c
fQtcm
Economie
Extra
W. Beursweek
Bewust Omgaan Met Geld
De rechter en
de linkerhand
Beurs had weer slechte week
Belasting
De opmars van het alternatieve bankieren (slot)
ZATERDAG 11 SEPTEMBER 1982
Extra
startende
meenden i
eigentijdse
herkennen.
De geboorte verliep niet zonder
complicaties.
Eerst was er de overheid, die
aanvankelijk sterk aarzelde
de benodigde bijstand te ver
schaffen uit vrees voor 'over
bevolking'. De Nederland-
sche Bank stelde zich op te
genover de komst van de
Triodosbank, zoals de KNVB
zich pleegt op te stellen te
genover het aantrekken van
een buitenlandse voetballer
door Ajax of Feijenoord: het
ja-woord valt alleen als er
sprake is van een - voor Ne
derland - uniek talent. De
medewerking van twee ban
kiers van naam was nodig om
de overheid duidelijk te ma
ken, dat er in het geval van
Triodos niet zomaar sprake
was van alweer-een-bank.
Geen wonder overigens, die
scepsis bij de overheid. Een
bank, die zich ten doel stelt
uitsluitend 'vernieuwende'
ondernemingen in het zadel
te helpen, die de spaarders
vraagt een minimum aan ren
te te bedingen, die zich maan
denlang buigt over de aan
vraag voor een kredietjes van
maximaal 105.000 gulden om
dan soms nog 'nee' te verko
pen - zo'n bank kan rekenen
op onbegrip. Het is nog even
wennen, een zo alternatief
bankje in een zo zakelijke we
reld.
Eenmaal ter aarde, bleek dat
ten tweeden male uit de reac
tie van het publiek, dat even
eens moeite had zich iets
voor te stellen bij een bank
op levensbeschouwelijke
grondslag. Vooral kleine,
ondernemers
i de boreling een
Sinterklaas te
"Na de eerste
presentatie kwamen Jan en
alleman op ons af', herinnert
zich Triodos-directeur Bart
Jan Krouwel, "in de veron
derstelling^ dat er bij ons
goedkoop geld te halen was.
Zo simpel is het dus niet. Wel
is ons duidelijk geworden,
dat de gróte banken en ook
de overheid niet zijn inge
steld op de kleine onderne
mer. Er is veel behoefte aan
kredieten van ongeveer een
halve ton, maar de meeste
banken beginnen niet aan be
dragen van minder dan
250.000 gulden. Kleine onder
nemers vragen veel tijd en
begeleiding, ook door de
doolhof van overheidsregels
en -procedures. Het enige dat
we kunnen doen is er voort
durend bij de overheid op te
blijven hameren dat daar
iets aan moet gebeuren.
De Triodosbank, twee jaar oud
nu, is er niet in de eerste
plaats om het geconstateerde
gat in de markt op te vullen.
'Normale' ondernemers be
horen niet tot haar klanten
kring. Als ze toch aanklop
pen, worden ze op weg gehol
pen naar een andere bank,
meestal de NMB - samen met
de Crediet- en Effectenbank
de enige die interesse heeft
voor de activiteiten van Trio-
dos.
De geijkte wetten van vraag en
aanbod komen bij Triodos op
de tweede plaats.
De Menselijke Maat is de leest
waarop de Triodosbank haar
activiteiten schoeit, Bewust
Omgaan Met Geld de slagzin
die zij daarbij hanteert. De
spaarder die zijn geld wil uit
zetten tegen een zo hoog mo
gelijke rente kan evenmin bij
de in Zeist gevestigde bank
terecht als de ondernemer,
die rijk wenst te worden met
een nieuwe tandpasta, leg
batterijen of chips.
