D
Israëlische wapenexport
Latijns- Amerika riskant
AcWerg
rond
Lotto
-C
In de rol van een
soort rechts Cuba?
GPD gaat
weekendblad
produceren
j DONDERDAG 21 OKTOBER 1982
Varia
Met een voortvarendheid, die schril
(maar weldadig) afsteekt tegen
de laksheid waarmee het huidige
Venetiaanse bestuur op de steeds
weer dreigende overstromingen
van de stad reageert, besloot de
gemeenteraad op de avond van
de rampzalige dag waarop de
Campanile op het San Marcop-
lein in elkaar stortte dus op de
14e juli 1902), dat de klokketoren
weer zou worden opgebouwd.
„Com'era, dov'era!", riep toen ie
mand, en die formule is sinds
dien legendarisch geworden:
„Zoals hij was, waar hij was".
Met andere woorden: op precies
dezelfde plek, en een getrouwe ko
pie.
Omdat de toren nu al weer ruim 70
jaar in volle glorie overeind
staat, vinden we dat nogal van
zelfsprekend: com'era, dov'era,
maar zo heel erg vanzelfsprekend
werd het in die dagen toch niet
gevonden, zoals blijkt uit de be
richtgeving in het Algemeen
Handelschblad over deze stede-
bouwkundige ramp. Ir. G. Boni,
als directeur van de opgravingen
op het Forum in Rome een gezag
hebbend man, vond dat de toren
wel herbouwd diende te worden,
maar dan zoals hij vóór de 16e
eeuw was, met weglating van de
10 meter die toentertijd boven de
klokkenkamer verrezen. Boven
dien wilde hij de „attico", de
„zolderverdieping", vervangen
door een spitse, liefst metalen
kap: „Dat zou den toren verlich
ten en z'n stijl verbeteren".
Ook de gezaghebbende prof. dr. Ot
to Wagner uit Wenen deed een
duit in het zakje. De befaamde
Loggetta van bouwmeester San-
sovini, die aan de voet van de to
ren de volle laag kreeg en deer
lijk verwoest was, moest steen
voor steen herbouwd worden,
meende Wagner, „maar de thans
voor Venetië nuttelooze toren,
kon men wel daarlaten".
En als men dan toch besloot hem te
herbouwen, kon men dat beter in
moderne stijl doen, vond hij (de
Eiffeltoren bestond toen al 13
jaar!).
Overigens blijkt uit het verslag van
de correspondent van het Alge
meen Handelschblad in het num
mer van 15 juli 1902, dat de Cam
panile ook toen al, toen het toeris
me nog op een bijzonder laag
pitje stond, legendarisch was:
„Een bericht, dat diepen indruk zal
maken op ieder die gevoel heeft
voor schoonheid, komt uit Vene
tië: de wereldberoemde Campa
nile, de klokketoren op hei Mar-
cusplein te Venetië, is gistermo
gen te tien uur in elkaar gestort".
Hij vermeldt dat de Procuratie
nuoye ernstig beschadigd is en de
kleine Loggia van Sansovino ge
heel vernield werd, en vervolgt
dan:
„Een puinhoop, 30 meter hoog, ligt
op de plaats waar de trotsche to
ren eens stond; het plein en de
heele omgeving zijn met steenen
en stof bedekt".
Vervolgens bericht hij, dat het Mi
nisterie van Schoone Kunsten be
sloten heeft dat de toren her
bouwd zal worden:
,fJerbouwd! Een groot woord! Wie
zal dezen toren herbouwen? Het
was een buitengewoon bouw
werk, een groot, zwaar ding en
toch van een merkwaardige be
valligheid, door zijn goede ver
houdingen".
,Maar wat het ergste is, dat is de
vernieling van een der merk
waardigste stadsgezichten die er
in de wereld zijn. Wie het plein
ooit zag, moet diep teleurgesteld
zijn door de gedachte, dat dit
prachtige geheel, door het ver
dwijnen van wat kracht voegde
bij de sierlijkheid en pracht van
het overige, nu is verdwenen".
