contactS&!
Glastuinders staat het
water tot aan de lippen
Reactie op Twee van
DEN HAAG - De glastuinders lopen te hoop. Een
ongekend verschijnsel in demonstrerend Neder
land. Dan moet er in een hardwerkende bedrijfstak
toch wel wat aan de hand zijn.
Eerst waren het de tuinders in het Westland. Daarna die uit het
noorden, oosten en midden van het land. „De overheid slacht
de kip die nog gouden eieren legt", is de veelgehoorde kreet
De afgelopen maanden hebben veel tuinders het bijltje erbij neer
gelegd. Gedwongen door een faillissement. Wie die failliete be
drijven nader bekijkt komt tot de vreemde ontdekking, dat het
rendabele bedrijven zijn, die kapot zijn gegaan. Bedrijven, die
zeker nog toekomst hadden, maar stuk zijn gegaan door een aan
tal oorzaken van buiten af: een te hoge aardgasprijs en een te
hoge rente op de gedane investeringen.
Het zijn dan beslist niet de verouderde bedrijven, die moeten slui
ten. Heel vaak zijn het bedrijven, die in de afgelopen jaren zijn
vernieuwd, dat wil zeggen zich hebben aangepast aan de eisen
van de moderne glastuinbouw. Juist daardoor hebben ze het
hoofd niet boven water kunnen houden.
De glastuinbouw heeft in het afgelopen jaar ruim 4 miljard gulden
bijgedragen aan onze gezonde betalingsbalans. Dit betekent, dat
voor dit bedrag onze tuinbouwprodukten de grenzen zijn over
gegaan zonder dat er importen tegenover stonden. Een zeer goe
de zaak in onze steeds slechter wordende economie.
De glastuinbouw: een kip met gouden eieren dus. En toch gaat het
onverwacht slecht. Bijzonder slecht. Het lijkt zo mooi. Wie door
tuinbouwgebieden als het Westland rijdt, zou jaloers worden op
de mooie bedrijven, de riante tuinderswoningen met grote fraai
aangelegde tuinen.
Zo worden de jonge plantjes gepoot
moderne kas. Hoe lang nog?
het Borgstellings Fonds en
i eveneens soepeler re
geling van de Ryksgroepsre-
geling Zelfstandigen (lees bij
stand). De tuinders vinden
dat beslist met voldoende. De
Westlandse tuinders, ver
enigd in de dne Hollandse
Landbouworganisaties heb
ben by de mimster met klem
aangedrongen op het in leven
roepen van een noodfonds
voor de tuinbouw.
De centrale landbouworganisa
ties hebben ook de hoop, dat
de Rabo-bank meer zal gaan
kijken naar de rentabiliteit
van een bedrijf en niet meer
zo sterk zal letten op de waar
de van een bedrijf wat om
geld komen vragen, bijvoor
beeld voor de aankoop van
een systeem om energie te
gaan besparen. „Dit blijkt uit
het rapport, wat de centrale
Rabo bank over de tuinbouw
heeft uitgebracht. We hebben
goede hoop, dat de banken
snel tot handelen zullen over
gaan". aldus een secretaris
van een van de dne centrale
landbouworganisaties.
„De maatregelen die de minis
ter nu heeft genomen, zijn by
lange na niet voldoende,
maar we hopen, dat er nu
snel iets gaat gebeuren om de
DONDERDAG 30 SEPTEMBER 1982
Bij de uitreiking van de Gouden
Kalveren aan de verdienstelijk
ste Nederlandse films en filmlui
van 1981-1982, kwamen de prijs
winnaars op het toneel achtereen
kruk te staan, die minder een
symbolische dan wel een prakti
sche functie vervulde, omdat het
Loodzware Kalf erop kon staan,
de winnaar er achter, en de oor
konde met daarop in duidelijk
leesbare letters de naam van de
betreffende sponsor ervóór, met
het gezichtje naar de zaal en de
KRO-camera.
