c
Van Poelgeest-dag in Koudekerk
Omwonenden fel tegen
uitbreiding vuilnisbelt
De teloorgang en wederopstanding van een roemrijk hollands geslacht
Katwijkse
politie zoekt
getuigen
Streek
DINSDAG 5 OKTOBER 1982
KOUDEKERK AAN DEN RIJN - De kruistochten tegen
de Moren hebben ze meegemaakt, tijdens de Hoekse en
Kabeljauwse twisten lieten ze hun vijanden levend be
graven, Jacoba van Beieren is dankzij hen aan de man
gekomen, de unie van Utrecht en het verbond van edelen
zijn door hen mede ondertekend, in de tachtigjarige oor
log kozen ze de zijde van Willem de Zwijger.
"Het kan verkeren", om met Brede-
ro te spreken. Eeuwenlang heeft
het geslacht Van Poelgeest in de
schaduw van de wereldlijke heer
sers een rol gespeeld in de Hol
landse- en soms zelfs de Europese
politiek. Talrijke burgemeesters,
schouten, schepenen en dijkgra
ven hebben ze geleverd. Het klei
ne dorp Koudekerk in de Rijn
streek hadden ze als thuisbasis,
van waaruit ze hun invloed de
den gelden.
Tegen het eind van de zeventiende
eeuw keerde het tij. De afstam
melingen van de machtige ede
len van weleer moesten zelfs hun
hand ophouden bij de armenbe-
deling. Latere generaties Van
Poelgeesten begonnen, vaak als
beurtschipper voorzichtig weer
aan de lange weg omhoog. De ve
le Van Poelgeesten, die nu ver
spreid over de wereld wonen,
zijn te vinden onder alle rangen
en standen. Maar een adellijke ti
tel hebben ze niet meer.
Op zondag 10 oktober verzamelen
ze zich allemaal voor één dag op
de plaats waar het vroeger ooit is
begonnen. In de Ridderhof van
Koudekerk wordt dan een groot
scheepse bijeenkomst gehouden
van dragers van de naam (van)
Poelgeest. Het voorvoegsel staat
tussen haakjes want in veel ge
vallen is het er in de loop der eeu
wen afgevallen.
Telefoonboek
Aleid van Poelgeest uit Hoofddorp
is eigenlijk de aanstichtster van
die dag. Ze was al geruime tijd
geinteresseerd in de geschiede
nis van haar geslacht. Via een op
roep bij het bureau voor genealo
gie kwam ze in contact met Fred
van Poelgeest uit Hoorn. Dat
bleek een enthousiast familie-
vorser te zijn. Met behulp van het
telefoonboek spoorden ze samen
een flink aantal (Van) Poelgees
ten op.
In de herfst van het vorig jaar werd
een eerste bijeenkomst gehou
den. Inmiddels is er een blad
"Poelgeest familiecontacten"
met 139 abonnees en adverten
ties van Van Poelgeesten uit het
bedrijfsleven. Een Stichting Van
Poelgeest is in oprichting. De
Van Poelgeestdag wordt de voor
lopige bekroning van die activi
teiten en moet tevens de aanzet
voor verder speurwerk geven.
Want wie weet welke schatten
aan historisch materiaal nog on
der de talrijke (Van) Poelgeesten
schuilgaan?
De naam van Aleid van Poelgeest
is een directe herinnering aan de
rijke historie van haar geslacht.
Een vroege naamgenoot van
haar was minnares van Albrecht
van Beieren. De zoon van Al
brecht werd jaloers over haar in
vloed op zijn vader en gaf op
dracht tot een aanslag. Op 25 sep
tember 1392 werd zij op het Bui
tenhof in Den Haag door een
aantal edelen vermoord. Een
blauwe steen in het wegdek geeft
nog steeds de plaats aan waar de
misdaad is gepleegd. Wie de pu
blicaties van de Van Poelgeesten
nu leest, krijgt de indruk dat ze
nog steeds verontwaardigd zijn
over die "laffe daad".
Door
Ariejan Korteweg
"Ik ben Haagse van geboorte. Voor
mij was die naamverwantschap
de directe aanleiding om in de ar
chieven te duiken", vertelt de
huidige Aleid van Poelgeest.
