r
c
c
3
Vellicht 100 Rembrandts
lui et van de meester zelf
3
3
C
li Onderzoekers leggen bevindingen vast in (kostbaar) boek Leids 'Imperium'
kwart eeuw stand
"De Jantjes":
afgestoft
museumtoneel
Scheepvaart
(d)udc)lieuivs
VRIJDAG 22 OKTOBER 1982
Kunst
J LEIDEN - Sinds gistermiddag is het schilderij van de "Lachen
dejongeman" in het Amsterdamse Rijksmuseum niet meer van
Rembrandt.
j Het schilderij, dat dagelijks vele bezoekers trekt, deelt dit lot met
nog 43 andere, die volgens het standaardwerk van de kunsthis
toricus Abraham Bredius door de grote meester tijdens zijn
Leidse periode werden geschilderd. Bovendien kunnen er
vraagtekens gezet worden bij nog eens zeven werken, die mo
gelijk omstreeks dezelfde periode vervaardigd werden door
Rembrandts vriend en medewerker Jan Lievensz of door zijn
leerling Gerard Dou. Slechts 42 werken uit de periode
1625-1631 blijken met zekerheid aan Rembrandt zelf toege
schreven te kunnen worden.
Deze feiten werden gistermiddag
in de Lakenhal bekend gemaakt
door de kunsthistoricus prof. J.
Bruyn ter gelegenheid van de
presentatie van deel I van "A
Corpus of Rembrandt Pain
tings", waaraan sinds 1966 door
een team van wetenschappers is
gewerkt.
Helemaal opzienbarend zijn hun
98' conclusies echter niet, want al in
'88! de jaren zestig kwam prof. dr. H.
1071 Person tot de slotsom dat onge-
i qb veer twintig van de door Bredius
18° gecatalogiseerde werken niet au-
1881 thentiek genoemd mochten wor
den. Daarnaast bestonden ook
1981;
toen al grote twijfels ten aanzien
'8'l van vrijwel alle werken die i
r Burgemeester Goekoop van Lei
den met het eerste deel van A Cor
pus of Rembrandt Painting".
geen genade konden vinden in
de ogen van het onderzoeksteam
van prof. Bruyn. Aan de andere
kant werd ook een werk aan de
lijst toegevoegd, dat door Gerson
niet erkend werd en dat zich op
het ogenblik in een collectie in
Turijn bevindt. De voorbereiden
de werkzaamheden voor deel
twee en drie van deze Rem-
brandt-studie, die in totaal vijf
delen zal omvatten, doen ver
moeden dat de komende jaren
voor de Rembrandt-vorser nog
verschillende verrassingen zul
len opleveren. Prof. Bruyn sprak
in dit verband niet tegen dat het
totaal van de "afgekeurde" schil
derijen wel eens rond de hon
derd zou kunnen liggen (Rem
brandt had veel navolgers), ter
wijl er anderzijds werken bijko
men die door Bredius en Gerson
.zelfs niet gekend waren. Exacte
gegevens hierover zijn nu nog
niet bekend, maar wel zijn alle
aan Rembrandt toegeschreven
schilderijen inmiddels aan een
nauwkeurig onderzoek onder
worpen, niet alleen vanuit kunst
historisch oogpunt, maar ook
met behulp van röntgenfoto's en
een verscheidenheid aan proe
ven in laboratoria in Nederland
en Duitsland. Over de medewer
king van de eigenaars kon prof.
Bruyn niet klagen, al voegde hij
er wel aan toe dat sommigen zich
niet precies gerealiseerd zullen
hebben wat er op het spel stond.
Tijdens het gehele onderzoek
maar vooral bij de twijfelgeval
len werden stijl en kwaliteit als
Zelfportret
van de schilder
Rembrandt.
doorslaggevende criteria gehan
teerd, terwijl men in de uiteinde
lijke studie bovendien een minu
tieuze beschrijving tracht te ge
ven van het verfoppervlak.