Dat is natuurlijk niet bijster groots
en meeslepend, die knieval voor
de geldschieter, maar voor de or
ganisatie van de Nederlandse
Filmdagen wel bitter noodzake
lijk. In zeven dagen tijd heb ik 80
uur recente Nederlandse speel
films en documentaires bekeken,
waarbij twee dingen me meer in
het bijzonder hebben getroffen:
de over het algemeen hoge kwali
teit van de produkten, en de
moeizame manier waarop mijn
kunstbroeders de filmers de mid
delen bij elkaar moeten sprokke
len om hun film hoe dan ook te
kunnen maken.
Je zit een half uur naar een met
liefde en gevoel voor originaliteit
gemaakte film te kijken die bo
vendien als 'document humain'
nog in hoge mate nuttig is ook, en
dan blijken er in de aftiteling
meer sponsors genoemd te moeten
worden dan medewerkers: Stich
ting Zo-en-Zo, Instituut Dit en
Dat, een heel rijtje namen van
goedwillende organisaties en in
stanties die een duizendje meer
of minder hebben willen afschui
ven voor het goeie doel van een op
zichzelf vrij simpele film. Hoeveel
van die potentiële geldschieters
zijn er dan eerst aangeschreven
en afgelopen die géén medewer
king wilden of konden verlenen?
Film kost geld. Wie de verkeerde
krant leest krijgt het verkeerde
idee dat de guldens in de filmwe
reld makkelijk rollen, maar dat
is een optisch bedrog: in
werkelijkheid zijn het dubbeltjes,
die tot 25 mm zijn opgeblazen. Ik
kan het weten, want ik behoorde
een week lang tot de negen jury
leden van de Nederlandse Film
dagen.
We begonnen doorgaans om negen
uur, half tien 's ochtends met het
kijken naar films, en waren
meestal niet voor middernacht of
later klaar. Eén keer heb ik kans
gezien een keer warm te gaan
eten in een restaurant: niks voor
af, geen toetje, daar was geen
tijd voor. Eén keer zorgde de or
ganisatie voor pizza's, één keer
voor broodjes. Daarvoor werd 20
gulden van ons honorarium (lees:
onkostenvergoeding) afgetrok
ken.
Op de maandagavond, die gereser
veerd was voor het jureren van
de Gouden Kalveren, had de or
ganisatie een diner georgani
seerd, zodat we al smullende de
winnaars konden bespreken. De
organisatie betaalde 15 gulden
per persoon mee aan dat 'diner',
de rest (35 gulden p.p.) moesten
we zelf betalen van ons honora
rium. Dat kregen we pas op
maandag, toen ik al een kleine
400 gulden aan hotels, benzine-
kosten, broodjes etcetera had
'voorgeschoten'. We kregen de 480
gulden in een dikke envelop vol
briefjes van 10, 5 en 25 gulden.
Dat geld was blijkbaar afkom
stig uit de bioscöopkassa's, daar
om kregen we het niet vooraf,
maar pas nadat er geld van de
voorstellingen binnen was geko-
Ik beklaag me geenszins, ik was
weliswaar een weeklang uit de
normale roulatie en die 480 gul
den bleken na afloop niet eens
toereikend voor de directe onkos
ten, maar aan de andere kant
zag ik 80 uur film voor niks nie-
mandal (de uiteindelijke winna
res 'De Stilte rond Christine M.'
werd voor mij alleen in m'n dooie
eentje gedraaid omdat ik haar
als enige nog niet gezien had), in
een plezierig gezelschap van zo'n
man-vrouw of tien, dus u zult mij
nooit horen beweren dat het niet
de mooiste week van mijn leven
was.
Maar dat financiële gescharrel en
beknibbel tekent de moeilijke om
standigheden waarin zo'n unie
ke gebeurtenis als de Nederland
se Filmdagen zich noodgedwon
gen moet afspelen, bij ontstente
nis van een royale, of zelfs maar
redelijke subsidie. Over CRM
heeft Nederlandse Filmdagen
niet te klagen (f50.000 tegen
f 11.500 vorig jaar), maar de stad
Utrecht metf 17.000 en de provin
cie Utrecht met f4000 laten het
als naastbetrokkenen en voor
deeltrekkers van de groeiende
faam van de Filmdagen wel op
gênante wijze afweten.
