Sinds staatsgreep
in Guatemala vijf
tig doden per dag
c<*tadS*!
Britse socialisten gaan te ver
LEZERS SCHRIJVEN
Stilte moet worden verbroken"
In uitspraak over kernbewapening
DONDERDAG 21 OKTOBER 1982
Meningen
PAGINA 19
De Britse socialisten hebben
zich onlangs op hun jaarcon
gres uitgesproken voor de
eenzijdige verwijdering van
kernwapens van Britse bo
dem. Zij hebben zich daar
mee geschaard aan de zijde
van hen die zowel in Amerika
als in Europa pleiten voor
een eenzijdige vermindering
van de bewapening om de
wapenwedloop tussen Oost
en West een halt toe te roe
pen.
De vraag die zich opdringt is of
leden van de NAVO zich op
het gebied van de kernbewa
pening eenzijdige stappen
kunnen veroorloven. Wat zijn
de effecten van dergelijke
stappen, bijvoorbeeld op de
onderhandelingen tussen
Oost en West in Genève over
de vermindering van de kern
bewapening? In deze stad
spreken Amerika en Rusland
over de beperking van kern
wapensystemen voor middel
lange afstand (plus-minus
500 tot 5000 kilometer) die be
stemd zijn voor het Europese
strijdtoneel (onder andere
SS-20, Pershing-2 en Toma
hawk-kruisraketten).
Bekend is dat de standpunten
van beide partijen over de
aard en omvang van deze be
perkingen (nog) ver uit elkaar
liggen. De Sowjet-Unie
streeft naar een kernwapen-
vrij Europa en vooral naar de
verwijdering van al die wa
pens uit West-Europa die de
Sowjet-Unie rechtstreeks be
dreigen. Amerika wil de on
derhandelingen voorlopig
beperken tot raketten opge
steld op het land. Het zoekt
voor wat betreft deze syste
men een zeker evenwicht tus
sen West-Europa en de Sow
jet-Unie. In dit beleid past
dan ook het voorstel om de
plaatsing van 572 nieuwe
Amerikaanse kernwapensys
temen (Pershing-2 en Toma
hawk-kruisraket) op Euro
pees grondgebied niet te la
ten doorgaan wanneer de
Sowjet-Unie zijn op het land
opgestelde SS-4-, SS-5- en
SS-20-raketten ontmantelt.
Deze sterk uiteenlopende
standpunten zijn alleen maar
bij elkaar te brengen wan
neer beide partijen bereid
zijn water in de wijn te doen.
Het effect van eenzijdige
stappen ter vermindering
van de kernbewapening door
leden van de NAVO, kan zijn
dat Amerika zich aan de on
derhandelingstafel ten op
zichte van de Sowjet-Unie
meer toegevend opstelt. Toe
gevend in die zin dat Ameri
ka van de Sowjet-Unie een
geringere tegenprestatie ver
wacht om de plaatsing van al
le (of een deel van de) nieuwe
kernwapensystemen te voor
komen.
Met dat effect heb ik geen en
kele moeite. Een zeker over
wicht van Russische zijde
voor wat betreft landraketten
voor middellange afstand ten
opzichte van West-Europa,
tast onze veiligheid niet aan.
Immers het totale kernwa-
penpotentieel waarover het
Westen beschikt, weegt ruim
schoots op tegen dat van de
Sowjet-Unie. Bovendien
wordt ook zonder de plaat
sing van 572 nieuwe Ameri
kaanse landraketten het
kernwapenpotentieel in
West-Europa in de komende
jaren aanzienlijk uitgebreid.
Ik denk aan de vervanging
van de 64 Engelse Polaris-ra-
ketten (met elk één kernkop),
geplaatst aan boord van vier
onderzeeboten, door 64 Tri-
dent-raketten (met elk acht
kernkoppen) en aan de Fran
se plannen om het aantal ra
ketsystemen in onderzeebo
ten (nu 80) uit te breiden met
32 en om de M-20-raket (met
één kernkop) te vervangen
door de M-4-raket (met zes
kernkoppen).
