Nederlandse letterkunde:
kerstboom vol met prijzen
D
c
c
c
D
'Proloog' begint
protesttournee
J
Duo Wiebenga-Hurrelbrinck
pas later wat meer op dreef
Scheepvaart
c0uclcl/lieu ius
DONDERDAG 7 OKTOBER 1982
Kunst
PAGINA 27
UTRECHT/LEIDEN (GPD) De Nederlandse letterkunde lijkt soms een metershoge kerstboom,
die vol hangt met prijzen.
Onderaan hangen de aanmoedigingsprijsjes voor jeugdige schrijvers. Wat hoger zie je de novel
leprijzen, de essayprijzen, de poëzieprijzen. Nog wat hoger de romanprijzen. Voor een „oeuvre-
prijs" (prijs voor het hele letterkundige werk van een schrijver) moet je al op een trapje
klimmen en daarboven komt dan de P. C. Hooftprijs, onze staatsprijs voor letterkunde. Hele
maal aan de top schittert de grote Prijs der Nederlandse Letteren, in 1956 ingesteld door de
regeringen van Nederland en België samen.
Om deze kerstboom beweegt zich
eén ontzaglijk gekrioel van schij-
vers eerste, tweede en derde
klasse, aankomende, aspirant- en
juniorschrijvers. Niets is zo bege
renswaardig, lijkt het wel, als het
verwerven van een literaire prijs.
Er zijn schrijvers die hun hele le
ven tevergeefs naar een prijs blij
ven snakken. Zo'n tragische fi
guur was de dichter A. Marja de
beruchte practical-joker van on
ze literatuur. Hij moet gestorven
zijn in het bewustzijn dat alles
voor niets was geweest, want
geen jury heeft hem ooit uitver
koren.
Ook Godfried Bomans is nooit ge
lauwerd. Misschien komt dat
doordat hij de meesterwerken
van zijn jeugd, Pieter Bas en
Eric, nooit heeft geëvenaard.
Maar het zal hem, heel in 't ge
heim, wel gestoken hebben. Dat
schitterende schouwspel: Bo
mans, een dankrede uitsprekend
bij het aanvaarden van een lite
raire prijs, hebben wij nimmer
mogen aanschouwen. Wel
vreemd eigenlijk.
En dan heb je nog schrijvers die
zich een subliem gebaar voorbe
houden, een prijs te weigeren.
Voor de gewone burger zijn die
lui goed gek. Als ze je geld willen
geven, duizenden guldens, dan
pak je dat toch aan? Maar het
komt telkens weer voor dat een
schrijver „nee merci" zegt. Dat
geeft altijd weer een relletje in de
krant en tegenwoordog ook op
de televisie.
Ik geloof niet dat er voor de oorlog
ooit een schrijver is geweest die
een prijs heeft geweigerd. Er wa
ren er toen ook niet zoveel, en
het was een armoedige tijd. Als
schrijver kon je je zo'n gebaar
eenvoudig niet permitteren.
De eerste die in Nederland een
prijs weigerde, was de schrijfster
Anna Blaman. Die wilde in 1949
door
Hans van Straten
de Van der Hoogtprijs, haar toe
gekend door de Maatschappij
der Nederland Letteren, niet
aanpakken. Dat kwam door het
juryrapport. Daarin stond dat de
jury weliswaar haar roman Een
zaam avontuur had bekroond,
met met de kleinst mogelijke
meerderheid: drie tegen twee.
Dat is natuurlijk niet leuk om te
horen. Maar dit drietal had bo
vendien nog aanmerkingen op
het boek. Anna Blaman bedank
te ervoor een prijs te ontvangen
en tevens gekapitteld te worden.
In 1956 weigerde de dichter Nes
Tergast, nu vrijwel vergeten, de
Jan Campertprijs. Hij had „ern
stige bezwaren" tegen het insti
tuut van overheids- en semi-
overheidsprijzen.