Dat het geld niet over de balk
wordt gesmeten, moge blijken uit
de prijzen. De aanmaakkosten
van de negen kalveren wordt
door Kodak gesponsord, en de
geldprijzen (f 5600 voor de beste
speelfilm, f3200 voor de korte
film en voor de documentaire, de
overige prijzen elk f 2400) weer
door andere sponsors.
Maar die dure presentators dan op
de slotavond: Berend Boudewijn
en Freek de Jonge? Berend is be
taald met een paar flessen wijn,
en Freek met een storting van
1000 gulden op het Palestina Co
mité. Dat bedrag is door Jos Stel
ling, voorzitter van de Neder
landse Filmdagen, uit eigen zak
betaald. Ik begin me al te gene
ren voor myn 500 gulden...
Nu meer dan ooit staan veel
van deze huizen en tuin
bouwbedrijven te koop.
Soms al maanden, zonder dat
er een koper komt opdagen.
Hele tuindersgezinnen probe
ren een bedrijf door hard
werken - er wordt niet op en
kele uren extra gekeken - bo
ven water te houden. Dan
blijkt aan het eind van het
jaar, dat men een inkomen
heeft verdiend, waarvoor ie
mand met een ww-uitkering
de neus zal ophalen. En toch
gaat de tuinder door. Tot het
bittere einde. Er is geen keu
ze. Want doordat het de gehe
le bedrijfstak slecht gaat, zijn
de bedrijven ook sterk in
waarde gedaald. Soms tot ver
beneden het bedrag wat de
tuinder heeft geinvesteerd.
En dan gaat het om miljoe-
Er is een aantal oorzaken aan te
wijzen waardoor het vooral
dit jaar bijzonder slecht is ge
gaan. Alleen in 182 al is de
prijs die tuinders voor het
aardgas moeten betalen met
20 procent gestegen. Per 1
oktober gaat die aardgasprijs
in opdracht van de EG-com-
missie in Brussel weer met
2,7 cent per m3 omhoog. De
EG-commisie vond, dat de
Nederlandse tuinbouw be
voordeeld werd boven de
tuinders in andere EG-lan-
den door een te lage prijs.
Na een langdurig gevecht en na
hevig verzet van de tuinders
is minister Jan de Koning
van landbouw tot een ak
koord gekomen: Nederland
se tuinders gaan een aardgas
prijs betalen, die gelijk is aan
de prijs voor zware olie plus
een halve cent per m3. Om de
tuinders, die grote hoeveel
heden afnemen enigszins te
gemoet te komen, zal het mi
nisterie van landbouw hun
tweemaal een bedrag van
f 1300 uitkeren. Een druppel
op een zeer gloeiend plaat.
Er zijn tuinbouwbedrijven, die
van de ene op de andere dag
100.000 gulden meer moeten
betalen voor dezelfde hoe
veelheid gas. Er wordt nog
gezocht naar een compensa
tieregeling voor de tuinders
die kleine hoeveelheden gas,
in de orde van grootte tot
30.000 m3 per jaar afnemen.
,Ik kan dit jaar precies mijn re
keningen betalen. Daar heb
je dan alles mee gehad", zegt
een tomatenkweker in Hon-
selersdijk. Dat wil dus zeg
gen, dat hij een seizoen lang
heel hard heeft gewerkt
voor... niets.
Geldkraan dicht
De tuinders worden al enkele
jaren gestimuleerd te zoeken
naar energiebesparende
teeltmethoden. Hiervoor zijn
enkele systemen beschik
baar, maar die kosten alle
maal erg veel geld. En dat
geld is er niet. Als het er al is,
is het door de hoge rente bij
zonder duur. Daarvoor zou
de tuinder een beroep kun
nen doen op het Borgstel
lings Fonds voor de tuin
bouw, maar de praktijk heeft
de afgelopen maanden de
tuinder geleerd, dat dit fonds
afhoudend reageert. Het ge
volg daarvan is weer, dat de
tuinder geen garantie krijgt
van het Borgstellings Fonds
en zonder die garantie kan hij
bij zijn plaatselijke Rabo
bank ook niets beginnen. Die
bank houdt de geldkraan
dicht.
