Vrouwen
veranderen
c
sneller
dan hun
bladen
Mannelijke 'overgang' kan ook
diepe depressies veroorzaken
DE>
ZATERDAG 9 OKTOBER 1982
Extra
De Nederlandse vrouwenbladen
Libelle, Margriet en Viva zijn
allesbehalve vooruitstrevend. Liever
dan hun nek uit te steken bevestigen
ze de mening van hun gemiddelde
lezeres. Zo komt het dat vooral de
giganten - Libelle en Margriet - het
nog altijd houden bij patronen,
recepten, de gebruikerlijke
rubriekjes en interviews met
bekende persoonlijkheden. Artikelen
over de veranderde positie van de
vrouw zijn er nauwelijks in terug te
vinden. Terwijl ze pretenderen
voorop te lopen als het op hangijzers
als emancipatie en feminisme
aankomt.
De vrouwen die een rol vervullen in
de Margriet, Libelle en Viva zijn
steevast jong, mooi en stralend. Dat
moet wel. Brengt de Margriet een
oudere vrouw op de voorpagina, dan
scheelt dat al gauw zo'n 50.000
exemplaren in de losse verkoop en
dat kan een concern als de VNU
natuurlijk niet hebben.
De oplettende lezers van genoemde
bladen wisten dat natuurlijk al, maar
het is altijd aardig als zoiets
schriftelijk wordt bevestigd.
Daarvoor heeft nu een groep
politicologie-studenten van de
Amsterdamse VU gezorgd, in het
kader van het doctoraalprogramma
Communicatiewetenschappen.
Zeven mannen twee vrouwen en
twee mannelijke begeleiders
onderzochten een aantal nummers
van de bladen Serpentine. Margriet.
Opzij. Viva en Libelle op hun inhoud
en hun uitstraling. Ze deden dat
omdat zij vermoedden dat de
vrouwenbladen grote invloed hebben
op het doen en denken van hun zes
miljoen lezeressen.
De traditionele vrouwen
bladen hebben oplagen
om van te duizelen: zeven-
a achthonderdduizend
stuks Margrieten en Li-
belles rollen er wekelijks
van de persen. De Viva is
wat minder gigantisch
qua oplage, maar een aan
tal van 200.000 is nog al
tijd heel behoorlijk. De
vrouwenbladen "nieuwe
stijl", (bijvoorbeeld Opzij
en Serpentine), steken
heel mager af bij hun gro
te zussen. Maandelijks ko
pen 30.000 vrouwen Opzij.
Wat de motivatie van de grote
groep is om voor de traditio
nele bladen te kiezen is nog
niet onderzocht. Eén van de
redenen dat Opzij niet zo erg
in trek is kan zijn omdat de
makers van dit blad bewust
"moeilijk" schrijven. Het ziet
de ontwikkelde vrouw met
minstens een middelbare op
leiding als zijn doelgroep. Er
worden in dit blad ook 'luxe
problemen' aangesneden.
Een frappant voorbeeld daar
van was het item: 'Mag je als
werkende vrouw een werk
ster hebben?'
Een andere reden dat zy qua
oplage achterblijven is waar
schijnlijk dat zowel Serpenti
ne als Opzij consequent kri
tisch schrijven, niet 'gezellig'
Zij snijden feministisch ge
tinte onderwerpen aan als de
vrouwenbeging en de slechte
arbeidspositie van vrouwen.
Ook Margriet doet af en toe
een pasje in die richting. Tus
sen de recepten en de brie
venrubriek staat wel eens een
verhaal over pakweg vrou
wenmishandeling, maar bij
een incidenteel verhaal blijft
het.
Grauwe midden
veel mogelijk naar de zin te
maken. Daarom is voor hen V
een plaatsje in het grauwe
midden weggelegd, zo meent
het rapport. Zij kunnen het
zich doodeenvoudig niet ver
oorloven om standpunten in
te nemen die vooruitstrevend
te noemen zijn.
Ze presenteren hun lezeressen
de zg. 'sandwichformule'.
Standpunten in controversië
le zaken -de abortuskwestie
bijvoorbeeld- zullen zij nooit
innemen, in tegenstelling tot
Serpentine en Opzij. Op een
enkel artikel na besteden 'de
groten' alleen aandacht aan
onderwerpen waarmee ze
nooit kwaad kunnen doen.
Onderwerpen ook die ze al
sinds jaar en dag brengen:
mode, recepten, de vrouwen-
rubriekjes, de vragenrubriek,
artikelen over schoonheid, de
verzorging van kinderen,
huis en haard.
Libelle is nog het meest rolbe-
vestigend. Dit blad gaat er
nog altijd van uit dat een
vrouw tevreden is met het
huishouden, dat ze man en
kinderen te verzorgen heeft.
