Alphens bridgepaar naar de Olympiade
■C
3=
Anest
hesist n
aag maar
één p
atiënt 1
>ewaken
Gezondheidsraad
bevestigt het
pleidooi van
prof. dr. Smalhout
nar cos*
Vrouw (41
iialf jaar
in coma
l«SS-w,«S5 "'V
°sa '4
SSassaA.
^er
alt
edische
Anesthesie
een jong
specialisme
Marjorie Mulder: ,,Het is een grote eer"
Bijna tien jaar nadat zijn inaugurale rede 'De dood op tafel'
zoveel stof deed opwaaien wordt prof. dr. B. Smalhout
door officiële medische kringen in zijn geruchtmakende
woorden gesteund. Een anesthesist moet in principe
'slechts' één operatie-patiënt tegelijk bewaken, zo oor
deelt de commissie van de Gezondheidsraad, na zich ja
renlang over deze materie te hebben gebogen.
Het z.g. ééntafelsysteem, waarvan
Smalhout al die jaren een vurig
pleitbezorger is geblevenzou ve
le ongelukken tijdens de operatie
kunnen voorkomen. Dat geeft de
commissie ook toe. Een analyse
van de recente anesthesie-onge-
lukken leert haar dat in de mees
te gevallen de anesthesioloog op
het kritieke moment niet zelf bij
de patiënt aanwezig was. Ter
wijl zijn aanwezigheid gezien de
aard van de verdoving wel nood
zakelijk zou zijn geweest.
Helaas kan het bepleite systeem
niet worden ingevoerd. Daar
voor zijn doodeenvoudig te wei
nig anesthesisten beschikbaar.
Daarom pleit de commissie van
de Gezondheidsraad voor een
tussenoplossing. Ze stelt als abso
lute voorwaarde dat één anesthe
sist aan maximaal twee tafels te
gelijk werkt. De anesthesist moet
zélf de in- en uitleiding (de 'ver-
doving' en het 'wakker maken')
verzorgen.
Varia
VRIJDAG 1 OKTOBER 1982
Fout bij narcost^
„STERDAM ICPDJ - E,.„
'rouw l,J
fout lilden^ fcr. r»
"I eon halfjaar ufcoma^nh^f'a1'*^ -
'n„D.c vrouw '■'•«.r daar
,p Ue vrouwkrcccda.,rVr,% O 4
S'.g 2"ursl0fsvbr(k. V
tol onherstelbaar ho J*4?«e.°4fo, <0 A,
familieleden van dc
tot nu toe verp<- ,s> <Vi cfSoj.
eenvering
De officier var
'natellen v V
tr °r V O» o-
horen. 'V J'v, '?i. ,7'*,..?/'/.
,W
—d
k. 0 ''r,
v7<r. V't-V V
lOl^jeltlttr rgk.t
hsico s
*e!ÏÏi
Tep°ell0f'beUt
BSK
Nog altijd wordt het pu
bliek opgeschrikt door
alarmerende berichten
over ongelukken tijdens
operaties. Voor straf- en
tuchtcolleges dienen re
gelmatig zaken, nadat na
bestaanden klachten in
dienden tegen behande
lende artsen. Een nog al
tijd onbekend aantal pa
tiënten overlijdt een zo
genaamde 'natuurlijke
dood' als gevolg van een
narcose-fout. Anderen
komen nooit meer bij uit
hun verdoving en zijn ge
doemd het leven verder
als kasplantje te slijten.
Hun aantallen zijn onbekend. Pro
fessor Smalhout noemde in zijn
geruchtmakende rede het aantal
van tweehonderd patiënten per
jaar dat als gevolg van fouten bij
de narcose vóór, tijdens of na een
operatie overlijdt. Een getal dat
hij samenstelde uit voornamelijk
buitenlandse studies, omdat ge
gevens vanuit Nederlandse zie
kenhuizen ontbraken.
In november 1972 werden door
twee leden van de Eerste Ka
mer, de heren Polak en Zou
tendijk. vragen gesteld naar
aanleiding van de inaugurele
rede van prof. dr. B. Smal
hout, getiteld 'De dood op ta
fel'. Deze vragen leidden toen
tot het ipstellen van een sub
commissie van de Gezond
heidsraad. Deze commissie
zou gaan onderzoeken welke
minimum-voorwaarden aan
de bewaking van operatie-pa
tiënten moeten worden ge
steld. Zij heeft haar aanbeve
lingen nu neergelegd in het
rapport 'behoeftebepaling
anesthesiologen'.