De bouw van de toren werd aange
vat in 888 (andere bronnen noe
men 900) en duurde 240 jaar. De
herbouw duurde slechts 10 jaar:
van 1902 tot 1912, maar toen wist
men ook precies hoe hij moest
worden. Hoe kon de instorting
van een toren die al duizend jaar
overeind stond gebeuren? „De
fundamenten voor dezen eersten
bouw", schrijft de correspondent
van het Algemeen Handels
chblad op 20 juli 1902, „waren
naar verhouding vrij stevig:
eerst een groot aantal palen ge
heid in de lagune, daarop een ste
vige getimmerde bodem van ei
kenhouten planken en op dit
soort van vlot, eindelijk een ze
ven lagen dik steenen basement,
ongeveer 3,5 M. onder het grond
niveau. Twee zwakke punten
bood deze bouw echter al dade
lijk: de geringe breedte van dit
basement, welke aan zijn voet
nauwelijks 38 cM. buiten de lood
lijn van de torenwanden uit
schrijdt, en de veelsoortigheid
der steenen in diens samenstel,
dat gedeeltelijk uit harde tra
chiet uit Istrië en gedeeltelijk uit
zachte, weeke zandsteen be
staat..."
Maar goed, tien eeuwen lang trot
seerde de toren desondanks de
zwaartekracht en alle andere eu
velen die een toren bedreigen.
Hoe kwam het dan dat hij op 14-
7-'02 dan wél in elkaar klapte?
Het Algemeen Handelschblad
schrijft:
„Vermoedelijk hebben de zuigin
gen onder water, veroorzaakt
door het voorbijvaren der moder
ne stoombootjes de oude palen en
planken, het platte vlot waar het
basement op rust, ondermijnd".
StoombootjesVoor de zoveelste
keer is bewezen dat niet alle ver
nieuwing ook verbetering bete
kent...
In de Colombiaanse hoofdstad Bogota werd vorige
maand vanuit een auto een bom geworpen naar de
woning van de Israëlische ambassadeur, Jaime
Aron. Ook werd het huis van de diplomaat vanuit
de auto met machinepistolen beschoten. De echt
genote van de ambassadeur en een huisbediende
raakten daarbij gewond; de ambassadeur zelfwas
op het moment van de aanslag niet thuis.
De Colombiaanse guerrillabeweging M-10 stelde zich
telefonisch verantwoordelijk voor deze aanslag.
De meeste kranten hebben aan deze gebeurtenis geen aan
dacht besteed. Vermoedelijk niet zozeer omdat er geen do
den vielenr maar omdat aanslagen op Israëlische functio
narissen en gebouwen in veel Zuid- en Middenameri-
kaanse landen zo vaak voorkomen, dat ze nauwelijks nog
als „echt nieuws" worden beschouwd. Zo haalde ook een
aanslag begin dit jaar op de Israëlische ambassade in
Guatemala de meeste kranten niet.
1 tierende repressieve junta's - btij/t een ideaal afzetgebied voor Israéli-
Bezorgd
Voor Israël zelf ligt dat natuur
lijk anders. Daar is met name
in kringen van de oppositie
de bezorgdheid over tegen Is
raël gerichte acties in Latijns-
Amerika de laatste tijd sterk
toegenomen. De aanslagen
worden door de oppositie in
verband gebracht met toene
mende militaire betrokken
heid van Israël in Midden- en
Zuid-Amerika. In dat ver
band wordt gewezen op om
vangrijke wapenleveranties
aan rechtse regimes en op het
sturen van Israëlische „advi
seurs" naar sommige van de
ze landen. Die wapens en ad
viseurs worden, zo zegt de
oppositie, ingezet bij de strijd
van dictatoriale regimes te
gen verzetsbewegingen.
Waar het Amerikaanse Congres
de verkoop van Amerikaanse
wapens aan Midden- en Zuid-
Amerika aan banden heeft
gelegd, heeft Israël zich be
reid getoond, de rol van de
VS als wapenleverancier
over te nemen. Op hun beurt
verstrekken de VS omvang
rijke kredieten aan Israël.
