Leukemie niet
meer hopeloos
inviaB2 U 3012450
Ontslag na pleidooi voor homofielen
DINSDAG 28 SEPTEMBER 1982
Als ik aan Seattle denk, een stad in
de staat Washington van de
grootte van Den Haag, dan denk
ik sinds enige jaren aan de Ne
derlandsefilm. Opeens bereikten
ons berichten dat Nederlandse
speelfilms, die we zelf met de be
kende Hollandse eigenachter
docht niet helemaal au sérieux
namen, in Seattle, of all places,
veel succes hadden en volle zalen
trokken.
Weer wat later bleek, dat in Seattle
één man zat, ene Dan Ireland,
die een onverklaarbare passie
voor de Nederlandse film had op
gevat, die films daar introdu
ceerde en pousseerde, en zo in en
kelejaren een enclave van Neder
landsefilmcultuur in de Verenig
de Staten had geschapen. Dat
moest een wonderlijke man zijn,
heb ik altijd gedacht, een 'type',
een excentriekeling, vermoede
lijk ook een al wat oudere heer
die in de verte nog historische of
romantische banden met Neder
land had: zijn grootmoeder
kwam er vandaan, of hij had als
Amerikaans verbindongsofficier
nog bij Arnhem gevochten of
zoiets.
Vorige week is aan Dan Ireland
een Gouden Kalf uitgereikt in de
categorie Filmcultuurprijs. Hij
bleek een alleraardigste, ietwat
met zijn prijs en figuur verlegen
32-jarige jongeman, die uit con
fuusheid zijn dankspeech maar
voor de helft afstak. Ik heb hem
hier helemaal voor me liggen en
zal u vertellen wat hij zei en nog
had willen zeggen, opdat u voor
eens en altijd weet wat de Neder
landse film in niet-Nederlandse
ogen waard is.
Na iedereen bedankt te hebben, leg
de Dan Ireland uit dat hij de af
gelopen acht jaar directeur was
van het Seattle International
Film Festival, en dat hij van het
begin af aan getroffen was door
'de vitaliteit en spirit die de
meeste Nederlandse films bezit
ten', waardoor zij zich van de
rest van Europa onderscheiden.
Met zulke uiteenlopende films als
'Dorp aan de rivier', 'Turks
Fruit', Keetje Tippel', Max Have-
laar', 'De soldaat van Oranje',
'Pastorale 1943', 'Opname', 'Het
meisje met het rode haar', 'Het te
ken van het beest', 'Een vlucht re
genwulpen' en 'De stilte rond
Christine M.' kan Nederland
trots zijn op zijn bloeiende film
industrie.
Vervolgens wees hij op de verba
zingwekkende groei van het aan
talfilmmakers in de laatste drie,
vier jaar, zodat er voor een ver
houdingsgewijs klein land spra
ke is van een grote gemeenschap
van filmmakers. De Nederlandse
films zijn nu rijp om internatio
naal erkend te worden, het minis
terie moet de film daarvoor pro
moten, zodat de festivalcomités
en distributeurs de kans krijgen
te zien welke films in Nederland
gemaakt worden, en niet een
paar jaar hoeven te wachten tot
ze toevallig iets horen van ie
mand die deze films in het bui
tenland gezien heeft.
De filmmakers in Nederland zou
den een coöperatie moeten vor
men, met elkaar samen moeten
werken, om van elkaar te leren
en daar beter van te worden. De
Nederlandse filmmakers hoeven
gelukkig geen strijd te voeren
met de grote studio's (vervolgde
Dan Ireland), „ik weet van het
bestaan van het Produktiefonds
van de regering en ik vind dat
schitterend,, omdat de meeste
films anders niet gemaakt had
den kunnen worden. Het is ook
een aansporing voor de produ
centen om een gokje te wagen met
nieuwe regisseurs".
„Ik heb echter gehoord dat dit
fonds binnenkort misschien be
perkt wordt tot alleen de zeer
kleine, niet-commerciële films.