In de commissie zaten al die ja
ren klinkende namen als
prof. dr. J.F. Crul, prof. Smal
hout zelf, dr. J. Spierdijk
(anesthesist) en dr. L.Th.F.L.
Stubbé (internist), laatstge
noemden beiden uit Leiden.
Variaties
De cijfers van Smalhout zijn
hoogstwaarschijnlijk verouderd,
omdat sinds 1973 ongetwijfeld
verbeteringen in de anesthesie
en de bewaking van de patiënt
zijn opgetreden. Maar het gaat
natuurlijk niet om dat dodencij
fer alleen. Smalhout meldde dat
zelf nog onlangs zo treffend in
een interview met het weekblad
De Tijd: "Tussen dood en leven
zijn nog talloze variaties denk
baar, alle mogelijke beschadigin
gen".
Prof. dr. J.F. Crul, de Nijmeegse
hoogleraar in de anesthesiologie,
hield het vorig jaar op honderd
doden per jaar. Veel zaken wor
den in de doofpot gestopt c.q. ge
seponeerd. Officieel staat dus
nog altijd niets vast.
Oorzaak van vele anesthesiefouten
is het falen van het systeem dat
de patiënt tijdens de operatie on
der narcose houdt. Want er zijn
heel wat apparaten én mensen
handen voor nodig om een li
chaam urenlang onder narcose te
houden.
Immers, de anesthesist beheert tij
dens de operatie het gehele cen
trale en perifere zenuwstelsel
van de patiënt. Eén fout -de ap
paratuur valt bijvoorbeeld uit- is
dikwijls fataal. In enkele minu
ten tijd kunnen de hersenen van
de patiënt zo ernstig zijn bescha
digd dat hij nooit meer bijkomt
of zelfs overlijdt.
Toch zijn lang niet alle anesthesis
ten van de noodzaak van het één
tafelsysteem overtuigd. Het één
tafelsysteem is lange tijd een
heet hangijzer geweest. Alleen
het praten erover was praktisch
een taboe. Ook binnen de com
missie was er geen eenstemmig
heid over. De kwestie was er
zelfs de aanleiding van dat de
verschijning van het eindrapport
geruime tijd werd opgehouden.
Aandacht
Een aanzienlijk deel van de medici
vindt dat de anesthesist best aan
twee patiënten tegelijk kan
werken. Dat deel gaat ervan uit
dat de aandacht van de anesthe
sist minder verslapt als hij twee
patiënten tegelijk begeleidt. Een
toenemend aantal anesthesisten
vindt echter dat ze het bij één pa
tiënt tegelijk moet houden.
Anderzijds bepleitte prof. dr.
L.B.W. Jongkees vorig jaar nog
in het Nederlands Tijdschrift
voor de Geneeskunde dat chirur
gen bij kleine ingrepen best zelf
de narcose zouden kunnen ver
zorgen. Ook deze opmerking ver
oorzaakte groot rumoer. Een di
rect gevolg ervan was de stelling
in het proefschrift van de Leidse
anesthesist Van Kleef dat het
ééntafelsysteem snel moest wor
den ingevoerd. Sommige anes
thesisten willen daar niet aan
omdat ze vrezen een deel van
Letterlijk betekent anesthesie
'gevoelloosheid', 'verdoving
van pijn'. Het woord staat
ook voor een nog jong ge
neeskundig specialisme, dat
zich bezighoudt met het ver
doven en onder verdoving
houden van patiënten. De
patiënt die moet worden ge
opereerd wordt onder narco
se gebracht. Tijdens de ope
ratie moeten zijn lichaams
functies zo optimaal moge
lijk hun gang kunnen gaan,
terwijl de anesthesist er ook
voor moet zorgen dat de pa
tiënt - onbewust - de pijn
grens niet overschrijdt. De
uitleiding betekent: het
'wakker' maken van de pa
tiënt. De machines moeten
worden uitgeschakeld, het
lichaam moet zichzelf weer
gaan bedruipen.
Overigens is pijnbestrijding
tijdens, maar ook na de ope
ratie een essentieel onder
deel van de anesthesiologie
geworden.
hun broodwinning te verliezen.
Één operatie brengt vanzelfspre
kend minder geld in het laatje
dan twee operaties in eenzelfde
tijdsbestek.
