c
Geld ontbreekt voor
opknapbeurt carillon
Denkbeelden uitleggen aan groter publiek
"Nieuw clubhuis van
Floraband is uniek
voor de gehele regio
r>r>
V
i
i
-V
Klokkenspel in Katwijkse kerk al vijf jaar stil
Streek
DINSDAG 2 NOVEMBER 1982
Tentoonstelling 350 jaar Benedictus de Spinoza in Rijnsburg
RIJNSBURG Het genootschap Oud Rijnsburg en
de vereniging Het Spinozahuis uit Den Haag hou
den deze maand in het museum in Rijnsburg een
tentoonstelling rond de Nederlandse filosoof Bene
dictus de Spinoza. De tentoonstelling wordt gehou
den ter gelegenheid van de 350ste geboortedag van
Spinoza. Hij heeft van 1661 tot 1663 in Rijnsburg
gewoond en gewerkt in het pand dat nu bekend
staat als het Spinozahuis. De expositie wordt ge
opend door de Leidse hoogleraar Prof.Dr.M. Fres
co en R.E. Ekkart, voorzitter van de federatie van
musea in Zuid-Holland.
Op de expositie worden onder
meer manuscripten van Spi
noza, een gedeelte van de ve
le werken die zijn verschenen
over de filosoof, portretten en
een aantal zaken uit de Spi-
nozahuizen in Den Haag en
Rijnsburg tentoongesteld.
Voorts wordt een diaserie
vertoond en zijn etsen te zien
die de kunstenaar Harry van
Kruiningen heeft gemaakt
naar aanleiding van het werk
van Spinoza.
Op de tentoonstelling worden
geen "curiositeiten" getoond,
zegt A. Wolthaus, bestuurslid
van het genootschap Oud
Rijnsburg. "Het tonen van
een etensbord van Spinoza
heeft natuurlijk weinig te ma
ken met de denkbeelden van
de man. gesteld dat we een
dergelijk bord hadden". En
de tentoonstelling wordt juist
gehouden om de denkbeel
den van Spinoza uit te leggen
aan een groter publiek.
Actueel
"De denkbeelden van Spinoza
zijn belangrijk en, zo vind ik,
te weinig behandeld. Het is
juist opmerkelijk dat de
ideeën van Spinoza in onze
tijd weer actueel zijn gewor
den. De oplossingen die hij
ruim driehonderd jaar gele
den heeft aangedragen, gel
den nog steeds", aldus Wol
thaus.
Om het publiek de ideeën van
Spinoza duidelijk te maken,
worden tijdens de expositie
twee folders uitgegeven: een
wat eenvoudig gestelde fol
der voor "niet-ingewijden"
en een folder waarin dieper
op de denkbeelden van de fi
losoof wordt ingegaan. Het is
volgens Wolthaus namelijk
ook de bedoeling dat Spino-
za-kenners iets aan de ten
toonstelling hebben. "Veel
zaken zullen zij wel kennen.
Maar we hopen dat zij op de
tentoonstelling kunnen zeg
gen: kijk, dét wist ik nog
niet".
door
Wim Wegman
De tentoonstelling begint op 5
november en duurt tot en
met 4 december. Wolthaus
vindt de duur van de exposi
tie "aan de korte kant".
"Maar ja, we denken dat het
onderwerp van de tentoon
stelling dermate moeilijk is,
dat we niet verwachten er
een groot publiek mee te be
reiken". Toch bestaat er in
Rijnsburg veel belangstelling
voor de filosoof. Een lezing
die begin deze maand over de
betekenis van het werk van
Spinoza in het museum werd
gehouden, trok volgens Wol
thaus veel meer toeschou
wers dan het genootschap
verwachtte.
Oorlog
Spinoza werd in 1632 in Am
sterdam geboren. Zijn ouders
waren Portugese joden. Spi
noza ontwikkelde al als stu
dent denkbeelden die recht
tegen de toen geldende jood
se en christelijke leer indruis
ten. "Hij vond toen al dat de
kerk en de staat gescheiden
moesten zijn. Anders zou er
een te grote macht op één
plaats zijn geconcentreerd.
Dat was toen een volkomen
nieuwe zienswijze", vertelt
Wolthaus.
Verder stelde Spinoza dat God
de hele natuur is en dat God
niet in een kerk of boek moet
worden "geketend". Spinoza
ontkende voorts het bestaan
van een eeuwige ziel. Hij
vond wel dat mensen een
taak hadden in de wereld en
zich nuttig konden maken,
maar niet dat hun ziel onster
felijk was. "Dat waren op
merkelijke denkbeelden voor
die tijd. Ze sluiten echter aan
bij de huidige ontwikkelin
gen. De mensen zijn zelf gaan
denken en geloven niet meer
wat bijvoorbeeld de pastoor
zegt dat ze moeten geloven",
aldus Wolthaus.