Dat zou een groot schandaal zijn
en een terugslag voor uw filmin
dustrie omdat er een verband
moet bestaan tussen entertain
ment en kunst. Het bijzondere
van de Nederlandse films is voor
mij nu juist dat zij erin slagen
beide elementen te bevatten. Hu
mor is een internationale taal die
de mensen over de hele wereld
aanspreekt".
„Dankzij de briljante films van
Fons Rademakers en Paul Ver
hoeven, die een maatstaf van ex-
cellenté kwaliteit aangaven voor
alle filmmakers die hen volgden,
zijn de mensen die kwaliteit in
Nederlandse films gaan ver
wachten. En met nieuwe regis
seurs als Ate de Jong, Ben Ver-
bong, Pieter Verhoeff, met came
ramannen als Robbie Muller, Jan
de Bont, Theo v.an de Sande en
Paul van den Bos, en met editors
als Edgar Burcksen, Ine Schenk
kan en vele vele anderen, is Ne
derland ongetwijfeld op weg een
van de vitaalste filmcentra van
de wereld te worden. In welk
land komen vijf vrouwelijke re
gisseurs in één jaar tijd met vijf
vrouwenfilms in de bioscopen?"
Nu hoort u het eens van vreemd!
Hoewel iemand die zoveel Neder
landsefilms gezien heeft natuur
lijk toch een tik van de Neder
landse molen heeft meegekregen.
Maar ook als we aannemen dat
Dan Ireland, in de feestelijke
stemming, een beetje overdreven
heeft, blijft toch het feit dat al die
Seattliaanse filmliefhebbers hem
blijkbaar in grote lijnen gelijk
geven, zonder daar ooit een Gou
den Kalf voor te hebben of zullen
ontvangen. Van tweeën dus één:
of Seattle is een heel merkwaar
dige, of Nederland is een opmer
kelijk filmland. Beide kan ook.
De genezingskansen bij de behandeling van kinde
ren met leukemie (bloedkanker) zijn in de afgelo
pen tien jaar drastisch gestegen. Kinderen met acu
te lymfatische leukemie de vorm van leukemie
die bij kinderen verreweg het meest voorkomt
hebben thans een kans van vijftig tot zestig procent
om hun ziekte te overleven. Volgens het Koningin
Wilhelmina Fonds (KWF) voor de kankerbestrij
ding was die overlevingskans tien jaar geleden nog
slechts vijf tot tien procent.
Van alle jeugdige kankerpatiënten lijdt ongeveer dertig procent
aan leukemie. Jaarlijks komen er in ons land ongeveer 120 geval
len van leukemie bij kinderen bij. Het KWF concludeert dit uit
cijfers van de stichting Nederlandse Werkgroep Leukemie bij
Kinderen, waarin de Nederlandse kinderartsen en academische
ziekenhuizen tien jaar geleden zijn gaan samenwerken.
Dankzij deze samenwerking kan er vandaag de dag een aanmerke
lijk betere diagnose worden gesteld dan pakweg tien jaar gele
den. „Vroeger onderzochten we alleen hoe de leukemische cel
aankleurde", verklaart de Leidse kinderarts dr. J. de Koning, die
aan de wieg heeft gestaan van de stichting.
„Maar nu kijken we bijvoorbeeld ook hoe snel de cel groeit en hoe
hij volgens de leer van het bloed in elkaar zit. Daardoor kunnen
we veel nauwkeuriger vaststellen aan welke vorm van leukemie
het kind lijdt en welke medicijnen het nodig heeft. Sinds de
oprichting van de stichting wordt het beenmerg van alle patiën
tjes op één centraal punt beoordeeld en geregistreerd."
Niet zielig
Kinderarts J. dé Koning: Leukemie
Celremmers
Zodra de diagnose is gesteld
kunnen kinderartsen veelal
ook bepalen hoe groot de
kans op genezing is. In het
meest gunstige geval kan er
bij acute lymfatische leuke
mie zeventig tot tachtig pro
cent kans op genezing zijn. In
het ongunstigste geval
slechts vijftien tot twintig
procent.
