Nieuw plan voor
handel met S.U.
J
Poolse politie
handhaaft rust
Gemayel in Verenigde Staten
„Links schuldig aan
anti-lsraëlhouding"
C
Plan voor behoud Pompei'
VS doen strategie-voorstel
"Madrid moet
wel slagen"
Simon Wiesenthal in Nederland
MAANDAG 18 OKTOBER 1982
ROME - De aardbeving van no
vember 1980 heeft heel wat scha
de aangericht in Pompei, de do
denstad in de buurt van Napels
die in 79 n. Chr. door een uitbar
sting van de Vesuvius met een
door
Hein ten Kortenaar
dikke laag as en stenen werd be
dekt, en de laatste twee eeuwen
weer aan het daglicht is ge
bracht. Maar de nieuwe ramp
heeft ook enig voordeel opgele
verd. De autoriteiten hebben
zich plotseling gerealiseerd at
het 635.000 vierkante meter grote
Buitenland
complex, dat door miljoenen toe
risten wordt bezocht, praktisch
onbeschermd is tegen de invloe
den van weer, luchtvervuiling,
aardbevingen en andere natuur
lijke vijanden.
Eindelijk is nu besloten daar iets
aan te doen. In de afgelopen zo
mer heeft het parlement een
voorlopige uitgave van 10 mil
jard lire (een kleine 20 miljoen
gulden) voor het beschermings
plan goedgekeurd en deze week
kon minister Vincenzo Scotti,
verantwoordelijk voor het natio
nale cultuurbezit, aan een aantal
Europese parlemtariërs uiteen
zetten hoe dit plan zal worden
gerealiseerd.
Een eerder gepland dak van
635.000 vierkante meter is tech
nisch niet uitvoerbaar en boven
dien overbodig. Wel zullen grote
delen van het complex van afda
ken worden voorzien, waardoor
met name de vele dakloze huizen
en villa's wat beter beschermd
zullen zijn tegen de weersinvloe
den. Veel belangrijker is dat af
gebrokkelde en gescheurde mu
ren met harsinjecties zullen wor
den behandeld en dat alle grote
re bouwwerken zullen worden
versterkt met van buitenaf on
zichtbare stalen kooiconstruc
ties.
Op deze manier kan het schitteren
de archeologische complex, dat
veel meer geleden heeft sinds het
opnieuw aan de buitenlucht
werd blootgesteld dan in de eeu
wen van verborgenheid, ook
voor komende eeuwen bewaard
blijven. Een eerste voorwaarde
voor de rationale conservering
van de dodenstad is intussen,
dank zij al enige jaren beschikba
re fondsen, vervuld: alle monu
menten, beeldhouwwerken, fres
co's en opschriften ziin gecatalo
giseerd in een 176.000 nummers
omvattend kaartsysteem.
Het opgravingsterrein, dat onmid
dellijk na de aardbeving voor het
publiek werd gesloten omdat de
bouwvalligheid van een groQt
deel van de gebouwen gevaar op
leverde voor de bezoekers, is nu
weer gedeeltelijk opengesteld.
Maar voorlopig kunnen bezoe
kers niet meer zoals vroeger on
gehinderd over het hele terrein
rondlopen. Zij moeten bepaalde
routes volgen, waardoor zij de
gevaarlijke bouwvallige gedeel
ten vermijden. Het hele restaura
tiewerk zal nog verscheidene ja
ren duren en ongetwijfeld nog
vele miljarden meer opslokken,
maar voor de hele Europese cul
tuur wordt zo een uniek monu
ment definitief voor verdwijning
behoed.
WASHINGTON - De Verenigde Staten hebben aan de Bondsrepubliek, Italië, Frankrijk
en Groot-Brittannië voorstellen gedaan voor een westerse strategie ten aanzien van de
economische en financiële relaties met het Oostblok. Die plannen sluiten aan bij het
besluit van de NAVO-ministers van buitenlandse zaken, genomen tijdens geheim over
leg in Canada begin deze maand, hun relaties op dit terrein nader te bestuderen binnen
het raam van de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling te
Parijs.