"Verder vond hij dat alles
nuchter en verstandelijk
moest worden beredeneerd",
vervolgt het bestuurslid van
het genootschap Oud Rijns-
burg. "Als mensen proberen
de oorzaken van iets te door
gronden, kunnen daardoor
de problemen worden opge
lost. Dat dat zo is, blijkt wel
uit het feit dat intellectuelen
en filosofen nog nooit een
oorlog zijn begonnen. Het
zijn vrijwel altijd de mensen
geweest met een nauw blik
veld, die maar één bepaald
ding voor ogen hebben ge
had, die oorlogen zijn begon
nen", zegt Wolthaus.
Verdreven
Ook over de verdeling van goe
deren had de Nederlandse fi
losoof heel uitgesproken en
vooruitstrevende denkbeel
den. Hij meende, zo zegt Wol
thaus, dat goederen en ande
re materiële zaken zo eerlijk
mogelijk moesten worden
verdeeld. "Hij stelde dat niets
in de natuur overbodig is en
dat alles elkaar nodig heeft.
Als de mensen er voor zorgen
dat ook zij elkaar nodig heb
ben, komen er nooit grote
moeilijkheden. Dat is natuur
lijk wel wat idealistisch ge
dacht. Maar het was wel een
opmerkelijk denkbeeld.
Toentertijd dacht iedereen in
"belangen". Elke groep ver
dedigde haar eigen belangen
en bekommerde zich nauwe
lijks om andere groepen in de
samenleving", aldus Wol
thaus.
De voor die tijd revolutionaire
ideeën leidden er toe dat Spi
noza door de joodse kerk in
de ban werd gedaan. Hij
mocht geen synagogen meer
bezoeken. "De Portugese jo
den waren zo'n 75 jaar daar
voor al verdreven uit Portu
gal en zij vreesden dat zij
door de ideeën van Spinoza
weer kans liepen verdreven
te worden. Vandaar dat zij
een dergelijke, voor de jood
se kerk vrij ongebruikelijke
maatregel namen".
Spinoza kon zich na die maat
regel in veel plaatsen in Ne
derland niet meer vertonen.
In Rijnsburg, toen een plaats
waar veel zogenoemde "vrij
denkers" woonden, kon hij
een tijdlang terecht bij een
vriend. In het huisje dat nu
het Spinozahuis heet aan
de Spinozalaan - heeft hij
ruim twee jaar gewoond en
f*A
onder meer gewerkt aan zijn
bekendste boek "Ethica".
De 350ste geboortedag van Spi
noza wordt overigens niet al
leen in Rijnsburg gevierd. De
lezing die is gehouden en de
tentoonstelling vormen een
klein deel van alle activitei
ten in dit gedenkingsjaar. In
Amsterdam is bijvoorbeeld
De Nederlandse filiosooj
Benedictus de Spinoza. Ter ge
legenheid van zijn 350ste ge
boortedag wordt deze maand
in Rijnsburg een grote tentoon
stelling over zijn werk gehou
den.
Toilet gestolen
ALPHEN AAN DEN RIJN -
Inbrekers die dit weekeinde
een berging in een flat aan de
Wederikstraat binnendron
gen hadden blijkbaar hoge
nood. Een chemisch toilet in
het berghok werd door hen
meegenomen. Om het ver
blijf op dit toilet kennelijk te
veraangenamen namen de
onbekenden ook nog een
kleurentelevisie mee.
Onbekenden hebben inge-
broken in een spoorwagon
die bij het Alphense station
op de rails stond. Twee ten
ten ter waarde van 1500 gul
den werden uit de wagon ont
vreemd.
Brief over
vredesactie
naar Kamer
VALKENBURG/LEIDEN -
Het actiecomité "Tegen
atoomtaken Valkenburg"
heeft een brief gestuurd naar
de leden van de Tweede Ka
mer en de nieuw te vormen
regering waarin wordt opge
roepen om af te zien van de
bewapening van marine-
vliegtuigen met atoomwa
pens. Hiermee kan een grote
stap worden gezet tegen de
richting van de kernwapen-
wedloop in, aldus het comité.
De briefschrijvers herinneren
eraan dat op 3 juli van dit jaar
de bevolking van de regio
Leiden in groten getale, en
voor de derde achtereenvol
gende maal, heeft deelgeno
men aan een vredesfietstocht
die het vliegkamp Valken
burg als eindpunt had. De
vliegbasis is in een situatie
van internationale spannin
gen een' doelwit en vormt
daardoor een bedreiging voor
ieder mens in de streek, zo
menen de briefschrijvers.
