'Baron? Dat moet je kunnen
relativeren. En ik kan dat'
actief in I
vrije tijd I
De verlangens van Johannes van Knobelsdorff
Raadslid wil praten
over niet-werken
van verkeerslichten
Kruispunt
Valkbrug
afgesloten
ZATERDAG 9 OKTOBER 1982
LEIDEN - Hij is geen conservatief, maar een gematigd
mens. Heeft altijd gehouden van vergaderen, beschouwt
dat niet als een afwijking, want: "Ik behoorde natuurlijk
altijd tot de mensen die besluiten konden nemen". Zijn
alle besognes achter de rug, dan zal hij zijn aandacht o.a.
richten op het aangespannen paard. Een portret van
Johannes Baron van Knobelsdorff - "Ja, die doppelt f
wijst er op dat we oorspronkelijk uit Duitsland komen".
Onlangs nam hij afscheid als dijkgraaf van het
hoogheemraadschap Rijnland. "Omdat we elkaar niet
met inktpotten naar het hoofd gooien denken de mensen
dat het maar een saaie bedoeling is, dat
hoogheemraadschap".
fLeiden
was gebouwd op ingepolderd
terrein". Van Knobelsdorff kon
niet veel doen; alleen zijn hoen
ders achter in de tuin van de ver
drinkingsdood redden.
Zijn vrouw toont een foto waarop
we de toen nog jeugdige burge
meester zien in gezelschap van
Pnns Bernhard. die achteloos
een sigaret tussen zijn lippen
heeft geklemd "Ja. we hebben
veel hulp gehad", weet de baron.
De wederopbouw vergde jaren.
Eenmaal achter de rug, wilde
Van Knobelsdorff zijn adellijke
vleugels eigenlijk wel weer uit
slaan. Waarom? "Ja, dat vroegen
de wethouders mij ook. Wat zal
ik daar nu eens op antwoorden...
laat ik maar zeggen dat er andere
verlangens bij mij aanwezig wa
ren". Pardon? "Ach, laat ik ook
maar gewoon zeggen dat ik car
rière wilde maken".
Sassenheim
Hij werd gedetacheerd in Sassen
heim. "Wat het opvallende van
die gemeente was? Ik weet ei
genlijk niet of die gemeente zo
opvallend was". Hoe dan ook, hy
was blij dat hy weer in een min
of meer probleemloze gemeente
terecht was gekomen; om het in
zijn eigen woorden te zeggen; de
golven gingen nooit hoog. "De
KVP was de grootste partij en ik
moet zeggen: ik kon goed met
die mensen samenwerken. Op
het eiland had ik dat wel een
beetje gemist: de verscheiden
heid van politieke partijen. Je
had in Sassenheim ovengens
ook twee heren die zich progres
sief noemden. In de wandeling
heten ze zich graag Pirn en Pom
noemen als ik het me tenminste
wel herinner. Dat kreeg je in die
tijd hè, mensen die zich bij de
voornaam heten noemen. Ik vind
dat reuze onhandig. Je leest wel
eens in een verslag: Kees merkte
op. Jan daarentegen vond, ter
wijl Mies zei Ik kan m'n aan
dacht er dan niet meer goed bij
houden. Brouwer verklaarde, dat
is toch veel handiger".
Als het woord progressief ten
tweede male valt. wenst Van
Knobelsdorff daar een paar kant
tekeningen bij te maken: "Als
CHU-er word je beschouwd als
een conservatief man. Onzin, ik
ben een gematigd mens. En ik
denk dat het woord progressief
te makkelijk wordt gebruikt
Trouwens, als ik die hemelbe
stormers bezig zie, denk ik vaak:
jongens gooien jullie het kind
niet met het badwater weg. In
spraak vind ik ovengens een
fraai fenomeen, maar ik ben toch
wel een beetje beducht voor al
die mondigheid. De mensen die
protesteren weten lang niet altijd
waar ze het over hebben en als ze
nu maar lang genoeg blijven zeu
ren, dan zul je altyd weer zien dat
een bestuur op den duur aan
slagvaardigheid inboet".