Aan bod bij de Triodosbank ko
men de kleine, alternatieve,
ambachten en bedrijfsvor
men. Collectieve boekwin
kels en medische deelgenoot
schappen, ecologische en
biologisch-dynamische boe
renbedrijven, heilpedagogi
sche instituten en Vrije Scho
len. En ook werklozen die ge
noeg hebben van het vruch
teloos solliciteren, die op
zoek zijn naar werk en be
langrijke factor in de Trio-
'BRNK
1
r~
52
- -
"1
1 '1
a
1 J
e
e
e
4 1 '1
c
De klanten van een groentewinkel kunnen een eigen gedragslijn volgen. De één xal de
Argentijnse Granny Smith mijden vanwege de bijsmaak van een generaalsbewind, de
ander laat de pot met Russische kersen links liggen, een derde moet vooral niets hebben
van bespoten fruit.
Verplaats diezelfde klanten naar een bank en de verschillen vallen weg. Zij scharen zich
allen achter hetzelfde loket. Ze hebben geen keus, want er is maar één soort rente te koop.
Maar die kan wel uit vele, soms vuile, handen komen. Vervelend voor wie verschoond wil
blijven van politiek of anderszins omstreden zaken.
Waar de belastingbetaler nog, op afstand, meepraat over de bestemming van zijn geld,
blijft de spaarder monddood. De geldstromen op de vrije markt laten zich niet richten
naar een ethische code. Banken - wie heeft er niet mee te maken - onttrekken zich wat
dat betreft aan democratische, laat staan individuele controle.
Twee banken vormen een uitzondering. De Algemene Spaarbank voor Nederland en de
Triodosbank. Beide hanteren eigen principes, beide maken er geen geheim van waar zij
hun geld, correctie: het geld van de spaarder, insteken. De Triodosbank plaatst een direc
te betrokkenheid van de spaardèr met het beleggingsproject waar zijn geld in zit zelfs
voorop. De ASN profileert zich meer door, namens een belangengroep, politiek positie te
kiezen.
Dissidenten in een wereld van koele cijfers en klinkende munten. Twee portretten. Na de
Algemene Spaarbank Nederland, die vorige week aan de orde kwam, vandaag het tweede
en laatste artikel gewijd aan de Triodosbank.
Triodos-opvat-
ting: de
alternatieve
weckerij
Gaiapolisin
Katwijk.
Arbeiders-zelf
bestuur op
kleine schaal
(negen
mensen), geen
onderscheid in
status en
salaris
(ongeveer het
minimumloon
bijeen
werkweek van
vier dagen) en
inmaak van
uitsluitend
milieuvriende
lijk gekweekt
fruit
kenmerken
deze vijf jaar
oude
coöperatie.
Triodos
verstrekte een
lening van
60.000 gulden
tegen 8 procent
rente
(Foto Holvast)
dos-opvatting arbeids
vreugde. Voorwaarde is wel,
dat de overheid dan de uitke
ring handhaaft totdat het be
drijfje loonvormend gaat
werken.
Wat de spaarder betreft, die
krijgt geen hóge rente. Maar
wel, wat Krouwel noemt, 'so
ciaal rendement'. De spaar
der geeft zelf aan welk (soort)
project Triodos met zijn of
haar spaargeld mag financie
ren. De spaarder denkt hier
mee met de bank en vindt
zijn bevrediging in het geven
van een tastbare aanzet tot
nuttige en in alle opzichten
menselijke bedrijvigheid.
"Eindelijk een manier om
m'n spaargeld gezond te la
ten werken", luidt de motive
ring van velen.
De praktische route naar een
betere maatschappij loopt bij
de Triodosbank langs de
theoretische paden van de
Oostenrijkse filosoof Rudolf
Steiner (1861 - 1925), grond
legger van de antroposofie.