Het actiecomité bereidt op dit
moment nieuwe vredesacties
voor. Met het oog hierop
wordt op 17 november een
openbare regionale actiever
gadering gehouden in het
pand Plantage 16 in Leiden.
Leden voeren actie om bouw mogelijk te maken
RIJNSBURG - Het club
huis dat de Rijnsburgse
muziekvereniging Flora
band gaat bouwen wordt
uniek voor de regio. Dit al
thans zegt de voorzitter
van de vereniging, W.L.
van der Gugten. "Het
komt in de regio vrijwel
niet voor dat een muziek
vereniging een eigen ge
bouw met oefen- en les
ruimten heeft", aldus Van
der Gugten.
Tijdens het Rijnsburgse majorette
mars- en showconcours dat vo
rige maand is gehouden, zijn
jeugdleden van de Flora band
begonnen met de verkoop van
kerst- en nieuwjaarskaarten. De
opbrengst daarvan komt ten goe
de aan het nieuwe onderkomen.
Verder houdt de vereniging een
grote kerstverloting en waar
schijnlijk een oliebollenactie.
door
Wim Wegman
Bovendien staat er een elpee op
stapel waarvan de opbrengst ook
ten bate van het nieuwe clubge
bouw is. En alsof dit alles niet ge
noeg is, wil de muziekvereniging
tijdens Rijnsburgse feestweek
volgend jaar een aantal acties
houden. De plannen hiervoor
zijn echter nog niet uitgewerkt.
Het bestuur van de muziekvereni
ging heeft al jaren plannen om
een eigen onderkomen te bou
wen. Dit omdat de huidige oefen
ruimte, de brandweerkazerne in
Rijnsburg, te klein is geworden
door de groei van het ledenaan
tal. De brandweerkazerne is zelfs
zo krap geworden dat de vereni
ging naar een vervangende ruim
te voor het jeugdkorps heeft
moeten zoeken.
Na een tijd lang in een gymnastiek
zaal aan de Korte Vaart te heb
ben geoefend, is het jeugdkorps
van de Flora band verhuisd naar
de oude veiling Flora. Een ver
huizing die ook van tijdelijke
aard is omdat, zoals bekend, de
veiling het oude complex wil
verkopen.
Loods
Twee eerdere bouwplannen zyn
door de gemeente afgekeurd.
Het eerste omdat er toentertijd,
in 1975, geen ruimte voor een
clubgebouw was. Het tweede
plan, dat de bouw van een grote,
ronde metalen loods behelsde
kon vorig jaar geen genade vin
den in de ogen van het gemeen
tebestuur omdat het "te lelijk'
zou zijn. De vereniging maakte
toen een nieuw plan dat wel de
goedkeuring van de gemeente
kon wegdragen.
De plaats waar het clubgebouw
moet komen, is al vastgesteld.
Het gebouw verrijst aan de
Waardlaan tussen het volleybal-
veld en het toekomstige woon-
Zo ziet het clubgebouw van de Flora band uit Rijnsburg er volQ&ts de bouwtekening uit. De vereniging begint vanavond tijdens
het Rijnsburgse concours een actie om geld voor het gebouw in te zamelen.
wagencentrum. De vereniging
moet wachten tot de grond vrij
komt. Nu wordt het terrein nog
gebruikt door een kweker. Bo
vendien moet het bestemmings
plan (waarin voorschriften voor
de bebouwing zijn opgenomen)
worden gewijzigd.
Het bestuur van de muziekvereni
ging hoopt dat het terrein voor 1
januari 1983 beschikbaar is. Als
de winter voorbij is denken de
bestuursleden te kunnen begin
nen met de bouw. Volgens C.C.
van der Gugten, oud-bestuurslid
van de Flora band die de bouwte
keningen heeft gemaakt, duurt
de bouw tussen de drie en vier
maanden.
Er kan volgens hem zo snel wor
den gebouwd omdat het gebouw
vrij simpel is. Het bestaat uit sta
len spanten met daartussen ge
metselde muren. Er wordt niet
geheid onder het gebouw. De
fundering wordt op een grote
stalen plaat gelegd.
Afscheiding
Het gebouw meet 12 bij 24 meter.
Er komen twee oefenruimten in,
gescheiden door een entree, toi
letten, een lesruimte en een buf
fet. Deze afscheiding is gemaakt
om er voor te zorgen dat de spe
lers in de twee oefenruimten zo
min mogelijk geluidsoverlast
van elkaar hebben. In de grote
oefenruimte kunnen ongeveer
125 muzikanten spelen, ruim vol
doende voor de leden van de ver
eniging.