"Bovendien vond ik tussen oude
papieren van mijn vader een no
titieboekje van mijn opa. Hij had
daar allerlei voorvallen precies in
opgetekend. Daar moet hij een
bedoeling mee hebben gehad,
heb ik altijd gedacht. Aan de
hand van dat boekje ben ik ook
gebeurtenissen gaan reconstrue-
Levend begraven
Wat betreft de periode van voor
1500 hebben de Van Poelgeesten
de handel en wandel van hun ge
slacht inmiddels aardig op een
rijtje staan. Omstreeks 920 duikt
de naam "Polgest" voor het eerst
op in de kronieken van het bis
dom Utrecht. Het gaat dan om de
landerij "Oud-Poelgeest" bij
Oegstgeest. Omstreeks 1300 ver
huizen de Van Poelgeesten naar
Koudekerk, waar ze het kasteel
"Groot-Poelgeest" laten bou
wen. Een klein hoektorentje
staat daar nu nog van overeind.
Later komen daar nog "Klein-
Poelgeest", het huis te Toll en
het huis Foreest bij. Het wapen
van de gemeente Koudekerk,
drie opvliegende leeuweriken, is
ook hetzelfde als dat van de Van
Poelgeesten.
Vanuit Koudekerk drukken de
Van Poelgeesten hun stempel op
de geschiedenis van het Holland
van de middeleeuwen. Een Dirk
van Poelgeest helpt in de der
tiende eeuw de Roomse koning
Willem bij het veroveren van zijn
kroon in Aken. Hij schijnt er
zelfs een complete rivier voor te
hebben omgeleid.
In de vijftiende eeuw is het een
Gerrit van Poelgeest die Koude
kerk verlaat om samen met Jan
van Wassenaar en Gerard van
Assendelft te gaan onderhande
len met Hendrik de Vijfde, ko
ning van Engeland, over het hu
welijk van diens zoon met Jaco
ba van Beieren.
Koudekerk is vroeger het toneel
geweest van menige slachtpartij.
Want het waren geen flauwe jon
gens, die vroegere Van Poelgees
ten. Tijdens de Hoekse en Kabel
jauwse twisten legde de Kabel
jauw Allard Beijninck het kas
teel Groot-Poelgeest plat. Gerrit
van Poelgeest, zoals de meeste
edelen strijdend aan de kant van
de Hoeken, liet het er niet bij zit
ten en wist Allard gevangen te
nemen. Hij wilde hem laten beta
len voor het herstel van het kas
teel. Toen Beijninck daarvoor
geen geld genoeg had, liet hij
hem levend begraven.
Buitensporig
"Hoe is het mogelijk dat een aan
zienlijk geslacht zo helemaal de
vernieling in is geraakt", zegt
Aleid van Poelgeest. "Dat intri
geert me bijzonder. De naam
komt in de achttiende eeuw her
haaldelijk voor in de armenboe-
ken van Koudekerk. Toen waren
ze dus helemaal aan lager wal ge
Zo moet het kasteel Groot-Poelgeest er in zijn gloriedagen hebben uitge-
zien. Nu staat alleen één van de wachttorentjes nog overeind. De maquette
vanyier bij drie meter is in elkaar gezet door Fred van Poelgeest en is op
10 oktober in Koudekerk te bezichtigen. Daarna wordt het kasteel op de
zolder van het gemeentehuis bewaard, tot er een vaste expositieruimte
voor is gevonden.
raakt". Ze vermoedt dat het ge
loof er wat mee te maken heeft.
De Van Poelgeesten bleven ka
tholiek in een tyd dat in de Ne
derlanden de protestanten aan
de macht kwamen. Dat was niet
bevorderlijk om voor hoge posi
ties in aanmerking te komen.
Een artikel van Jurriaan van Toll
in het historisch blad "Heem en
Sibbe" geeft een andere aanwij
zing: "Men hoort voortdurend
klachten over hun buitensporige
levenswijze, die ertoe leidde, dat
aan het einde der zeventiende
eeuw de fianciële toestand der
mate treurig was, dat in 1692 de
hoge heerlijkheden verkocht
werden aan vrouwe Maria Com-
mersteijn", schrijft hij.