Het aantal kernkoppen waar
mee Frankrijk en Engeland
doelen in de Sowjet-Unie
kunnen aanvallen, neemt in
de komende jaren dan ook
toe van 144 tot 1184. Met het
oog op deze ontwikkeling is
het niet onbegrijpelijk dat de
Sowjet-Unie ook de kern wa
penmachten van Frankrijk
en Engeland bij de onderhan
delingen in Genève wil be
trekken.
Eenzijdige stappen ter vermin
dering van de bewapening
door
M. H. von Meyenfeldt
hebben nog een ander effect
dat aandacht verdient. Zij
kunnen een negatieve in
vloed hebben op de relatie
tussen Amerika en West-Eu
ropa, mede omdat zij niet
passen in het huidige Ameri
kaanse politiek-strategische
beleid ten opzichte van de
Sowjet-Unie en het Ameri
kaanse aandeel in de verdedi
ging van het Westen vergro
ten. In Washington wordt een
politiek beleid dat voorziet in
eenzijdige stappen dan ook
niet erg gewaardeerd. Een
dergelijk beleid is bovendien
koren op de molen van die
Amerikanen die pleitten voor
een vermindering van de
Amerikaanse troepen in Eu
ropa.
In dit verband is het besluit van
de Amerikaanse senaatscom
missie voor begrotingszaken
om de sterkte van de Ameri
kaanse troepen in Europa te
bevriezen op het niveau van
1980, niet zonder betekenis.
Immers uitvoering van dit
besluit betekevt het terug
trekken van rond 23.000
Amerikaanse militairen. Een
zijdige initiatieven tenslotte
kunnen, nu in de Bondsrepu
bliek een centrum-rechtse re
gering de touwtjes in handen
heeft, de as Washington-
Bonn versterken en de sa
menhang binnen de NAVO
verminderen.
De effecten die ik hiervoor heb
geschetst, roepen de vraag op
naar wat op het gebied van
eenzijdige stappen door indi
viduele NAVO-leden toelaat
baar is. Het besluit van de
Britse socialisten gaat mijns
inziens veel te ver. Het houdt
in dat wanneer in Engeland
de Labourpartij aan de macht
komt, de Britse atoomstrijd
krachten worden ontbonden
en de Amerikaanse kernwa
pensystemen van Brits
grondgebied verwijderd. De
NAVO wordt dan gedwon
gen tot een volledige veran
dering van haar verdedi-
gingsopzet en strategie. Ik
acht een dergelijke handel
wijze onverantwoord en niet
loyaal. Het zou de Britse so
cialisten hebben gesierd
wanneer zij gekozen hadden
voor de weg van het overleg
met de bondgenoten om de
rol van kernwapens in het
strategisch beleid terug te
dringen. Die weg biedt zeker
mogelijkheden.
Binnen de NAVO groeit de be
reidheid om de afhankelijk
heid van kernwapens te ver
minderen. De Amerikaanse
generaal B. W. Rogers bevel
hebber van de NAVO-strijd-
krachten in Europa, heeft on
langs nog gewezen op de mo
gelijkheden om een conven
tionele aanval van de Sowjet-
Unie met conventionele mid
delen te keren en in de NA-
VO-strategie minder nadruk
te leggen op het gebruik van
kernwapens. En dat een ver
dediging van Europa zonder
kernwapens niet onmogelyk
is, hebben de Amsterdamse
(buitengewoon) hoogleraren
Boeker en Barnaby onlangs
in verschillende publikaties
duidelijk gemaakt. De Britse
socialisten hebben de moge
lijkheden die hier liggen on
derschat Zij kozen voor een
shocktherapie.