De grootte van de kans op ge
nezing hangt af van de
kwaadaardigheid van de leu
kemie en uit welke cellijn de
ziekte voortkomt. Niet alle
cellijnen zijn even gevoelig
voor de cytostatica (celgroei-
remmende chemische stof
fen) waarmee het patiëntje
doorgaans wordt behandeld.
Een ideale remedie
ze cytostatica of celremmers
niet. Ze doden namelijk niet
alleen de zieke cellen in het
lichaam, maar ook veel ge
zonde. Daardoor verliest het
lichaam z'n weerstand en
wordt het vatbaar voor aller
lei infecties. Vroeger placht
een kind daar nogal eens aan
te bezwijken, zo stelt kinder
arts De Koning, „maar dank
zij de toediening van bloed-
plaatjestransfusies, antibioti
ca, vloeibare voeding en ste
riel verpakte diëten is die mo
gelijkheid thans vrijwel uit
gesloten."
Sinds de oprichting van de
stichting Nederlandse Werk-
groep Leukemie bij Kinde
ren houden de Nederlandse
kinderartsen elkaar maande
lijks op de hoogte van hun
vorderingen in de strijd tegen
leukemie. In die werkgroep
hebben zij tien jaar geleden
ook gezamenlijk behande
lingsprotocollen opgesteld
en daarvan wordt in de zie
kenhuizen niet of nauwelijks
afgeweken.
Beenmerg
Evenmin gebeurt dat in de vier
Nederlandse kankercentra
voor kinderen. In deze klinie
ken in Amsterdam, Rotter
dam, Nijmegen en Gronin
gen wordt al enige tijd onder
zoek gedaan naar het ont
staan en de behandeling van
kanker bij kinderen.
Gelden van de actie „Geven
voor Leven" in 1974 maken
dit mogelijk. Van de ruim 62
miljoen gulden, die deze actie
heeft opgebracht, is bijna
twee derde deel ten goede ge
komen aan de kankercentra
voor kinderen. Daar is en
wordt het geld aangewend
voor bouwkundige en perso
nele voorzieningen, die er
voor moeten zorgen „dat de
behandeling van jeugdige
kankerpatiëntjes (nog) beter
mogelijk wordt.
Ook het Academisch Zieken
huis Leiden profiteert mee
van „Geven voor Leven1'. De
actie heeft een belangrijke fi
nanciële impuls gegeven
twee grote projecten met be
trekking tot leukemie. Ener
zijds is dat het kweken
leukemische cellen en ander
zijds zijn dat de beenmerg
transplantaties, die al sinds
Ook bij aan leukemie lijdende
kinderen worden beenmerg
transplantaties toegepast.
Maar deze alternatieve ge
neeswijze wordt doorgaans
pas overwogen, wanneer de
patiënt aan zogenaamde niet-
lymfatische leukemie lijdt.
Dat is een vorm van leukemie
die naar de huidige stand van
de wetenschap ongeneeslijk
is. In Nederland betreft het
hier ongeveer zeven tot vijf
tien patiëntjes per jaar.
Naar school
Veel frequenter (tien tot vijf
tien keer) openbaart zich bij
kinderen acute lymfatische
leukemie. Chemotherapie of
wel het gebruik van celrem
mers is tot dusverre noe het
(Foto: Poter Senteurl
Celremmers hebben tot doel de
patiënt weer in een gezonde
toestand (remissie) te bren
gen. Over de duur van de re
missie valt dikwijls niet veel
te zeggen. Soms is zij van blij
vende duur, soms van tijdelij
ke. „Komt de leukemie terug,
dan zijn de vooruitzichten
voor de patiënt aanmerkelijk
slechter", stelt kinderarts De
Koning. „Door de medicijnen
heeft het kind immers ook
veel van zyn gezonde cellen
verloren."
In enkele gevallen (zeven pro
cent) krijgt het z'n normale
cellen zelfs helemaal niet te
rug. Dan blijft de remissie
weg en is de toestand hope
loos. „Maar bij 93 procent
komt die remissie wèl", ver
klaart De Koning, die binnen
veertien dagen kan bepalen
of de celremmers gunstig ef
fect hebben of niet.
