c
Ongeregeldheden
en manifestaties
Nader overleg adempauze
Lubbers regelt
zijn zaakjes
Claus doet nog rustig aan"
Modegril bepalend voor kiezersgedrag
Derde dag onderwij sstaldng
Koningin Beatrix in Londen:
11
Nieuwe belastingrel vermijden
DONDERDAG 18 NOVEMBER 1982
Binnenland
DEN HAAG (GPD) - De Nederlandse kie
zers laten hun stem bepalen door mode
grillen. Daardoor ontstaan grillige en on
voorspelbare verkiezingsuitslagen. Deze
ontwikkeling heeft zijn beslag gekregen
in de jaren na 1967. Dat betoogt de politi
coloog Rudy Andeweg in zijn proef
schrift, waarop hij vandaag aan de L^idse
universiteit is gepromoveerd.
Vóór 1967 wijzigden de politieke verhou
dingen zich maar nauwelijks, maar na die
tijd komen volgens Andeweg steeds meer
aardverschuivingen in de politiek voor.
„Vóór de jaren '60 liep men in Nederland
in klederdracht. Na 1963 loopt men in
confectie en volgt men de mode zeer be
wust", aldus de promovendus.
De omslag in het gedrag van de Nederland
se kiezers heeft zich volgens Andeweg in
de jaren '60 en '70 voltrokken. Het doel
van zijn onderzoek was via verkiezings-
onderzoeken en volkstellingen de diverse
theorieën te testen die de veranderingen
verklaarden.
Geen enkele theorie
Tot zijn verbazing heeft hij ontdekt dat
geen enkele theorie in feite het verander
de kiezersgedrag goed verklaart. Niet de
sociaal-economische omstandigheden of
de invloed van de politieke gebeurtenis
sen in 1966 (de val van het kabinet-Cals in
de Nacht van Schmelzer en de rellen in
Amsterdam tijdens het huwelijk van
prinses Beatrix).
Ook de jongeren onder de kiezers kunnen
niet alleen de veranderingen teweeg heb
ben gebracht. Als die nieuwe kiezers uit
de cijfers worden weggelaten, dan zou
den de verschuivingen ook hebben
plaatsgevonden. Wel is het zo dat de jon
geren meer veranderd zijn dan de oude
ren, maar niet zo veel dat zij de uitslagen
van de verkiezingen konden bepalen. Bo
vendien waren er daarvoor te weinig jon
geren.
Alleen de zogeheten deconfessionalisering,
de afnemende trouw van gelovigen aan
de confessionele partijen, kan een verkla
ring zijn voor de sterke teruggang van die
partijen die zich nu hebben verenigd in
het CDA. Deze partijen zyn het meest ge
troffen door de veranderingen in de Ne
derlandse politiek.
Opvallend is het volgens Andeweg dat de
mensen die echt de kerk hebben verlaten,
over het algemeen de neiging hebben
links te stemmen, waarbij de voorkeur
uitgaat naar de PvdA. De mensen die wel
iswaar niet meer naar de kerk gaan maar
niet de kerk verlaten („lafhartige ontker
kelijking", aldus Andeweg). stemmen
echter bijna allemaal op de WD.
Verkiezingswind
Na de verwerping van alle andere theo
rieën, is Andeweg tot zijn eigen - voor
zichtige - conclusie gekomen: de kiezers
waaien met de „verkiezingswind" mee en
veroorzaken daardoor instabiliteit. Die
grote schommelingen in de kiezersgunst
zijn blijvend, meent Andeweg, en we zul
len ermee moeten leren leven. Vooral de
jonge kiezers zijn aan de wijzigingen van
de politieke mode onderhevig en vormen
een weinig vaste achterban voor de poli
tieke partijen.