Uit het voorgaande mag niet
worden afgeleid dat ik eenzij
dige initiatieven op het ge
bied van de kernbewapening
afwijs. Dergelijke initiatieven
kunnen zelfs geboden zijn
om een tegenwicht te vormen
tegen een al te harde opstel
ling aan de onderhandelings
tafel. Wel ben ik van mening
dat de mogelijkheden binnen
de NAVO om door middel
van eenzijdige initiatieven
verantwoorde ontwikkelin
gen op het gebied van de be
wapening te bevorderen, be
perkt zijn. Nederland laat
zien hoe van deze beperkte
ruimte goed gebruik kan
worden gemaakt. Wij hebben
aarzelingen als het gaat om
de plaatsing van 48 kruisra
ketten op ons grondgebied.
En w\j willen de verminde
ring van onze atoomtaken
(nu zes) bespreekbaar maken
bmnen de NAVO.
Dit beleid - ook als het tenslotte
leidt tot een afwijzing van de
plaatsing van de kruisraket
ten - tast de veiligheid van
het bondgenootschap niet
aan. Het wekt hier en daar
wel wat wrevel. Maar er is in
de NAVO niemand die twij
felt aan de loyaliteit van onze
politieke en militaire leiders
aan het bondgenootschap.
Dat is onlangs nog eens on
derstreept door de benoe
ming van de Nederlandse
chef van de defensiestaf tot
voorzitter van het militaire
comité van de NAVO; het
hoogste militaire adviesor
gaan van het bondgenoot
schap. In Brussel weet men
wel op wie men tenslotte kan
rekenen.
door
Wim Gijsbers
Toen generaal Angel Gue
vara half maart van dit
jaar als overwinnaar van
de verkiezingen in Guate
mala was uitgeroepen en
zelf al doende was met het
treffen van voorbereidin
gen om met harde hand
het repressieve beleid van
zijn voorganger Lucas
Garciè voort te zetten,
werd er op 23 maart plot
seling een staatsgreep uit
gevoerd.
Leider van de staatsgreep was
oud-generaal Rios Montt die,
zoals hij zelf verklaart, door
God geroepen werd om orde
op zaken te stellen in het
door burgeroorlog en corrup
tie geteisterde land. Sinds
dien is hij elke zondag op de
radio te horen om in gods
dienstige preken de bevol
king op te roepen om hem als
gezant van God te aanvaar
den en vertrouwen te hebben
in zijn gezag zodat het land
weer een echte democratie
met economische ontwikke
ling kan worden. Hij erkent
dat zijn voorgangers fout zijn
geweest en het huidige ge
weld van de guerrillabewe
gingen hebben opgeroepen,
maar zegt dat dat geweld on
der zijn bewind niet meer no
dig is.
De werkelijkheid ziet er echter
heel anders uit. Sinds 23
maart zijn tientallen dorpen
in de hooglanden van de
aardbodem verdwenen.
Overlevenden vertellen van
bombardementen met vlieg
tuigen en helicopters waarbij
ook napalmbommem werden
Meningen op deze
pagina zijn voor
rekening van de
auteurs
Het Guatemala Komitee Leiden zet binnenkort
acties op touw om Radio Guatemala Libre te
helpen van de grond te krijgen en de vluchtelin
gen te steunen. Zaterdag zal er op de markt in
Leiden een bakfiets van het Komitee staan,
waar informatie over Guatemala kan worden
verkregen. Scholen en kerken, politieke partij
en en vakbonden zijn benaderd om fototentoon
stellingen over Guatemala te houden en film
avonden te organiseren.
Meer informatie over de landelijke actie voor
Guatemala is verkrijgbaar bij de Stichting
Guatemala Komitee Nederland, Refelingse Er
ven 101, 5672 TC Nuenen.
gebruikt en over beestachti
ge invallen door het leger,
waarbij jong en oud werden
verbrand, vee werd gedood
en akkers werden vernietigd.
Situaties die sterk doen den
ken aan de oorlog in Vietnam
en aan het onmenselijke op
treden van Amin in Oeganda.