Gedurende de gezonde toe
stand kunnen de patiëntjes
gewoon naar school. Eens
per week bezoeken ze dan de
polikliniek en eens in de zes
weken wordt een beenmerg-
punctie genomen. „Over het
algemeen staan die kinderen
tamelijk vrolijk in het leven",
weet De Koning. „Vertrou
wen in de behandeling, daar
draait het voor een belangrijk
deel ook om."
Gelet op de groter geworden
genezingskansen voor kinde
ren met leukemie, meent de
Leidse kinderarts dat je deze
kwaal niet meer zielig of ho
peloos kunt noemen. Vol
gens hem valt er in de nabije
toekomst nog veel meer voor
uitgang te boeken m de be
strijding van leukemie.
Enerzijds denkt hij dan aan zo
genaamde genetische mani
pulatie (cellen bepaalde ei
genschappen aankweken).
„Ook zou je de leukemische
cellen anders te Ujf kunnen
gaan. Nu maken we ze dood,
maar evenzogoed is denk
baar dat je ze laat uitgroeien
tot normale cellen."
„Het mooiste zou natuurlijk
zijn", meent De Koning,
„wanneer we leukemie in een
veel vroeger stadium zouden
kunnen ontdekken. nog
voordat de besmette cellen
zich door het hele lichaam
hebben verspreid. Meer dan
eens is al onderzocht of er be
paalde groepen mensen be
staan. die extra vatbaar zijn
voor de kwaal. Bijvoorbeeld
mensen die in de buurt wo
nen van kerncentrales. Maar
die onderzoeken hebben tot
nog toe amper iets tastbaars
opgeleverd."
Bijster vaak komt leukemie bij
kinderen overigens niet voor.
Een huisarts wordt er gemid
deld eens in de dertig jaar
mee geconfronteerd en een
kinderarts eens in de drie
jaar.
Rust
Behalve leukemie komen bij
kinderen lymfeklierkanker
(de ziekte van Hodgkin), her
sentumoren, niertumoren en
andere vormen van kanker
voor. Het is onbekend hoe
het staat met de genezings
kansen van kinderen met de
ze vormen van kanker. Dat
komt: Nederland kent nog
geen waterdichte registratie
van kankerpatiënten.
Wèl van leukemiepatienten. Dit
en de overige openheid die
bij deze kwaal wordt betracht
heeft volgens dr. De Koning
veel rust onder patiënten en
betrokkenen gebracht
Door de goede resultaten die de
afgelopen jaren zijn geboekt
met het genezen van jeugdige
kankerpatiëntjes is duidelijk
geworden, dat de patiëntjes
en hun ouders ook na de op
name in het ziekenhuis be
hoefte hebben aan deskundi
ge opvang en begeleiding. Op
deze psycho sociale behan
deling van de patiënt komt
zodoende allengs meer na
druk te liggen. Ook in het
Academisch Ziekenhuis Lei
den.
De Nederlandse predikant dr. J.
E. L. van der Geest (49) is met
ingang van februari volgend
jaar ontslagen als docent 'klini
sche pastorale zorg' in dienst
van de diakonie van Neumün-
ster, Zwitserland. Reden is, dat
hij in een kerkblad heeft gepleit
voor gelijkberechtiging van he
tero- en homoseksuele liefde.
ADVERTENTIE
Alles in boekje 'Fietsverzorgingvroog
ANWB. boekhondei. «letsenvok
of overmoking von f 14 50 op postgirc
234567, stichting fiets1, Amsterdom
VOETBAL - Het sectiebestuur be
taald voetbal van de Koningklij-
ke Nederlandse Voetbal Bond
heeft Wim Jesse (43) benoemd
tot woordvoerder/voorlichter
van de sectie betaald voetbal,
ook waar het de zaken van het
Nederlandse elftal betreft. Jesse,
die uiterlijk 1 januari 1983 in
dienst treedt, zal die taak uitvoe
ren in samenwerking met het be
stuur van het betaalde voetbal.