De Van Poelgeesten hebben hun
fortuin er dus doorheen gejaagd.
"Precies weten we het nog niet",
zegt Aleid van Poelgeest. "De ge
slachten van na 1721 hebben we
via doop- en kerkeboeken kun
nen terugvinden. Maar tussen
1500 en 1721 zit een gat. Dat wil
len we nog opvullen. Dan komen
we bijvoorbeeld opeens een Si
mon van Poelgeest tegen met
wel vijf verschillende voorou
ders. Dat kan natuurlijk niet".
Zelf houdt ze zich ook veel bezig
met de latere generaties. In het
beduimelde boekje van haar opa
had ze iets gevonden over een
ongeluk op 11 september 1912.
Vorige week ging ze daarvoor
naar Leiden en vond in de ar
chieven van het Leidsch Dag
blad een krantebericht over dek-
knecht J.v.P. die bij een ernstig
ongeval met stoomboot no.4 van
maatschappij "De Volharding"
bij de aanlegsteiger van de Does-
brug met zijn voet was bekneld
geraakt en daarna op "mensch-
lievende wijze" in het pakhuis
van J. Moraal was verzorgd.
"Die J.v.P. is mijn opa, Johan van
Poelgeest", zegt kleindochter
Aleid. "De laatste jaren van zijn
leven liep hij mank. Hij had een
zilveren enkel. Trouwens, Pleun-
tje van Poelgeest, de oudste
kraakster van Nederland, die in
Leiden aan het Zijldiep woont, is
een dochter van hem en dus een
tante van mij. Daar ben ik ook
pas onlangs achter gekomen.
Vroeger waren de familiebanden
bij ons erg los".
Daar is nu met al dat speurwerk
wel verandering in gekomen. De
'harde kern' van de Van Poel
geesten ontmoet elkaar regelma
tig bij de voorbereidingen voor
de grote dag. Dan worden vele
(Van) Poelgeesten van over de
hele wereld verwacht, die onder
meer een tentoonstelling met
een maquette van kasteel Groot-
Poelgeest en een diaserie over de
historie van hun geslacht krijgen
voorgeschoteld. Ook een tochtje
langs wat er over is van de vroe
ger aanzienlijke familiebezittin
gen ontbreekt niet. De dag wordt
passend omlijst met midde
leeuwse muziek van, jawel,
Maarten van Poelgeest.
Ongedierte oorzaak van veel overlast in Noordwijkerhout
NOORDWIJKERHOUT/LISSE - Met alle middelen die
hen ter beschikking staan zullen bewoners van de Te-
spellaan en de Delfweg zich verzetten tegen een uitbrei
ding van de Noordwijkerhoutse vuilnisbelt. Al jaren
wordt beloofd dat die belt dichtgaat. Maar steeds is de
afvalhoop hoger en hoger geworden. Wel tien meter ge
groeid in de afgelopen drie jaar. Sinds de hete zomer
worden de omwonenden ook nog eens geteisterd door
kakkerlakken en krekels (door hen ook wel afvalpiepers
genaamd). De bewoners zijn het meer dan beu.
De beschuldigende vinger wordt
vooral gericht op wethouder P.
Heemskerk van de gemeente
Noordwijkerhout die nauwelijks
gevoelig lijkt voor bezwaren van
de omwonenden: "Niemand luis
tert er eigenlijk naar ons. In de
gemeenteraad denken ze op een
enkele uitzondering ook van: wij
zien de belt niet, dus wat gaat
ons dat aan. Dat geldt zeker voor
de VVD met hun wethouder
Heemskerk die er elke keer maar
weer wat anders uitflapt over de
geldopbrengstcn van de belt", al
dus mevrouw D. van der Vlugt,
die vlak bij de belt woont.