Hij heeft geen inzicht gekregen in de ma
nier waarop de mode-bewegingen op het
politieke terrein ontstaan. „Evenmin als
de echte mode. is de politieke mode te
voorspellen", zei hij op een persbijeen
komst. Waarschijnlijk ontstaat een veran
dering in de kiezersgunst onder druk van
vele factoren, zoals bijvoorbeeld werkge
legenheid. openbare orde en kernbewa
pening, maar zekerheid heeft hij niet.
Wel. zo heeft hij vast gesteld, heeft de te
levisie grote invloed gekregen.
DEN HAAG/AMSTERDAM (GPD/ANP) - Grootscheepse manifestaties verspreid over
het hele land en enkele relletjes hebben het beeld bepaald van de derde stakingsdag
in het onderwijs. Aan de bijeenkomsten en demonstraties namen in totaal tiendui
zenden leraren en leerlingen deel. De ongeregeldheden beperkten zich tot Rotter
dam, Brielle en Helmond. In de Maasstad verrichte de politie 10 arrestaties in Hel-
mond zes.
De staking heeft zich gisteren min
of meer gestabiliseerd. Dinsdag
heeft zich een groot aantal scho
len nog spontaan bij de staking
aangesloten, zonder daartoe door
de onderwijsbonden te zijn aan
gewezen. Gisteren kwamen daar
weinig nieuwe scholen meer bij.
Officieel geven de onderwijsbon
den scholen die zich nu nog aan
melden om mee te staken geen
toestemming meer. In veel geval
len worden deze stakingen door
leerlingen of studenten veroor-
zaakt.Op de basisscholen was
het gisteren een halve actiedag.
Veel bonden hebben de vrije
middag aangegrepen manifesta
ties te organiseren, waar ook de
niet-stakende collega's aan deel
konden nemen. Overal in het
land zijn deze bijeenkomsten,
over het algemeen georganiseerd
door de gezamenlijke bonden,
uitzonderlijk goed bezocht.
In Amsterdam waren zeker tien-
Aiizend leerkrachten op de been
cm te demonstreren tegen de
plannen van Deetman. Een bij
eenkomst in Tilburg trok onge
veer 8000 onderwijsgevenden uit
alle sectoren van het onderwijs
en eenzelfde beeld gaven bijeen
komsten in Sittard en Eindho
ven te zien.
De woensdagochtend bracht Rot
terdam een herhaling van de ge
beurtenissen van dinsdag. Over
al in de stad deden zich scholie
renrelletjes voor, die hier en daar
een zeer grimmig karakter had
den. De onrust wefd voorname
lijk veroorzaakt door scholieren
van stakende scholen, die in
groepen optrokken naar scholen
waar nog werd gewerkt. In de
loop van de middag keerde de
rust in de stad terug. Er werden
tien arrestaties verricht. In Briel
le heeft de politie honden moe
ten inzetten om vechtende leer
lingen en leraren te scheiden. In
diverse plaatsen in Brabant en
Limburg hebben zich eveneens
schermutselingen voorgedaan
De onderwijsvakorganisaties to
nen zich wat ongerust over het
uitblijven van een duidelijke
reactie op de stakingen uit poli
tiek Den Haag. Dinsdagavond
hebben de onderwijsspecialisten
uit de fracties de eerste voorzich
tige geluiden laten horen. De re
geringspartijen (WD en CDA)
lieten weten de salariskorting
niet prettig te vinden. Toch zien*
zij geen andere oplossing om de
onderwijsbegroting sluitend te
krijgen.
De oppositiepartijen (PvdA en
D'66) voelen er meer voor dit
soort kortingen uit te smeren
over het hele overheidsperso
neel.
In Nieuwegein bij Utrecht heeft
zich een volstrekt nieuwe situa
tie voorgedaan. Ongeveer twee
honderd ouders lopen de kans
beboet te worden wegens over
treding van de Leerplichtwet,
omdat ze hun kinderen gistere-
nuit solidariteit hebben thuisge
houden. Op de scholen werd niet
gestaakt. De leerplichtambte
naar van de gemeente Nieuwe
gein heeft de schoolhoofden van
de drie betrokken scholen ver
plicht hem binnen drie dagen op
te geven welke ouders hun kin
deren thuis hebben gehouden.