De daaraan verbonden studierei
zen en de vele illustraties, af
drukken van de röntgenfoto's en
detailstudies maken de uiteinde
lijke uitgave ondanks financiële
steun van Z.W.O. dermate kost
baar (ruim zevenhonderd gulden
per deel), dat de uitgeverij Marti-
nus Nijhoff te Den Haag voorlo
pig alleen een oplage van dui
zend exemplaren ten behoeve
van bibliotheken en wetenschap
pelijke instellingen verantwoord
achtte. Het eerste exemplaar
werd gistermiddag in de Leidse
Lakenhal uitgereikt aan burge
meester Goekoop van Leiden,
die in zijn dankwoord consta
teerde dat Leiden zich altijd be
scheiden heeft opgesteld ten
aanzien van zijn beroemde zoon.
Hij hoopte echter dat hij er in de
toekomst aan zou kunnen mee
werken dat hierin na de voltooi
ing van de in aanbouw zijnde
Rembrandtbrug bij het Galgewa
ter enige verandering zou ko
men.
LEIDEN - Rond de oprichting van
wat toen nog toneelvereniging
Imperium heette, doen mooie
verhalen de ronde. Hans van der
Kwaak en Jan Maaskant, twee
leerlingen van de HBS aan de
Kagerstraat, hadden op zich ge
nomen een stuk te maken. Dat
zou in de kerk worden gespeeld
in verband met het jubileum van
de jongelingenvereniging. Het
werd een lekenspel van Nijhoff.
De gereformeerde gemeente
sprak er schande van. Nijhoff
was een humanist, die in de kerk
niets te zoeken had. Het kerk
blad had gespreksstof voor'
maanden.
"Op de brug van de Lorentzkade
hebben die twee daarna midden
in de nacht uren staan te filosofe
ren over de oprichting van een
toneelvereniging", vertelt Ans
Alting, die er als enige vanaf het
prille begin bij is geweest. "Het
moest een grapje worden. Van
daar ook de naam Imperium. In
de begintijd speelden we als we
veel geld hadden in de schouw
burg. Anders werd het het Anto-
niusclubhuis".
Een keizerrijk is het niet gewor
den, maar de twee jongelieden
konden in die nacht van 1957
niet vermoeden, dat hun Impe
rium nu, 25 jaar later, nog steeds
stand zou houden, en zich een
heel eigen plaats onder de Leidse
amateurgezelschappen zou we
ten te verwerven. Imperium is
het enige gezelschap met een ei-
Drie trouwe leden van "Imperium"
Alting en Kees Vtsser tegen het decor i
i.Ln.r. Chris Marks, Ans
i "Gilgamesj"
(FoU): HolTUt).
gen theatertje, vroeger aan de
Vestestraat, sinds vier jaar aan
de Oude Vest. Jaarlijks worden
vier produkties gemaakt, met ge
zamenlijk rond de vyflig speel
avonden. De stukken zijn meest
al eigen fabrikaat. 'Collages', he-
door
Ariejan Korteweg
ten ze dan, omdat ze ontstaan uit
door de spelers aangedragen
fragmenten
Imperium heeft ook een eigen pu
bliek. "Bij elk stuk zie je veel de
zelfde gezichten", vertelt decor
bouwer/acteur Kees Visser. "Dat
zijn mensen die van onze werk
wijze houden. Ze stellen ook het
nakletsen na de voorstelling op
prijs".
LEIDEN Ongecompliceerd, ou
derwets volkstoneel dat niet ver
dwijnen mag. De Jantjes zullen
ongetwijfeld deze eeuw nog wel
overleven; of de zeer weinige ge
zelschappen die deze stukken
willen blijven opvoeren dat zul
len doen is in deze onheilszwan
gere tijd de grote vraag. Een door
geldgebrek geteisterde en daar
door in zijn bestaan ernstig be
dreigd gezelschap als Nooy's
Volkstheater bijvoorbeeld ver
dient het om verder te gaan met
het brengen van puur volksto
neel. Het verdient zeker ook een
grotere belangstelling dan gister
avond in de Leidse Schouwburg,
waar veel stoelen onbezet ble
ven, het geval was. Het Leidse to
neelpubliek kan dit verzuim nog
goed maken, want ook vanavond
en morgenavond worden van
"De Jantjes" nog voorstellingen
in het theater aan de Oude Vest
gegeven.