Als wij een prijs mochten toeken
nen aan een schrijver die de
meeste prijzen heeft geweigerd,
dan zou die ongetwijfeld naar
Willem Frederik Hermans gaan.
Die weigerde in 1958 de prijs van
de Stichting Kunstenaarsverzet.
„Zijn bezwaren waren uitslui
tend gegrond op het feit dat hjj
een principieel tegenstander is
van literaire prijzen", stond toen
in de krant. Tegen een andere
krant zei hij: „De Staats beurzen
en prijsuitdelingen in Nederland
zijn een zaak geworden van
vriendjes, die elkaar wederzijds
cadeautjes in de schoot werpen".
Toen in 1966 zijn roman Nooit
meer slapen werd bekroond met
de Vijverbergprijs, weigerd hij
opnieuw. Hij vezocht de jury het
geld (f 2500) over te schrijven op
de girorekening van de actie
Eten voor India en in een inter
view verklaarde hij: „Ik vind het
een enorme verbeelding van die
mensen dat ze denken datje voor
zo'n bedragje naar Den Haag
komt".
De jury's gaven het niet op. In 1973
vereerden zij Hermans met de P.
C. Hooftprijs. Misschien had hij
die wel aanvaard, als er in de
brief van minister Engels niet
een rare tikfout was geslopen. Er
was sprake van een bedrag van
f8000, maar doordat de letters
„fl" zonder spatie aan het bedrag
vooraf gingen, leek het net of er
stond: f 18000.
Toen de fout in een volgende brief
werd hersteld, weigerde Her
mans meteen sarcastisch briefje:
„Men kan nauweljks verwachten
dat een schrijver zich bijzonder
vereerd zal voelen wanneer hij
bekroond wordt door een minis
ter, wiens handtekening van de
ene dag op de andere f 10.000 in
waarde daalt".
Het gekakel was natuurlijk niet
van de lucht toen Hermans vijf
jaar later de Prijs der Nederland
se letteren wèl aanvaardde.
Ook Jan Wolkers stond al vroeg op
gespannen voet met de prijsuit-
delers. In oktober 1965 was hem
de prozaprijs van de gemeente
Amsterdam toegekend, een be
drag van f2000. Maar een half
jaar later stuurde hij dit geld te
rug aan burgemeester Van Hall,
uit woede over het politieoptre
den ^jdens het huwelijk van
Beatrix en Claus. Een weigering
op termijn dus.
En nu dan weer zijn „neen" tegen
de Constantijn Huygensprijs. De
juryleden hadden het kunnen
weten, want hij had het nog niet
zo lang tevoren in enkele inter
views gezegd. Waarom probeer
den zij het dan toch? Misschien
hebben zij gedacht dat de aan
houder wint. Net als in het geval
van Hermans.
Maar zij hadden het moment slecht
EINDHOVEN (ANP) - Toneel
werkgroep 'Proloog' uit
Eindhoven is begonnen met
een actie tegen de dreigende
opheffing. Minister De Boer
van CRM liet onlangs weten
dat hij het gezelschap evenals
de Nieuwe Komedie vanaf 1
september volgend jaar met
meer wil subsidiëren in ver
band met de noodzakelijk
geachte bezuinigingen.
In 1974 werd 'Proloog' ook al
ernstig bedreigd. De Bra
bantse subsidienten weiger
den nog langer aan het gezel
schap mee te betalen. Het ini
tiatief hiertoe werd door de
CDA-fractie in de Eindho-
vense gemeenteraad geno
men. Belangrijkste reden
was destijds de in de ogen
van de tegenstanders te een
zijdige linkse opstelling van
Proloog. Sedert die tijd
wordt het gezelschap alleen
nog maar gesubsidierd door
het ministerie van CRM
Een inmiddels opgencht steun
fonds 'Proloog' verspreidt
briefkaarten die gebruikt
kunnen worden om afkeu
ring van de CRM-plannen bij
het ministerie kenbaar te ma
ken. Verder onderneemt het
gezelschap van 23 oktober tot
half december een Elfsteden
tocht door Nederland
'Proloog' wil telkens een of
meer dagen nadrukkelijk
aanwezig zijn in één plaats
om er te spelen, te discussie
ren en er gezamenlijke
protesten op te stellen De
start van die elfstedentocht is
op 23 oktober in Vlissingcn.