Ook over dit hangijzer is er nu een
uitspraak. Het staat volgens de
commissie buiten kijf dat de chi
rurg niet zelf de anesthesie toe
dient, maar dit essentiële onder
deel van de operatie aan de spe
cialist overlaat.
De tijd van het verdovingskapje is
al jaren voorbij. Dat is voor de
patiënt een zegen. Niet alleen
omdat door de moderne technie
ken de permanente aanvoer van
zuurstof is veiliggesteld. Ook
omdat het nu mogelijk is de nar-
cosegassen in veel kleinere hoe
veelheden toe te dienen. Met be
hulp van de moderne narcose is
men in staat om aan de longen en
het hart operaties te verrichten,
iets dat voorheen praktisch niet
mogelijk was. Er waren immers
geen machines die het werk van
hart en longen urenlang konden
Bovendien kunnen oudere en erg
zieke mensen deze narcose beter
doorstaan dan 'het open kapje'.
Buitenlanders
De moderne bewakingsapparatuur
Prof.
Smalhout:
niet alleen
het
dodencijfer
telt.
kan het echter niet zonder men
senhanden stellen. De zuurstof-
cilinder kan zijn leeggelopen.
Een slang kan ongemerkt zijn af
geknepen. Om maar een paar
voorbeelden te noemen.
In vele gevallen waarin het fout
ging functioneerde de bewa
kingsapparatuur niet goed. of
was deze zelfs helemaal niet aan-
door
Miep Hoenson
wezig. Wil men op eigentijdse
wijze anesthesie toedienen, dan
is de moderne anesthesie- en be
wakingsapparatuur onontbeer
lijk, aldus het rapport. En omdat
er voortdurend moet worden ge
meten en geregistreerd moet er
een anesthesist of anesthesie-
verpleegkundige staan. Voor het
toedienen van die 'eigentijdse'
anesthesie is een goed contact
tussen anesthesist en patiënt ook
een eerste voorwaarde.
Komen we bij het grote dilemma
van de commissie, eerder ook
door prof. Smalhout aangesne
den: de grote aantallen buiten
landers die dit specialisme in Ne
derland beoefenen. De commis
sie heeft berekend dat momen
teel 21 procent van het aantal
anesthesisten in Nederland uit
buitenlanders bestaat. In 1985 zal
dat aantal zijn verhoogd tot 25
procent, in het jaar 2000 zelfs tot
27 procent. Daarnaast komen er
jaarlijks ongeveer 230 buiten
landse anesthesisten als waarne
mers.
De commissie vindt zo'n groot aan
tal hoogst ongewenst De taal
barrière kan immers tot grote
misverstanden leiden. De bui
tenlandse anesthesist die
voren aan de patiënt vraagt of er
bijzonderheden zijn, kan zich
niet afdoende verstaanbaar ma
ken. En dat kan veel misverstan
den geven
Om een voorbeeld te noemen: er
zijn patiënten die overgevoelig
zijn voor bepaalde spier/er) am-
mende middelen, die bij de anes
thesie worden toegediend.
De commissie wil eigenlijk van dat
grote aantal buitenlanders af,
maar realiseert zich tegelijkertijd
dat hun aanwezigheid op korte
term(jn niet gemist kan worden.
Overheid
De commissie acht het de taak van
de overheid om maatregelen te
nemen die de invoering van het
ééntafelsysteem in de toekomst
garandeert. Er moeten meer op
leidingsmogelijkheden voor Ne
derlandse anesthesisten komen.
Er moeten meer anesthesisten
plaatsen worden gecreêrd. Van
de buitenlanders moet worden
geeist dat zij tenminste de Ne
derlandse taal goed beheersen.
Als de suggesties van de commis
sie worden opgevolgd, zullen de
wachttijden tussen de operaties
langer worden. Een operateur
kan dan immers minder opera
ties per dag verrichten. Er zullen
meer 'snijdende' specialisten en
er zal meer operatiekamer-perso
neel nodig zijn. Ook omdat het
aantal operaties voortdurend
blijft stijgen. De mogelijkheden
op chirurgisch gebied zijn im
mers bijna onbeperkt geworden.
Met de vergevorderde kennis en de
hulpmiddelen is het volgens de
commissie mogelijk om op ui
terst veilige wyze de anesthesie
toe te dienen. Daarom is het vol
gens haar onverantwoordelijk
dat vanwege een gebrek aan
mensenhanden er dingen fout
kunnen gaan. En dat is volgens
haar nu nog al te vaak het geval.