Dijkgraaf
Na eerst hoofingeland en daarna
hoogheemraad te zijn geweest,
werd Van Knobelsdorff in '74 be
noemd tot dijkgraaf Stamt zijn
preoccupatie met het water wel
licht uit de tijd van de waters
noodramp? Voer voor psycholo
gen? "Ach welnee, het water
staatkundig bestel fascineert
mij. Een saaie bedoeling, dat
hoogheemraadschap? Dat idee is
ontstaan, omdat wij zo'n ge
stroomlijnd apparaat hebben, el
kaar niet met inktpotten bekoge
len Maar laat ik u dit zeggen als
wij het werk er bij neer zouden
leggen, dan zouden we met z'n
allen tot aan de nek in het water
komen. Met z'n allen ten onder
gaan. Dan zouden de mensen wel
anders praten"
Na een teugje van het bier, dat
even daarvoor door zijn vrouw is
geserveerd: "Ja. de titel dijkgraaf
doet nogal ouderwets aan Maar
ik vind dat we die titel met moe
ten afschaffen uit respect voor
het grijze, oude verleden Dat de
schout en zijn rakkers zyn ver
dwenen is logisch, maar dijk
graaf dat past toch nog wel by
deze tyd'"
Het adeldom - heeft de titel baron
een speciale waarde voor Van
Knobelsdorff? "Je moet dat kun
nen relativeren. En ik kan dat.
evenals mijn vader. Als ik myn
tydgenoten er een plezier mee
zou kunnen doen, dan zou ik zeg
gen: schaf maar af En laat ik u
wel zeggen: ik was bly dat wij
geen Von. maar Van Knobels
dorff heetten toen de Duitsers
ons land binnenvielen"
Eens in de vier jaar komen de tel
gen uit het geslacht Von Kno
belsdorff bij elkaar, om o.a. te
praten over de stamboom. In ver
band met de oorlog verzuimde
de Nederlandse tak tot voor een
jaar of tien om die zogenaamde
Familientag te bezoeken Oud
zeer. 'Tot ik dacht nu is die oor
log wel voorby. Enkele jaren ge
leden heb ik die dag ovengens in
Nederland georganiseerd Waar
over we praten7 Nou, het ge
sprek komt altyd vry snel op een
voorvader die architect was van
Fredenk de Grote. Na verloop
van tyd zoek ik overigens het ge
zelschap van de jongeren onder
ons. Wat doen die jongelui nu
zoal, dat interesseert my mate
loos. Nee, ik heb geen kinderen;
ik heb wel een goed contact met
myn jeugdige neef.
Elitair
We veronderstellen dat Van Kno
belsdorff nu wel een zee van tijd
tot zijn beschikking zal hebben,
maar hij verzekert ons dat het de
ze maand al weer goed mis is.
"Vandaag ben ik bijvoorbeeld in
het Overysselse geweest. Tsja. ik
zit in nogal wat besturen Dat ligt
my nu eenmaal". Toch zal hy in
de toekomst steeds meer vrye
tijd krygen. "En dat is een mooie
zaak. Kan ik beginnen met het
bestuderen van kunstgeschiede
nis. lezen en het luisteren naar
muziek. Ik ga ovengens ook
graag naar toneelstukken. Af en
toe zie ik zelfs wel eens een mo
dern stuk, maar die zyn me soms
veel te moraliserend Dan zie ik
liever een bly spel"
Een paard en wagen, het zoge
naamde aangespannen paard,
dat lykt de baron ook wel wat
We denken dat hy zyn paard
toch niet in de achtertuin zal ja
gen7 "Nee. een weitje m Ovenjs
sel lijkt me zeer geschikt. Golf
wil ik ook wel gaan spelen, maar
dat is nogal elitair hè
Nadat Van Knobelsdorff is uitgela
chen, besluit hy: "Het lykt me
vooral plezierig om niet meer de
slaaf van myn agenda te zyn
Voor het eerst kan ik myn leven
zelf indelen. En dan heb ik bo
vendien nog met slaande trom en
wapperend vaandel de eind
streep gehaald Wat wil een mens
nog meer!"