Daarna worden onder meer
Utrecht, Amsterdam en Gro
ningen aangedaan De finale
heeft plaats in Eindhoven
Jan Wolkers: geen chocola
gekozen. Een schrijver, die in de
rust van het Texelse landschap
de laatste hand legt aan een ro
man, kun je beter niet storen,
zelfs niet met een gelukstele
gram. Zeker niet iemand met het
licht ontvlambare temperament
van Jan Wolkers.
Een herinnering uit Leiden, van
meer dan veertig jaar geleden.
Een meisje dat bij hem op school
zat, was verliefd op hem, maar
hij wilde niets van haar weten
Zij probeerde hem te paaien met
een reep chocola. Die pakte hij
niet aan. Zij stopte hem in zijn
jaszak. Hij liet de reep door een
kolkrooster verdwijnen in de ge
meenteriolering. Zo iemand
moet je geen prijzen opdringen.
LEIDEN - Met een orgineel programma concerteerde gisteravond
in de Kapelzaal van K O het duo Froukje Wiebenga (fluit) en
Ben Hurrelbrinck (piano). Beiden hebben zich o.m. gespeciali
seerd in het romantische en impressionistische repertoire Ben
Hurrelbrinck is in Leiden en Leiderdorp als pianopedagoog
werkzaam. Voor de pauze waren twee werken te horen. De 'Sona
te' van Sigismund Neukomm begon met een andantino, waarbij
de warme, en xxKtral in de laagte, omvloerste toon wan Froukje
Wiebinga mooi naar voren kwam.
In de overige delen van deze Sonate miste ik een beetje de inspira
tie, waardoor de spanning af en toe weg viel. In de tweede 'Sona
te' van Bohuslav Martinu werd het adagio expressief uitge
voerd. De pianist Hurrelbrinck heeft een zeer soepele, doch beslis
te manier van spelen, hij weet zich prima aan te passen, zonder
zijn eigen inbreng te verwaarlozen. Na de pauze was het duo pas
echt op dreef. Na de charmante en fraai vertolkte compositie
'Cantabile et presto' van Georges E nes co werd de 'Sonate' van
Joseph Jongen schitterend gespeeld In de preludce, het eerste
deel. was vooral de toon van Wiebenga heel stralend, loaardoor
een sfeervol geheel werd gecreerd Trés Anxmé werd met een hoge
snelheid, die voor het duo absoluut geen probleem vormde, ge
speeld. De afwerking was in deze Sonate zeer verzorgd, hierbij
moet de afsluitende toon van de fluitiste in hwr modéré genoemd
worden. Met dat sprankelende gigue werd deze compositie afge
sloten.
Het samensepl was goed op elkaar afgestemd. De begeleiding van
Hurrelbrinck verdiende zeker in dit geval een pluim.
CAECILE HOUTMAN.
De Franse balletfotograaf Alain
Béjart is in Parijs plotseling
overleden. Hij was 37 jaar.
Alain Bejart was een jongere broer
van de bekende choreograaf
Maurice Bejart, voor wie hij een
grote bewondering had Van
diens werken, voor wie hij een
grote bewondering had Van
diens werken maakte hij fotore
portages, terwijl hij tevens over
de choreografien van zyn broer
twee fotoboeken maakte.
Bioscopen
Leidse bioscopen
LUXOR (121239): "First mor.day in Oc
tober", da. 14.30, 19.00 en 21.15 uur, zo.
14.15, 16.30, 19.00 en 21.15 uur, al.