Daarvoor heeft die bank wel
een geldende reden. Tot voor
een jaar werd een geldaan-
vraag van een tuinder welwil
lend bekeken. Door de bank
werden enige deskundige
tuinders benoemd, die het
bedrijf van de geldvrager gin
gen taxeren. Dat viel tot vorig
jaar vrijwel altijd uit in het
voordeel van de tuinder.
Maar vooral het afgelopen
jaar is mede door de verho
ging van de aardgasprijs en
de hoge rentestand bijna
geen vraag meer naar goede
tuinbouwbedrijven met als
gevolg, dat de prijzen van de
ze bedrijven zijn gekelderd
soms tot beneden het reeds
eerder van de bank geleende
investeringsbedrag.
Alsof alle ellende voor de tuin
der en zijn gezin nog niet
compleet was, deelde de
mooie afgelopen zomer voor
velen de genadeklap uit
Door het mooie weer daalden
op de veiliging de prijzen. Zo
zette bij een bijna dezelfde
aanvoer de veilig Westland
Zuid in 's-Gravenzande - een
groenteveiling - in geld 15 a
20 procent minder om dan
vorig jaar.
Op de bloemen- en potplanten
veilingen staan de prijzen de
afgelopen jaren al onder
druk. Met een gemiddelde
opbrengst van 10 procent per
jaar beneden de kostprijs is
het voor de bloemen- en plan
tentuinder bijzonder moeilijk
geworden om het hoofd bo
ven water te houden. „De
consument lijkt nu al te be
zuinigen op het bosje bloe
men en de kamerplant, nu
het met de economie slechter
gaat", zegt een veilingmees
ter van de CCWS in Honse-
lersdyk, een van Nederlands
grootste bloemenveilingen.
Bij de groenteveilingen heeft
men ontdekt, dat veel volks
tuinders het afgelopen sei
zoen ook een goed oogstjaar
hebben gehad. „Die mensen
hebben zoveel geoogst, dat ze
alles niet alleen kunnen ope
ten. Dan geven ze het weg
aan familie, vrienden en ken
nissen, waardoor die ook
minder kopen in de winkels.
Het gevolg is dat daardoor
ook de prijzen onder druk
zijn komen te staan", aldus
een functionaris van een van
de tuinbouworganisaties.
Uit een rapport van de centrale
Rabo-bank blijkt, dat vooral
de bloemen- en potplanten
sectoren gevoelige klappen
hebben gehad de afgelopen
jaren. Grote aantallen van de
ze tuinders hebben al zoveel
verloren, dat ze bezig zyn zo
langzamerhand het in hun
bedrijf geïnvesteerde kapi
taal op te eten.
Veilingen
Niet alleen de tuinders, maar
ook enkele veilingen hebben
het afgelopen jaar grote fi
nanciële problemen te ver
werken gekregen. De veilin
gen Berkel en Omstreken in
Bleiswijk en de veilig Flora
in Rynsburg zijn door grote
nieuwbouwprojecten in gro
te financiële moeilijkheden
gekomen. De tuinders die bij
deze veilingen als lid zijn aan
gesloten kregen, toen ze van
de problemen hoorden, de
schrik van hun leven. Moch
ten die veiligingen niet op ei
gen kracht uit de problemen
komen, dan zullen de leden -
de tuinders - hoofdelijk voor
enkele tienduizenden gul
dens de man mede aanspra
kelijk worden gesteld. Waar
zullen ze dat geld vandaan
moeten halen, als ze inder
daad voor de grote stroppen
moeten gaan opdraaien?
Zijn er dan geen lichtpunten
meer? Minister De Koning
van landbouw heeft besloten
tot een soepeler regeling van
Deary isiax op ae Deen te
houden. Mocht het effect van
de maatregelen te lang uit
blijven. dan zullen we op de
kortst mogelijke termijn
weer bij de minister aan de
bel gaan trekken", zeggen de
organisaties
De tuinders zelf zitten niet stil.
Ze lopen te hoop tegen hun
eigen benarde situatie.