door
Wim Brands
In 1917 werd Johannes van
Knobelsdorff geboren in
het Den Haag van Coupe
rus. Zijn vader, afkomstig
uit Hummelo, beheerde
vanuit de residentie een
aantal landerijen. "Wij
toefden in die jaren ook
regelmatig in Drenthe",
vertelt de baron. "We had
den in Vledder een buiten
en gingen daar in het na
jaar naar toe om te jagen
op hazen, fazanten en
houtsnippen. Het schieten
lag mij niet zo, hoewel ik
de drijfjacht wel weer aan
genaam vond".
Oorlog
"In die jaren gingen wij ook wei
eens naar het buitenland. Mijn
vader kuurde namelijk soms in
Duitsland en wij gingen dan met
hem mee. Ja, we waren veel en
route. In de crisisjaren verloor
mijn vader zijn landerijen. Ge
lukkig is hem de ellende be
spaard gebleven, ook de ellende
van het Hitler-regime". Pein
zend: "Ja, die crisisjaren.... ik
heb have en goed zien veilen
voor het leven".
Na de HBS werd Van Knobels
dorff in '37 volontair op het ge
meentehuis te Zoetermeer. Pro
deo. "Je moest dus maar zien hoe
je aan de kost kwam. Ik herinner
me dat één volontair elke dag op
en neer fietste van Zoetermeer
naar Den Haag, omdat hij geen
geld had om in een pension te
gaan. Nee, ik werd onderhouden
door de familie".
Overwogen om te gaan studeren
heeft hij nooit. "Ik ben ogenblik
kelijk gaan werken, omdat mij
helder voor ogen stond wat ik
wilde: bestuurder worden. Bur
gemeester zijn in een kleine
plaatsje, dat leek me wel wat. En
het was in die jaren te doen ge
bruikelijk dat je met een admini
stratieve opleiding aanbiedingen
kreeg voor burgemeesterspos
ten. Dat wil zeggen: als je er de
capaciteiten voor had".
(Foto Holvast)
veel. Op de 31ste januari was het
weer bar en boos. De vloedplan
ken moesten in de haven om
hoog worden gezet".
Van Knobelsdorff kreeg te horen
dat er in Stellendam een schuur
over de Molenkade was gevallen.
In zijn Renault, "een bescheiden
wagentje", ging de baron eens
polshoogte nemen. "Op de terug
weg kon ik haast niet tegen de
storm inkomen. Ik zag talloze
ratten van de dijken afstormen
en dacht: dit gaat fout". Timmer
man Leen Klein die hoogwater-
wacht had, dacht er ook zo over.
"Burgemeester", zei hy, "dit
wordt een catastrofe". En dat
werd het.
Zeventig mensen verdronken er;
byna allemaal afkomstig uit Stel
lendam "De mensen zeiden al
tijd al: Goedereede is gebouwd
op geschapen grond. Stellendam
niet. Dat klopt, want die plaats
Van '37 tot '42 verbleef hij in Zoe
termeer; daarna vertrok hij naar
Harmeien en Veldhuizen. "Aller
beroerdste tijd, allerberoerdste
tijd", herinnert hij zich. "Hoewel
het nog wel mogelijk was om
winstpunten te scoren in die
donkere jaren. Ik heb wel 'ns wat
gedaan op het gebied van per
soonsbewijzen, mensen helpen
die in de puree zaten. Ja, daar
kijk ik toch met vreugde op te
rug".
Hij wenste niet samen te werken
met de Duitsers, zegt hij, en in
september '44 was dan voor hem
ook de tijd gekomen om onder te
duiken. "Ze verlangden van ons
allerlei dienstbetoon; we moes
ten helpen met het vorderen van
goederen. Ik ben toen naar mijn
moeder in Zeist gegaan, want ik
heb de bezetter nimmer, ik zeg:
nimmer, hand- en spandiensten
willen bewijzen. Was het in Zeist
onrustig, dreigde de bezetter hui
zen te gaan doorzoeken, dan ver
liet ik altijd snel het huis; ging ik
J. baron van Knobelsdorff.
en route. Ja, ik herinner me nog
goed dat ik een nacht heb door
gebracht in een hooiberg. Stelt u
zich voor. Maar het is me overi
gens best bekomen hoor".