"De Jantjes" is een uit de kolonia-
lentijd daterend matrozenstuk
van Herman Bouber. Een mu
seumstuk, een historisch docu
ment zo men wil, dat bewaard
moet blijven. Nooy's Volksthea
ter heeft het opnieuw afgestoft
en trekt er nu ongesubsidieerd
mee rond. "De Jantjes": vroeger
goed voor een lach en een traan,
nu voor een vertederende glim
lach om wat gewéést is. Kleurrijk
aangekleed en met van nostalgie
doortrokken liedjes als "wordt
nooit verliefd", "oh mooie Wes
tertoren". "in de Jordaan", "nou
tabé dan" en "omdat ik zoveel
van je hou" kan deze produktie
ondanks het by vlagen wat trage
tempo bijna niet stuk.
Carry Tefsen (schoondochter van
wijlen Beppie Nooy), Hanny
Vree, Dick Rienstra, Lucie Steyn
en nog vele anderen zorgen voor
het nodige kijk- en luisterplezier.
Tot die anderen behoren Henk
Molenberg (als de Mop) en Ank
van der Moer (als Na Druppel),
twee "grote" namen uit de thea
terwereld, waarvan de laatste de
herinnering aan de oude Beppie
Nooy niet helemaal kan doen
vervagen. Hun medewerking aan
dit uitbundige brok volkstoneel
maakt deze voorstelling echter
voldoende curieus om er extra
nieuwsgierig naar uit te zien.
Nog twee avonden dus in de
Leidse Schouwburg.
PIETER C. ROSIER.
Voor het jubileum heeft Imperium
een voorstelling over Gilgamesj
gemaakt, gebaseerd op het vijf
duizend jaar oude gelijknamige
epos over de Zuid-Babylonische
koning van de stad Uruk. Chns
Marks heeft de tekst bewerkt,
waarna het stuk verder uit im
provisaties is gegroeid Hy regis
seerde ook de voorstelling.
"Er zitten eeuwige motieven in",
zegt hy. "Veel motieven komen
terug in latere legenden. Zo be
vat het epos een Noach-verribal,
dat veel Lykt op wat in de bijbel
staat. De boodschap die ik enn
zie is: Mensen zijn sterfelijk,
maar hun werk gaat de tyd te bo
ven. Dan kun je je de vraag stel
len: Ben je alleen op je daden te
beoordelen, of ook op je per
soon? Het is in elk geval een ge
geven, dat nog steeds actueel is".
In petto
Naast 'Gilgamesj', dat vanavond
zyn eerste voorstelling beleeft en
zaterdag officieel in première
gaat, heeft Imperium nog veel
meer in petto voor het jubileum
jaar. Op 20 november wordt een
'ludieke verkoopdag' gehouden.
De opbrengst daarvan is bedoeld
om het belichtingshok te ver
plaatsen. Na het traditionele
kerstspel wordt in januari een
sponsortocht gehouden, met 's
avonds een open podium.
In februari komt de derde produk
tie: Een stuk in collagevorm met
als thema: De rijke historie van
het arme Leiden. Het jubileum
jaar wordt afgesloten met een
'Eenakterfestival' van enkele we
ken, waarvoor amateur groepen
uit het gehele land worden uitge
nodigd. Daarmee begeeft Impe
rium zich voor het eerst op het
organisatiepad.
Bioscopen
(Leidse biosempen
LUXOR (121239): "The road warrior",
da. 1430, 19.15 en 21.15 uur, zo. 14.15,
16.30, 19.00 en 21.15 uur, 16 jr.
LIDO 1 (124130): "Van de koele meren
des doods", da. 14.30,19.00 en 21.00 uur,
zo. ook 16.45 uur, 16 jr.
'LIDO 2: "Time is on our side", da. 14.30,
19.00 en 21.15 uur, zo. ook 16.45 uur, al.
LIDO 3: "Veel liefs uit Moskou", da.
19.00 en 21.15 uur, 12 jr.
Kindermatinee: "The Aristocats", da.
14.30 uur, zo. ook 16.45 uur.