Geestelijke creativiteit van
de mens geldt als draaipunt
van Steiners levensbeschou
wing; beknotting van per
soonlijke vrijheid als op te
ruimen barricade. Zo'n barri
cade is in antroposofische
ogen bijvoorbeeld het
dwangmatige klassensys
teem in het onderwijs, dat
zich later voortzet in verschil
len in maatschappelijke sta
tus en waardering. De Vrije
School, die geen zittenblij-
vers kent, is dan ook een ty
pisch produkt van de antro
posofische beweging. De
Triodosbank, met banden
naar aan de Antroposophi-
sche Vereniging en het kerk
genootschap De Christenge
meenschap, is voortgespro
ten uit de behoefte die le
vensbeschouwing handen en
voeten te geven.
door
Wim Fortuyn
Dat is geen simpele taak, een
voudig omdat concrete richt
lijnen ontbreken. Immers,
richtlijnen leiden al gauw tot
verstarring en verstarring
dooft de creativiteit die Trio
dos juist wil stimuleren. "We
willen geen dogma's creëren,
voorop staat die menselijke
maat", benadrukt Krouwel.
Het antwoord op dat vraagstuk
vormen de werkgroepen van
vrijwilligers, die onverbreke
lijk aan de Triodosbank zijn
verbonden. Zij buigen zich
over de krediet-aanvragen en
gaan niet over één nacht ys.
Krouwel: "Gemiddeld zijn
we twee drie maanden be
zig met een kredietbeoorde
ling. We beginnen met te kij
ken wat men precies wil, wel
ke ideëen er bij aanvrager le
ven. De werkgroep moet dan
beoordelen of er sprake is
van een vernieuwend project,
of we er in principe aan mee
moeten werken. Pas daarna
gaat de aanvraag naar de kre
dietcommissie om op haal
baarheid te worden getoetst.
Zo'n werkgroep-beslissing
wordt bij voorkeur in vol
strekte unanimiteit geno
men. Dat vergt een hoop tijd,
maar we ervaren dat als een
heel goed en democratisch
proces. Tot nu toe is er nog
niet één beslissing gefor
ceerd".
Wikken en wegen dus, praten
en argumenteren. Zoals in
het geval van de stichting
Stew-Zalm, die in de Wad
denzee een zalmkwekerij wil
opzetten als experimenteel
werkgelegenheidsproject
voor werkloze vissers. De ex
perimentele opzet staat Trio
dos wel aan. maar vraagte
kens rond het 'visvriendelij
ke' van de kweekmethode
houden de betreffende werk
groep nog steeds in twijfel.
Een krediet afwijzen (er zijn er
in twee jaar zo'n 200 verschil
lende toegewezen) geschiedt
volgens Triodos-directeur
Krouwel maar zelden. Dat
ligt niet in de aard van de
bank. "Als we iets niet zien
zitten, wijzen we het krediet
niet zomaar af. Dan gaan we
altijd met de aanvrager pra
ten en proberen we hem er
van te overtuigen dat het be
ter is de aanvraag in te trek
ken. We hebben maar twee
keer echt nee moeten zeggen.
En dat doen we dan nog in
een uitgebreide brief, waarin
we precies vertellen waar-
Door het vele vergader- en ad
vieswerk dreigt de Triodos
bank wel enigszins in de pro
blemen te geraken. "Dat is
een knelpunt", aldus Krou
wel, "we geven zoveel gratis
advieswerk, dat het eigenlijk
niet meer kan. We denken er
dan ook over om een bepaal
de vergoeding te vragen,
maar het probleem daarbij is
dat vaak de mensen die het
meeste advies nodig hebben,
juist weinig geld hebben. We
zijn daar nog niet uit".
Maar goed gaat het de Triodos
bank niettemin. Na de start
twee jaar geleden met slechts
drie full-time medewerkers
en een aandelenkapitaal van
1,2 miljoen, biedt de bank nu
werk aan 17 mensen (en een
leger vrijwilligers), terwijl
zich inmiddels 2000 spaar
ders hebben gemeld. Daarbij
valt op, dat zich de laatste tijd
steeds meer mensen aandie
nen uit de niet-antroposofi-
sche kringen. Krouwel:
"Mensen uit alle hoeken van
de samenleving. Qua leeftijd,
godsdienst en politieke over
tuiging".