Ook Margriet suggereert vol
gens het rapport dat vrouwen
zelf voor hun huidige positie
gekozen hebben en dat ze
daarmee tevreden zijn.Viva is
veel meer 'ikkerig' bezig met
verhalen over het uiterlijk, de
relatie, kortom, het geestelijk
welzijn van haar lezeressen.
Regelmatig staan er in de Vi
va ook interviews met vrou
wen die 'iets' hebben bereikt
in de maatschappij. De on
derzoekers, bij monde van
Roeleke Vunderink, vinden
de Viva "een beetje dubbel".
öt'Hci/uhSciuf
•Ka» A
Ze schrijven bijvoorbeeld
heel radicaal over ongewen
ste intimiteiten op het werk,
en een bladzijde verder staat
hoe je je met strakke kleren
en splitten zo sexy mogelijk
kan kleden.."
Uitstraling
De uitstraling van Serpentine
en Opzij verschilt uiteraard
ook hemelsbreed met die van
Viva, Margriet en Libelle.
Geen fraai opgemaakte en ge
kapte dames op de voorpagi
na, maar 'gewone' vrouwen
in hun dagelijks kloffie. "De
tandpasta-smiles ontbreken.
Vrouwen zyn bezig met de
werkelijkheid. Kleding is iets
dat je elke dag draagt", aldus
het rapport. Advertenties
over wasmiddelen, make-up
en kleding zullen de lezeres
sen in Opzij en Serpentine
waarschijnlijk nooit aantref
fen. Kortom: deze laatstge
noemde bladen ogen veel
minder 'gezellig'.
uwen in Libelle en Mar
griet zijn het toonbeeld van
zedigheid met hun mooi ge
kapte of samengebonden
haar, zo menen de onderzoe
kers. De vrouwen in Viva
zien er volgens hen als volgt
uit: "Zij vertonen een opgeto
genheid die overdreven
doet. Hun mondhoeken ver
tonen zo ongeveer ontwrich-
tingsverschynselen".
Er hangt in de traditionele
vrouwenbladen een romanti
sche waas rond het moeder
schap. Moeders "aan de goe
de kant van de dertig" staan
dikwijls model. Veelvuldig
staat de vrouw met dromeri
ge blik afgebeeld met een
schattig jong meisje, die by
voorkeur in dezelfde kleer
tjes is gestoken als mamma.
Roeleke: "Blijkbaar doen
moeder en kind het altijd nog
wel".
Meegegroeid
Ondanks die sombere geluiden
komen de onderzoekers aller
minst tot de conclusie dat de
Margriet en Libelle zijn bly-
stilstaan. Roeleke Vun
derink: "We kwamen tot de
slotsom dat zy wel met hun
tijd zyn meegegroeid, maar
dat vrouwen hoogstwaar
schijnlijk sneller zijn veran
derd dan de bladen. Het aan
tal mensen dat deze bladen
leest is natuurlijk zo gigan
tisch dat het niet verbazing
wekkend is dat die bladen
blijven achterlopen. Maar ir
ritant is het wél. Vooral om
dat ze zelf beweren voorop te
lopen als het om emancipatie
gaat. De hoofdredactrice van
Margriet bijvoorbeeld roept
in interviews altijd uit dat het
blad een voortrekkersfunctie
vervult, maar dat blijkt uit de
inhoud nergens".
De onderzoekers zeggen deze
conclusie ook te kunnen sta
ven aan de combinatie die zij
maakten tussen een bestaand
onderzoek naar opvattingen
van vrouwen over emancipa
tie en hun inhoudsanalyse.
Op die manier werd een
beeld verkregen van het ver
band tussen de opvattingen,
die in de tijdschriften naar
voren komen en opvattingen
van de lezeressen over eman
cipatie. Conclusie: geen van
beiden loopt voor op de an
der. Er is helemaal geen spra
ke van dat Margriet. Libelle
en Viva hun lezeressen zou
den 'meetrekken'. Wat Ser
pentine en Opzij betreft kon
Bij de voltooiing van de vijfmiljoenste woning in Nederland in
Utrecht werd onlangs nog enig medeleven met prins Claus geventi
leerd. "Welkom Beatrix, van harte beterschap voor Claus", stond
er op een spandoek.
(Foto GPD1
Pas de laatste jaren wordt
volmondig toegegeven
dat ook een man kan tob
ben met de overgang. Het
worstelen met de „mid
denleeftijd" is bepaald
geen zaak die slechts aan
vrouwen is voorbehou
den.
Ook de man in het midden van
zijn leven heeft veranderin
gen in zijn hormoonwerking.
De produktie van het manne-
door
Elly van Hoeven
lijk hormoon testosteron
neemt af, maar bij lange na
niet zo abrupt als de oestro-
geenproduktie by de vrouw
in de menopauze.