In Canada hebben de kleinere lan
den zoals Nederland uitdrukking
gegeven aan onbehagen over het
feit dat de VS blijkbaar vooral
met de grote vier van Europa wil
len spreken over de beste wijze
om op korte termijn een eind te
maken aan de verdeeldheid bin
nen het Atlantisch Bondgenoot
schap over de aanleg van een
aardgas-leiding tussen Siberië en
West-Europa. De VS hebben
sancties ingesteld tegen Europe
se bedrijven die onderdelen voor
de gaspijp leveren.
door
Henk Kolb
De Amerikanen verwachten in ruil
voor opheffing van die sancties
dat zijn Europese partners in
stemmen met een gecoördineer
de en hardere houding tegenover
de Sowjet-Unie en satellietlan-
den bij het verlenen van kredie
ten. Maar de voorstanders van
een hardere lijn, onder wie mi
nister van defensie Caspar Wein
berger willen bovendien dat de
Europeanen zich uitspreken te
gen de aanleg van een tweede
pijplijn.
De Russen zijn kennelijk tot de
slotsom gekomen dat het goed
koper is om olie en gas te produ
ceren voor export en met de op
brengst graan te kopen in de Ver
enigde Staten onder meer, dan
zijn eigen graanproduktie op te
voeren. Reagans gretige aanbod
aan de Russen voor de verkoop
van 23 miljoen ton graag van de
oogst 1982-'83 biedt de Sowjets
een kans om door minder te ko
pen voor Reagan binnenslands
moeilijkheden te veroorzaken
met de boerenstand die steeds
meer bedrijven failliet ziet gaan
in de huidige recessie.
Reagans verzekering dat aankopen
voor een half jaar niet door sanc
ties zullen worden getroffen,
heeft in Europa wederom het
verwijt doen opklinken dat de
Verenigde Staten met twee ma
ten meten als het om hun eigen
belangen gaat. In Amerikaanse
regeringskringen en met name
bij de ministeries van buiten
landse zaken en handel worden
de sancties tegen geallieerden als
een falend en verwerpelijk be
leid beschouwd.
In Europa bestaat nauwelijks be
langstelling voor medewerking
aan een tweede pijplijn en naar
verluidt zouden ook de Russen
daarvan voorlopig willen afzien.
Een verklaring van Westeurope-
se kant tegen dit project zou Rea
gan een uitweg bieden uit zijn
politieke dilemma zonder verder
gezichtsverlies. De Europeanen
zeggen dat Reagan geen juridi
sche zeggenschap heet over wat
Europese firma's wel of niet
doen op handelsgebied met de
Sowjet-Unie. Een ruil van belan
gen zou de indrukken wekken
dat westelijk Europa zou toege
ven verkeerd te hebben gehan
deld - een indruk die Parijs, Lon
den, Rome en Bonn vooral wil
len vermijden.
Van Europese kant worden geen
concessies van betekenis ver
wacht na Reagans aanbod om
graanexport voort te zetten op
garantiebasis. De Verenigde Sta
ten willen een snelle opheffing
van de sancties omdat Ameri
kaanse bedrijven die er mede
door worden getroffen, als ex
porteurs van technologie, in sta
ten zijn gevestigd als Illinois,
waar republikeinse volksverte
genwoordigers grote moeite heb
ben in hun campagne voor de
verkiezingen van begin novem
ber.
PASADENA (AP) Dieter Michels, een student van de universiteit van
UCLA, komt even bij van zijn baantje als officiële mascotte van het voet
balteam van UCLA. Hij doet het tverk al twee jaar en dat kost hem menige
zweetdruppel.
NYBORG (ANP) - "We waren het
erover eens dat, voornamelijk als
gevolg van de gebeurtenissen in
Polen, de conferentie over vrede
en veiligheid in Madrid (Cvse)
dreigt te mislukken. En dat ter
wijl er ons veel aan gelegen is
succes te boeken. We hebben be
hoeft aan voortgang binnen
Cvse".
Dit zei staatssecretaris van buiten
landse zaken, Hans van den
Broek, gisteren na het slot van de
EG-bijeenkomst in het Deense
Nyborg. Gymnich is het halfjaar
lijks informele overleg van de
ministers van buitenlandse za
ken van de tien lidstaten van de
EG. Men wisselt met elkaar van
gedachten over zaken van we
derzijds belang doch neemt geen
beslissingen.