De officier van justitie in Utrecht
moet vervolgens uitmaken wat
er met de ouders, die overigens
van tevoren op de hoogte waren
gebracht van dit risico, gaat ge
beuren.
ALKMAAR - Een skelet op een stoel diende als grote blikvanger tijdens
een onderwij sb ij eenkomst in Alkmaar. De stakerskreet dat het onderwijs
wordt uitgekleed "tot op het bot" wordt hiermee treffend geïllustreerd
DEN HAAG (GPD/ANP)- De
werkgevers- en werknemersor
ganisaties zullen volgende week
jaa het kamerdebat over de rege
ringsverklaring nader met het
kabinet overleg voeren over het
sociaal-economisch beleid in de
komende jaren. Daarbij zal het in
het bijzonder gaan over de in
houd van de adempauze, die het
kabinet voor de eerste maanden
van het volgend jaar heeft aange
kondigd. De afspraak is gemaakt
in een informeel overleg dat een
kabinetsdelegatie gisteren met
de sociale partners heeft gehad.
Vanmorgen is in de Stichting van
de Arbeid een begin gemaakt
met een poging van werkgevers
en werknemers om te komen tot
centrale aanbevelingen over her
verdeling van arbeid en de
aanpak van de jeugdwerkloos
heid.
De vakbeweging is niet enthou
siast over de adempauze omdat
er sedert het moment dat zij voor
het eerst als mogelijkheid werd
genoemd (in oktober tijdens de
kabinetsinformatie) nogal veel is
veranderd. Met name het feit dat
het kabinet de prijzen niet over
de hele linie zou willen bevrie
zen, en ook bepaalde premies en
belastingtarieven niet op het hui
dige niveau zou willen handha
ven valt bfj de vakbeweging ver
keerd. Ook wil de vakbeweging
zekerheid wat er gebeurt met de
uitkeringen en de ambtenarensa
larissen.
Er is bij de kabinetsdelegatie op
aangedrongen op korte termijn
contact op te nemen met de on
derwijsbonden en de bonden
van overheidspersoneel om te
bezien hoe de kwestie van de ex
tra korting op de onderwyssala-
rissen met 1,65 procent kan wor
den opgelost.
VNO-voorzitter Van Veen (werkge
vers) herhaalde gisteren dat de
adempauze overbodig, onge
wenst en onredelijk is. Volgens
Van Veen wordt de bereidheid
van werkgevers en werknemers
om alsnog tot centrale aanbeve
lingen voor de cao-onderhande
lingen in de bedrijven te komen
door een "centralistische adem
pauze" gefrustreerd.
WEERRAPPORTEN
Amsterdam
geheel bew.
9
8
2
De Bilt
regen
9
7
7
regen
8
7
5
Eelde
regen
9
5
7
Eindhoven
regen
7
6
5
Den Helder geheel bew.
9
8
17
Rotterdam
regen
10
8
5
Twente
geheel bew.
6
6
24
Vlissingen
geheel bew.
10
7
6
Zd. Limburg
motregen
7
5
2
Aberdeen
regen
4
3
2
Barcelona
onbewolkt
18
7
0
Berlyn
regen
6
4
2
Bordeaux
regen
13
8
04
Brussel
motregen
8
6
7
Frankfort
7
6
08
Genève
7
3
10
Helsinki
4
2
10
Innsbruck
2
0
11
Klagenfurt
onbewolkt
6
-5
0
Kopenhagen
half bew.
6
2
02
Lissabon
onbewolkt
17
10
0
Locarno
licht bew.
12
2
0
Londen
regen
10
9
1
Luxemburg
motregen
4
4
8
Madrid
onbewolkt
16
0
Malaga
onbewolkt
20
7
0
Mallorca
licht bew.
18
5
0
Malta
zwaar bew.
18
10
5
München
regen
4
2
6
Nice
licht bew.