LIDO 1: (124130): "Van de koele meren
des doods", da. 14.30,19.00 en 21.15 uur,
zo. ook 16.45 uur, 16 jr.
LIDO 2: "Rocky 3", da. 14.30, 19.00 en
21.15 uur, zo. ook 16.45 uur, 16 jr.
LIDO 3: 'The Nightporter", da. 19.00 en
21.15 uur, do., vr., ma. en di. ook 14.30
uur, 16 jr.
LIDO 4: "Veel liefs uit Moskou", da.
14.30, 19.00 en 21.15 uur, zo. ook 16.45
uur, 12 jr.
STUDIO (133210): "Porky's pikante
pretpark", da. 14.30, 19.00 en 21.15 uur,
zo. ook 16.45 uur, 16 jr.
TRIANON (123875): "De schorpioen
prikt raak", da. 14.30,19.00 en 21.15 uur,
zo. 14.15, 16.30, 19.00 en 21.1"5 uur, 16 jr.
REX (125414): "Onverzadigbaar", da.
14.30, 19.00 en 21.15 uur, 16 jr.
Nachtvoorstelling: "Het wilde bloed",
vr. 23.30 uur, 18 jr.
Bioscopen Alphen
(Voor reserveringen 01720-20800)
EURO 1: "Missing", da. 13.30 (beh. za.,
zo. en woe 18.30 en 21.15 uur, zo. ook
15.45 uur, 16 jr.
EURO 2: "Porky's pikante pretpark",
da. 13.30, 18.45 en 21.15 uur, zo. 13.30,
16.00, 18.30 en 21.00 uur, 16 jr.
Nachtvoorstelling: "The red warrior",
za. 00.15 uur, 16 jr.
EURO 3: "The soldier", da. 13.30, 18.45
en 21.15 uur, zo. 13.45, 16.15, 18.45 en
21.15 uur, za. ook 24.00 uur, 16 jr.
EURO 4: "Rocky 3", da. 13.30, 18.45 en
21.00 uur, zo. 13.45, 16.15, 18.45 en 21.00
uur, 12 jr.
Bioscopen Voorschoten
(Voor reserveringen 01717-4354)
GREENWAY: "Paradise", vr. 19.30, z
15.45 en 19.30 uur. zo. en woe. 15.45 uu
12 jr.
Bioscopen Katwijk
(Voor reserveringen 01718-74075)
CITY 1: "Paradise", do., ma., di. en woe.
20.00 uur, do. en woe. ook 14.45, vr., za.
en zo. 14.45. 18.45 en 21.15 uur. 12 jr.
CITY 2: "Hot bubblegum", zelfde aan
vangstijden als City 1, 12 jr.
CITY 3: "Stingray", zelfde aanvangstij
den als City 1, 16 jr.
CITY 4: "Ilsa, de harembewaakster",
do. 14.45 en 20.00 uur, vr. 14.45,18.45 en
21.15 uur. woe. 20.00 uur, 16 jr.
CITY 4: "Dr. Zjivago", za., zo., ma. en di.
20.00 uur, zo. 14.45 uur. 12 jr.
Exposities
Scheepvaartinformatie over
de grote en kleine vaart
kunt u van maandag tot en
met vrijdag telefonisch ver
krijgen via nummer
071-144941, toestel 218. Bel
len tussen 9 en 12 uur.
Kunstcentrum Lange Voort - Lange
Voortplein 1, Oegstgeest, tot 24/10, ten
toonstelling van werk van recent afge
studeerden van de Koninklijke Acade
mie van Beeldende Kunsten, di t/m vr
van 13.30-17.30 uur, vr van 19-21 uur en
za van 12-17 uur.
De Lakenhal: 'Under the arches', tien
kunstenaars uit Oxford, di. t/m za. 10-17
u; zo. en feestdagen 13-17 u., t/m 24 okt.
Galerie Denise Stephan: Beelden Frank
Letterie, etsen en tekeningen Dick Stol
wijk, vr., za. en zo. 1.30-5.30 u, t/m 10 okt.