LIDO 4: "Rocky 3", da. 14.30, 19.00 en
21.15 uur, zo. ook 16.45 uur, 16 jr.
STUDIO: (124130): "Porky's pikante
pretpark", da. 14.00, 19.00 en 21.15 uur,
-zo. ook 16.45 uur, 16 jr.
fcTRIANON (123875): "Young doctors in
Aove", da. 14.30, 19.00 en 21.15 uur, zo.
*14.15, 16.30, 19.00 en 21.15 uur, 16 jr.
'REX (125414): "Eiland der wellust", da.
t14.30, 19.00 en 21.15 uur, 16 jr.
'Nachtvoorstelling: "Her name was Li-
23.30 uur, 16 jr.
Bioscopen Alphen
(Voor reserveringen 01720-20800)
EURO 1 en 2: "The road warrior", da.
13.30, 18.45 en 21.15 uur, za. 13.30, 18.30
en 21.00 uur, zo. 13.30, 16.00, 18.30 en
21.00 uur, 16 jr.
Kindermatinee Euro 1: "Oom Ferdi
nand en de toverdrank", do. t/m woe.
13.30 uur.
Nachtvoorstelling EURO 1: "The road
warrior", za. 24.00 uur, 16 jr.
Nachtvoorstelling EURO 2: "Satijn-
zachte lusten", za. 24.00 uur, 18 jr.
EURO 3: "Porky's pikante pretpark",
da. 13.30, 18.45 en 21.15 uur, zo. 13.45,
16.15, 18.45 en 21.15 uur, 16 jr.
Nachtvoorstelling: "Choir boys", za.
24.00 uur, 16 jr.
EURO 4: "The Wall", da. 13.30, 18.45 en
21.15 uur, zo. 16.15,18.45 en 21.15 uur, 12
jr., za. ook 24.00 uur, 16 jr.
Kindermatinee: "Oom Ferdinand en de
toverdrank", zo. 13.45 uur.
Bioscoop Voorschoten
(Voor reserveringen 01717-4354)
GREENWAY: "Stripes", do. 15.45 en
19.00 uur. vr. en za. 15.45 en 19.30 uur,
zo. 18.15, woe. 16.00 uur, al.
"On golden pond", do. 21.00 uur, vr. en
za. 21.30 uur, zo. 15.45 uur, woe. 20.30
uur, di. 14.30 uur, al.
Kindermatinee: "Pinocchio", do t/m zo,
woe 20.30 uur, di 14.30 uur.
'Die Blechtrommel, di 21.00 uur.
Bioscopen Katwijk
(Voor reserveringen 01718-74075, b.g.g.
14664).
CITY 1: "Pursuit" da. 14.45, ma. t/m do.
20.00 uur, vr. za. en zo. 18.45 en 21.15
uur, al.
CITTf 2: "Knock out cop", zelfde tijden
als City 1, 16 jr.
CITY 3: "Alien 2", zelfde tijden als City
1, 12 jr.
CITY 4: "Sex in de klas", do. 14.45 en
20.00 uur, vr. 14.45,18.45 en 21.15 uur, 16
jr.
CITY 4: "Hair", zo. 14.45, 18.45 en 21.15
uur, za. 18.45 en 21.15 uur, ma. en di.
14.45 en 20.00 uur, wo. 20.00 uur, al. Kin
dermatinee: "Heksen en bezemstelen",
za. en woe. 14.30 uur.
Exposities
Scheepvaartinformatie over
de grote en kleine vaart
kunt u van maandag tot en
met vrijdag telefonisch ver
krijgen via nummer
071-144941, toestel 218. Bel
len tussen 9 en 12 uur.
Kunstcentrum Lange Voort - Lange
Voortplein 1, Oegstgeest, tot 24/10, ten
toonstelling van werk van recent afge
studeerden van de Koninklijke Acade
mie van Beeldende Kunsten, di t/m vr
van 13.30-17.30 uur, vr van 19-21 uur en
,za van 12-17 uur.
Gemeentearchief - Boisotkade 2a,
"Leiden in koper gesneden", kopergra-.
vures en etsen, t/m 6 november, maan
dag t/m vrijdag 9-17 uur, donderdag
9.30-21.30 uur, zaterdag 10-12 uur.