Dat is allemaal nodig, zo vertelt
een hoge militair. "Kijk",
zegt hij, "als wij het verzet
van de guerrillastrijders wil
len stoppen, dan moeten wij
hun achterban uitroeien.
Achter iedere verzetsstrijder
staan tien indianen, die hem
steunen en hem van voedsel
voorzien. Willen wij het ver
zet uitroeien, dan moeten wij
hun familie en vrienden wel
doden".
Zo simpel ligt dat dus. Maar het
regime heeft nog een ander
wapen: de godsdienst. De be
volking is erg religieus. Meer
dan 90% behoort tot de
rooms-katholieke kerk. Na
de coup van 1954 en vooral na
de aardbeving van 1976 heb
ben, net als elders in Midden-
en Zuid-Amerika, een stroom
van fundamentalistische pro
testante sekten uit de Ver
enigde Staten hun intrede ge
daan in het land, zoals de
Mormomen, Zevendedags
Adventisten, Pinksterge
meente, Jehova Getuigen en
nu vooral ook de Kerk van
het Woord. Deze laatste sekte
kwam enkele jaren geleden
in het nieuws door de massa
le (zelftmoord van 700 van
haar leden in de oerwouden
van Guyana.
Tot deze sekte behoort ook de
huidige president Rios Montt
en één van de door hem be
noemde ministers. In zijn
voetspoor komen nu tiental
len Amerikaanse zendelin
gen van deze sekte het land
binnen, om de bevolking de
Het leger in de straten van Guatemala-stad: in de bergen wordt op beestachtige wijze huisgehouden.
ware boodschap" te vertel
len. In de hooglanden wor
den zogenaamde modeldor
pen ingericht, die in feite een
soort concentratiekampen
zijn waarin indianen worden
samengedreven om hen te
isoleren van het gewapend
verzet dat door hen wordt ge
steund (in de hooglanden is
het overgrote deel van de be
woners van indiaanse af
komst).
In deze dorpen wordt door de
zendelingen kleding en voed
sel uitgedeeld om het "goede
gezichf'te laten zien en ze
proberen de bevolking te be
wegen om af te zien van hun
steun aan het verzet, "dat
toch alleen maar terrorisme
bedrijft".
Er wordt totaal niet ingegaan
op de werkelijke oorzaken
van de armoede en de ellende
onder bevolking wat bijvoor
beeld een groot gedeelte van
de rooms-katholieke geeste-
Journalisten worden niet toe
gelaten in deze "bevrijde mo
deldorpen" en dat is volgens
de president ook niet nodig,
want hij zal de informatie wel
verstrekken. Ondanks de
strenge censuur komt de
werkelijkheid toch aan het
licht, getuige o.a. de angst
wekkende bevindingen van
Amnesty International en
Pax Christi. De laatste beves
tigde berichten wijzen op
vijftienhonderd doden per
maand (vijftig per dag) en dat
betekent dat er sinds de
staatsgreep van 23 maart al
zeker achtduizend mensen
zijn vermoord. Daarnaast zijn
er in het land zelf driehon
derdduizend tot één miljoen
mensen op de vlucht (totale
bevolking zeven miljoen).
Exacte cijfers zijn moeilijk te
geven, want er bestaan geen
vluchtelingenkampen, van
wege de angst dat deze ge
troffen zullen worden door
bombardementen en militai
re invallen.
Vluchtelingen proberen hun
onderkomen te vinden in de
krottenwijken in Guatemala-
stad of verbergen zich in ber
gen en bossen. Deze onhoud
bare situatie heeft het Guate
mala Komitee Nederland
doen besluiten om een lande
lijke aktie te voeren, ener
zijds om meer bekendheid
aan deze situatie te geven en
anderzijds om via enkele con
crete projecten hulp te bie
den aan de bevolking van dit
land.