Zaterdag en zondag waren de
Cvse-conferentie in Madrid en de
toestand in het Midden-oosten
de voornaamste onderwerpen
van gesprek. De Deense minister
van buitenlandse zaken, Elle-
mann Jensen, gastheer, verklaar
de na afloop dat hij en zijn colle-
overleg met de VS moet worden
besloten tot aanvaarding van een
slotverklaring", aldus de Britse
minister van buitenlandse zaken
Francis Pymm. Het succes van
zo'n verklaring is echter afhan
kelijk van de concessies die de
Sowjet-Unie wenst te doen op
het gebied van mensenrechten.
De tien willen via de slotverklaring
nog eens de nadruk leggen op
het grote belang dat zij hechten
aan het Cvse-proces als instru
ment tot bevordering van men
senrechten.
De verschillen van mening tussen
de EG en de VS niet alleen over
de Cvse-conferentie, maar ook
bijvoorbeeld over de beperking
die Amerika wil opleggen aan de
hoeveelheden Europees staal die
naar de Verenigde Staten mogen
worden geëxporteerd zijn uitge
breid aan de orde geweest. De
ministers willen geen confronta
tie met de Verenigde Staten
maar de belangen van de tien
moeten wel worden gewaar
borgd. Europa heeft geluisterd
naar de Amerikaanse argumen
ten tegen de aardgaspijpleiding
tussen de Sowjet-Unie en Euro
pa en de reden waarom de Ver
enigde Staten zelf wel graan naar
de Sowjet-Unie mogen exporte
ren. "Deze argumenten konden
ons echter niet overtuigen", zo
liet Ellemann Jensen weten. Op
timistisch was hij echter over de
mogelijkheid voor 21 oktober te
komen tot een akkoord over de
Europese staalexport.
WARSCHAU (DPA) - De primaat
van Polen, aartsbisschop Jozef
Glemp, heeft zaterdag zyn gelo
vigen opgeroepen, na het verbod
van de vakbondsfederatie Soli-
darnosc de hoop niet te verlie
zen. Hij zei dat de onderlinge ge
voelens van saamhorigheid van
de arbeid in het nationale gevoel
zijn gebleven. Daar is geen orga
nisatie voor nodig, aldus de pri
maat.
De Poolse autoriteiten hebben in
de nacht van vrijdag op zaterdag
in Nowa Huta bij Krakow het
bloemenkruis laten verwijderen
dat ter ere van het slachtoffer
van de hevige rellen van woens
dag was opgericht. Bovendien
zijn scherpe veiligheidsmaatre
gelen getroffen, zo is in Nowa
Huta vernomen.
Het enorme kruis voor de kerk in
Nowa Huta was opgeworpen ter
nagedachtenis aan Bogdan Wlo-
sik die woensdag door de politie
was doodgeschoten tijdens een
demonstratie tegen de staat van
beleg. Het kruis trok veel bezoe
kers en gebedsdiensten liepen de
afgelopen avonden steeds uit in
rellen waarbij de oproerpolitie
(Zomo) fors optrad. Volgens
zegsman in de stad was het zater
dag en zondag rustig omdat de
Zomo patrouilleerde en identi
teitscontroles hield.
Nowa Huta is een uit de jaren '50
daterende modelstad van de
Poolse "communistische heil-
stad" waar de grootste staalfa
briek van het layd ligt die 40.000
mensen werk biedt. Voor de
poort staat een beeld van Lenin
dat men geprobeerd heeft om te
trekken.
Polen heeft de Canadese televi
sieverslaggever Clark Todd uit
gewezen nadat de politie hem
vijf uur had verhoord. Zijn vi
sum werd ongeldig verklaard, zo
heeft zijn omroeporganisatie
CTV bekendgemaakt.
De 38-jarige Todd was vrijdag be
zig aan een reportage over de be
togingen van aanhangers van de
vakbond Solidariteit in Nowa
Huta toen hij werd gearresteerd.
Zijn visum was afgegeven voor
de afkondiging van de staat van
beleg in Polen vorig jaar decem
ber.
PALERMO (Reuter) Tienduizenden arbeiders uit alle delen
van Italië hebben zaterdag in de Siciliaanse hoofdstad Palermo
gedemonstreerd tegen de Mafia. Honderden autobussen, tien spe
ciale treinen, extra vluchten en vier schepen vervoerden arbeiders
naar Sicilië voor het houden van de door vakbonden uitgeroepen
demonstratie.