17
8
o
Oslo
geheel bew.
4
-3
0
geheel bew.
8
4
onbewolkt
15
7
0
Split
onbewolkt
11
5
09
Stockholm
5
0
Wenen
onbewolkt
5
0
05
Zürich
regen
5
2
10
Istanbul
zwaar bew.
21
16
0
Las Palm as
licht bew.
22
0
0
Tel-Aviv
onbewolkt
25
13
0
Tunis
licht bew.
-
11
T
LONDEN - Het gaat goed met de
gezondheid van prins Claus,
maar hij moet het nog wel kalm
aan doen. Dat zei koningin Bea-
door
Henk Dam
trix gisteravond tijdens een in
formeel gesprek met journalis
ten aan het eind van een receptie
voor leden van de Nederlandse
gemeenschap in Londen.
De koningin woonde deze receptie
zonder haar echtgenoot bij. Ook
bij drie eerdere ontvangsten, één
op maandag en twee gisteren,
was prins Claus niet aanwezig.
Deze bijeenkomsten worden te
vermoeiend -geacht voor de
prins, voor wie het staatsbezoek
aan het Verenigd Koninkrijk de
eerste officiële verplichting is
sinds zijn ontslag uit een psy
chiatrische kliniek in Zwitser
land.
„Niettemin", aldus een zeer ont
spannen pratende koningin Bea
trix, „hopen we verder de be
langrijkste onderdelen van het
Het koninklijk paar met in het midden premier Thatcher.
staatsbezoek samen te kunnen
bijwonen. Tot nu toe is alles in
ieder geval naar wens verlopen".
Het staatsbezoek duurt tot vrij
dagochtend.
De koningin zei het altijd erg pret
tig te vinden om in Engeland te
zijn. „In Londen is het leuk om
boodschappen te doen, al was
het maar, omdat je er met rust
wordt gelaten", aldus koningin
Beatrix, die daaraan toevoegde:
„Maar het is hier wel erg duur".
Werkloosheid
De vorstin zei dit aan het eind van
een middag, die haar met een
aantal zeer verschillende facet
ten van het leven in Engeland in
aanraking had gebracht. Die
middag was begonnen met een
lunch op een van de meest be
kende adressen in Groot Brittan-
nië, Downing Street 10, de
ambtswoning van de Britse pre
mier.
Koningin Beatrix en prins Claus
waren daar de gast van mevrouw
Thatcher. De gesprekken tijdens
de lunch bij de premier waren
vooral gewijd aan het probleem
van de werkloosheid, die in En
geland en Nederland momenteel
procentueel vrijwel even hoog is.
Een probleem waarmee beide lan
den eveneens in gelijke mate te
maken hebben, dat van de cultu
rele minderheden, was hoofdon
derwerp van gesprek bij de ont
moeting die de koningin later
had met leden van de Londense
gemeenteraad, de Greater Lon
den Council (GLC), die onder lei
ding staat van de ultralinkse Ken
Livingstone.
Deze bijeenkomst had een beslo
ten karakter, maar minister Van
den Broek (buitenlandse zaken),
die in het gevolg van de koningin
is meegekomen, sprak later over
„een boeiende ontmoeting die
een diepe indruk op de koningin
heeft achtergelaten".
Banket
's Avonds waren koningin en prins
de eregasten op een banket in de
historische Guildhall, in het hart
van het Londense zakencen
trum, de City. De Nederlandse
vorstin hield tijdens dit banket
een rede, die zij goeddeels wijd
de aan de Europese Gemeen
schap.
Zoals bekend staat Engeland op
gespannen voet met de overige
lidstaten van de EG, omdat het
land vindt dat het een te hoge
contributie moet betalen. Een
van de twee grote politieke par
tyen in het land, Labour, heeft
'terugtrekking uit de EG' tot on
derdeel van haar politieke pro
gramma gemaakt.