Zij heeft onlangs de insectenplaag
aangekaart in de gemeenteraad
via het D'66-raadslid Elma Hul-
spas-Jordaan. Maar zelfs daarop
werd door wethouder Heems
kerk niet gereageerd. "Wij zijn er
zeker van dat de kakkerlakken
van de belt komen. Hoe dichter
bij de belt, hoe meer kakkerlak
ken. Dat is wel gebleken toen
een van de bewoners een bezoek
bracht aan het vlak bij de belt ge
legen gemaaltje. Daar zat 't vol
van de kakkerlakken", aldus me-
vouw Van der Vluet.
e kakkerlakken en de afvalpiepers
zijn eigenlijk het ergste niet
meent zij: "Natuurlijk,het is vies
en vervelend en die piepers hou
den je soms uit je slaap want ze
maken flink lawaai. We weten
door
Henk van der Post
echter niet welke bacteriën die
beestjes met zich meedragen.
Daarom is het elke keer handen
wassen als we met een kakkerlak
of afvalpieper in aanraking zijn
geweest".
Volgens een door de familie inge
schakelde specialist sterven de
kakkerlakken in de winter niet
omdat ze bescherming zoeken in
de belt. De kakkerlakken sterven
bij een temperatuur van twee
graden onder nul, maar door de
warmte in de belt blijven ze on
bereikbaar voor de vorst. "Een
laag grond van zestig centimeter
voorkomt dat ze er weer uit kun
nen kruipen", aldus informatie
van de familie bij het Landbouw
schap.
Maar het ongedierte is niet de eni
ge oorzaak van overlast. De fami
lie, en niet alleen zij maar tiental
len andere families in Lisse en
Noordwijkerhout, klagen al ja
ren steen en been over de vrese
lijke lucht die de belt afscheidt.
'Wij noemen het lijkenlucht. Dan
moeten we soms bijna kokhal
zen. De ramen en deuren gaan
dicht om de stank zoveel moge
lijk tegen te houden".
Mevrouw D. van der Vlugt is een
van de actievere mensen in de
omgeving van de belt. Namens
anderen verzamelt zij alle gege
vens en foto's van de belt. Zij
heeft contact met de provincie
en heeft namens omwonenden
bezwaren ingediend bij de pro
vincie tegen de uitbreiding van
de belt.
Sluiting
Het resultaat van een jacht door het huis van de familie D. van der Vlugt c
De kakkerlakken kruipen veelal op warme plekken.
i de Delfweg in Noordwijkerhout.
"Het is te gek om los te lopen. Al
jaren wordt ons beloofd dat de
belt dichtgaat en nu wil de ge
meente de belt zelfs weer uitbrei
den. Met man en macht zullen
wij ons daartegen verzetten. Als
de gemeente Noordwijkerhout
haar zin krijgt dan komt de belt
nagenoeg in de voortuinen van
een aantal huizen te liggen. Dat
is onaanvaardbaar", zegt me
vrouw Van der Vlugt. Zij heeft
becijferd dat de belt, als de pro
vincie toestemming geeft, op
sommige plekken op tien meter
na tot aan woningen zal mogen
reiken.
Zij heeft weinig vertrouwen in het
Nooïdwijkerhoutse gemeentebe
stuur. Wethouder P. Heemskerk
maakte onlangs de resultaten
van een onderzoek door het
Hoogheemraadschap van Rijn
land bekend. Daaruit bleek dat
in het slootwater in de omgeving
nagenoeg geen zuurstof meer zit.
De oorzaak daarvan, aldus de
wethouder, zijn zogenaamde or
ganische stoffen, Dus stoffen die
door de natuur zelf worden
voortgebracht. In ieder geval
geen chemische stoffen.
"Dat onderzoek is te beperkt ge
weest. Het Hoogheemraadschap
van Rijnland heeft helemaal
geen onderzoek gedaan naar de
aanwezigheid van chemische
stoffen in dat water. Dan kun je
als wethouder ook niet zeggen
dat ze er niet inzitten. Bovendien
heeft een eerder onderzoek door
een ingenieursbureau voor Mi
lieuzaken en Civiele Techniek
uitgewezen dat er wel degelijk
chemische stoffen als Cadmium
in het slootwater zitten", licht
Van der Vlugt toe.
De Noordwijkerhoutse belt gezien vanaf de Delfweg. Driejaar geleden steeg die belt nog nauwelijks boven het landschap uit. Nu is
de belt 20 meter hoog.