Leiderdorp - Muzenhof, tot 27/10, Cora
van Veen en Marianne Geertsma aqua
rellen, ma. t/m vr. van 9-18 uur.
Rijksmuseum voor Volkenkunde - ten
toonstelling van Japanse prentkunst,
tot 9/1, ma. t/m za. van 10-17 uur, zon
en feestdagen van 13-17 uur.
LAK-foyer, Levendaal 150iii, t/m 29/10,
Wim Lamboo, politieke foto-collages,
politieke, performance; Academiege
bouw, Rapenburg 73, abstracte schilde
rijen, ma. t/m vr. 10-17 uur.
Waaggebouw - t/m 31/10, beeldenten
toonstelling Triënnale', ma t/m zo van
10-17 uur. do ook van 17-21 uur.
Jacques van Bellen - Lange Voort,
Oegstgeest, t'm 20/11, expositie Batik -
Paintings van Jan Piet Enklaar, di t/m
za van 8-18 uur, vr tot 21 uur.
Ars Studio - Pieterskerkgracht 9, tot 6/
11, werken van Fer Hakkaart, Peter
Cox, Popco Bakkers, ma t/m do 19-21
uur, di t/m do 9.30-12 uur.
Lisse - Artopa Grevelingenstraat 50:
zestig foto's van de Hennemangroep
die bestaat uit vier fotografen uit
Haarlem en een fotografe uit Lisse. Te
zien van 2 t/m 17 oktober, donderdag,
zaterdag en zondag van 13.30 tot 16.30
uur en donderdagavond van 19.30 tot
21 30 uur.
Ziekenhuizen
Bezoekuren St. Elisabeth-Ziekenhuis: hoofdverpleegkundige
Ongevallendienst
ziekenhuizen Leiden
Ongevallendienst elke dag Academisch
Ziekenhuis behalve van dinsdag 13.00
uur tot woensdag 13.00 uur (Diacones-
senhuis) en van vrijdag 13.00 uur tot za
terdag 13.00 uur (Elisabeth-ziekenhuis).
Bezoekuren
ziekenhuizen
Diaconessenhuis doorlopende be
zoektijd van 16.00 uur tot 20.00 uur; met
uitzondering van:
- de kinder- en jongerenafdeling: dage
lijks van 14.00 uur tot 19.00 uur.
de afdeling intensieve zorg uitslui
tend na overleg met het hoofd van de
afdeling.
Sportmedisch Advies Centrum:
Volwassenen: dagelijks van 14.00-14.45
en van 18.30-19.30 uur. Klasse afd: dage
lijks van 11.15-12.00 uur, van 14.00-14.45
uur en van 18.30-19.30 uur.
Kraamafdeling: dagelijks van 11.15-
12.00 uur (alleen voor echtgenoot) en
van 15.00-16.00 uur en van 18.30-19.30
Kinderaldeling: dagelijks van 15.00-
18.30 uur.
Afdeling C.C.U. (hartbewaking) dage
lijks van 14.00-14.30 uur en van 19.00-
19.30 uur.
Intensieve verpleging, dagelijks van
14.00-14.30 uur en van 19.00-19.30 uur
Academisch z.iekennuis
Tel. 269111
/oor alle patiënten (behalve kinderen)
zijn de bezoekuren als volgt
Elke dag. 14.15-15.00 uur en 18.30-19.30
Avondbezoekuur afdeling Verloskunde
18.00-19 00 uur
Praematurenafdeling dagelijks van
14.30-14.45 uur en van 18.30-18.45 uur.
Bezoek aan ernstige patiënten
le kaarten verstrekken.
Bezoektijden Kinderkliniek
Dagelijks 15.00-15.45 uur en 18.30-19.00
Bezoektijden kinderafdelingen
Elke dag: 14.15-15.00 uur en 18.30-19.00
uur. (Alleen voor ouders van kinderen
kart er een afwijkende tijd afgesproken
worden met de hoofdverpleegkundige).