Duidelijk is, dat beide landen
in politiek opzicht, met name
ten aanzien van de ontwikke
lingen in het Midden-Oosten,
in hoge mate op elkaar zijn
aangewezen. De Israëlische
wapenleveranties aan La-
tijns-Amerika kunnen wor
den beschouwd als een poli
tieke vriendendienst aan
Washington, dat zijn recht
streekse militaire bemoeienis
met dit continent onder druk
van de publieke opinie heeft
moeten terugdraaien.
Voor de rest heeft het Israëli
sche wapenexportgedrag
overigens nauwelijks een
echte ideologische grond
slag. Het gaat er de Israëli
sche regering naar het schijnt
vooral om, de omvangrijke
investeringen die Israël heeft
gedaan in zijn nationale wa
penindustrie, door export
voor een deel terug te verdie
nen.
Behoefte
Een ideaal afzetgebied is de
Derde Wereld. Zeker de in
Latijns-Amerika weüg tieren
de repressieve junta's heb
ben grote behoefte aan wa
pens om zich staande te hou
den. Is Israël door zijn wa-
pensteun aan Latijns-Ameri
ka dan in feite niet bezig de
rol van een soort rechts Cuba
in dit werelddeel te spelen?
Om die vraag te kunnen beant
woorden, is het nodig vast te
stellen of de Israëlische mili
taire hulp aan Midden- en
Zuidamerikaanse landen in
derdaad van wezenlijke bete
kenis is.
De Israëlische regering zelf
weigert, ook in het Israëli-
sche parlement, gegevens te
verstrekken over deze wa
penhulp. Dat is militair ge
heim en openbaarmaking
zou de nationale belangen en
veiligheid van de joodse staat
kunnen schaden, zo wordt
Uit gegevens die internationale
vredesinstituten hebben ver
zameld over wapenhandel,
blijkt echter zonneklaar dat
Israël met name de laatste
tien jaar vrij grote hoeveelhe
den wapentuig naar Midden-
en Zuid-Amerika heeft gëex-
porteerd.
Volgens het Zweedse vredesin-
stituut SIPRI behoorde Is
raël tot de Oktoberoorlog van
1973 tot de kleinere wapenex
porteurs. Het voerde tot die
tijd voor gemiddeld 60 mil
joen dollar aan wapentuig uit
per jaar. In 1976 was dit cijfer
gestegen tot 300 miljoen dol
lar per jaar, in 1979 tot 600
miljoen dollar en in 1980 tot
1,2 miljard dollar.
Elfde plaats
In nog geen tien jaar is Israël
opgeklommen tot de elfde
plaats op de wereldranglijst
van wapenexporteurs. Het Is
raëlische aandeel in de totale
wapenexport van alle landen
bedraagt volgens het SIPRI
0,6 procent. Alles wat het aan
wapens uitvoert, gaat naar
Derde-Wereldlanden. Op een
SIPRI-lijst van wapenexpor-
terende Derde-Wereldlanden
neemt Israël, na Brazilië, de
tweede plaats in met een aan
deel van 21,1 procent.
De belangrijkste klant van de
Israëli's was in de jaren '70
Zuid-Afrika, dat ongeveer 35
procent van de totale Israëli
sche export van „major wea
pons" (grote wapensystemen
zoals oorlogsschepen, vlieg
tuigen, tanks en raketten)
voor zijn rekening nam. Goe
de tweede onder de afnemers
was Argentinië (29 procent),
gevolgd door El Salvador (6
procent). Andere afnemers
van Israëlische wapentuig:
Bolivia, Brazilië, Chili, Co
lombia, Equador, Guatemala
en Honduras. Nicaragua
kocht zelfs tussen 1970 en
1975 98 procent van al zijn
wapens in Israël. De Nicara
guaanse dictator Somoza,
verdreven in 1979, kreeg tot
in de laatste dagen van zijn
bewind spoedzendingen Is
raëlische wapens waarmee
hij de Sandinistische verzets
beweging kon bestrijden.