ALPHEN AAN DEN RIJN - Eigenlijk is het een grote eer dat we mee mogen doen. Bij
de viertallen komen we de beste spelers van de wereld tegen. En dan moetje weten dat
wij waarschijnlijk het enige dameviertal zijn". Maijorie Mulder (26) vindt het allemaal
best spannend. Morgen maakt zij haar debuut op de "Olympiade" voor bridgers, die dit
jaar in het Zuidfranse Biarritz gehouden wordt.
Twee weken lang zal de Alphense
in een plaatselijk casino dan aan
haar stoel gekluisterd zitten om
te proberen een zo goed mogelijk
resultaat te scoren. Maijorie Mul
der strijdt daarbij op drie fronten
mee: gemengde paren, damespa
ren en open viertallen. In die
volgorde wordt het tweejaarlijk
De voetbalkeepers moesten er
zondag wel aan geloven. Herman
Rombouts van Alphense Boys
hield aan een glijbotsing met Ve-
lo-speler Van der Meer een open
vleeswond over, die deed denken
aan de opschudding veroorza
kende wond van de Duitse speler
Lienen van alweer ruim een jaar
geleden. Toen was de TV ter
plaatse. Nu niet en bovendien
was er van opzet geen sprake.
Rombouts wist zelf niet meer hoe
veel hechtingen hij later in het
ziekenhuis kreeg. "Tussen de 25
en de 30", meldde de Alphenaar
zijn op bezoek gekomen trainer
Rien Tamerus later op de avond.
Ook Sjaak Vriesekoop (Bemar-
dus) trof het slecht, al kwam hij
er heel wat genadiger vanaf. Cu
rieus genoeg raakte de broer van
tafeltennisster Bettine Vriese
koop al vóór de wedstrijd tegen
ODB geblesseerd. Tijdens de
warming-up kwam de doelman
in botsing met een medespeler.
Krimpend van pijn liet Vriese-
se titeltoernooi ook afgewerkt.
'Zaterdag en zondag komen de ge
mengde paren aan bod", begint
zij haar verhaal, dat onmiddellijk
naar haar man André voert. Want
die is ook van de partij. Het ver
schil tussen de twee - die vrijwel
nooit met elkaar samenspelen,
hetgeen in het pedante bridge-
koop zich door de verraste, maar
ijlings toegeschoten verzorger be
handelen. Dat nam even tijd in
beslag. Mede door het late arrive
ren van de scheidsrechter begon
de wedstrijd daarom zeven mi
nuten te laat. Mét Vriesekoop,
want die was weer opgelapt.
Alphen-speler Rini van Elk
kwam twee weken terug in de
"picture" door twee prima goals
te scoren voor zijn daardoor win
nende ploeg. Zondag trok hij
weer de aandacht, ditmaal door
het ontvangen van een rode
kaart wegens praten. Alphen
verloor. Zeg daar maar eens wat
H4 komt er volgend seizoen als
nummer op de motor van zij-
spancrosser Wil van der Laan te
staan. Dat dankt de Hll-rijder
van dit moment aan zijn vierde
plaats tijdens het nationaal
kampioenschap. Zeven plaatsen
vooruit voor de Ter Aarder en
zijn bakkenist Kees Hoogervorst.
wereldje alleen maar bevordelijk
kan zijn voor het vermijden van
echtelijke ruzies - is duidelijk.
Terwijl André als nationaal top-
bridger afreist met de intentie in
de prijzen te vallen, pakt Marjo
rie de kaarten op om zich inter
nationaal te oriënteren.
'De eerste twee dagen zijn eigen
lijk om te acclimatiseren want ie
dereen ziet de "mixed" als een
geintje. Daarom speel ik samen
met André, lijkt me wel leuk
voor een keer. Maar we zijn hele
maal niet op elkaar ingespeeld.
Dus ik weet niet wat dat zal wor
den", vervolgt Marjorie Mulder
haar relaas. Opgewonden raakt
zij pas over de één week lang du
rende krachtmeting bij de da
mesparen en de eveneens één
week durende, daaropvolgende
open competitie der viertallen.
Déarin wordt serieus spelen
troef. In beide gevallen is Truus
van der Spek uit Katwijk haar
vaste partner.