In het gebouw komen verder een
aantal magazijnen, lesruimten,
een bestuurskamer en een gara
ge waar een eventueel aan te
schaften aanhanger van de ver
eniging kan worden gestald. Het
pand wordt daarnaast nog gëso-
leerd om geluidsoverlast te voor
komen.
Het clubgebouw zal volledig wor
den gebouwd door de leden
Daardoor kan het gebouw be
trekkelijk goedkoop worden
neergezet. Het bestuursleden
schatten de bouwkosten op on
geveer een ton. Dit bedrag willen
zij volledig uit eigen middelen
opbrengen. De bestuursleden
zeggen door zuinig beleid al een
aardig beginkapitaal bijeen te
hebben gegaard. Met de acties
hopen zij ongeveer 20.000 gulden
binnen te halen. Verder willen zij
een lening afsluiten.
Als het gebouw er eenmaal is, wil
het bestuur ook andere Rijns
burgse verenigingen de gelegen
heid geven het onderkomen te
gebruiken. Volgens voorzitter
Van der Gugten zijn er al enkele
gegadigden. Hij wil nog niet zeg
gen welke clubs dat zijn. "De
mogelijkheid is niet uitgesloten
dat andere muziekverenigingen
ook van ons gebouw gebruik
kunnen maken. Al gaat onze
voorkeur niet naar hen uit", al
dus W.L. van der Gugten.
Drie auto's
in vernieling
BODEGRAVEN - Bij een ongeluk
op de Dammekant in Bodegra
ven zijn gisteren drie auto's to
taal vernield door een verkeerde
inhaalmanoeuvre van een 45-jari-
ge Alphenaar.
Volgens de politie wilde de man
een voor hem voorgesorteerde
dame inhalen. Bij de manoeuvre
schepte hij de auto van een 36-
jarige chauffeur uit Nieuwegein
en knalde vervolgens frontaal op
een 35-jarige automobilist uit
Nieuwegein.
De verdachte zelf liep een been
fractuur op en werd naar het
Bleulandziekenhuis in Gouda
gebracht. Er deden zich verder
geen persoonlijke ongelukken
voor. Drie auto's werden totaal
vernield. Alleen de auto van de
dame bleef buiten schot.
y:":'
De Oude Kerk in Kalunjk. In de toren bevindt zich het carillon dal inmiddels al weer vijf jaar buiten werking
KATWIJK - De kans dat het
carillon in de Oude Kerk
van Katwijk, dat al vijf
jaar buiten werking is,
wordt gerestaureerd is
voorlopig uiterst klein. De
zware financiële lasten
van een dergelijke op
knapbeurt maken dat
vooralsnog onmogelijk.
Of zoals op het gemeente
huis wordt gezegd: "De
wil is er wel, maar de haal
baarheid eigenlijk niet".
Het carillon is sinds 1977 al buiten
werking. Het klokkenspel is
door de zilte zeelucht dermate
beschadigd dat de beiaardier er
sedert die tijd geen "fatsoenlijk
geluid" meer uit kan halen.
Roestvorming heeft de klokken
daarvoor te veel aangetast.
Nagedacht is er wel over een op
knapbeurt. De gemeentebe
stuurders die verantwoordelijk
zijn voor het beheer hebben in
1977 al eens een berekening laten
maken. Destijds kwam vast te
staan dat de opknapbeurt een
slordige 150.000 gulden zou gaan
kosten. De reden van de toen al
vrij hoge prijs moet worden ge
zocht in het feit dat de opknap
beurt in staal en brons moet
plaatshebben.
Ooit is nog gesuggereerd het caril
lon over te brengen naar een an
dere plaats in Katwijk. Van dat
laatste idee is echter naderhand
weer afgezien, "omdat het caril
lon gewoon in het witte kerkje
thuishoort". Tenminsten zo
dachten de Katwijkers er toen-
tertiid over.
Het uit 35 klokken bestaande caril-
lion dateert van 1959 en is daar
mee 23 jaar oud. Het Leidsch
Dagblad "leverde" destijds de
basisklok. Het gehele carillon
werd in 1959 door het "Carillon
Comité Katwijk" aangeboden
aan het gemeentebestuur, die het
op zijn beurt in dank aanvaard
de.
In de begroting voor 1983, die eerst
volgende week openbaar wordt,
komt een opknapbeurt voor het
carillon wel ter sprake. De letters
PM (pro memorie) die daar ach
ter deze post staan duiden er
daarentegen nog eens op dat op
restauratie voorlopig niet mag
worden gerekend. "Het zit niet in
de doofpot. Maar ja, de tijd zit
niet mee. Het is momenteel ge
woon te kostbaar om aan restau
ratie te denken", aldus de toe
lichting van gemeentelijke zijde.
