvoudig niet met de aard van het beestje, water in de wijn te doen. Plaatselijke tegemoetkomendheid van een paar predikanten - nieuwe psalmberijming, nieuwe bij belvertaling en een enkel ge zang - kan de doelstelling van de Bond als richtingsorganisa tie niet aantasten. Over de muur heen blijft de Bond de anderen toeroepen hoé ver ze van het uitgangspunt zijn afge weken. Rol De Gereformeerde Bond kan op het ogenblik niet anders zijn dan een blokkade op de weg die hervormden en gerefor meerden samen zijn opgegaan. door S. J. de Groot gemaakt aan de top maar in de gemeente. Dié moet dan ook, waar mogelijk, maar het voor touw nemen. De Gereformeerde Bond moet er intussen wel van worden door drongen, dat hij zijn rol in de vormgeving van het 'samen kerk-zijn' niet straffeloos kan laten liggen. Hij is het zelfs aan zijn eigen uit gangspunten verplicht, die rol nü op te pakken. En dat niet alleen met verwijten en ver wensingen naar anderen. Wie alleen de historie laat uitma ken wat er in het heden kan ge beuren - en dan kan er niet zo veel kan de toekomst weieens verliezen. Het moderamen van de synode staat hier voor een dilemma. Het lijkt aan handen en voeten gebonden. Enerzijds zal het dit derde deel van de kerk - zeker niet het minst trouwe - serieus moeten nemen. Met geforceer de 'eenheid' maak je alleen nog maar meer brokken. Ander zijds beseft het moderamen wel, dat de beweging naar her eniging niet blijvend kan wor den vertraagd. Die beweging heeft namelijk alles te maken met de toekomst van de kerk in dit land. Kerken die in menig opzicht zo dicht bg elkaar staan kunnen niet eindeloos gescheiden blij ven voortleven. Dat is zo klaar als een klontje. Maar ook 'de tijd' dringt ertoe. Die is er langzamerhand rijp voor. En de Gereformeerde Bond wéét dat. Ook daarom wordt zijn verzet tegen het 'on omkeerbare' harder. Er zijn nu zo'n 100 hervormd-ge- reformeerde federaties geregi streerd. In 325 plaatsen wor den met 'Samen op weg' we zenlijke vorderingen gemaakt Daar kan het synodebestuur evenmin omheen als om de Gereformeerde Bond. Eens temeer blijkt, dat samen gaan gewoon op het grondvlak moet gebeuren. De dienst wordt als het goed is, niet uit De gecombineerde hervormde en gereformeerde synodeverga dering (Lunteren) heeft gisteren met grote meerderheid een aan tal voorstellen aangenomen om de toekomstige hereniging van de twee kerken naderbij te brengen. Het is de bedoeling, dat de classi- cale (regionale) vergaderingen al volgend jaar samenkomen om de plaatselijke ervaringen met het samen-op-weg-zyn te bespreken. Ambtsdragers van hervormd-ge- reformeerde federaties hoeven De Graaf: DEN HAAG De sociale werk plaats moet worden opengesteld voor anderen dan alleen geeste lijk en lichamelijk gehandicap ten. Met name jongere werklozen kunnen profijt trekken van de deskundigheid, ervaring en de outillage van WSW-centra. Dat zei staatssecretaris De Graaf van sociale zaken gisteren bij de opening van een nieuwe sociale werkplaats voor geestelijk ge handicapten in Arnhem. Volgens hem kan het WSW-apparaat door gemeenten worden benut voor een plaatselijke aanpak van de werkloosheid. Binnen de gren zen van de wetgeving op dit ge bied, moet het naar zijn mening mogelijk zijn de sociale werk plaatsen in te schakelen bg pro jecten voor werklozen. "Het Ujkt mij bovendien alleszins moge lijk, dat menige gehandicapte WSW-werknemer op die manier veel van zgn kennis, bekwaam heid en ervaring kwgt zou kun nen aan nog onervaren werklo zen", aldus De Graaf. De staatssecretaris wees er in Arn hem op dat een belangrgk uit gangspunt van de sociale werk plaats is het bieden van in begin sel normale werkgelegenheid. Dat is in een tijd van grote werk loosheid "niet alleen een begeerd goed voor hen die door een per soonlijke handicap nog minder dan anderen kansen hebben op de arbeidsmarkt". Kinderzegels In tegenstelling tot wat eerder in deze krant is vermeld, zal de uit gifte van kinderpostzegels door scholieren pas dinsdag aanstaan de geschieden. In verband met de stakingen in het onderwgs heelt het Comité Kinderpostze gels besloten de uitgifte een week uit te stellen. Dinsdag zullen de kindcrzegels aan de scholen worden geleverd Vanaf die dag zullen de zegels door de scholieren worden rond gebracht. geen onderscheid meer te maken naar kerkelgke herkomst als het gaat om afvaardiging naar de classicale vergaderingen. Voor de synodes geldt dat nog niet Er wordt naar gestreefd, in 1986 overeenstemming te bereiken over de gezamenlijke vorm van kerk-zijn. Men gaat ook werken aan een gemcenschappelyke traktements en pensioenrege ling. In 1984 komen de beide sy nodes weer bij elkaar. Dan zullen opnieuw stappen worden gezet naar het doel: een verenigde kerk. De hervormde synode (Doorn) heeft de kerkorde zo veranderd, dat een doopbewijs alleen voor strikt kerkelijke doeleinden mag worden afgegeven. Hervormde Kerk: aangenomen naar Oldeholtwolde-Ngeholtpa- de (Ft.) H. D. Homan Finsterwol- de. Gereformeerde Kerken Vrij gemaakt: beroepen te Necrlan- dia (Canada) A. de Jager Anna Paulowna-Enkhuizen. Volgens de Gereformeerde Vrouwenbond zou de Neder landse regering zich moreel ver plicht moeten voelen, een eind te maken aan de opleiding van Ar gentijnse manne-offtcieren bij Holland Signaal in Hengelo. De bond schnjft dat aan de voorzit ter van de vaste commissie bui tenlandse zaken van de Tweede Kamer Het militaire apparaat in Argentinië wordt immers op grote schaal ingezet by de ter reur tegen de mensenrechten" aldus de bond. De Zuiderkerk (gereformeerd) en de Vredeskerk (hervormd) in Leiden gaan komende winter beurtelings drie weken dicht Uit bezuiniging Maar óók om als kerken naar elkaar toe te groeien

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1982 | | pagina 13