De Israëlische leveranties aan
Midden- en Zuidamerikaanse
regimes betreffen vooral
UZI-machinegeweren (die
trouwens in meer dan zestig
landen, waaronder vele NA-
VO-staten in gebruik zijn),
Kfir C-2 jachtbommenwer
pers (de goedkopere Israëli
sche versie van de Franse Mi-
rage 3-5), Arava's (militaire
transportvliegtuigen) en
Sjafrir-raketten. Voorts heeft
Israël aan twee landen in de
ze regio, Argentinië en Hon
duras, Franse en Amerikaan
se jachtbommenwerpers
doorverkocht.
Training
Vast staat dat Israël ook elek
tronische en andere appara
tuur voor militaire doelein
den levert. Gegevens hier
over zijn overigens niet terug
te vinden in SIPRI-rappor-
ten. Het Zweedse instituut
neemt in zijn jaarboeken al
leen gegevens op over trans
acties in grote wapensyste
men. In werkelijkheid kan de
wapenexport trouwens gro
ter zijn dan uit de SIPRI-ge-
gevens blijkt. Ook dit gezag
hebbende instituut kan na
tuurlijk niet elke wapenle
verantie registreren.
Dan is er nog de nauwelijks op
gehelderde rol van wapenin
structie en militaire training
door Israël. Er ziin aanwijzin
gen dat hiervan inderdaad
sprake is.
Zo verklaarde een Guatemal
teekse minister een paar jaar
geleden tijdens een bezoek
aan Israël dat een aantal Gua
temalteekse officieren en stu
denten, onder wie zijn eigen
zoon, een opleiding in Israël
volgde. En de Guatemalteek
se generaal Rios Montt, die in
maart dit jaar door middel
van een coup aan de macht
kwam, verklaarde niet zon
der trots op de televisie, dat
zijn staatsgreep slaagde dank
zij het feit dat „veel van onze
soldaten werden getraind
door de Israëli's". Ander feit:
de Guatemalteekse generaal
Benedicto Lucas Garcia, die
voor de coup stafchef was,
prees tegenover het Israëli
sche dagblad Maariv het „ge
weldige werk" dat Israël
deed voor het leger van Gua
temala.
Ook in El Salvador, het buur
land van Guatemala, zijn vol
gens vertegenwoordigers van
de verzetsbewegingen FDR
en FMLM Israëlische advi
seurs actief. Tijdens een be
zoek aan Jeruzalem pleitten
vertegenwoordigers van deze
guerillabewegingcn onlangs
voor het stopzetten van Israë
lische wapenzendingen en
het niet langer sturen van mi
litaire adviseurs naar El Sal
vador.
Weerzin
Daarop is ook aangedrongen in
de Knesset (het Israëlische
parlement) door de Israëli
sche oppositie Een afgevaar
digde van de Arbeiderspartij
noemde de wapenleveranties
van zijn land aan dictatoriale
regimes even weerzinwek
kend als „het voorzetten van
varkensvlees aan een ortho
doxe jood".
De Israëlische regering geeft
intussen geen knmp. Zij
noemt de vragen over militai-
door
Jan de Roos
re steun aan Midden- en
Zuid-Amerika kletskoek en
laat ze onbeantwoord
De oppositie weigert zich even
wel door de regering te laten
afschepen. Enkele maanden
geleden diende Dov Zakien,
die behoort tot de linkervleu
gel van de Arbeiderspartij,
een wetsvoorstel in om de
wapenleveranties aan dicta
turen als Guatemala en El
Salvador aan banden te leg
gen. Volgens het wetsont
werp moet de wapenexport
onder controle komen van de
parlementscommissie voor
buitenlandse zaken en defen-
Zakiens bezwaren richten zich
OVOtaens niet tegM de le
verantie van vliegtuigen en
raketten, maar van kleinere
wapens als de UZI-machine
geweren. die van groot be
lang zijn in de stryd tegen
verzetsbewegingen. Het Is
raëlische parlementslid is om
twee redenen tegen deze le
veranties. Ten eerste zijn ze
volgens hem immoreel, om
dat dictatoriale regimes die
op grote schaal de mensen
rechten schenden, ze gebrui
ken om de bevolking te on
derdrukken. Bovendien zijn
ze volgens Zakien om politie
ke redenen onverstandig: de
leveranties houden regerin
gen op de been die toch ge
doemd zjjn te verdwijnen.