Dr. Van der Geest werkt sinds 1974
als docent bij het Zentrum für
Klinische Seelsorge Ausbildung,
Zollikerberg. Daarvóór was hij
hervormd predikant achtereen
volgens in Nieuwendijk en Voor
schoten, in de laatste gemeente
speciaal voor het psychiatrisch
ziekenhuis 'Hulp en Heil'. Hij is
specialist op het gebied van kli
nische pastorale zorg en heeft
volgens deskundigen op dat ter
rein baanbrekend werk verricht
In het bewuste artikel zegt dr. Van
der Geest, dat de kerk tot nu toe
Weinig begrip heeft getoond voor
homofiele mensen. De vraag of
een seksuele relatie geoorloofd is
wordt, volgens de predikant, niet
bepaald door het feit of het om
een homofiele of een heterofiele
relatie gaat, maar door de inhoud
van die relatie. Geen enkele lief
desrelatie is onjuist, zolang het
gaat om partners die elkaar res
pecteren en elkaar na staan. Ook
bijbelteksten waarin homosek
suele relaties worden verboden,
moeten in dat licht worden be
zien, zegt Van der Geest.
Het stichtingsbestuur van het cen
trum keurt in meerderheid de
zienswijze van de predikant af.
Na overleg met de diakonie van
Neumünster besloot het tot ont-
De redactie van het kerkblad is ge
schokt. "Er is hier sprake van be
dreiging van de vrijheid van in
formatie", verklaarde zij. "Hoe
moet het gaan met een gesprek
tussen christenen over dit soort
zaken als mensen in een kerkbode
niet eens meer ongestraft hun me
ning mogen zeggen?"
Wapens
De nieuwe lutherse bisschop in
Noord-Hongarije, Gyula Nagy,
leverde in zijn eerste toespraak
kritiek op kerkelijke groepen die
jonge mensen tot dienstweige
ring opwekken. Volgens hem ge
ven deze groepen een onverant
woorde uitlegging van de kerke
lijke leer en van de rechten in de
grondwet.
Al eerder hebben andere kerkelij
ke leiders zich uitgesproken te
gen het - vooral in basisgemeen
ten - opkomende pacifisme.
De Westduitse bisschoppen hou
den zich op het ogenblik uitge
breid bezig met het probleem
van oorlog en vrede. Begin vol
gend jaar zullen zij hun stand
punt bekendmaken, zo deelde
kardinaal Höffner mee. De bis
schoppen zullen het vredes
vraagstuk vooral uit 'bijbels
theologisch oogpunt' benaderen.
Zij vinden, dat de discussie te
vaak beperkt blijft tot de kwestie
van nucleaire afschrikking en de
alternatieven daarvoor.
De protestantse kerken in Oost-
Duitsland (DDR) gaan door met
hun 'onafhankelijk ontwape-
ningsstreven', ondanks moeilijk
heden en misverstanden. Dat
blijkt ujt een rapport van de
kerkleiders aan de nationale sy
node. De kerk houdt vast aan de
leus 'smeedt zwaarden om tot
ploegscharen'.
Wel maakte de kerkleiding een ver
zoenend gebaar naar de autori
teiten door te verklaren, dat deze
leus niet meer zal worden ge
drukt op emblemen die op 1de-
ding genaaid kunnen worden.
Maar ze blijft wel van kracht
voor de vredesweek in novem
ber.
De Amerikaanse rooms-katho-
lieke bisschoppen zullen begin
\olgend jaar een brief over de
kernbewapening uitgeven. On
dertussen neemt het verzet bin
nen de Amerikaanse kerken te
gen de kernbewapening en de
omvang daarvan hand over hand
toe.
"Kernwapens", zei bisschop An
thony Pilla van Cleveland giste
ren in een toespraak, "lijken vei
ligheid te scheppen, maar in
werkelijkeid bereiden ze een on
geëvenaarde vernietiging voor".
Pilla erkent het recht op een ei
gen krijgsmacht. "Middelen ech
ter die geen onderscheid maken
tussen militairen en niet-militai-
ren, die een heel volk kunnen
vernietigen en, eenmaal in actie,
zich aan menselijke controle ont
trekken, zijn moreel niet toelaat
baar".