Het eerste project werd aange
dragen door de rooms-katho
lieke organisatie Justitia et
Pax (rechtvaardigheid en
vrede) en betreft de hulp aan
730 gevluchte gezinnen, ver
spreid over het land om hen
aan woonruimte, kleding,
voedsel en medicijnen te hel
pen. Deze hulp is hoognodig,
maar moet helaas in het ge
heim gebeuren, tegen de re
pressie in, omdat dergelijke
hulp door het regime als on
dermijnend wordt gezien.
Het tweede project betreft het
aankopen van een radiozen
der, radio Vnj Guatemala.
Deze radio heeft in de eerste
plaats tot doel berichten over
de onderdrukking het land
uit te krijgen. Maar even be
langrijk is dat ook de bevol
king van Guatemala, on
danks de strenge censuur,
zelf geïnformeerd blijft over
de daden van het regime.
Ook zal Radio Vnj Guatema
la een ftinctie krijgen in de
onderlinge communicatie
tussen de diverse verzets- en
oppositiebeweginmgen in
het land.
(Wlm Gijsbers werkt als student
nlet-westerse sociologie aan een
doctoraal-scriptie over Guatema
la. HIJ Is lid van de afdeling Lelden
van bet Guatemala Komlté).
Het plaatsen van brieven van lezers betekent niet dat de
redactie de daarin weergegeven mening onderschrijft.
Brieven kunnen van redactiewege worden ingekort.
Bakkies
De stilte in bakkiesland is zeker
niet eng. Die titel boven het ver
haal in de krant van zaterdag 9
oktober is niet juist gekozen.
Want ook met 40 kanalen (waren
er tot voor kort 22) is het nog al
tijd dringen geblazens
Gelukkig is nu de tijd aangebroken
dat de échte 27-MC-hobbyst die
kanalen tot zijn bechikking
heeft. Hij hoeft ze niet meer te
delen met schreeuwers, knijpers
en andere namaak 27 MC-ers. Zij
moesten zonodig een bakkie,
omdat de buurman of een
vriendje er een hand.
Iedere amateurzender van het eer
ste uur heeft dit allemaal zien
aankomen. De heer W. Bos,
'voorzitter' van de Nederlandse
Communicatie Federatie (hij was
vóór 1980 een felle tegenstander
van een vrije 27 MC-band) dacht
dat er wat te halen was bij de
amateurzender. Hij koos zichzelf
tot voorzitter en bracht een blad
uit. Niet uit idealisme, maar ge
woon om eraan te verdienen. Bos
heeft gewoon mis gegokt. De 27-
MC-ers kregen hem door en lie
ten zijn blad (Break Break) val
len.
Het klopt, er werden veel clubs op
gericht en er zijn ook ook heel
wat weer opgeheven. Maar ook
hier geldt: de échte clubs blijven
over. Onze vereniging, Commu
nicatie Club Leiden, bestaat niet
voor niets al bijna twaalf jaar. El
ke maand houden we een bijeen
komst. (Voor de geïnteresseer
de: vrijdag 29 oktober, 20 uur.
Bierdeghel 1, Vestestraat IE,
Leiden).
Dus beste Jan Westerlaken, belicht
een zaak voortaan eens van meer
kanten. En maak er geen klaag
zang van zoals van de heer W.
Bos. Wij, 27 MC-ers, hebben echt
geen medelijden.
Th. van Dam,
secretaris CCL,
Postbus 729,
Leiden
Van Agt
Mag ik als abonnee van uw blad
een plekje in uw krant naar aan
leiding van het geschrift van me
vrouw of mijnheer S. in uw blad
van 14 oktober, waartegen ik wel
moet protesteren en ik denk ve
len met mij. Het gaat om de zins
nede: "Wat men ook van Van Agt
kan zeggen, hij was wel iemand
die de dingen bij hun naam
noemde en duidelijk was".
Nu dit is allerminst waar. Integen
deel: hij wist, naar mijn mening,
de zaken die moeilijk waren
meestal voor zich uit te schuiven
en er met poëtische zinnen om
heen te draaien en vaak op moei
lijke momenten te schitteren
door afwezigheid.