Niet lang
Of het zal helpen? De tuinder
en zijn gezin kunnen niet zo
erg lang meer wachten. Onze
Nederlandse tuinbouw heeft
in Europa een dermate posi
tie opgebouwd, dat omrin
gende landen al jaren jaloers
kyken naar de inventiviteit
van die Nederlander die het
toch steeds maar het geflikt.
Die jaloers blikken van bui
tenlandse collega's heeft de
Europese Commissie in
Brussel ertoe gezet de aard
gasprijs te doen verhogen.
Maar praat met de Neder
landse tuinder dan maar niet
over de belastingvoordelen,
die zijn Duitse collega van
zijn overheid ontvangt. Of
over de beschermende maat
regelen die de Franse rege
ring treft voor de eigen tuin
ders. Want dan loop je de
kans. dat die Nederlandse
tuinder echt woest wordt.
Ex-minister Andnessen heeft
het bij de Nederlandse tuin
der danig verbruid Hy wordt
gezien als de oorzaak van alle
ellende die de snelle opeen
volgende aardgasprijsverho
gingen met zich heeft meege
bracht. Minister De Koning
tracht te redden wat er te red
den valt, maar ook hij is met
handen en voeten gebonden
aan wat men in Brussel ge
koks too fl
Maar toch, op hem hebben de
Nederlandse tuinders nog
steeds hun laatste hoop ge
vestigd. Vandaar, dat hij de
laatste tijd met petities uit
een nog steeds goede be
drijfstak wordt bestookt.
Door S. Speijer, secretaris van de
Stichting Bestrijding Antisemitisme
In zijn artikel "Twee van Bre
da" of: worden anti-racisme
artikelen misbruikt?", (op 21
september in deze krant) gaat
René van der Velden zich
echt te buiten aan het door el
kaar halen van een aantal za
ken, dat slechts kan bijdra
gen tot meer verwarring en
het zaaien van haat.
De beide leden van het Palesti
na Komité aanduiden met de
"Twee van Breda" is een ern
stige misvatting. Gedoeld
wordt immers op de in de
Bredase gevangenis verblij
vende 2 Duitse oorlogsmisda
digers.
De overeenkomst kan voor de
leden van het Palestina Ko
mité niet aangenaam zijn,
ook niet als Van der Velden
zou bedoelen dat ze allen
slachtoffers zijn van de Ne
derlandse justitie.
Beide groepen gelyktydig noe
men is buiten elke proportie.
Dat de Centrum Partij geen
hinder ondervindt van de ar
tikelen 137e en c is niet ge
heel juist. Tegen de Centrum
Partij is een proces gevoerd.
Klachten tegen racistische
beledigingen door bestuurs-
of gewone leden van deze
partij zijn altijd mogelijk.
Met Van der Velden betreur ik
ten zeerste dat deze partij
haar intrede in de Tweede
Kamer heeft gemaakt. Dit
toetreden kan voor anderen
nooit een rechtvaardiging
zijn zich racistisch te uiten.
Er is geen sprake van dat het
Palestina Komité door een
veroordeling in het proces in
Breda in haar bestaan wordt
bedreigd. Het argument van
de advocaten van het Palesti
na Komité, mr. M. Panis en
mr. P. Nihot dat: "Elke kri
tiek op Israël wordt door
joodse bevolkingsgroepen
als beledigend ervaren. Zij
zijn overgevoelig", is op zijn
zachtst uitgedrukt volkomen
onterecht. Bovendien gebrui
ken de heren advocaten een
argument, "overgevoelig",
dat door iedereen wordt ge
bruikt die joden straffeloos
wil beledigen.
De Palestina Komité leden
stonden niet terecht wegens
kritiek op de politiek van Is
raël maar wegens belediging
van de joodse gemeenschap
door het verspreiden van
kaarten waarop Israël**met
nazi's wordt vergeleken.
Als het Komité, volgens de ad
vocaten. kan worden opge
doekt als deze beweringen
niet mogelijk zijn, dan staat
het er met het politieke ni
veau van het Komité zeer
slecht voor.