Koers
De rooms-katholieke bisschoppen
in West-Duitsland hebben grote
moeite met de koers van de stu
dentengemeenten. Uit een ver
klaring na hun herfstvergade-
ring in Fulda blijkt, dat de 'po
litieke eenzijdigheid' van de stu
dentengemeenten, hun kritiek
op de kerk en hun niet-hièrarchi-
sche gemeente-opvatting de bis
schoppen het meest steekt.
Zij hebben het overkoepelende or
gaan van studentengemeenten
gevraagd, de gesignaleerde 'te
kortkomingen' onder ogen te
zien. Anders is het niet uitgeslo
ten, dat de bisschoppen hun me
dewerking opzeggen.
Een van de bekendste rooms-ka-
tholieke moraaltheologen in En
geland. pater Kevin T. Kelly,
pleit in een nieuw boek voor toe
lating tot de sacramenten van ge
lovigen die na een echtscheiding
een tweede huwelijk zyn begon
nen. Er zijn volgens hem geen
theologische of praktische rede
nen om de sacramenten te weige-
Scheiding is altyd een kwade zaak,
maar als men dat erkent en vast
gelooft dat een tweede huwelijk
door God gewild is, dan kan men
niet van de sacramenten worden
uitgesloten, vindt pater Kelly.
Beroepen
Hervormde Kerk: bedankt voor
Schoonrewoerd J. P. Nap Neer
langbroek, voor Maassluis J. Ro-
waan Nieuwerkerk aan de IJssel,
voor Goes J. de Gier Marknesse-
Luttelgeest, voor Capelle aan de
IJssel B. van 't Veld Nunspeet.
Gereformeerde Kerken Vrijge
maakt: bedankt voor Gronin-
gen-West J. de Gelder Damwou-
de (Fr.).
Nederlands Gereformeerde Ker
ken: beroepen te Dronten H.
Schuurman Heemstede-Lissc.
Christelijke Gereformeerde Ker
ken: bedankt voor Nieuwkoop
H. C. van der Ent Dordrecht.
Gereformeerde Gemeenten: be
dankt voor Drachten en voor Ka-
lamazoo (Ver. Staten) L. Blok
Nunspeet, voor Gouda en voor
Norwich (Canada) J. C. Weststra-
te 'i Gravenpolder, voor Vlaar-
dingen J. van Haaren Amers
foort, voor Rotterdam-Zuidwyk
D. Hakkenberg Lisse.
Baptistengemeenten: benoemd
tot pastoraal medewerker aan
het centrum voor geestelijk ge
handicapten 'Het Westerhonk' te
Monster kandidaat D. P. van 't
Wout Bos en Duin.
Doopsgezinde Gemeenten: aange
nomen naar Roden R. Workel Al
melo, naar de doopsgezind-re
monstrantse gemeente te Hoorn
kandidaat F. Knoppers aldaar.
Adventkerk (Zevendedag-adven
tisten): beroepen te Enschede R.
H. Dingjan te Lagrange High
lands (Ver. Staten), te Huis ter
Heide C. W. H. Tempel Heerlen,
te Harderwyk-Ede H. G. van Ryn
Wyk by Duurstede; aangenomen
naar Hoogeveen J. Lajkendyk
Meppel.
De bekende evangelist J. Kits sr.
te Zeist krijgt volgende maand
een 'eredoctoraat in de godge
leerdheid'. Het is hem verleend
door het Trinity College of the Bi
ble and Trinity Theological Se
minary te Newburgh in de Ame
rikaanse staat Indiana. Dr. Tho
mas Rodgers, vice-president ixxn
het College en Seminary, zal op
donderdag 14 oktober om 3 uur
de promotie verrichten in de kerk
van de Evangelische Broederge
meente Hernhutterste Zeul.
ADVERTENTIE
vakbeurs voor goederenstroombehandeling
Dag 10 00-18 00 uur Zat 2 okt. tot 16 00 uur W W W
JAARBEURS-UTRECHT