In redevoeringen werd de ontwikkeling van het verarmde zuiden
door een doeltreffende en samenhangende politiek geëist.
De aandacht van de Italianen voor de problemen van het zuiden
was opnieuw gewekt door de vorige maand door de mafia gepleeg
de moord op generaal Carlo Alberto Dalla Chiesa, dienst echtgeno
te en begeleiders in Palermo.
Topman EG
naar Libanon
NYBORG (AFP/UPI) - De EG
zendt volgende maand de Deen
se minister van buitenlandse za
ken naar Libanon om met de
nieuwe Libanese regering na te
gaan hoe de gemeenschap kan
bijdragen tot het vredesproces in
het Midden-Oosten en of en hoe
zij financiële hulp zou kunnen
verlenen voor de wederopbouw
van het land. Denemarken fun
geert op het ogenblik als voorzit
ter van de gemeenschap.
De Deense minister, Uffe Elle
mann-Jensen, kreeg de opdracht
zaterdag van de in het Deense
Nyborg voor hun gebruikelijke
informele beraad verzamelde mi
nisters van buitenlandse zaken
van de tien. Ook namens de ge
meenschap heeft de Deense mi
nister nog slechts kort geleden in
New York overlegd met het
hoofd van de politieke afdeling
van het uitvoerende comité van
de Palestijnse bevrijdingsorgani
satie (PLO), Faroek El Kaddoe-
De Deen gaan begin november
naar Beiroet en zou aansluitend
naar Jordanië kunnen gaan voor
overleg, maar de opdracht die de
ministers hem gaven sluit elk be
zoek aan Jeruzalem uit.
WASHINGTON - De nieuwe Liba
nese president Amin Gemayel is
gisteren in New York aangeko
men om daar vandaag de Alge
mene Vergadering van de VN toe
te spreken. Belangrijker dan de
ze verbale vingeroefening is zijn
aansluitend bezoek aan de Ame
rikaanse hoofdstad, waar presi
dent Reagan gereed staat om Li
banon tien miljard dollar hulp
toe te zeggen bij de wederop
bouw van dat land.
Gemayels boodschap is duidelijk:
hij zal vrede sluiten metr Israël
omdat zijn land slechts in die
omstandigheden wederopbouw
zinvol ter hand kan nemen. Niet
zozeer politieke overwegingen,
maar een herstel van de Libane
se rol als het Zwitserland van het
Midden-Oosten, met alles wat
daaraan op het gebied van het
bankwezen en handel te pas
komt, kan de tegenstellingen
tussen christenen en moslims uit
overwegingen van beiderzijds
begrepen eigenbelang helpen
overbruggen.
Volgende week komt ook een Ara
bische delegatie van gewicht
naar Washington, waaraan de
Arabieren een PLO-vertegen-
woordiger hebben toegevoegd.
Maar deze ongelukkige zal in de
VS, zo werd formeel bekend ge
maakt, niet worden ontvangen
want de VS zullen hun beleid-ten
aanzien van de PLO (geen recht
streekse onderhandelingen) niet
wijzigen.
door
Henk Kolb
De VS gaan er van uit dat Reagans
vredesinitiatief vooral is gebaat
bij Arabisch besef omtrent eigen
machteloosheid, dat de „gema
tigde" groep van Saoedi's, Egyp-
tenaren en Jordaniërs in een
hoofdrol moet dwingen. Arafat
daarentegen heeft naar Ameri
kaans oordeel weinig gedaan om
na zijn nederlaag in West-Beiroet
de nieuwe omstandigheden rea
listisch te benaderen. Vier dagen
van onderhandelingen met de
Jordaanse koning Hoessein heb
ben weinig tastbaars opgeleverd.
Het feit dat dit gesprek plaats
had wijst echter wel op verande
ring van omstandigheden sedert
Arafat in vrouwenkleren uit Jor
danië vluchtte teneinde zijn or
ganisatie metterwoon in Liba
non te vestigen.
\rafat, zo schatten Amerikaanse
waarnemers kan zichzelf er niet
toe brengen zijn vertrek uit West-
Beiroet als nederlaag te accepte
ren en klampt zich onverant
woordelijk vast aan de zoge
naamde „politieke winst" die hij
ermee zou hebben geboekt. De
betrekkingen tusse Israël en de
VS lijken weer gelijmd na het be
zoek van Israëls minister van
buitenlandse zaken Shamir afge
lopen week.