Stadhuis - t/m 19 december, foto-im
pressie van het popfestival gehouden in
het Van der Werffpark, van de groep Re
flex '82, maandag t/m vrijdag van 9-17
Leiderdorp Muzenhof, tot 27/10, Cora
van Veen en Marianne Geertsma aqua
rellen, ma. t/m vr. van 9-18 uur.
Rijksmuseum voor Volkenkunde - ten
toonstelling van Japanse prentkunst,
tot 9/1, ma. t/m za. van 10-17 uur, zon
en feestdagen van 13-17 uur.
LAK-foyer, Levendaal 150iii, t/m 29/10,
Wim Lamboo, politieke foto-collages,
politieke, performance; Academiege
bouw, Rapenburg 73, abstracte schilde
rijen, ma. t/m vr. 10-17 uur.
De Lakenhal: 'Under the arches', tien
kunstenaars uit Oxford, di. t/m za. 10-17
u; zo. en feestdagen 13-17 u., t/m 24 okt.
Waaggebouw t/m 31/10, beeldenten
toonstelling 'Triënnale', ma t/rrj zo van
10-17 uur, do ook van 17-21 uur.
Jacques van Bellen - Lange Voort.
Oegstgeest, t/m 20/11, expositie Batik
Paintings van Jan Piet Enklaar, di t/m
za van 8-18 uur, vr tot 21 uur.
\rs Studio - Pieterskerkgracht 9, tot 6/
11, werken van Fer Hakkaart, Peter
Cox, Popco Bakkers, ma t/m do 19-21
uur, di t/m do 9.30-12 uur.
Galerie De Oude Rijn - Stille Mare 4,
tot 10/11 expositie Anja Duyvesteyn,
olieverfschilderijen en aquarellen, di tl
m za 10-19 uur, do 10-21 uur, zo 11-18
uur, ma 12-18 uur
Fenix Galerie - Botermarkt 26, tot 3/11,
G. Sinvani, di t/m zo 10-18 uur.
Alphen - Galerie de Leeuw, Toussaint-
straat 25, t/m 23/10, expositie Philippine
Heering, woe t/m za 11-16 uur, vr 11—21
Leiderdorp - gemeentehuis, t/m 24/11,
weefkleden van A.E. Sassen-van Wer-
meskerken, Hanneke Schuitema kera
mische plastieken, ma t/m vr van 9-17
uur, do van 19-21 uur.
Galerie Denis Stephan - Bakkersteeg
18-20, t/m 21/11, expositie Marry Hóvig.
collages en tekeningen, vr, za, zo van
Ziekenhuizen
Bezoekuren St. Elisabeth-Ziekenhuis: hoofdverpleegkundige
specia-
Ongevallendienst
ziekenhuizen Leiden
Ongevallendienst elke dag Academisch
Ziekenhuis behalve van dinsdag 13.00
uur tot woensdag 13.00 uur (Diacones-
senhuis) en van vrijdag 13.00 uur tot za-
r terdag 13.00 uur (Elisabeth-ziekenhuis).
Bezoekuren
ziekenhuizen
Dlaconessenhuis - doorlopende be
zoektijd van 16.00 uur tot 20.00 uur; met
uitzondering van
- de kinder- en jongerenafdeling: dage
lijks van 14.00 uur tot 19.00 uur.
- de afdeling intensieve zorg: uitslui
tend na overleg met riet hoofd van de
afdeling.
Sportmedisch Advies Centrum:
Volwassenen: dagelijks van 14.00-14.45
en van 18 30-19.30 uur. Klasse afd: dage
lijks van 11.15-12.00 uur, van 14.00-14.45
uur en van 18.30-19.30 uur.
Kraamafdeling: dagelijks van 11.15-
12.00 uur (alleen voor echtgenoot) en
van 15.00-16.00 uur en van 18.30-19.30
Kinderafdeling: dagelijks van 15.00-
18.30 uur.
Afdeling C.C.U. (hartbewaking) dage
lijks van 14.00-14.30 uur en van 19.00-
19.30 uur
Intensieve verpleging: dagelijks van
14.00-14.30 uur en van 19.00-19.30 uur.