Aanslagen
Daaraan kan worden toege-.
voegd, dat deze wapenexport
een anti-Israëlische stem
ming kweekt en veiligheids
risico's met zich meebrengt.
Wat dat laatste betreft kan
worden verwezen naar de
eerdergenoemde aanslagen
op Israëlische diplomaten.
Maar ook de joodse bevol
kingsgroep in Latijns-Amcn-
kaanse landen kan straks het
slachtoffer worden van anti-
Israélische acties.
De Israëlische regering lijkt in
tussen allerminst van plan,
haar militaire steun te tempe
ren. Zij neemt daarbij het ri
sico dat. zoals het Britse dag
blad The Guardian onlangs
schreef, de voor Latijns-Ame
rika bestemde wapenhulp
een boemerang wordt die ten
slotte de afzender schade be
rokkent.
Het in ait artikel genoemde cij-
fermrteriaal is ontleend aan
recente SIPRI-jaarboeken.
waarvan onder de titel „Wa
penfeiten" jaarlijks samen
vattingen worden gepubli
ceerd door het Nederlands
Instituut voor Vredesvraag
stukken (NIW) m Den Haag.
Voorts zijn gegevens ver
strekt door de Stichting Oe
cumenisch Studie- en Actie
centrum voor Investeringen
(OSACI) te Amsterdam
DEN HAAG De Gemeenschap
pelijke Persdienst, samenwer
kingsorgaan van dertien regiona
le dagbladen waaronder het
Leidsch Dagblad, bereidt de pro-
duktie van een weekendblad
voor. De uitgave staat los van de
nieuwsproduktie die nu dage
lijks voor de aangesloten bladen
wordt verzorgd.
Een aantal van de GPD-bladen
heeft plannen om op korte ter
mijn een weckendblad te gaan
uitgeven. Zoals bekend geeft het
Leidsch Dagblad in de Leidse re
gio al enkele maanden een week
endblad uit onder de naam
"Nieuwsweek".
Winnende getallen 9 - 11 - 23 - 27 - 30 -
40. Reservegetal: 34. Aantal deelnemers:
550.674, inleg: f3.576.892,-. Prijzengeld:
f 1.699.023,70.
die allen f5,-
EXTRA PRIJZEN
Winnende nummers: 4184, 0869,3909 e
3770.
LOTTO 41
Eerste prijs: geen winnaar, tweede
prijs: geen winnaar, derde prijs 102
winnaars die allen bruto f5.538,70 ont
vangen, vierde prijs: 5.185 winnaars
die allen f 108,90 ontvangen, vijfde
TOTO 41
Eerste prijs: geen winnaar, tweede prijs:
dertien winnaars, die allen bruto
f 4.168,50 ontvangen, derde prijs: 212
die allen f 485,10 ontvangen.
TOTO-GELIJK 41
Eerste prijs: een winnaar, die bruto
f5.262,40 ontvangt, tweede prys geen
winnaar, derde prys: 35 winnaars, die al
len f 126,60 ontvangen, vierde prys
1.133 winnaar, die allen f6,10 ontvan
gen.
CIJFERSPEL
Zes cijfers goed geen winnaar, vijf cij
fers goed: vier winnaars, die allen bruto
f 10.000,- ontvangen.
VOETBAL - Engelse kranten mel
den dat de Argentijn Osvaldo Ar-
diles niet naar Tottenham Hot
spurs zal terugkeren. "Ik weet
zeker dat veel Argentijnen het
mij kwalijk zouden nemen", al
dus de international, die door de
oorlog op de Falklandeilanden
werd verhinderd terug te keren
in de Engelse competitie.