De bank móet ook wel groeien.
Het aandelenkapitaal, dat in
middels op twee miljoen
staat, moet in de komende
vijfjaar meer dan verdubbeld
worden. Een gevolg van het
feit dat de Nederlandsche
Bank - kort na de oprichting
van de Triodosbank - de
drempel drastisch heeft ver
hoogd: van vijf ton naar vijf
miljoen, een ondergrens die
Triodos in 1987 moet hebben
bereikt.
"We zoeken er nog steeds aan
deelhouders bij", besluit Bart
Jan Krouwel dan ook.
"Hoe meer u geefl, hoe meer u terugontvangt", zo wordt in een
opwelling weieens gezegd, en warempel in fiscale zin gaat deze
formule op, als we de aftrek van giften bekaken.
Merkwaardig is nu. dat van de "giftenregelingen", zoals die in de
belastingwetten zijn opgenomen, nog lang geen optimaal ge
bruik wordt gemaakt. De vermoedelijke oorzaak? "Laat uw
rechterhand niet weten, wat uw linker doet", of: "Als je van een
gift iets terugverwacht, is het geen géven, maar ruilen", zo zegt
men.
Om niet
Hoe het ook zij, de wetgever heeft ruim baan gegeven om in de
privé-sector bijdragen (donaties, contributies) aan kerkelyke,
liefdadige, culturele, wetenschappelijke of het algemeen nut
beogende, zelfstandige, instellingen (politieke pariyen blijken,
zeer eervol, onder de laatste categorie te moeten worden inge
deeld). fiscaal in aftrek te brengen.
Voorwaarde voor de aftrek is wel. dat de gift "om met" is ver
strekt, dus er mag geen voordeel aan worden ontleend. Vereni-
gingscontributies voor zang- en sportverenigingen etc. komen
dus niet voor aftrek in aanmerking. Allerlei instanties, die - hoe
goed bedoeld ook - voornamelijk een particulier belang (ont
spanning, gezelligheid) nastreven, vallen evenmin onder de fis
cale begunstiging.
De instellingen, welke een min of meer duurzame organisatie vor
men, moeten in Nederland of op de Nederlandse Antillen geves
tigd zijn. De kerken worden in aftrek ruim bedeeld. De kerk
voogdij. diaconie, zending, missie, verplichte "kerkelyke belas
ting". bijdragen voor wykwerk, voor huwelijksinzegening, voor
al die zaken gaat de aftrek op.
Kopers van collectebonnen, die deze in de collectezak deponeren,
houden een bewijs over, waarmede zy een fiscale aftrek kunnen
bereiken.
Niet onbeperkt
De totaal-aftrek is niet onbeperkt: het maximum ligt bij 10% van
het onzuiver inkomen en de drempel (het bedrag, dat niet aftrek
baar is) is 1% van dat inkomen met een minimum van 120,-. Het
onzuiver-inkomen is het inkomen vóór de vermindering met
persoonlyke verplichtingen etc. By een echtpaar zyn alle giften
aftrekbaar van het inkomen van de man; voor het bepalen van
de grenzen is ook alleen zyn onzuiver-inkomen van belang. Bij
11% aan giften zit men wat aftrek betreft aan het plafond.
Die drempel van 1% is niet zonder betekenis by hoge inkomens;
vandaar, dat de giften van twee of meer jaren wel in één hetzelf
de jaar worden betaald, waardoor men slechts éénmaal met de
(niet aftrekbare) drempel wordt geconfronteerd.
Indien men een sympathiek geachte organisatie een bedrag boven
die 11% wil geven, kan men ook nog met lopende coupons
schenken, waardoor men de rente t.z.t niet tot het inkomen
behoeft te rekenen. Bij schenking van reeds lopende coupons
moet de schenk(st)er de reeds gerijpte rente opgeven; vervol
gens mag men de contante waarde van die gerijpte rente als gift
aftrekken; de nè de schenking te verdienen rente komt automa
tisch bij de instelling terecht.