De Amerikanen blijven aan hun
vredesplannen bouwen. Maar
Washington beseft ook dat die
pas kans van slagen hebben wan
neer de zeer verdeelde en militair
machteloze Arabische wereld
meer cohesie gaat vertonen. Het
Arabische confrontatiefront
heeft toen het erop aankwam
geen confrontatie op de been
kunnen brengen en dit heeft de
zeggingskracht van de meer radi
cale elementen ernstig vermin
derd.
Gemayel komt met een belofte van
vrede, een beroep op Amerikaan
se militaire en financiële midde
len en de belofte van een af
spraak over wederzijdse veilig
heid met Israël. Die gaat met
zover als de formele vrede die Je
ruzalem eist, maar handhaaft Li
banon op Arabisch niveau als ge
sprekspartner.
Simon Wiesenthal heeft zijn
onvermoeibare jacht op na
zi's en oorlogsmisdadigers
even onderbroken om lucht
te geven aan zijn bezorgdheid
over het samensmelten van
de huidige kritiek op Israel
en anti semitische gevoelens.
Niet „Israël", maar .joden
weg uit Libanon", staat op
een muur in zijn woonplaats
Wenen te lezen. Wiesenthal
uit vandaag zyn bezorgdheid
op een symposium over zio
nisme in Amsterdam. Giste
ren sDraken we met hem.
De inmiddels bejaarde, maar
nog behoorlijk vitale Wiesen
thal heeft een duidelijke,
sterk politiek gekleurde op
vatting over het ontstaan van
anti-zionisme, „dat al even
oud als als het zionisme zélf.
Op het moment dat in Oost-
Europa, met name in het tsa
ristische Rusland, joden zich
gingen organiseren om zich
te onttrekken aan het antise
mitisme waaraan ze waren
blootgesteld. Tegen hun zio
nisme, hun droom om een ei
gen staat in Palestina te stich
ten, ontstond meteen tegen
stand".
„In linkse kringen werd ont
dekt dat zionisme een onder
deel is van het kapitalistische
systeem. Als het kapitalisme
wordt opgeheven verdwijnt
automatisch het antisemitis
me, en is ook het zionisme
overbodig", aldus Wiesenthal
tussen twee happen gemeng
de noten door.
„Met de communisten tegen
het zionisme is het dan ook
geen toeval dat twee weken
na de Oktoberrevolutie in
Rusland de westerse landen
met de Balfour-declaratie
kwamen die de joden een na
tionaal tehuis in Palestina be
loofde." Vooral de vele joden
in de Sowjet-Unie.
„Het beoogde gebied in de Bal
four-declaratie besloeg be
halve het huidige Israel ook
grotendeels Jordanië, zodat
alle joden, over de hele we
reld verspreid, er in zouden
passen. Maar de Britten, die
dit deel van het Midden-Oos
ten als mandaatgebied be
stuurden, krabbelden steeds
verder terug waar het het ge
bied betrof waar de nieuwe
staat gevestigd zou moeten
worden. Was dat niet ge
beurd dan had de Holocaust
in de Tweede Wereldoorlog
nooit zo'n grote vorm aan
kunnen nemen. Door de
praktijk werd de zionistische
declaratie anti-zionistisch".
door
Marien van den Bos
Volgens Wiesenthal zou zich
een dergelijk probleem her
halen bij het stichten van een
kleine Palestijnse staat op de
westelijke Jordaanoever en
de Gaza-strook. Beide gebie
den worden sinds 1967 door
Israel bezet en - hoewel de
Palestijnse Bevrydings Orga
nisatie PLO nog altijd aan
spraak zegt te maken op heel
Israel (Palestina) - vindt deze
gedachte van een kleine Pale
stijnse staat steeds meer in
gang, ook in gematigde Ara
bische kringen.