Alphen aan den Rijn
Rijnoord:
Bezoektijden 's middags 14.30-15.15
uur, 's avonds 18.30-19.30 uur. Extra be
zoek voor de hartbewaking 's ochtends
11.00-11 30 uur. Extra bezoek voor va
ders op de kraamafdeling 's avonds
19.30-20 30 uur Kinderafdeling 's mid
dags 14.30-15.30 uur. 's middags alleen
voor ouders 14.30-18.30 uur.
Geluidshinder
Schiphol
Klachten over geluidshinder van vlieg
verkeer van en naar Schiphol kunnen
dag en nacht worden gemeld by het in
formatiecentrum Geluidshinder Schip
hol (tel: 020-175000).
FRED BASSET
IsdatTTSigevaar^)
lylce ringslang of-
'n aftioe adder?
•eho icvrTfcrrchi maalt
u 250 c kalft- of var-
kenalevw Mrnf rt 200
door 100 c fijngwtamp
ewUepol gpwrrkt* rocQ
nen. 1 <-*t)rpr! kapprr
tic*. 1 theelepel citroen
je «alie VCcnj dcrc ir
voegt u no« wat be
ach uit kruim toe Wentel
de koeken d.-or bloem
en bak re kort in hete
boter Geef er aardap
7 oktober 1982
Honderd jaar geleden:
In de Rue Descartes te Parijs
ventte dezer dagen iemand
luidkeels een boekje: "Koopt
"De beste manier om uwe
vrouw klein te krijgen.'". On
waardeerbaar voor de mannen
en voor ieder, die gaat trouwen.
De beste manier, heer en! Tien
centimes maar! Niet meer dan
twee sous!" enz. De man deed
uitmuntende zaken, tot onver
hoeds eene jonge vrouw nader
trad en hem een klinkende
kaakslag toediende. Zij werd
spoedig door anderen gevolgd
en als in een oogivenk zag zich
de ongelukkige colporteur door
eene bende verbolgen amazo
nen omtringd. Het regende
klappen en de verscheurde
boekjes bezaaiden het plaveisel.
Nu trokken eenige mannen zij
ne partij en het gevecht werd
algemeen Hoeden. petten,
haarvlechten en mutsen vlogen
door de lucht en het duurde een
half tiur eer de rust hersteld
was. Ten slotte hielden de man
nen eene inzameling ten behoe
ve van den colporteur, van
wiens boekjes geen verkoop
baar exemplaar was overgeble-
Uit het museum te Grenoble
zijn, uit 35 vitrines, niet minder
dan 1911 penningen gestolen,
waaronder verscheidene van
goud. Men had slechts één deur
behoeven open te breken De
dieven moeten over valsche
sleutels beschikt hebben De
waarde van het gestolene wordt
geschat op 800.000 fr
Vijftig jaar geleden
- De Bulgaarsche politie is een
bolsjewistische spionnage-or-
ganisatie op het spoor gekomen,
waarbij verscheidene af
gevaardigden van de arbei
derspartij en een te Sofia leven
de Rus. vorst Lobanof, betrok
ken zijn. Laastgenoemde u een
bekende figuur in het society le
ven van Sofia en had, als bnd-
gedeskundige, uitstekende rela
ties. Met hem zijn twee uit Wee-
nen afkomstige Russen gearres
teerd Bij onderzoek is geble
ken. dat de drie. die zich uitga
ven voor overtuigende aanhan
gers van het czanstische Rus
land. in werkelijkheid agenten
der Gepeoe waren, die opdracht
hadden de wit-Russiche organi
saties in Bulganje te bespion-
neeren. Lobanof zou zijn roode
opdrachtgevers tevens mate
riaal hebben verstrekt over de
verbindingen van de Wu Rus
sen met den Franschen gehei
men dienst.