Indien het Palestina Komité
zijn propaganda tegen Israël
voert op grond van politieke
kritiek ligt niemand het een
strobreed in de weg. Het Ko
mité is al jaren actief en zal
dat ook na het proces blijven.
Dat de werkgroep Israël Chai
vind dat de affiche "Israël
pleegt volkerenmoord in Li
banon" uit de Vrije Boekhan
del moest worden verwijderd
is volkomen terecht. Het ge
tuigt van een weinig ge
schiedkundig onderscheids-
vermogen van de PvdA-wet-
houder J. Peters "dat het de
doodsteek van de democratie
betekent als dit soort affiches
niet meer zou kunnen". Bele
digingen. gescheld en ver
dachtmakingen kunnen
nooit zakelijke, op feiten ge
baseerde argumenten ver
vangen.
Van der Velden haalt tegen
standers aan van Begin die in
het Israëlische parlement de
politiek van deze regerings
leider met de politiek van
Hitier hebben vergeleken.
Dit kan geen indruk maken
omdat deze vergelijking even
ondoordacht is als die van an
deren.
Wel wordt hierdoor bewezen
dat de Israëlische democratie
werkt. Het is zeer verheu
gend dat een oppositie in Is
raël zich fel tegen de regering
keert. In welk land in hèt
Midden Oosten is zoiets mo
gelijk?
Er zijn zeer beslist andere Is
raëlische bronnen aan te ha
len met buitengewoon scher
pe en analyserende kritiek op
de politiek van Begin, die
waarachtig en principieel van
inhoud is. Als de Israëli's
worden vergeleken met na
zi's dan bewijst dat slechts
dat men noch de geschiede
nis van het nazisme noch de
geschiedenis van Israel en
het Midden Oosten kent.
Het Palestina Komité is de pro
pagandistische organisatie
die het standpunt van de
PLO verkondigt en verde
digt. Sinds het handvest van
1964 van de PLO is de vernie
tiging van de staat Israël één
van de doelen van deze orga
nisatie. Dit doel dateert dus
van voor de bezetting van de
West Bank. Dat doel is nog
steeds niet gewijzigd.
In dat handvest wordt het be
staan van een joods volk ont
kent en wordt Israël nazis
tisch genoemd. Elk politiek
optreden van Israel moet al
tijd passen in het keurslyf
van het PLO-handvest zon
der dat wordt getracht de fei
ten aan een onderzoek te on
derwerpen.
Met het systematisch verdacht
maken van Israël moet het
imago verdwynen van de Is
raëli's als slachtoffers van de
nazi's. Met het slagen in deze
opzet zouden ook de morele
hinderpalen verdwynen om
de staat Israël te vernietigen.
Hiermede wordt het essentië
le probleem waar Israël mee
wordt geconfronteerd aange
duid.
Byna 35 jaar na de oprichting
van de staat moet Israël nog
steeds voor zyn bestaans
recht vechten. Slechts één
Arabisch land. Egypte, hecfr
Israel erkend. Alle andere
Arabische landen en de PLO
bevinden zich in staat van
oorlog met Israël
Vóór dat het Israëlische leger
Libanon binnen trok, was dat
land het strydtoneel van el
kaar bestrijdende christelijke
en moslim milities en de
PLO. Een stryd die honderd
duizend mensen het leven
heeft gekost.
De massamoord op Palestynen
kan slechts onze grootste af
schuw wekken. Het Israëli
sche leger had deze grove
misdaad moeten voorkomen
en draagt dus mede verant-
woordelykheid voor een mis
daad door anderen gepleegd.
Deze massamoord als een inci
dent op zichzelf beschouwen
en uit de context van de ge-
schiedcnis van Libanon en
het Midden Oosten isoleren
is gevaarlyk en oryui6t
We zullen er voor moeten blij
ven waken dat door on
waarachtige vergelykingen
en emotionele politieke kre
ten, die in de plaats komen
van verstandelijke analyse en
oprechte kritiek, het antise
mitisme er een nieuwe di
mensie by krygt
ADVERTENTIE
Haarlemmerstraat58
leiden 071 140148 lidANVC