Simon Wiesenthal
„Het zwaartepunt ligt in het
vluchtelingenprobleem,
want lang niet alle Palestfj-
nen - uit Israel, Libanon, Jor
danië, Koeweit en andere lan
den - kunnen daar in". Vol
gens Wiesenthal is dat ook
min of meer de bedoeling,
waardoor de aanspraken
steeds verder kunnen wor
den opgeschroefd. „En de
PLO zegt toch in haar Hand
vest dat Israel de zee in moet
worden gedreven"
Nieuw links
„Het anti-zionisme als kolonia
le ideologie" is volgens Wie
senthal na de Zesdaagse Oor
log door de Sowjet-Unie als
slogan bedacht en vervolgens
in de jaren zestig door nieuw
linkse stromingen overgeno
men. Nieuw links in de wes
terse landen heeft toen ge
probeerd dit idee 'salonfahig'
te maken. Daardoor is Israel
nu het mikpunt van kritiek".
Wiesenthal vindt ook dat jour
nalisten de publieke mening
manipuleren. Zo zou bijvoor
beeld op de Nederlandse tele
visie een interview dat de
(linkse) Israëlische journalist
Uri Avneri met Yasser Arafat
in zyn bunker in Beiroet had
zijn bekort „Aan het eind
van het interview zegt Avneri
tegen Arafat: ik hoop dat we
in de toekomst als twee lan
den vreedzaam samen kun
nen leven. Waarop Arafat
zegt: één land. Dat laatste
heb ik in Israel wel op tv ge
zien en in Nederland niet", al
dus Wiesenthal.
En zo heefi de nazi-jager vele
voorbeelden van manipulatie
verzameld, waarbij ook
linkse joden het moeten ont
gelden. Hy waarschuwt dat
de Palestynen een kloof wil
len bereiken tussen enerzijds
de joden in Israel en ander
zijds die in de rest van de we
reld. Als voorbeeld van de
onzekerheid onder joden bui
ten Israel vertelt Wiesenthal
met karakteristieke humor
de slotzin van een stuk dat hij
voor een joodse krant in
Zwitserland schreef. „Maakt
u zich er maar geen zorgen
over dat de mensen minder
van u houden. In deze tijd
van elkaar snel afwisselende
gebeurtenissen en emoties in
de wereld zal ook de kritiek
op Israel wel weer snel over
gaan. Dan houden ze weer
net zo veel van ons als vroe
ger".
Grote fout
Wel vindt ook Wiesenthal dat
de Israeli's een grote fout
hebben gemaakt door de Li
banese falagisten de Pale
stijnse vluchtelingenkampen
in te laten gaan. Als bezetter
ben je dan „medeverant
woordelijk" voor de slacht
partij. „Ik was ook de eerste
die om een onderzoek naar
de gebeurtenissen vroeg". De
inval in Libanon wordt ech
ter door hem verdedigd als
zijnde een preventieve oor
log, die wezenlijk niet afweek
van de voorgaande, verdedi
gingsoorlogen van Israel.
Volgens Wiesenthal wil ook de
huidige Israëlische regering
met iedereen vrede sluiten.
Dat hebben ze wel bewezen
met Egypte, waarvoor ze een
hoge prys hebben betaald,
door o.m. de olie-exploitatie
van de Sinai af te staan. „Sa-
dat is er ook om vermoord.
Maar voor vrede heb je wel
een partner nodig en die is er
nu met voor IsraeL Niemand
wil met Israel over vrede pra
ten. Daabij moet je niet ver
geten dat voor de mensen die
naar Israel kwamen uit de
concentratiekampen en als
vluchtelingen denken in de
trant van: de Arabieren kun
nen vele oorlogen verliezen,
Israel maar één".
De noten zijn op en de hoofd
maaltijd staat klaar voor we
aan zyn eigenlijke werk en le
vensvervulling toekomen.
„De mogelykheid voor ons
om oorlogsmisdadigers te
vinden wordt steeds kleiner.
Dat heeft voornamelijk een
biologische reden: zowel de
misdadigers als de getuigen
sterven, ik ook. Maar zolang
de generaties leven die de
Holocaust hebben meege
maakt en er uit zijn voortge
komen moet dit werk worden
voortgezet De misdadigers
mogen geen rust krijgen"
Over de speurtocht naar Josef
Mengele en andere „kopstuk
ken" uit het Derde Ryk heeft
Wiesenthal geen nieuws te
melden. Hy vindt het f\jn om
in Nederland te zijn, een land
en een volk waar „echte be
wogenheid bestaat om het lot
van andere mensen" En vol
gens Wiesenthal is dat een
grote uitzondering in de we
reld van vandaag