"De damesparen vind in het be
langrijkste", zegt Marjorie Mul
der. "Daar liggen onze kansen
het gunstigst. Ik heb zelfs een
goede hoop dat we de finale kun
nen halen. Maar het is de eerste
keer en dus moet je het maar af
wachten. Het is een slopend toer
nooi. Gedurende die twee weken
hebben we een middag een een
avond vrij. Voor de rest wordt er
dagelijks van één uur 's middags
tot middernacht gespeeld. Je
hebt dan alleen een uurtje om
wat te eten. Veel. zo niet alles, zal
afhangen van de concentratie
Die moet je kunnen bewaren.
Lukt dat, dan heb je de helft al
gewonnen."
De deelname aan de "Olympiade"
is voor Marjorie Mulder het eer
ste hoogtepunt uit haar bridge-
loopbaan. Tien jaar geleden pak
te zij de draad schuchter op. "Ik
ben er op school mee in aanra
king gekomen omdat een na-
tuurkundeleraar bndgeles gaf.
Eerlijk gezegd vond ik het toen
maar een "ouwe wijven-sport".
Een vriendin nam me mee, maar
ik vond er niet veel aan. Een jaar
later waren er zeven jongens, die
in onze buurt een jeugdbridge-
club wilden oprichten. Toen heb
ik me er helemaal opgeworpen
en ging het ook erg goed. Dat
was in Breda. Later ben ik naar
de seniorenclub gegaan. Vervol
gens heb ik in plaatsen als Den
Haag, Amsterdam, Utrecht en
Rotterdam op clubs gezeten Nu
speel ik competitie voor Utrecht
Star. daarvoor voor ABC en Rot
terdam".
"Het meeste heb ik de afgelopen
anderhalf jaar echter geleerd.
Omdat de bond een sponsor
heeft, kunnen er weekends geor
ganiseerd worden. Vorig jaar
kwam de Italiaanse grootmees
ter Benito Garozzo - de beste
bridger ter wereld - een keer per
maand over uit Rome. Met acht
damesparen kregen we dan
twaalf uur per dag onderricht
van hem. Daar heb ik veel van
geleerd. Toen ben ik met Truus
van der Spek, die in het Neder
lands team zat, gaan spelen. Zelf
zit ik ook sinds die tijd in de na
tionale selectie. Hans Kreijns is
nu bondscoach van de jeugd en
de dames. Hij heeft een a- en een
b-selectie ingesteld Samen met
vier andere paren zitten Truus en
ik in de a-groep. Volgend jaar
worden daar de sterkste dne pa
ren van gekozen erydie vormen
dan het Nederlands dames
team".
Marjorie hoopt nog eens m de voet
sporen van André (30) te kunnen
treden. Deze tegenwoordige spe
ler van HOK in Amsterdam, uit
komend in dc meesterklasse,
startte twaalf jaar terug, nadat
zyn vader heyi had aangc-poor l
te gaan bndgen. Vier jaar moest
de Alphenaar wachten op z'n eer
ste succes; de eerste plaats van
de EEG-strijd (viertallen) in Vit
tel. Twee jaar later eindgide hij
als derde tijdens de Europese
jeugdkampioenschappen in
Lund, ook nu bij de viertallen. In
'78 nam André Mulder voor het
eerst deel aan de Olympiade, die
toen in New Orleans gehouden
werd. Een zesde plaats bij de pa
ren was zijn deel. Twee jaar gele
den boekte hy z'n meest aanspre
kende resultaat derde bij de
viertallen tijdens de Olympiade
in Valkenburg. Mulder wend bo
vendien nationaal kampioen ge-
durend.' dr la.it tr dn.- i.i ir
Hij is niet bij het gesprek aanwe
zig, "maar André zal in Biarritz
voor de eerste plaats gaan spe
len. Het zit er ook best in. Zijn
vroegere leraar Garozzo heeft hy
al een pa.ir keer
Marjorie, die zegt dat zy gemid
deld tien uur per week aan dc
kaarttafel zit. In de herfstpeno-
de, als er buiten de competitie
om ook veel toernooien op het
jaarlijkse programma staan, is
dat wel eens byna dertig uur.
"Maar we zyn minder fanatiek
dan de meeste bridgers Je
maakt vaak ruzies mee. hè? Dat
gebeurt bij ons dus niet. Wjj zyn
van mening dat iemand - je part
ner dus - een fout niet bewust
maakt.
Het echtpaar Mulder heeft het dus
druk met bndgen Typerend
voor hun bezieling is het feit dat
zy by terugkomst in Nederland
onmiddellyk een bndgecursus
starten (22 oktober) in het Al
phense Dc Thermen Misschien
staat André er dan wel als win
naar van de Olympiade '82
WIM VAN WANROOY