Dit moet mij, als 'overjarige huis
vrouw', na wat ik over Van Agt
via kranten, radio en televisie
heb begrepen toch wel van het
hart. Misschien kan schrijfster of
schrijver van het commentaar -
als vermoedelijke fan van Van
Agt - deze kritiek toch begrijpen.
H.P. Hoogeveen-Wurzer
Pilarenlaan 4-B23
Noord wijkerhout
Israël (2)
Israels speciale status. Onrecht
blijft bestaan. Met verbazing
nam ik kennis van bovenge
noemd eenzijdig artikel van de
oud-hoogleraar dr. mr. W H. Na
gel. Immers, wat het Midden-
Oosten betreft wordt ons steeds
weer een ander beeld voorgegoo-
cheld. Het hangt er maar van af,
wie ons dat beeld voor ogen
tovert.
Zijn wij mensen eerlijk? Praten we
niet naar ons toe? Wat is waar?
Speelt onze eigen instelling geen
subjectieve rol of is die echt ob
jectief? Wat wij onze beginselen
noemen zijn o, zo vaak de kap
stokken om de in onze ogen zo
waarachtige visie aan op te han
gen. En zo komen wij tot selec
tieve verontwaardiging. Mis
schien 'juist', maar wel selectief.
Laten wij als buitenstaander oppa-
sen met dat woelige Midden-
Oosten, ons past bescheidenheid
en terughoudendheid. Libanon
is zeker een wespennest. Onver
draagzaamheid en haat spelen
een onmiskenbare rol.
Maar laten wij maar naar ons zelf
kijken: waar zijn de Inka's, de
Azteken, Mohikanen en Apa
chen gebleven? Kijk naar Noord-
Ierland of Baskenland. Sluip-
schuttende christenen tegen
christenen. De wereld zit mooi in
elkaar!
A. de Bruin,
Goudenregenpl. 35
Alphen a/d Rijn
Wegwezen
In de krant van 13 oktober j.l.
plaatste u bij het artikel "wegwe
zen... of er wordt gepast geweld
gebruikt" twee foto's die één en
ander illustreren. Op de onderste
foto is het afvoeren van "de ste
nengooiers" uitgebeeld: twee
Surinaamse of Molukse jonge
ren. Met opzet formuleren wij dit
zoals het zou kunnen overko
men; namelijk een vooroordeel
tegen ethnische minderheden en
jongeren. Daartegen willen wij
met kracht protesteren!
Temeer, omdat uw krant zich in de
afgelopen verkiezingstijd sterk
heeft gemaakt tegen opkomende
rascistische groeperingen. Het
plaatsen van bedoelde foto zal
namelijk juist een tegengesteld
effect hebben dan hetgeen u met
de publicatie heeft n.u. - ireefd.
onpartijdige informatie De sug
gestie wordt gewekt dat het
"toch maar weer de jongeren met
name de kleurlingen zijn die de
rellen trappen".
Uw stellingname tegen racisme
juichen we van harte toe en ver
trouwen erop dat u deze opvat
ting niet uitsluitend in verkie
zingstijden zult uitdragen, maar
haar als wezenlijk onderdeel van
uw algemene berichtgeving be
schouwt. De gewraakte foto zien
we daarom als een, zij het betreu
renswaardige, "vergissing". We
spreken de hoop uit en het ver
trouwen dat u uiterst kritisch
zult blijven met betrekking tot
suggestieve informatie die onbe
doeld vooroordelen in de hand
werkt en legitimeert.
De pers is een invloedrijk medium
in dit verband.
And ré Verschuren,
Vollcrsgracht 10,
Leiden.
Anthome en Donne van Peursen.
KMnodteflM l SI,
Leiden
ADVERTENTIE
Haarlemmerstraat58
leiden-071-140148 lidANVC