Toen het strijdgewoel was geluwd,
de oorlog voorbij, ging Van Kno
belsdorff weer terug naar Har-
melen. Helpen met het weer op
bouwen van de administratie.
Ondertussen gaf hij zijn ogen
goed de kost; in zijn carrière
planning stond nu eenmaal ver
meld dat hij burgemeester wilde
worden.
"Was er een vacature, dan was het
in die jaren te doen gebruikelijk
dat je je opwachting maakte bij
de Commissaris van de Konin
gin. Je kon dan al snel zien hoe
veel gegadigden er waren, want
de mensen die burgemeester wil
den worden waren allemaal op
gerukt in jacquet. Ik kreeg twee
gemeenten op een Zuidhollands
eiland aangeboden: Goedereede
en Stellendam".
In november '46 ging hij samen
met zijn vrouw kijken, want hij
wist tenslotte alleen nog maar
waar die plaatsjes op de kaart la
gen. Toen hij in Stellendam arri
veerde maakte een licht gevoel
van spijt zich van hem meester.
Hij dacht: je moet wel erg graag
burgemeester willen worden om
in dit oord burgemeester te wil
len zijn. Geen plaveisel op de
straat, geen straatje dat zich door
het dorpje slingert tot de groene
einder, kortom: Baron van Kno
belsdorff had een bezwaard hart.
Hij reed door naar het vier kilo
meter verderop liggende Goede
reede, en zie: doemde daar niet
reeds een fraaie domtoren op?
"Het was een prachtig plaatsje.
Er woonden veel hereboeren".
Met straffe hand hoefden de beide
gemeentes niet te worden be
stuurd. Gediscussieerd werd wel
'ns in de gemeenteraad, herin
nert Van Knobelsdorff zich,
"maar zelden was men het on
eens". De burgemeester was een
autoriteit, dat spreekt voor zich.
Kwam men hem tegen, dan tikte
de autochtoon altijd even vrien
delijk tegen de pet en zei goede
morgen burgemeester. "Er was
overigens een groot verschil tus
sen beide gemeentes. In Goede
reede was men zeer eendrachtig;
er zaten ook geen politieke par
tijen in de gemeenteraad. In Stel
lendam was dat wel het geval".
De watersnoodramp op 31 januari
1953 - een onvermijdelijk ge
spreksonderwerp. "Het stormde
wel meer", begint Van Knobels
dorff zijn relaas. "Ik herinner me
dat het najaar van '52 slecht was.
Regenachtig.... en het stormde
LEIDEN - PPR-raadslid Van Oos
ten stoort zich aan het feit dat di
verse verkeerslichten in de stad
niet functioneren. Hij heeft hier
over een brief geschreven' naar
de voorzitter van de gemeentelij
ke verkeerscommissie, wethou
der Waal.
Pasar Gambir
LEIDEN - De Pasar Gambir komt
eind van de maand voor de vier
de keer in Leiden. De oosterse
wereld presenteert zich in het
weekeinde van 29, 30 en 31 okto
ber met diverse manifestaties in
de Groenoordhallen. De organi
satoren denken zo'n twintigdui
zend bezoekers te trekken.
Op het programma staan onder
meer muziek (Daniel Sahuleka,
Rudy van Daim his Raindrops.
Vanessa enz.), een dansshow,
een klederdrachtshow en een
kinderparty. Uitsmijter moet
zondag het optreden van de
Guys 'n Dolls zijn.
Van Oosten constateert dat niet-
werkende verkeerslichten voor
de sterkste weggebruikers, de
automobilisten, zekere voorde
len bieden en dat zij er waar
schijnlijk niet over zullen klagen.