Koningin Beatrix deed een opval
lend nadrukkelijke oproep niet
toe te geven „aan de verleiding
ons terug te trekken achter onze
nationale grenzen en Europa te
laten voor wat het is". Later in
haar rede herhaalde de vorstin
haar boodschap, zij het in iets an
dere bewoordingen.
„De beproevingen van dit ogenblik
mogen ons niet doen vergeten
dat wy als landen van West-Eu
ropa afhankelijk zijn van elkaar
en dat we by elkaar horen. De
grote uitdagingen van de toe
komst kunnen wij slechts aan in
dien wij bereid zijn naar elkaar te
luisteren en onze krachten te
bundelen. Samen trekken wy
verder in een moeizame pelgrim
stocht naar het nieuwe Europa",
zo zei ze.
Minister-president drs. Ruud
Lubbers gaat al zijn zakelyke
belangen, en dat zijn er nogal
wat, met spoed onderbren
gen in een stichting, zo heeft
hij kamervoozitter Dolman
laten weten. Die stichting wil
hy laten besturen door men
sen die privé en zakelijk ver
van hem af staan. Om de ver
menging van politieke en za
kelijke belangen helemaal te
vermijden, zal hij zelfs over
wegen die laatste helemaal af
te stoten.
Daarmee wil Lubbers een her
haling voorkomen van de
„belastingaffaire" rond zyn
persoon, die in 1978 aan het
licht kwam. Slim gebruik van
een fiscale regeling die hy als
minister van economische za
ken in 1973 mede had inge
steld, bleek hem vele tonnen
belastingvoordeel te hebben
opgeleverd.
Hoewel hij, toen de zaak in de
pers was uitgelekt, verzeker
de dat hij het genoten belas
tingvoordeel intussen onge
daan had gemaakt, en de
Tweede Kamer het niet nodig
vond zijn kop te laten rollen,
blijft de belastingkwestie de
nieuwe premier tot op de dag
van vandaag achtervolgen.
Het is een smet op zyn repu
tatie.
Alles draait om R-3, de bouw-,
beleggings- en exploitatie
maatschappij te Capelle aan
de IJssel. De broers Ruud,
Rob en Richard Lubbers
(vandaar de naam R-3) zijn
daarvan de vennoten. Ruud
door
Chiel Evers
heeft een belang van 35 pro
cent Het gaat om een zoge
naamde commanditaire ven
nootschap, een constructie
die de aandeelhouders de
mogelijkheid biedt om aan
spraken op belastingvoor
deel met hun privé-inkomen
te verrekenen, zolang het be
drijf verlies liidt.
Toen de gebroeders Lubbers in
december 1974 hun firma R-3
oprichtten, was Ruud minis
ter van economische zaken in
het kabinet-Den Uyl. Dat ka
binet had in 1973 een investe
ringsaftrek ingevoerd voor
bedrijven die geld staken in
gebouwen en machines. Mi
nister Lubbers verhoogde die
aftrek op 18 november 1974
voor de duur van één jaar van
8 tot 12 procent, ffet fiscale
voordeel werkte voor de be
drijven twee jaar door.
Precies in het jaar dat de aftrek
op zijn hoogst was, kocht R-3
in Bleiswijk een supermarkt
voor negen ton en in Den
Haag een complex van win
kels en kantoren voor bijna
zes en een half miljoen gul
den. Die investeringen gaven
de drie broers recht op aan
zienlijke aftrekposten voor
hun privé-inkomens, zowel
uit vermogen als uit arbeid.
Op grond van zijn aandeel
mocht Lubbers in de jaren
1974 tot en met 1976 in totaal
ruim zeven ton van zyn bru-
to-inkomen aftrekken. Om
dat over dat inkomen anders
zeventig procent belasting
moest worden betaald, zou
het netto-voordeel een half
miljoen gulden belopen.
Legaal
Allemaal legaal, maar niet over
eenkomstig de bedoeling van
de regeling. Die was immers
door het kabinet ingesteld
om bedrijven tot investeren
te prikkelen en daarmee tot
het scheppen van werkgele
genheid. In het geval R-3 was
vooral sprake van een zeer lu
cratieve belegging van privé-
vermogen.