Zwoegers
De giften moeten met schriftelijke bewijsstukken (giro-strookjes,
kwitanties) worden aangetoond. De zwoegers voor een slecht by
kas zittende vereniging, die - in hun goedheid - allerlei duide
lijk aantoonbare kosten, welke redclykerwys vergoed hadden
behoren te worden, "laten zitten", kunnen voor het totaalbedrag
een fiscale (giften-)aftrek claimen.
De gulle gevers, die in loondienst zijn en niet voor een aanslag in
de inkomstenbelasting in aanmerking komen, kunnen de gifte
naftrek geldend maken in de sfeer van de loonbelasting en de
premieheffing door het aanvragen van een "beschikking ver
mindering loonbelasting en premieheffing".
Bedrijfskosten
Het voorgaande heeft betrekking op de als privé-persoon gedane
giften. Het komt ook voor, dat het motief om een schenking te
doen aan een ideële instelling een zakelyke achtergrond heeft.
Het kan om een zakelyke relatie gaan. dan wel om nieuwe of
uitgevoerde opdrachten. Indien de drijfveer een zakelyke is -
het zakelyk belang moet dan wel worden aangetoond - ia er
sprake van bedrijfs- of beroepskosten.
Dat geldt eveneens voor b.v.-en Ook daar kan er met de gift een
zakelyk belang gemoeid zijn: men kan er een reklameuiting in
zien, en het kan zijn, dat men zich aan het doen van een gilt als
bedrijf redelijkerwijs niet kan onttrekken. De vennootschaps
belasting kent daarboven nog een aftrekregeling voor niet met
puur zakelyk oogmerk gedane giften, welke zich veelal bij klei
nere bedrijven (b.v.-en) zullen voordoen. De eerste 500.- is
nooit aftrekbaar en de aftrek bedraagt maximaal 6% van de
winst.
Voor de Amsterdamse beurs
was het wederom èen slechte
week. Zowel de index voor
banken als voor handel,
scheepvaart en luchtvaart
sloegen het ene laagterecord
na het andere aan waardoor
ook het algemeen gemiddel
de voor de lokale markt op
nieuwe laagtestanden van
het jaar terechtkwam. Omdat
de vijf internationals zich als
groep nog altijd vrijwel op de
top van het jaar bevindt, staat
het algemeen beursgemid-
delde nog flink boven de
laagste jaarstand.
Wall Street begon de week met
een vrije dag vanwege de vie
ring van Labourday, waar
mee het vakantieseizoen
werd uitgeluid en een nieuwe
periode van hard werken
wordt aangekondigd. Velen
zijn deze nieuwe periode be
gonnen met de hoop op een
zich snel aandienende econo
mische opleving, maar veel
zicht is daar nog niet op. Zo
lag de produktie van nieuwe
auto's in augustus op een bij
zonder laag niveau en kwam
bijna 30 procent beneden de
vorig jaar al slechte augustus
maand terecht. Dit had ook
een zware druk op de staal
sector tot gevolg.
Toch viel de reactie van de
Newyorkse effentenbeurs op
de enorme beurshausse van
voorgaande twee weken nog
mee. Dat er een consolidatie
zou intreden was duidelijk,
maar de reactie bleef dinsdag
bij 10 punten steken en liet
woensdag alweer een licht
herstel zien.
Het sterk fluctueren van de
beurs liet zien hoe verdeeld
de meningen momenteel zyn.
Velen vinden de koersstij
ging van bijna 150 punten in
twee weken meer dan vol
doende en nemen afscheid
van de beurs. Anderen zien
de 1000 in het bereik nadat de
Dow Jones-index nog juist
voor Labourday de 900 over
schreed en op 925 vorige
week vrijdag eindigde. Maar
dan zullen er toch duidelijker
aanwijzingen moeten door
komen voor een verdere ren
tedaling en conjunctureel
herstek
Evenals Wall Street maakte
ook de rente deze week een
soort consolidatiefase door.