Hulp
Veel belangrijker is echter de
psychologische kant van de
zaak. Het specifieke van de
mannelyke overgang is dat
de ouder wordende man het
verminderen van zijn geeste
lijke en lichamelijke presta
ties moeilyk kan verwerken
en daardoor in een innerlijk
conflict geraakt, die vaak
diepe depressies veroorza
ken.
Een sprekend voorbeeld daar
van is momenteel prins
Claus. Watide man in de over
gang nodig heeft, is voorna
melijk psychologische hulp
van een arts of specialist die
hem duidelijk moet maken,
dat ook de oudere leeftijd zijn
vaste plaats heeft in het le-
ftet krampachtig jong willen blijven uit zich
het gehele scala tussen yoga en yoghuurt
De mannelijke overgang, rond
en tot ruim na het vijftigste
levensjaar, is een evenzeer
verbreide als slecht begrepen
crisis van de volwassen leef
tyd. Het is als het ware een
soort drempelvrees by het
overschrijden van de grens
tussen de voorbije jeugd en
de naderende ouderdom,
even ingrijpend als de puber
teit.
Mannen in wat men noemt „de
beste jaren van hun leven"
komen in een fase van zelfon
derzoek; ze zyn uit het lood
geslagen, hebben gevoelens
van vrees en verlorenheid, lij
den aan depressiviteit die ze
zelf niet kunnen verklaren,
zijn bang voor kwalen, waar
b{j vooral hersentumoren en
hartkwalen favoriet zijn, voe
len zich verwaarloosd en vra
gen zich, net als in de puber
teit, gedurig af wat de zin van
het leven is.
Krampachtig
Het beeld van de man i
wat de Amerikanen i
midlife-crisis is eigenlijk
even specifiek als symptoma
tisch. Redelijk goede huwe
lijken, die na twintig, vyfen-
twintig jaar ineens worden
opgedoekt - de rimpels van je
even oude vrouw en haar gry-
ze haren zijn op zichzelf niet
zo hinderlijk om naar te kij
ken. maar ze confronteren je
tegen je zin op elk moment
van de dag met je eigen ouder
worden - carrières die abrupt
worden afgebroken omdat
het werk niet langer als fasci-
nerend wordt ervaren, de
plotseling opkomende hu
meurigheid en het gebrek
aan initiatieven
Maar er hoort méér by: name
lijk het krampachtig jong wil
len blyven. Dat uit zich in by-
voorbeeld het ineens sportief
gaan doen: trimmen, tennis
sen. golfen, paardrijden, het
gezonde leven, kortom dat
hele scala tussen yoga en
yoghurt. Met daarby de hoog-
tezon, de perfecte maar iets te
jeugdige kleding, de vriendin
en de verwoede pogingen een
nieuw leven te beginnen
Maar wat men ook doet: er
moet op den duur gas wor
den teruggenomen Niet al
leen het eigen lyf dwingt
daartoe, ook de omgeving In
het werk moet men de nieu-
initiatieven overlaten aan
de jongere generatie, thuis
aan de oudste zoon. En dan
dringen de bekende vragen
zich op, zoals: heb ik eigen
lijk wel wat bereikt in het le
ven, ben ik wel met de juiste
vrouw getrouwd - en de
zwartgalligheid en depressi
viteit slaan toe.
Riant
Men wordt destructief ten op
zichte van zichzelf. Alcohol
wordt doorgaans een dage
lijkse metgezel, net als li
brium, valium en andere me
dicijnen Slapeloosheid,
lusteloosheid. futloosheid
doen dan hun intrede, vage
klachten dat alles pyn doet
leiden richting arts. Die dan
meestal niets anders kan con
stateren dat de kwalen puur
psychosomatisch zyn. Oven
gens is de mannelyke over
gang bepaald met aan een be
paalde maatschappelijke sta
tus gebonden zowel de aca
demicus als de ambachts
man, zowel de manager als de
melkboer kunnen er aan lij
den.
Niemand kan weglopen voor
zichzelf in deze middenleef
tijd. maar er is in ieder geval
één troost: alles gaat over. al
kost deze fase wel veel tqd.
Berusting is in deze hele pe
riode het centrale thema en
tevens de oplossing ervan:
het etndelyk leren kennen
van de eigen proporties, het
accepteren van de eigen
grenzen en het weten dat ook
voor de oudere man nog
steeds een nante plaats in het
leven is ingeruimd
door
Miep Hoenson
dit verband met worden ge
legd, omdat de betreffende
gegevens er nog niet zyn.
Roeleke Vunderink: "Maar na
tuurlijk ademen ook de tradi
tionele bladen wel een ande
re sfeer uit als 25 jaar gele
den. Dat kun je heel goed
zien aan de problemenru-
briek. Werd iemand met een
buitenechtelijke relatie in
1960 afgestraft, tegenwoordig
tracht het vrouwenblad er be
grip voor op te brengen. En
op een foto by een recept
wordt zowaar wel eens een
mSn uitgebeeld. Dat biedt
hoop".