Zij vindt het onbegrijpelijk dat
wethouder P. Heemskerk op ba
sis van zo'n beperkt onderzoek
zulke conclusies trekt. "Dat cad
mium komt volgens ons trou
wens van verfresten van de Sik-
kens". Hoewel Sikkens dat in het
verleden heeft ontkend, zijn naar
mening van mevrouw Van der
Vlugt vele blikken verf op de
belt gestort en niet alleen ver
brande bedrijfsresten. "Enige
hebben hun huis of
schuur ermee geschilderd".
Aanschrijving
Wel heeft het Hoogheemraadschap
van Rijnland de gemeente aange
schreven dat binnen zes maan
den afdoende maatregelen moe
ten worden genomen tegen het
doorsijpelen van regenwater
door de belt naar het slootwater.
Als dat niet gebeurt dan zal het
schap maatregelen nemen tegen
de gemeente. Wethouder P.
Heemskerk overweegt een dam-
wand rond de belt om het regen
water via het grondwater te laten
wegzakken. Maar die plannen lij
ken nu geblokkeerd omdat het
onderzoek van Rijnland niet vol
ledig is geweest.
De omwonenden van de belt heb
ben de belt flink zien groeien. De
familie Van der Vlugt wijt die
groei vooral aan het storten van
puin: "Agrarisch afval klinkt
flink in. Daarvan is de belt nau
welijks gegroeid. Het storten van
dat vuil maakt niet veel uit. Dat
stinkt en de belt wordt er nauwe
lijks groter van. Het is de oude
troep die eerder is gestort die de
overlast veroorzaakt. Met het
agrarisch afval kan de belt nog
een beetje worden afgedekt. Mis
schien dat er dan met een beetje
grond straks nog weer wat op wil
groeien".
Onlangs heeft ook de provincie
toegegeven dat door nalatigheid
de belt in Noordwijkerhout zo
heeft kunnen groeien. De bewo
ners schatten dat de belt de laat
ste drie jaar tien meter hoger is
geworden. De belt is op het
hoogste punt meer dan twintig
meter. De bewoners vechten in
middels tegen een verdere ver
hoging en tegen de uitbreiding
van de Noordwijkerhoutse belt.
Klaarheid
vinger weer op hem wordt ge
richt. Dat is al vaker gebeurd. De
WD-wethouder van de gemeen
te Noordwijkerhout beklem
toont dat wel degelijk naar de
klachten van omwonenden is ge
luisterd: "De gemeente heeft er
wel degelijk werk van gemaakt.
Niet alleen naar aanleiding van
de klachten, maar ook omdat wij
zelf klaarheid willen hebben
over de vuilnisbelt. We hebben
dan ook aangedrongen op spoed
bij de provinciale overheid bij
het onderzoek naar de kwaliteit
van het grondwater onder de
belt".
Wat de kakkerlakken en krekels
betreft, zegt hij. "Die kunnen
overal voorkomen. Een jaar of
vier geleden was eveneens spra
ke van een krekelplaag, alhoewel
dat misschien een te zwaar
woord is. We hebben de zaak in
ieder geval in onderzoek. Toen
het mevrouw Hulspas-Jordaan
mij ervan op de hoogte stelde tij
dens de gemeenteraadsvergade
ring ben ik achter de kwestie
aangegaan".
KATWIJK - De Katwijkse politie
beschikt nog altijd niet over vol
doende aanwijzingen omtrent de
oorzaak van het ongeval dat zich
vrijdag voordeed in de Voor
straat en waarbij de bejaarde
Katwijker J. Guijt om het leven
kwam. De plaatselijke politie
vraagt nu getuigen van het onge
val zich te melden bij het bureau
van politie aan de Piet Heinlaan.
Twee naamgenoten verenigd op één foto. Het beeldje van Aleid
geslacht, staat in de tuin van het gemeentehuis van Koudekerk. De
mers tot de Van Poelgeestdag".
m Poelgeest, de beroemdste telg van het
levende Aleid is één van de initiatiefne-
(Foto wim Dijkman)