Lubbers zei dat hij zelf niet ac
tief bij de voordelige transac
ties betrokken was geweest.
Ook zei hy, dat hij nogal ge
schrokken was toen bleek
dat hy over 1975 vrywel geen
belasting verschuldigd was
over zyn ministerssalaris. In
overleg met de belasting-in
specteur heeft hy vervolgens
de boekwaarde van de be
wuste bedrijfspanden zo ver
hoogd. dat hij toch het „nor
male bedrag aan belasting"
ging betalen.
Sommige belasting-deskundi
gen bleven vraagtekens zet
ten bij deze rechtzetting van
de kwestie. Een opwaarde
ring van panden is fiscaal-ju-
ridisch niet geoorloofd, be
toogden zy. Bovendien zou
de opwaardering Lubbers in
de toekomst juist voordeel
opleveren, omdat die de
winst by verkoop van de pan
den zou drukken en daarmee
de dan verschuldigde belas
ting.
Brief
In zijn brief aan kamervoorzit
ter Dolman geeft de inmid
dels premier geworden Lub
bers ook daarover nadere op
heldering. De belasting-in
specteur heeft hem in 1978
niet toegestaan de genoten
investeringsaftrek ongedaan
te maken.
Wél heeft de inspecteur de eer
der vermelde opwaardering
van de gebouwen toegestaan.
Die bedroeg in de jaren '75 en
'76 te zamen een kleine
370 000 gulden. Dat is ruim
zestig procent van de geno
ten investeringsaftrek, re
kent Lubbers in zyn bncf
voor. Van verdere opwaarde
ringen wilde de inspecteur
niet weten.
Lubbers weerspreekt de bewe
ring dat de opwaardering
hem, bij toekomstige ver
koop van de bewuste pan
den, fiscaal voordeel ople
vert In dat geval zal een fis
cale afrekening plaatshebben
waarvan nu duidelyk is dat
de belastingafdracht bedui
dend hoger zal zijn. dan wan
neer destijds van de investe
ringsaftrek was afgezien,
schrijft hy.
Twijfel
Als laatste voorbeeld van zyn
goede wil voert Lubbers aan,
dat hy de laatste jaren in to
taal 97.000 gulden in minde
ring heeft gebracht op de
schadeloosstelling die hy als
kamerlid krygt Dit omdat R-
3 na een verliesgevende start
inmiddels winst maakt Was
R-3 niet de naar fiscale trucs
riekende commanditaire ven
nootschap, maar een gewone
BV. dan zou hy die strop niet
hebben gehad, meldt Lub
bers.
Hoe dan ook, de minister-presi
dent heeft zich voorgenomen
een herhaling te voorkomen.
Om te beginnen wil hy drie
mensen zien te vinden die ver
genoeg van hem afstaan om
op een onafhankelijke wijze
zyn vermogen en zakelyke
belangen te beheren. De
voorzitter van de Algemene
Rekenkamer, Peschar, heeft
zich daar niet aan willen wa
gen, met een terecht beroep
op de onverenigbaarheid van
functies.
De beste oplossing lykt de mo
gelijkheid die Lubbers ook
zelf aanduidt: het afstoten
van al zyn zakelyke belan
gen. Dat wil hij echter alleen
als dat geen gevaar oplevert
voor de werknemers in de be
trokken bedrijven en voor
zover het de andere aandeel
houders (zyn broers) niet
schaadt „By twyfel moet het
werkgelegenheidsbelang
doorslaggevend zyn", vindt
hy. Twyfel is bij de huidige
minister-president meestal
rykelyk aanwezig
Groene Betaalcheques en de Groene Betaaipas.
Gegarandeerd toe f 100,- per cheque. Zonder kosten
verkrijgbaar b«j alle banken en spaarbanken van Nederland.