Alleen Belgic verlaagde nog
het officiële disconto omdat
eerder dit jaar het peil tot for
se hoogten was opgedreven.
Elders bleef het rustig. De
grote Amerikaanse bank die
de rente voor effectenaanko
pen vorige week verhoogde,
bracht het tarief weer tot het
oude niveau terug.
Met grote belangstelling wer
den de geldomloopcijfers, die
dit weekeinde bekend zou
den worden gemaakt, tege
moet gezien want vorige
week trad er voor het eerst
sedert enige tijd weer een
flinke stijging op. De ontwik
keling daarvan kan bepalend
zyn voor het gedrag van top
man Volcker van de FED
Deze heeft afgelopen maand
augustus veel geld in de geld
markt gebracht, wat tot een
viertal discontoverlagingen
leidde. De FED staat nu dui
delijk op een tweesprong: of
verder naar beneden met de
rente, of consolidatie en toe
nemende kans op hernieuw
de stijging. Veel zal hier ook
afhangen van de problemen
die het vastlopen van ver
schillende Midden- en Zuida-
merikaanse landen de Ver
enigde Staten opleveren.
Behalve Mexico zijn er nog een
flink aantal landen die de fors
opgelopen buitenlandse
schulden niet meer kunnen
aflossen. Zelfs niet eens meer
de rente betalen. Om deze re
den steeg het goud de afgelo
pen paar weken tot over de
500 dollar per ounce (31
gram). De hoogste stand se
dert een vol jaar. De laagste
stand was eerder dit jaar 300
dollar.
De obligatiemarkt bleef in Am
sterdam rustig en het
koerspeil veranderde per sal
do nauwelijks. Ook hier werd
er de voorkeur aan gegeven
de verdere gang van zaken
vooral rond de kabinetsfor
matie aan te zien. De verkie
zingsuitslag gaf ook de beurs
weinig houvast omdat niet
duidelijk is welke combinatie
van de vele mogelijkheden
het heft in handen zal nemen.
Toch werd de beurs donder
dag na de verkiezingen wat
vriendelijker. Ondanks een
blijvende stroom van tegen
vallend bedrijfsnieuws.
Deli-maatschappij, Otra, Inter-
natio-Mullcr, Hagcmeijer.
Kluwer en Nagron meldden
forse winstdalingen over de
eerste helft van 1982. die door
de beleggers bepaald niet in
dank werden afgenomen
Vooral Deli-maatschappg
verloor fors en kwam 10 gul
den beneden de koers van 68
gulden van vorige week vrij
dag te liggen. Ook Nagron
daalde 5 gulden van 22 op 17
gulden en Kluwer van 52 op
48 gulden. Als groep waren
de banken weer het meest
aangeslagen nu de beleggers
zich steeds meer van deze
waarden afwenden ABN ver
loor meer dan 10 gulden. Ne
derlandse Middenstands
Bank 5 gulden en de AMRO-
bank 3 gulden Opvallend
was de koersdaling van HVA
van ongeveer 7 gulden en van
Ennia van 5 gulden.
Gelukkig was er ook nog goed
nieuws. De textiel schynt het
wat beter te gaan. Na Schup-
door
C. Wagenaar
pen-Sgjet meldde nu ook het
Gamma concern een forse
verbetering van de resulta
ten. Wessanen. Ahold en Vol-
ker-Stevin Uepcn sterk voor
uit op goede verwachtingen.
Vast lag ook Komnklyke Pe
troleum die hierdoor zorg
droeg dat het beurs gezicht
van Amsterdam niet hele
maal versomberde. Maar zo
lang de inhoud van de miljoe
nennota niet volledig bekend
is en de politieke ontwikke
ling geen duidelyke richting
heeft aangenomen, behou
den de zorgen over de toene
mende slechte invloed van de
recessie op het bedryfsleven
de overhand