Verkeerslichten zijn dan ook
meestal niet bedoeld voor een
snellere verkeersdoorstroming,
aldus Van Oosten, maar ter be
scherming van de zwakkere ver
keersdeelnemers: kinderen, ou
dere voetgangers of fietsers.
"Juist die groepen zitten veelvul
dig in de knel op drukke en ge
vaarlijke kruispunten zoals bij
de Herensingel/Lage Rijndijk en
het Stationsplein. Bij deze kruis
punten duurt het al enkele maan
den dat de lichten niet werken",
schrijft het PPR-raadslid.
Verder is hij van mening dat op het
kruispunt Lage Rijndijk Heren
singel een verkeersafhankelijke
installatie moet komen. Over de
problematiek van de verkeers
lichten wil Van Oosten in de
eerstvolgende vergadering van
de verkeerscommissie praten
Het kruispunt bij het Stationsplein, een van de plekken waar de ver
keerslichten al maanden niet meer werken
BczarauBxai
Kinderfilm
Tekenfilms en lachfilms zijn te
zien op de kxnderfilmmiddag
van K <Si O. Op het program
ma staan ren film niet Char
lie Chaplin en 'Spanky bij de
fotograaf. Aanvang us half
drie.
Bridgen
'Ongetwijfeld wonen er in de
Merenwijk dames en heren,
die graag in clubverband
willen bridgen zo schrijft
ons de stichting Slaaghbuurt.
In buurthuis Op eigen wieken
wil de stichting een club be
ginnen die onder leiding van
mevrouw Van Kessel op don
derdagochtend van negen tot
half twaalf dit edele kaart
spel willen beoefenen Opge
ven kan onder tel nummer
212893 voor 22 oktober Als er
voldoende belangstelling w.
kan vier november begonnen
worden.
Fraiis
Dinsdagavond 2 november be
gint in clubhuis Op eigen wie
ken de eerste Franse les voor
beginners Het is de bedoeling
dat het conversatielessen
worden. Er zijn nog een paar
plaatsen vrij en het ls elke
d i nsdaga won dIn licht i ngen
en opgeven tel. 212893
Gezondheid
De invloed van de vrouw op de
gezondheidszorg is het onder
werp van een cursus die de
werkgroep politieke scholing
van de Lcidse Vrouu>enraad
op 3, 10. 17 eti 24 noivmber
u'il houden in de zaal uarf de
Zuiderkerk aan de Lammen-
schansweg (aanvang half
'i ochtendsJ Aanleiding
wet Voorzieningen Gezond
heidszorg en bekeken wordt
actie/ kunnen zijn in de ge
zondheidszorg.
Alleenstaanden
Het clubhuis In de vroolijcke
Arke zoekt vrijwilligers ihior
een project alleenstaanden
Zij moeten onder meer mee
denken over wat voor aciiin-
teiten voor alleenstaanden in
Tuinstad en Staalwijk kun
nen worden georganiseerd en
contact zoeken met alleen
staanden. Opgeven kan on
der tel. nummer 123271 (Loes
Flendne of Sylvia de Wit j
LEIDEN - Het kruispunt Valk-
brug-Rynsburgersingel is vol
gende week van maandag tot en
met vrijdag afgesloten voor het
verkeer Dit om de aansluiting
van de nieuwe wegen rond mo
len De Valk op de bestaande we
gen te kunnen maken De omlei
dingsroutes (o.a. via de singel
over de Haarlemmertrekvaart
naar de Willem de Zwygerlaan)
worden met orarye borden aan
gegeven
Ook wordt de Schuttersveldweg
tussen het kruispunt Valkbrug
Rynsburgersing. I en het Sta
tionsplein geasfalteerd Dit werk
zal ongeveer zes weken duren
Eerts wordt de weghelft langs de
kantoorflat aangepakt, daarna de
helft langs het Schuttersveld
De bewoners van de Maredyk - in
welke straat nolcnngswcrk-
zaamheden gaande zyn kunnen
gebruik maken van de vrye weg
helft van de Schuttersveldweg.
het parkeerterrein op het Schut
tcrsvcld en de Aloèlaan