Academisch
Tel. 269111
/oor alle patiënten (behalve kinderen)
zijn de bezoekuren als volgt:
Elke dag: 14.15-15.00 uur en 18.30-19.30
Avondbezoekuur afdeling Verloskunde
18.00-19.00 uur.
Praematurenafdeling dagelijks van
14.30-14.45 uur en van 18.30-18.45 uur.
Bezoek aan ernstige patiënten
le kaarten verstrekken.
Bezoektijden Kinderkliniek
Dagelijks 15.00-15.45 uur en 18.30-19.0C
Bezoektijden kinderafdelingen:
Elke dag: 14.15-15.00 uur en 18.30-19.00
uur. (Alleen voor ouders van kinderen
kart er een afwijkende tijd afgesproken
worden met de hoofdverpleegkundige).
Alphen aan den Rijn
Rijnoord:
Bezoektijden 's middags 14.30-15.15
uur, 's avonds 18.30-19.30 uur. Extra be
zoek voor de hartbewaking: 's ochtends
11.00-11.30 uur. Extra bezoek voor va
ders op de kraamafdeling: 's avonds
19.30-20.30 uur. Kinderafdeling 's mid
dags 14.30-15.30 uur, 's middags alleen
voor ouders 14.30-18.30 uur.
Geluidshinder
Schiphol
Klachten over geluidshinder van vlieg
verkeer van en naar Schiphol kunnen
dag en nacht worden gemeld bij het in
formatiecentrum Geluidshinder Schip
hol (tel: 020-175000).
De zon zakt in de zee
De laatste nacht Morgen
zitten we op IJsland
Iets gaan halen van
Zikoerï, de Viking
Wat zou het zijn
ze lecvlyk met zout, ci
troen enz aan het krx.k
pel» nlmcnup loc rn
22 oktober 1982
Honderd jaar geleden stond in
de krant:
Te Belgrado is een aanslag
gepleegd op Milan I, koning
van Servie (1854-1901. Red
Nadat de koning en de konin
gin van een buitenlandsche reis
teruggekeerd en onder groote
geestdrift van het volk uit de
Donau-boot aan land waren ge
gaan, begaven zij zich naar het
paleis en daarna naar de ka
thedraal, welke zij binnentra
den door twee dichte volksrijen.
Plotseling vernam men een
knal, afkomstig uit eene groote
revolver. Het schoot miste den
koning, maar trof eene vrouw
achter Milan in de heup. De ko
ningin viel in zwijm. Het volk
greep degene die geschoten had,
eene vrouw, mishandelde haar
en wilde haar lynchen, maar de
politie verhinderde dat. Ko
ning Milan bewaarde zijne te
genwoordigheid van geest en
voerde de koningin terug naar
het paleis. Daarna keerde hij
alleen terug naar de kathe
draal. De daderes bliikt de we
duwe van kolonel Markovic te
zijn; zij moet reeds meermalen
blijken van krankzinnigheid
hebben gegeven. Haar geestver
mogens zijn gekrenkt sedert
den dag, waarop zij eene de pe
er he aan haren in hechtenis ge
nomen man zond, met bericht
dat zij bij den vorst pogingen
zou doen om hem te redden,
maar die depeche terug ontving
met het korte bericht 'De gea
dresseerde behoort niet meer
onder de levenden"
Vijftig jaar geleden
Thans zijn er by de Seder -
landsche Spoorwegen 1884 ma
chinisten, 901 ondermachinis
ten, 1785 leerlingen-machinist
en 13 leerlingen-machinist noor
lichten dienst Ingaande 1 No
vember a s rullen 30 machinis
ten en 1 leerling-machinist ont
slagen worden, waarna er, als
gevolg van de malaise, nog 249
locomotiefbeambten overcom
pleet zullen zijn. Met den Win-
terdienst zullen ditmaal geen
onder-machinisten tot machi
nut bevorderd worden, terwijl
met doorgegaan zal worden
met het afnemen van examen
voor hen, die nog niet aan een
examen hebben deelgenomen.
